Lögberg - 15.08.1888, Blaðsíða 3

ustugjörð sín á milli allflesta sunnudaga
og helgidaga og hafa ætíð nllflestir ís-
lendingar lijer tekið þátt í henni, svo
eigi er enn |.á neitt útlit fyrir að þeir
sjeu komnir í neitt trúarbragða-slangur.
Iljer hafa þeir stofnað fjelag með sjer,
er þeir nefna „íslendingafjelag í Bran-
don“, og samið því iög. Aðaltilgangur
þess er: uð efla menning og framfarir
fjelagsmanna og allra íslendinga yflr
höfuð, að svo miklu leyti, sem þuð
megnar; í fjelaginu hafa konur jafnan
atkvæðisrjett körlum og jafnt kjörgengi;
í fjelaginu situr 6 manna nefnd, þrír
karlmenn og þrjár konur. Hið fyrsta,
er fjelag þetta hefur framkvæmt, er það,
að sufna nokkru fjc aaman til kostnað-
arlúkuingar við ráðningu og leiðbein-
ingu innflytjenda, sem koma til Bran-
don í sumar; þannig hefur fjelagið haft
þar til valda menn ávallt reiðubúna, að
veitn íslendingum móttöku og leiðbeina
þeim, bvo að engir þeir, sem hafa kom-
ið til Brandon að heiman í sumar hafa
nú ráðizt neinu með skriflegum samn-
ingum og töluvert liærra kaupgjaldi en
var í fyrra. í fjelagi þessu hafa ungir
menn myndað bindindisfjelag, scm er
óneitanlega fagurt og þiirflegt, þrátt fyr-
ir það, þó íslendingar liafl verið mjög
svo lausir við drykkjuskap lijer í Bran-
don. Nýlega liafa nokkrir menn úr fje-
laginu skotið saman peningum til að
kosta mann hjeöan til landaleita handa
fjelagBmönnum í suðurhluta Manitoba,
þar eð hugur manna beinist fremur til
suðurs en norðurs til landtöku, með þvi
menn ganga að því vísu, að því norð-
ar sem dregur því kaldara sje, þar eð eigi
nýtur neinna strauma til vermingar, og
svo hafa menn hjer órækar sannanir
fyrir því, að frostin hindra að mun jarðar-
gróða og jarðyrkju á hverri hundrað
mílna fjarlægð norður og suður og jafn-
vel minna. llvað viðskiftum íslendinga
hjer í Brandon við bæjarbúa viðvíkur,
þá meiga þau lieita góð; bæjarmenn eru
hjer yflr höfuð viðkunnanlegir og kurt-
eysir menn, og hjer virðist engin stjetta-
greining haft valdð neinskonar fyrirlitn-
ingu eða drnrnbi; siðferði hjer er yflr
höfuð mjög gott og hjer er dæmalnust
að skólakennarar eða rithðfundar sjáist
kendir af víni auk heldur þeir svíni sig
út með daglegum drykkjuskap og
ölæðis skrípalátum að eg tel víst að
hr. Gröndal fyndist mikið um, ef
hann þekkti slíkt. Iljer þekkja menn
ekki grjótkast í glugga, hjer ganga
menn ekki rifnir og tánir, blóðugir og
marðir úr drykkju-orustum, hjer þarf
kvennfóikið ekki að óttast að skorin
verði utan af sjer fötin, þó þær komi í
samkvæmi, eða að það verði hengt upp
með pilsin upp j’flr höfuö þó það gangi
út milli húsa síðla dags eða rifin ofan
um það pilsin; hjer þekkja menn eng-
in þvílík fantapör. Þegar þingmanna
kosningarnar fóru hjer frnm, var, sem
