Lögberg - 02.05.1888, Page 2

LÖGBEEG-
MIDVIKUD. 2. MAÍ 1888.
UTGEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Arni Friðriksson,
Einnr Hjörleifsson,
Ólafnr Þórgeirsson,
Sigurður J. Jóliannesson.
Allar upplýsingar viðvíkjandi verði á
angK'singum i „Lögbergi“ geta menn
íengið ú skrifstofij blaðsins.
Hve nær sem kaupendur Lögbergs
skipta um bústað, eru Þeir vinsamiegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti
nm Það til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, sem útgefendum „Lög-
l>ergs“ eru skrifuð víðvikjandi blaðinu
*tti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
14 Rone Str., Winnipeg Man
er borgað fyrir að gera, og sjeu
ekki að vasast í öðru á meðan.
A Islandi eru prestamir „agitat-
orar“, skólakennararnir málafærslu-
menn, lögreglust j (iramir blaðamenn
—og allir eru þeir þingmenn.
Hvort er eðlilegra? Hvort mun
hollara?
ENDURSKIPTING KJÖRDÆM-
ANNA.
SVIPTIR ATKÆÐISRJETTI.
Nú er afgreidd frá þinginu sem
liig ákvörðun um það, að embætt-
ismenn sambandsstjómarinnar og
fylkisstjórnarinnar, sem fá $350 í
laun og jtar yfir um árið, skuli ekki
hafa atkvæðisrjett til fylkis-þing-
kosninga. í Ontário, Brittish Gol-
umbin, og Prince Edwards Idand
er þessi ákvörðun einnig í gildi, o§
búizt er við, að þetta muni innan
skamins komast á í New Bruns-
wicle, Nova Scotia og Quebec.
Astæðurnar fyrir þessari laga-
ákvörðun hggja í augum uppi. Em-
bættismennirnir era að miklu leyti
á náðum stjómarinnar. Hún getur
hegnt þeim tilfinnanlega fyrir
óhlýðni, og hún getur sjeð það
við þá, ef þeir greiða atkvæði,
eins og hún óskar. j)>ið er til of
mikils ætlazt af þeim, ef búizt
er við, að þeir komi fram sem
sjálfstæðir rnenn við • atkvæða-
greiðslona. það veitir mörgum örð-
ugt að skera úr með rjettvísi, þeg-
ar öðrumegin er hagur þjóðarinn-
ar og hinumegin persónulegur ávinn-
ingur jæirra sjálfra.
Við þetta munu fiestir kannast,
að því, er snertir embættismenn
þá, sem fylkÍHstjórnin setur. En
ákvörðunin hefur fengið nokkru
rneiri mótstöðu að því, er snertir
embættismenn sambandnstj ('rrnar-
innnr. Um jiá hefur verið sagt,
að þeir geti vel fylgt fram sjálf-
stæðri skoðun í fylkismálum. það
er líka satt að nokkru leyti. í
þeim inálum fylkisins, sem ekkert
koma sambandsstjóminni \ið, og
sem engin ástæða er fyrir hana
að láta sig neinu skipta — í þeim
máluin geta embættismenn hennar
haft sjálf.stæða skoðun. En allir
vita, að svo er ekki um öll fylkis-
mál. Stundum getur fylkið kom-
izt að því fullkeyptu, að sækja
rjett sinn í greipar sambandsstjórn-
innar. Og í þeim málum er hætt
við, að sjálfstæði þessara manna
kynni heldur en ekki að linast.
En skyldi ekki íslenzkum em-
bættismönnum þykja haii, ef svona
væri farið með þá? Á íslandi
eiga prentararair að senda lög-
reglustjóranum það, sem þeir prenta.
þar þykir það ósvinna og kúgun,
cf li'greglustjórinn má ekki sjálf-
ur vera prentari, og senda sjálf-
um sjer það, sem liann sjálfur
prentar. Á íslandi jiykir það harð-
stjóm og ofbeldi, ef embættis-
menn mega ekki ldaupa frá sínu
verki, og skilja það eptir í grein-
arleysi, meðan þeir sitja á þingi.
Og cmbættismennimir útvega sjer
heldur læknisvottorð, en beygja
sig undir aðra eins rangsleitni.
