Lögberg - 09.05.1888, Síða 2

LÖGBERG-
MIDVIKUD. fl. MAÍ 3888.
ÚTGEFENDUR:
Sigír. Jónasson,
Bcrgvin Jóusson,
Arni Friðriksson,
Einar Hjörlcifsson,
Olafur Þórgcirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
Allar uppl_vsingar viðvíkjandi vCrði á
aiiglýsingum í „Lögbcrgi" gcta menn
fcngið ú skrifstofu blaðsins.
Hvc nær scm kaupendur Lögbergs
skipta um bristað, eru Þeir vinsamlegast
bcðnir, að senda skriflegt skcyti
um Það til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, scm útgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu
trtti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
14 Eorie Str., Winnipcg Man
GÆTIÐ AÐ KJÖRSKRÁNUM.
Námar Salómons konungs eptir
enska söguskáldið H. Rider Hag-
gard. það hafa vafalausfc fáar
bæktir komið út á síöari árum,
sem lesnar hafa verið með jafn-
mikilli áfergju af öllum þorra
manna, eins og þessi hefur verið
lesin. Upplögin af henni á ensku
hafa numið tugum þúsunda ein-
taká. Og hún hefur verið þýdd
á fiest, ef ekki öll, mál Norður-
álfunnar — nema íslenzku. Lögberg
mun leitast við að færa lesend-
um sínum söguna í svo góðri þýð-
ingu, sem því verður unnt. Og
það vonast eptir, að lesendurnir
muni virða við sig viðleitnina, og
hafa mikla ánægju af sögunni.
því að það mun óhætt að fuil-
yrða, að aldrei muni hafa veríð
gefin út á íslenzku saga, sem jafn-
mikið hefur snúið sjer að íinynd-
unarafli lesendanna, eins og þessi.
Og lesendurnir munu brátt kom-
asfc að raun um, að sagan sje
snildarlega sögð, þó að Allan
Quatermain afsaki í innganginum
að lítið sje af fluginu og skrúð-
málinu.
FRJÁLS VERZLUN.
„þjer hafið mæzt til <að jeg 1 jeti
í ljósi álit mitt á tolllækkun. Mjer
finnst því minni ástæða til að gera
það, sein þetta mál er rætt, ein-
mitt um þessar mundir, nákvæmlcga
af blöðum Ameríku og af mörgum.
Congressmönnum........
Jeg vil heldur tala um frjálsa
verzlun, sem svo mikið er rifizt
um.
því að því er svo varið, að frjáls
verzlun er sannleikur, tollverndun
ósannindi, fávizka eða hleypidómur
— það er jafn-gott að það sje sagt
afdráttarlaust.
Við frjálsa verzlun á ekki að
skiljast afnám alls tolls. það er
mikið vafam&l, hvort það væri ekki
Hka rjettast. Bandaríkin eru eitt af
þeiin fáu löndum, jafnframt skandi-
navisku ríkjunum, scm eru svo efnum
búin að slíkt væri fært, með því skil-
yrði að haldið væri tolli á áfeng-
um drykkjum og tóbaki, og jafn-
framt komið v7önduðu skipulagi á
beinu skattaálögurnar — en það er
ekki átt við þetta, þegar talað er
með og móti frjálsri verzlun; það,
sem þá ræðir um, er það, hvort
borga eigi meiri toll af þeim vörum,
sem innfluttar eru frá útlðndum,
heldur en af þeim, sem framleiddar
eru í landinu sjálfu.
Nú er því svo varið, að allt,
hver einasta setning, sem komið er
með til að mæla fram með þessu,
er raiict, er annað hvort misskiln-
ingur eða vísvitandi ósannindi, sögð
í eigingjörnum tiigangi. t>að
er engin ástæða til þess að
gera í þessu efni mun á Mani-
toba oir Minnesota fremur en á
O
Minnesota og Wisconsin, á Englandi
og Ulinois fremur en á Massachu-
setts og Ulinois. það eru engar
fjárhagslegar orsakir til, sem gera
verzlunina milli landshlutanna arð-
minni, af því að politiski stjórnar-
inn sje kallaður drottning eða for-
seti eða fylkisstjóri. það er ekkert
vit í að vilja liafa j&rnbrautir,
skipgöngur og verzlun, og vilja svo
ekki lofa járnbrautunum, skipgöng-
unum og -vortj^mnni að gera oss
allt það gagn, sem þetta getur
gert oss. Það er engin ástæða til
þess fyrir ríkið að skylda borgar-
ana til að búa til stálteina og
ullarvörur, ef þeir mundu sjálfir
heldur kjósa og hefðu meiri hag
af að rækta korn, koma upp meira
kvikfjenaði, eða búa til aðra muni,
sein þeir svo gætu keypt fyrir
ineiri eða betri stálteina og ullar-
vörur, eða þá jafnmikið af þessui
og svo enda haft eitthvað umfram
til annars. Það er nokkuð til, sem'
kallað er verð, samkeppni, framboð
og eptirspurn, og menn kippa því
ekki úr lagi, án þess mönnum hefn-
ist fyrir.