nærri má geta, mjög mannmargt lijer,
og daginn eptir voru öll veitingahús-
in full af uugum og g'imlum, en það
var svo grandvant að )>að væri hjer ófrið-
ur eða barsmíði milli manna, að |að
lieyrðist jafnvel ekki þrátt eða liáreysti,
heldur gekk þessi litii bær í snklausri
gleði og skemmtun, þrátt fyrir hinar
tvískiptu skoðanir manna á stjórnmál-
unum, svo Norðmnður einn, sem víðn
hafði farið um heiminn, kvaðst aldrei
hafa sjeð jafn friðsamlegaii mannfjölda
samankominn. Eg tel þyí ekkert hræði-
legt við að fara til Brandon, eða vera
þar, livorki hvað bæinn sjálfan snertir
eða lundið umhverfls, og að það geti
eigi verið ævarandi grýla, þó vistráöin
á oss í fyrra mistækjust; þnð er eigi
ávallt pest í lundinu, þó hún liafi ein-
hvern tíma stungið sjer niður, en ætli
menn eigi að fara nnnað en þangað, er
aldrei hefur borið neitt mótdrægt að
höndum, livert skyldu menn þá vilja
fara? Það er rnín sannfœring að Bran-
don sje með lietri bæjum í Man., og
vel lífvænt í honum, meðan liann eigi
er ofhlaðinn, en simt stefnir hugur vor
margra út á lnndið í von um meiri
sjálfstæði og fullkomnun.
G. E. G.
FRJETTIR FRÁ ÍSLANDI.
(Eptir Isofold).
lieykjuvik 27. jvn í 1888.
Tíðarfar. Blíðviðri og liiti allmik-
ill liefur verið lijer síðustu dagana. Er
hnfis nú að öllum likindum farinn frá
lnndinu; hann fór af Ilúnaflóa í Bót-
ólfsmessustraumana (17.), og var sigling
komin á Borðeyri og Blönduós, sagði
maður sem norðnn kom í gær.
Úr Vestur-Skaptafellssýslu (Meðallandi)
er ísafold skrifað 15. þ. m. um liafís-
inn o. fl.:
Hafís liefur legið hjer að segja má
staðfastur síðan um hvítasunnu eða rjett
fyrir hana. Hann hefur optar verið svo
að varla liefur sjezt út yfir liaun. Eg
lieyrði talað um það i ungdæmi minu,
að )>að hefði verið gömul trú, að hafis
liyrfi allt af um Vítusmessu (15. júní).
Hvað hæft hefur verið í þessu, veit jeg
ekki; en liitt er það að jeg hefi hjer
aldrei heyrt getið um hann eptir þann
tima, nema i fyrra sumar, þegar hann
kom í ágústmánaðarlok, enda liefur það
verið mjög sjaldan, að hafís hefur hjer
komið, og aldrei eptir sumarmál, það
til man, nema nú og i fyrra. Iljer
ber ekki neitt til tíðinda, annnð en ef
telja mætti, að Meðallandið er nú nærri
eyðilagt af sandi, eptir liin stórkostlegu
og langvinuu hvassviðri, sem iðuiega
liafa gengið nýliðinn vetur og þetta vor“.
lícykjarík 4. j{,li 1888.
Læknaskólinn. Burtfararprófl luku
30. f. m.
1. Björn Olafsson I. eink. 105 stig
3. Kristján Jónsson I. 100
3. Tómas Helgason I. — 88 —
4. Ilalldór Torfasou II. -— 74 —
lltykjovík ll.jí/ií 1888.
I’r e s t v i g ð u r 8. þ. m. Jón Arason
prestaskólakandidat til Þóroddsstaðar.
B ó k m e n n t a f j e 1 a g s f u u d u r. Að-
alfundur í líeykjavíkurdeildinni, liinn
síðari, var haldinn 9. þ. m.