Hjer er ætlazt til að einbættis-
mennirair geri það verk, sem þeim
þá er endurskipting kjördæm-
anna um garð gengin. Ný-Islend-
ingar fcngu ekki ósk sína upp-
fyllta. Eins og getið er stuttlega
um í síðasta blaði Lögbergs, var
Gimli Co. slengt saman við St.
Andrews-kjördæmið.
Oss þykir það illa farið. Krafan
var sanngjörn, og það virðist
lítil ástœða til að synja þess, sem
um var beðið. En það er nú
koinið sein komið er, og menn
verða að hugga sig við það, að
þessi kjördœmaskipting muni ekki
standa til eilífðar.
því verður heldur ekki neitað,
að Ný-Islcndingar mega miklu
betur við una nú en áður, og gera
það auðvitað líka. það var aldrei
nein ástæða til, að slengja þeim
saman við Rockwood-búa, enda vissi
það hver maður, að þeim var hnýtt
þar aptan í af stjórn þeirri, sem
þá sat að völdum í fylkinu, og
ekki settir saman við St. Andrews-
búa, til þess að Mr. Norquay skyldi
því síður verða undir í St. An-
drews. þess er líka getið til, að
honum muni ekki vera um að
hafa fengið þessa nýju kjósendur,
enda bar hann fram þá breyting-
aruppástungu í þinginu, að látið
væri að óskuin Ný-Islendinga.
Sú uppástunga Mr. Norquays var
auðvitað ekki lastverð. En Ný-Is-
lendingar hefðu vafalaust metið
Mr. Norquay meira fyrir hana, ef
hann hefði komið með hana, þeg-
ar verið var að skipta kjördæm
unuin undir hans eigin stjóm og
eptir hans eigin höfði.
Yfir Iiöfuð virðist skipting kjör-
dœmanna hafa tekizt vel í þetta
sinn, og vera fremur sanngjöm
Að minnsta kosti getur engum dulizt
sanngirni liennar um fram gömlu
skiptinguna. Kjördœmin eru til-
tölulega lík að fólksfjölda. Auð-
vitað eru kjördœmin í Winnipeg
fjölmennust. I Norður Winnipeg
era taldir að vera 7,382 manns, í
Miif - Winnipeg 6.212, og í Suð’-
v/r Winnipeg 6,404. Annars er
fólkstalan í kjördœmunum talin
frá 1,700 og allt upp undir 3,000,
nema livað í Morden eru 3,656
og í Rosenfeld 4,352. Meirijöfn-
uði mun naumast hafa verið hægt
að ná. Alls era kjördœinin mi
38, í stað þess að þau voru 35
á undan þessari síðustu skipting.
Til samanburðar við þessa skipt-
ing má geta þess, að þar sem
eptir fyrri skiptinguna 4,000 íbú-
ar voru að meðaltali í hverju þess-
ara 6 kjördœma: Shoal Lalce, Turtle
Mountain, Enst Brandon, West
Brandon, Morris og South Duff-
erin—þá vora ekki nema 1,004
íbúar að meðaltali í 6 fámennustu
kjördœmunum. þess vegna hafa
franskir kynblendingar verið svo
öflugir við kosningar hingað til.
Frainförin er því augljós.
sjer hugmynd uin hverju þessar send-
ingar muni nema, sem fara íráNorð-
mönnum hjer í landinu til landa
þeirra, sem heima sitja.
kr. a.
2. ársfjórð. voru sendar 101,465.80
3. “ “ “ 185,552.40
4. “ “ “ 223,494.43
það verður alls 510,512.63.
DÓMUR UM BOULANGER.
Fáa menn í heiininum er, sem
steiulur, jafn-mikið talað utn eins
og Boulanger. Sumir trúa því, að
liann muni verða viðreisnarmaður
og nokkurskonar frelsari þjóðar sinn-
ar, elska hann og hafa lotningu fyr-
ir honum; aðrir hata hann, halda
hann búi yfir landráðum, og muni
steypa þjóð sinni í eymd og ógæfu;
og enn eru þeir, sein fyrirlíta hann,
eða að minnsta kosti þykjast gera
það, og segja að maðurinn sje ekk-
ert nema vindur.
Zola, frægasti rómanahöfundur,
sem nú lifir á Frakklandi, heyrir
auðsjáanlega til þessum þriðja fiokki.
Franskur ritstjóri hcfur fengið hann
til að láta í ljósi álit sitt á Bou-
langer, og það er svona:
Hvað er Bonlanger?