Því er svo varið, að það þarf á
nokkurri umhugsun og skilningi að
halda til þess að skilja hagfræðis-
lífið út í æsar. það eru margir,
sem vilja tollverndunina, af því að
þeir halda, að þeir hafi sjálfir hag
af því, en hirða ekkert um það,
þó að fjöldinn, allt þjóðfjelagið,
bíði tjón við það. Það eru margir
aðrir, sem gera það, af því að
þeir trúa þeirri röngu kenningu,
að byrðar þær, sem verndunartollur-
inn leggur á herðar mönnum, sje
þó til almennings heilla. þeir sjá
að eins eina hlið málsins, en þeir
sjá ekki allt samanhengið. þeir sj&>
hverju tollverndunin kemur af stað.
þeir sjá ekki, hverju hún aptrar,
sem annars mundi eiga sjer stað.
Það, sem varið er til að kaupa
vernduðu vörurnar fyrir, þnð fje og
það erviði, sem til þess er haft,
það dettur ekki niður til vor frá
himnum. Væri ekki tollverndunin,
niundu aðrir lilutir og önnur þjón-
usta verða keypt; fjenu og vinn-
unni mundi þá verða varið á ann-
an hátt. Tollurinn á innfluttu vör-
unum hleypir upp verðinu á því,
sem búið er til í landinu, og safn-
ar f>ess vegna kröptunum saman
að framleiðslu þess, J>ar sem þeim
aiyiars mundi yerða varið á annan
arðsamari h&tt; Það versta við
tollverndunina er ekki það, að
nokkrir græða á tjóui annara. Það
er í sjálfu sjer full-fráleitt, og það
er einkum fráleitt, að það eru vana-
lega þeir auðugustu, menn, sem
þegið hafa einkarjettindi að hálfu
eða öllu leyti, sem græða á tjóni
þeirra, sem miður eru efnum búnir,
á tjóni fjöldans. En það er enn
verra, að mestur hlutinn af verð-
hækkun þeirri, sem af tollinum
stafar, verður alls en<;um að caírni.
Atvinnuvegir þeir, sem verndaðir
öru, fá, þégar t.il lengdar iætur,
ekki nema vanalegan ágóða og van-
aleg vinnulaun. Mestur liluti þess,
sem kaupendurnir borga, verður
alls engum að gagni. Allt, sem
við þetta vinnst, er að fjármunirn-
ir og vinnan skiptast illa, að ó-
heppilegt skipulag kemst á fjárhags-
iííið. það er sama sem vond vjel
í stað góðrar. það er, eins og
hinn ágæti Bastiat hefur sagt, það
sama, eins og ætla að banna. mönn-
unum að njóta svo mikils góðs,
sem þeir geta, . af frjósemi jarðar-
innar, af yl sólarinnar, af því, hve
margvíslega er skipt hæflleikum,
efnum og þroska mannanna. það er
eins og þið ætluðuð að binda ann-
an handlegginn á fjölda af verka-
mönnum, aptra þeim frá að neyta
krafta sinna á þann bezta b&tt.
t>ið getið hækkað verðið og dregið
úr vinnunni, en Jiá fer ekki hjá
J>ví, að allur ágóðinn verði minni.