Viðvíkjandi sambandsmálum milli deild-
anna tilkynnti stjórnin, að Ilafnardeildin
liefði á fundi 1G. f. m. hafnað í einu hljóði
sáttaboðum Reykjavikurdeildarinnar frá 9.
maí þ.á. um nýja skipting á tekjum fjelags-
ins og færslu Skírnis og Skýrslna hingað
en gert í )ess stað nýja fundaráíyktun,
l>ar sem ætlazt er til að vísu, að deild-
in lijer hafl allar innlcudar fjelagstekjur,
en Hafnardeildin hinar útlendu, þar á
meðal vexti af fjelagssjóðnum, en |.ar
að auki farið fram á að Reykjavíkur-
deildin greiði Hafnardeildinni 500 kr.
árstillag um aldur og æfl, livort scm
nokkur styrkur fæst úr landsjóði eða
ekki, og að Iteykjavíkurdeildin „beri“
upp frá því er fjárskiptin fara frnm
„allan kostnað af útgáfu Skírnis og
Skýrslna og reikninga. Þessi breyting
skj'ldi á komast ekki fyr en á árinu
1890.
Með því að lögsókn hafði verið álykt-
uð á fundinum 9. maí í vor, svo fram-
arlega sem Ilafnardeildin gengi eigi að
kostum þeim, sem þá voru boðnir, taldi
stjórnin sjer raunar ekki bera að gefa
gaum þessari nýju ályktun Hafnardeild-
nrinnar, er fer allmjög fjærri því, sem
Reykjavíkurdeildin liafði gert að skil-
yrði fyrir samkomulagi, en ráðgerði þó,
áður cn frckara væri aðgert, að beiðast
skyringar frá stj 5rn Ilafnardeildarinnar
viðvíkjandi þessari ályktun, sjerstaklegn
að þvi er snertir orðatiltækið „að bera
allan kostnað af útgnfu Skírnis og
Skýrslna" o. s. frv., er virðist benda til
þess, að Reykjavíkurdeiklin ætti að eins
að fá að greiða kostnaðinn til rita þess-
ara, en engin afskipti að hafa af útgáfu
þeirra að öðru leyti.
Fundurinn aðhylltist þessar uudirtektir
stjórnarinnar og samþykkti því eptir litl-
nr umræður með öllum þorra atkvæða
(gegn 5) svoiátondi rökstudda dagskrá,
cr prestoskólakennari síra Þórhallur
Bjarnarson bar upp:
„í því trausti, að stjórnin framfylgi
nfdráttarlaust ályktun deildarinnar á fundi
9. maí þ. á. um lögsókn á hendur Hafn-
ardeildinni, syo framarlega sem hún fær
eigi við fyrsta tækifæri viðunandi skýr-
ingu og undirtektir frá stjórn þeirrar
deildar að því er snertir siðustu álykt-
un hennar á fundi 10. f. m., •— tekur
fundurinn fyrir næsta mál á dagskrá“.
Eptir tillögu stjórnarinnar var fyrrum
forseti Reykjavikurdeildarinnar, iands-
höfðingi Magnús Stephensen kjörinn
heiðursfjelagi í einu hljóði.
Forseti var endurkosinn Björn Jóns-
son ritstjóri með 38 atkv. (dr. Björn M.
Olsen fjekk 10 atkv.), fjehirðir endur-
kosinn E. Tli. Jónassen amtmaður, nær
í einu hljóði, skrifari kosinn sjera Þór-
liallur Bjarnarson prestaskólakennari,með
því að Jón Jensson landritari baðst
undan kosningu, og bókavörður endur-
kosinn Morten Ilansen, nær í einu
liljóði.
\ araforseti varð dr. Björn M. Olsen,
varafjehirðir síra Eiríkur Briem presta-
skólakennari, varaskrifari Indriði Einars-
son revisor, og varabókavörður Sigurður
Kristjánsson bóksali.
1 il að endurskoða reikninga fjelags-
ins voru endurkosnir Björn Jcnsson
aðjunkt og Ilalldór Jónsson bankagjald-
keri.
I Tímaritsnefnd meö forseta voru
kosnir dr. Björn M. Ólsen, síra Eiríkur
Briem, adj. Steingr. Thorsteinsson og
síra Þórhallur Bjarnarson.