Ekki annað en hæll með borða-
lögðum fjaðrahatti ofan á. Og þ»ð
sem er verra, það er, að þessi hæll
svarar til þeirrar tilhneigingar, sem
þjóðin hefur til að dýrka eitthvað
í blindni, og sem illa leynir sjer;
það gerir ekkert til, hvort það er
konungsstjórn, keisarastjórn, alræðis-
mennska, Gambettuskapur eða Bou-
langerskapur.
Ilve fegnir sem vjer vildum, gæt-
um vjer þó ekki breytt þeim sögu-
lega sannleika, að Frakkland hefur
verið einveldi í átján aldir, að þessi
langa kúgun hefur sett merki á
hinn innsta merg í hverjum einasta
frönskum manni, og að tilraunir
vorar til að komast að þjóðveldinu,
hinn fagri draumur vor um þjóð,
sem stjórni sjer sjálf, þetta liggur
í sífeldri baráttu við þessi voldugu
merki, sem eptir eru af tilfinning-
sem að erfðum hafa geng-
Boulogne og Strasbourg voru af-
staðin, og eptir að liann hafði lifað
sínu auma lífi í felum í London!
Blöðin þar gátu ekki fundið nóg
af háðsyrðum og glensi til þess að
smána, eins og þciin bjó í brjósti til-
raunir hans til að komast til valda.
Og þó varð hann Napoleon þriðji!
Auðvitað, að geislarnir af frægu og
gullnu nafni fjellu á hann, en verið
þjer viss um, að það, sem lagði
grundvöllinn til gæfu hans, er meira
er nafnið hans: það er hugsjónin
um að hann var fulltrúi hins franska
ljóma; stríðin miklu, það er skurð-
goðið, sein hann gekk fram undir.
Síðan Gambetta leið, hefur Frakk-
land orðið að vera án skurðgoðs;
nú er Boulanger kominn. Látum
oss leita að fyrstu ástæðunum fyrir
ástsældum hans hjá lýðnum — ef
þær eru nokkrar — og vjer munum
komast að raun um, að þær hafa
komið fram af — engul það gæti
þó skeð, að Boulanger færi eins
og Gambettu, að liann hefði eytt
kröptum sínum til fulls, áður en hann
næði takmarki sínu.
GRÆ NLANDSFÖR NANSENS.
PENINGASENDINGAR NORÐ-
MANNA.
Vjer höfum verið svo heppnir
að ná í ,skýrslur ylir peningaupp-
hæð ]?á, sem send var til Noregs
á þremur fjórðu hlutum síðasta
árs í póstávísunum einum. það er
svo sem auðvitað að peningar
hafa og veiið sendir á annan hátt,
en af þessu, geta menn samt gert
um,
ið.
Fjöldinn hjelt þegar, að Gambetta
yrði alræðismaður, frelsari, og þetta
sama heldur hann um þessar mundir
um Boulanger. Gambetta og Bou-
langer eru ekki nema skurðgoða-
myndir hans. Gambetta gat þó að
minnsta kost hælt sjer af að vera
mikill mælskumaður. En hinn, sem
situr í hans sæti, hefur til síns á-
gætis — ekkert, ekkert, ekkert !
og það er hans styrkur. Hann er
hugsjón. Hann getur gert allt, sem
hann langar til, hann getur haft í
frammi þau einstökustu bernsku-
brögð,
haugað
yfirsjónum ofan á
aulastryk — það skaðar ekki að
minnsta leyti ástsældir hans meðal
alþýðu; í auguin almennings kemur
hann í staðinn fyrir hugsjónina um
frelsara, tekna út af fyrir sig.
Stjórnin, sem nú situr að völd-
um, getur ofsótt hann, svívirt hann,
rifið sundur einkennisbúnine-inn hans,
tekið frá honum fjaðraskúfinn, brot-
ið sundur sverðið hans: Boulanger
heldur samt sem áður áfram að vera
það, sem hann er: hugsjón! Eng-
inn maður setur af, enginn maður
tekur ástsældir alþýðu frá hlut, sem
ekki er til* og sem ekki er annað
en hugmynd út af fyrir sig!
Hvernig hefur það getað atvik-
azt — spyrjið þjer — að Boulanger
skuli hafa verið útvalinn til að
íklæða þessa hugsjón holdi og blóði?