Monn hafa svo sterka tilhneiging
til að fara meðalveginn, til að
írantra ekki of lan<rt. Sem stendur
O O O
er ekki svo mikið tjón að því, af
því að tollverndunin hjer í land-
inu er svo geysileg, og þessar sí-
feldu kröfur þeirra, sem verndaðir
eru, svo ósvífnar, að jafnvel þeir,
sem ekki vilja nema litlar umbæt-
ur, heiinta að öllum líkindum allt
|>að, sem mögulegt or að fá fram-
gengt. Samt sem áður er ávallt
bezt að sjá allan sannleikann. Marg-
ir umbótamenn segja, að ]>eir vilji
halda tolli til að koma jöfnuði á
verðið á óunnum vörum, á vörum
]>eim, sem hafðar eru til að fram-
leiða iðnað, og ú vinnuluunum, þar
sem það annars liggur í hlutarins
eðli, að inunur sje á verðinn. En
J>etta er líka rangt. þegar óunnu
vörurnar eru ódýrari annars staðar,
J>á er betra, að við látum framleiða
vörurnar þar, og herðum oss í stað
þeirra við það, sem við höfum
meiri hag af. Það er gott að hafa
verksmiðjur nærri sjer, þegar J>að
borgar sig, en það er ekki gott,
þegar það kostar meira en arður-
inn af því nemur. Allt þess hátt-
ar kemur fram í verðinu, og það
jafnast af sjálfu sjer, ef inönnum
er lofað að gera J>að, sem þeim
finnst mestur hagur í, en J>ar á
móti er það fjártjón fyrir [>jóðina,
ef ]>eim er aptrað frá ]>ví. Ef
vinnulaunin eru lægri í öðrnm lönd-
um, ]>á er þetta einmitt ný ástœða
til þess að hagur sje að verzla
við þessi lönd. það að launin eru
lág í Kína, er einni ástreðu meira
n '
fyrir því að það sje hagur fyrir
oss að verzla við Kínverja ; af
þeirri ástæðu getum vjer fengið te,
silki og aðrar vörur, sem margra
daga vinnu hefur J>urft til að fram-
leiða, fyrir tiltölulega fáa af vorum
vinnudögum. Vinnulaunin hjer 5
landinu eru tiltölulega há vegna
þess, hve náttúran er auðug, lands-
búar duglegir, og vegna þeirra
einkennilegu hagsinuna, sem fylgja
stjórnarfyrirkomulaginu í Ameríku;
en þess vegna er ]>að einmitt því
hagkvæmara fyrir oss að kaupa J>að
frá öðrum löndum, sein [>au, eptir
eðli sínu, eptir skipting vinnunnar
og fjármunanha, og af öðrum sjer-
stökuin orsökum, geta betur framleitt.
]>etta verður ekki til ]>ess að vjer
framleiðum minna; það verður ein-
mitt til J>ess að vjer getum fram-
leitt enn meira.
Meðal þess marga, sem tollvernd-
unar-mennirnir sjá ekki, er saman-
hengið í verzluninni milli J>jóð-
anna. Sotjum svo, að frjáls verzl-
un komi oss tiL að kaupa meira
frá Englandi eða frá Kína. J>að
er sama sem að England eða Kína
eigi meira í skuld lijá kaupmönn-
um vorum; það verða tiltölulega
meiri víxlar, sem oss verða sendir
til útborgunar, en vjer sendum
þeim; verðið á víxlunum breytist.
Vanalega er slík breyting á verði
víxlanna, þeirrar vöru, sem borg-
aðar eru með skuldir úr einu landi
í annað, nóg til J>ess að koma á
jafnvægi í verzluninni; vanalega er
hún nóg til að koma þeim til að
kaupa meira hjá oss. En setjuin
svo að þetta yrði ekki, að mismun-
urinn á framboði víxlanna hjeldi á-
fram. það mundi loksins borga sig
að senda gull út úr landinu. Að
því leyti, sem verðbreytingin á
víxlunum hefur ekki ]>egar breytt
verðinu á vörunum, mundi þessi
gullsending loksins breyta því; vöru-
verðið í . landinu inundi breytast,
]>angað tll með ]>ví mundi komast
á jafnvægi. það eru ekki allir, sem
sjá allt J>etta þegar í stað; en sá,
sem vanur er við að fást við fjár-
málefni, liann veit, að það er jafn.