það er leyndardómur! Ef til vill
af því að hann ríður svörtum hesti,
ef til vill af því að hann heitir
Boulanger — almennu, ljótu nafni,
sem á vel við klúra findni
kjallarabændur.
Menn losna ekki við Boulanger,
hvað sem menn taka til bragðs!
Hver veit annars, hvað verða kann!
Hvers vegna skyldi hann ekki geta
orðið alræðisrnaður? Látum oss
muna eptir Louis Napóleon árið 1848,
þegar hlægilegu æfintýrin lians í
°g
Á laugardajinn kemur siglir hinn ungi,
norski vísindamaður, Frithjof Nansm á stað
til íslands, og hefur með >ví Grænlands-
för sina.
pflð hefur áður verið minnzt á Nansen
og ferð þcssa í Lögbergi. Frá ÍBlandi siglir
Nansen með norsku síldarveiðaskipi vestur
yfir Gríenlandshaf og til austurstrandarinnar
á Grænlandi. Að sjálfri ströndinni kemst
hann þó ekki á skipinu, því að framan við
tröndina liggur hafísbelti, margra mílna
breitt. Yfir þetta ísbelti verður hann að
fara fótgangandi. Það er ekki hættulaust,
því að ísinn er ekki samfastur, lieldur sam-
anstendur af ísflákum, allt að 70 feta
þykkum, og þeir eru á sífeldri hreyfingu.
Á þessum parti ferðarinnar hefur Nansen
með sjer ljettan bát, og dregur liann á meið-
um. Á daginn ætiar hann ntS sofa og hvíla
sig, en ferðast á nóttum. Ilann hefur
hefur með sjer tjöld, sem sett verða nið-
ur á ísinn, og svefn-poka, sem tíðkast á
Grænlandi og óhjákvæmilegir eru ]>ar, í
staðinjj fyrir rúmföt. En næst landi er
autt vatn. Yfir það fer Nausen með fje
lögum sinum á bátnum, sem áður er á
minnzt.
En Jjó að það sje hálfgarð glaefraför frá
skipinu til lands, þá byrja þó hætturnar
ekki fvrir alvöru fyrr en komið er á iand,
og komast á yfir hinar ógurlegu íibreiður,
semþekjaausturhluta Grænlands. Um þessa
jökla liggja djúp gljúfur eSa sprungur í
ailar áttir, og það þarf á einstökustu að-
gietni rS halda, ef maönr á ekki að lenda
í J>eim, áður en mann varir. Dauðinn er
þar hvervetna á gægjum. Menn ganga því
|>ar við broddstafi og skrúfa járnbrodda
neðan í stígvjelin. Þar sem örðugast er
yfir að komast, binda þeir sig saman með
löngu reipi. pví hærra sem dregur, J>ví
sljettari verður ísinn. En þá mæta manni
aðrir örðugleikar. Sólargeislarnir bræða
ísinn, og mynda ár, sem renna út af
jökltnum a allar hliðar, og það er mjög
mikil hættuför að komast yfir sumar þær
ár. Allar þessar ár hverfa að lokum nið-
ur í holur, sem liggja niður í undirdjúp
jarðarinnar, og gem kallaðar eru jjökul-
brunnwr. pegar enn hærra dregur, hverfa
árnar og isinn, og þá liggur ieiðin eptir
miklum, snæþöktum flötum, hjer um bil
sljettura, og þar er ágætt skíðafæri. Snjór-
inn er skjallahvítur, svo að hafa verður
dökk gleraugu, til þess að hlífa augun-
um. Drykkjarvatn fá menn hjer með því
að bræða snjó með spírituslömpum, sem
taka verður með með í því skvni.
Svo fer að halla vestur af, og þá fer
landslagið, eða rjettara sagt íslagið, að
verða eins og að austanverðu, oj þá
verða aptur fyrir manni sömu hætturnar,
eins og áður en komið var að snjóaljett-
unum — þangað til komið er að nýlend-
unum Kristianshaab og Jakobshavn við
Diflko-fjörðinn.
Þangað er ferðinni lieítið.
Duluth 24, april 1888.
Heiðraði ritstjóri „Lögbergs".
Með því engum af Islendingum,
er lifa hjor í Duluth, hefur kom-
ið til hugar að rita í blað yðar
um efnahag og afkomu landa
sinna hjer, þá dirfist jeg að rita
þcssar fáu línur áhrærandi það
málefni, og yfir höfuð leitast við
að skýra frá ásigkomulagi og at-
vinnuvegum hjer í Duluth, þótt
jcg viti að margir af löndum mín-
uin muni vera færari til þess en
jeg; þar fyrir ber jeg og það traust
til þeirra, að leiðrjetta það, sem
ranghermt kann að verða, ef þjer,
hr. ritstjóri, lánið þessum línum
rúm í blaði yðar.
Hjer í bænum munu vera ná-
lægt 80 íslenzkar sálir, og af þeirri
tölu 16 hús-iáðendur. Efnahagur
þeirra er nokkuð mismunandi, eins
og sjá má af því, að ekki hafa
fleiri en þrír eignarráð yfir hús-
urn sínum ásamt tilheyrandi lóð-
um. Tvéir landar eru mjólkursal-
ar, og eiga frá 10—20 kýr hvor,
og sitt hrossið hvor; 2 eiga hús-
in, sem þeir búa í, en ekki lóðim-
ar. Óhætt er að segja, að helm-
ingur húsráðenda sjeu fremur fá-
tækir menn, er eingöngu lifa á
daglaunavinnu. Heilsufar manna
er hjer gott og öllum löndum líð-
ur hjer vel. þó hafa ekki ncma
fimm af löndum haft stöðuga at-
vinnu næstliðinn vetur. Einn af
þeim vinnur sem ársmaður hjá
auðmanni hjer í bænum; annar
vinnur við harðvöru-búð; þriðji
vinnur við grocery-búð; fjórði vinn-
ur viö sögunarmyllu; fimmti hefur
unnið við timbursmíðar. Kaupgjald
er hjer lágt á vetram, eins og
víðar mun eiga sjer stað, þótt
menn geti fengið eitthvað að gera.
þar jeg' ætla að margir fróðir,
greindir, fjörugir og kátir dreng-
ir muni vera hjer meðal landa
minna, þá gegnir furðu, hve lítið
hefur verið um skemmtisamkomur
hjer hjá okkur íslendingum, á við
það, sem mun eiga sjer stað á
öðrum stöðum í Ameríku, þar sem
landar eru samankomnir, og þó að
þeir sjeu ekki fjölmennari en við
erum. þó má geta þess, að 19.
apríl, sem eptir íslenzku tíma-
tali bar upp á sumardaginn fyrsta,
var hjer haldinn fy^irlestur af hr.
Leifi Hrútfjörð. Efni fyrirlesturs-
ins var um stjórnendur Noregs.
Hr. Leifur byrjaði á uppruna Har-
alds hárfagra, og endaði á dögum
Margrjetar, þegar Noregur ásamt
íslandi koinst undir Danmörk.
Óhætt er að fullyrða að fjórðung-
ur landa hjer hafi sótt fyrirlest-
ur þennan, en eins og víðar mun
við gangast, þegar slíkt fer fram,
vora misjafnar skoðanir manna á
fyrirlestri þessum. Mesta áherzlu
lögðu surnir af áheyrendum á það,
að fyrirlesturinn hafi ekki verið
skörulega framfluttur. Aptur sögðu
þeir, er sanngjarnari þóttu§t vera,
að það hafi komið til af augn-
veiki og 1 jósleysi, og þóttust draga
það af því, að vel væri ræðu-
maðurinn lesandi. Á undan fyrir-
lestrinum var af hr. Guðmundi
Guðmundssyni mælt fram víg Snorra
Sturlusonar, kvæði cptir Matthías
Jocliumsson, og fór hr. G. fyrst
nokkrum orðum um ágæti þess,
ásamt því að hann hefði valið
það af þeirri ástæðu, að sjer hafi
þótt það eiga vel við sumardag-
inn fyrsta og það efni, er fyrir-
lesturinn hljóðaði un. Á eptir
fyrirlestrinum mælti hr. G. fram
eptirinæli eptir sjera Hallgrím Pjet-
ursson, og gerðu menn góðan
róin að því. þar eptir skemmtu
inenn sjer með fjörugum sam-
ræðum, og sumir voru svo ánæe-ð-
. ~ Ö
ir, að þeir ljeku við hvern sinn
fingur. Jafnvel ljósin Ijeku þeir
svo, að þau dóu.
í nóvember 1886 var hjer af
íslendingum stofnað fjelag er þoir
kölluðu Lestrar- og framfarafjelag