óhjákvæmilegt, að jafnvægi kom-
ist á innfluttar og útfluttar vörur,
eins og að vatnið rcnni frá hærri
stöðum til lægri staða, þangað til
vatnið er hvervetna jafn-hátt. Að
kaupa meira verður sania sem að
selja meira. það er nauðsynlegt að
skilja þetta -— og ]>að er annars
ekki örðugt — til þess að skilja til
fullnustu, hvernig á því stendur, að
bændurnir og verzlunarmennirnir
hafa svo inikinn hag af frjálsri
verzlun. þessir flokkur inanua hafa
nefnilega svo mikið tjón af tollvernd-
uninni, ekki að eins af því, að allt,
sem J>eir þurfa á að halda, verður
svo miklu dýrara vegna hennar —
mönnum telst svo til að i þessu
landi muni það að öllu samantöldu
nema að minnsta kosti rneiru en
J>úsund milliónum ,— J>eir bíða líka
tjón við það, að vörur þeirra ganga
ver út, kornvara, nautpeningur og
svín bændanna ocr vinna verkamanns-
o
ins.
]>að má sýna fram á ]>etta í
hverju einstöku atriði; en J>að ætti
lika að vcrn nóg nð minna á po3,
að tollverndunin gerir blátt áfram
minni ábatann af starfi allrar þjóð-
arinnar, og J>að verður þá auðvitað
beinlínis minna handa þeim hundr-
uðum J>úsunda af bændum og milli-
ónum af verkamönnum, sem ekki eru
verndaðir, en sem verða að keppa
við aðra, bændurnir á mörkuðunuin
erlendis með korn, ket og flesk,
og verkamennirnir við þann ódýra
vinnukrapt, sem beinlínis er fluttur
inn í landið.
Tollverndunin fjeflettir J>á á tvenn-
an hátt: eptirspurilin eptir vörum
bóndans og vinnu verkamannsins
verður minni, og verðið verður
hærra á því, sem J>eir ]>urfa að
afla sjer.
(Niðurl. síðar).
TRJÁPLÖNTUN í BANDA-
RÍKJUNUM.
Tímaritið American Agriculturist,
sem gefið er út í New York, seg-
ir sögu trjáplöntunardagsins á þessa
leið:
„Fyrir 50 árum síðan var hald-
inn frídaglir á hverju vori við Will-
iams háskólann í Massachusetts; dag-
urinn var kallaður „trjádagur“. Þá
fóru nemendurnir út um Berksldre
hæð'rnar og skógana, og komu apt-
ur hlaðnír irjám, sem þeir plöut-
uðu á ]ardare;ga skólans og á göt-
um þorps’ns. Þessi s'ður lijelzt J>ar
við, þangað 01 fyr'r fáum árum, og
]>að getur vel vec’ð, að hann hidd-
ist v ð er.n. Árangurinn af þessu
varð, að þecs' ljómandi dalur varð
einu laufsalur. L'kt ]>essu var far-
ið að í mö gum öðruin smábæjum
Nvja Englands. Trjáplöntunardag-
ur’.in, se.n nú er orðinn löggilair
í svo mö'gum öðrum ríkjuin, var
upprunalega stofnaður ekki að elns
t:l J>ess að prýða þorp og bújarðir
manna, heldur til þess að auka skóg-
ana. Akuryrkjufjelagið í Nebraska
fjekk daginn fyrst löggiltan 1874, og
staðhæft er, að I Nebraska ha.'i það
ár verið plantaðar tólf millíónir trjáa,
Stjómin hefur þegar sett menn
til að semja lista þá yfir kjósend-
ur, sem farið verður eptir við
næstu kosningar, sem nú fara í
hönd áður en langt um líður.
J>að er skylda ]>essara nmnna, að
taka allar leiðbeiningar viðvíkjandi
kjörskránum til greina. það er
borgaraleg skylda hvers manns,
scm á rjefcfc á að greiða atkvœði,
að gæta þess að nafn hans standi
á kjörskrá. íslendjngar hafa verið
allfc of hirðulausir með það hing-
að til. það liirðuleysi er lítt fyr-
irgefanlegt. það er svo litlu til
kostað fyrir menn að ná rjetfci
sínum a’ þessu leyfci. Og það er
einskis í misst, þó að hjcrlendir
menn verði þcss varir, að það
muni muna nokkuð um Islend-
inga, ef þeir vilja beita sjer. Auk
þess inætfci geta þess til, að flestir
Islendingar, sem hafa verið þrjú
ár eða meira hjer í fylkinu, þekktu
eitthvert fylkismál, sem þeir vildu
styðja. En það geta þeir ekki,
nema þeir neyti atkvæðisrjettar
síns. Og atkvæðisrjettar síns geta
þeir ekki neytt, nema þeir standi
á kjörskrá. Farið því og sjáið
um að nöfn ykkar komist á
kjörskrárnar, áður en það er orð-
ið of seint.
TRJÁPLÖNTUNARDAGURINN.
17. þ. m. er trjáplöntunardagur
hjer í fylííinu. það væri óskandi
að landar vorir verðu þeim degi
vel, að þcir verðu honum til þess,
sem til er ætlazt. það er meiri
hagur, en margur mun gera sjer
grein fyrir, að planta trje utan
um hús sín. Trjen skýla húsum
manna; þau skýla jarðveginum um-
hverfis; þau bæta loptið kring um
bústaði manna; þau eru það mesta
skraut, sem mögulegt er að prýða
aðsefcursstað sinn með; þau koma
eignum manna í hærra verð.
Enginn maður, sem á landskika
þar, sem skóglaust er, ætti að
vanrækja að koma upp trjám á
landareign sinni, hvort sem eign
hans er í bæjum eða úti á lands-
hyggðinni. Trjen veita manni
margfalda ánægju og margfalt
gagn í samanburði við kostnað-
inn. það er líklegast enginn hlufc-
ur jnfn-ódýr, sem er jafn-arð-
samur, þegar öll kurl koma til
grafar.
BÓKASAFN LÖGBERGS.
í þessu blaði byrjum vjer á
æði löngum róman, sem heitir
Tollmálið er vafalaust það mál,
sem einkum og sjerstaklega er uppi
á teningnum um þessar mundir
beggja megin landamæranna. Og
það verður það þó líklegast betur,
áður en langt um líður. J>að er
orðin sterk hreyfing hjer vestan
hafs í þá átt að ljetta af mönnum
þeirri byrði, sem kölluð er tollur,
að meira eða minna leyti. Og ]>að
eru viss einkenni á þessari hreyf-
ingu, sem benda á, að hún sje
borin fram af hreinni sannfæring’u.
Vjer eigum við það, að hún hefur
ekki -byrjað. sem neitt flokksmál.
Menn hitta eins menn, sem unna
frjálsri verzlun, meðal íhaldsmanna
hjer norðanmegin, eins og meðal
þeirra, sem fylla inótstöðflokk sam-
bandsstjórnarinnar. Og fyrir sunnan
landamærin á þessi nýja stefna vini
bæði meðal repúblíkana og demó-
krata. það eru menn, sein J>ora að
hutrsa hujrsanir sínar til enda, hvað
sem flokkakreddum líður.
það er ekki ólíklegt, að í vænd-
um sje stórkostleg bylting að því,
er pólítiskri flokkaskipting við kem-
ur, og að það verði einmitt J>etta
mál, sem ræður skiptingunni. Hreyf-
incrin er orðin svo sterk bæði
O
sunnan og norðan landamæranna,
að naumast fer hjá ]>ví, að bráð-
um verði lagt það spursmál fyrir
alþýðu manna, hvoru megin hún
vilji vera í þessu máli. Lögberg
vill því ekki láta sjer þetta mál
óviðkomandi, fremur en önnur mál,
sem almenningi kemur við.
Lögberg þykist ekki geta lagt
annað betra til þessa máls sem
stendur, en }>ýða og færa lesend-
urn sínum grein um. þetta efni
eptir N. C. Frederitcsen, fyrrutn há-
skólakennara í Kaupmannahöfn, en
nú í Chicago. Hann skrifaði þessa
grein fyrir norska blaðið Norden.
þetta er þungt m‘ál og í mörg horn
að líta, þegar um það á að ræða.
En þessi grein er svo ljós, að vjer
vonum að allir skilji hana, sem
lesa hana með athygli. þess vegna
höfum vjer sjerstaklega valið hana
úr öllum þeim aragrúa af greinum,
sein ritaðar hafa verið um ]>otta
mál, og svo jafnframt af þeirri á-
stæðu, að hún á hvervetna jafn-vel
við; ]>á að hún sje rituð handa
Baiidaríkjamönnum, ]>á eiga ástæð-
ur þær, sem hann tilfærir, eins við
Canada, og reyndar hvar annars
staðar, sem J>ær verða lesnar.