Synodus var lialdinn 4. þ. m. Síra
Oddgeir Guðmundsson stje í stólinn og
lagði út af 84. sálmi Davíðs 1., 2.
og 4. v.
Fundurinn var i fjölsóttara lagi: 10
prestar og prófastar, auk prestaskóla-
kcnnaranna og stiptsyfirvaldanna.
Fyrst var úthlutað fjo milli uppgjafa-
presta og prestsekkna.
Síðan var lesið upp nefndarálit og
frumvarp frá nefnd þeirri, er sj’nodus
setti i fyrra til að ræða um tekjur
presta (dómkirkjupresti Hallgríini Sveins-
syni, prófasti Þórarni Böðvarssyni og
prestaskólakennara Þórhaiii Bjarnarsyni),
og samþykkti synodus það eptir nokkr-
ar umræður i einu hljóði og fal stipts-
yfirvöldunum á liendur að koma þvi á
framfæri til landshöfðingja, í þeim til-
gangi að )>að verði lagt fyrir næsta al-
þingi.
Þá kom og fram frumvarp frá Þór-
arni prófasti Bðövarssyni um tekjur
kirkna og umsjón þeirra. Synodus fal
stiptsyflrvöldunum á hendur, að senda
sem fyrst öllum próföstum frumvarp
þettn, til þess að það ý'rði lagt fyrir
liina næstu lijeraðsfundi til álita.
Að lökum skýrði biskup frá hag prests-
ekknasjóðsins.
Tíðarfar. Síðan á Jónsmessu liefur
verið hjer eiumunatíð; logn eða hæg-
viðri og glaða sólskin nær alla tíð, dag
eptir dag. Ekki komið ílropi úr lopti
svo teljandi sje, iý-r en í nótt sem leið.
Ilafís var enginn fyrir Austfjörðum nú
fyrir fám dögum dögum, er franska her-
skipið annað kom þar við. Þar á móti
hefur borizt lausafrjett um, að gufuskip-
ið „Copeland” hafi ekki komizt alla
leið austur fyrir land að norðan fyrir
Ss, og orðið nð snúa við suður um land.
Aflabrögð hafa verið frábær hjer
við Faxaflóa sunnanverðan allt til þessa
tíma. Að eins síðan á Jónsmessu fram
undir 2 hundraða hlutir af vænum
lorski.
Rcykjavík 18. jvli 1888.
Ný lög. Þessi tvenn lög frá síðaast
þingi hefur konungur stoðfest 19. f. m.
22. Jjög um bátfiski á fjörðum.
23. Lög um sildveiði fjelaga í landhelgi
Lögin frá síðasta alþingi voru 28 nlls.
Tveimur hefur þegar verið sjmjnð stað-
festingar (um stofnun lagaskóla, og breyt-
ing á tölu þingmanna í deildum alþing-
is). Eru þá 3 eptir óstaðfest, sem sje:
um brúargjörð á úlvosá, um uppehli
óskilgetinna barna, og viðaukalög við
útflutniugalögin.
Landsbankinn. Landshöfðingi hef-
ur veitt bankastjórninni liei.nild til um
tveggja ára tíma að víkja frá fyrirmæl-
um 23. greinar í reglugjörð bankans um
að ekki megi veito lán úr bankanum um
lengri tíma en tíu ár. Hafði banka-
stjórnin skýrt frá, að ákvörðun þessi
hafi reynzt mjög óhagkvæm, cinkum
síðan landsbankinn tók við sparisjóði
Reykjavíkur, þar sem bankinn liafl neyðzt
til að láta Ieggja sjer út luís og jarðir,
,er að veði hafa verið fyrir lánum í
sparisjóðnum, en liafl átt örðugt með að
losast við eignir þessar aptur vegna
greindrar ákvörðunar.
Skaðabætur til vesturfara.
Landshöfðingi liefur með úrskurði 25. f.
m. dæint vesturförum þeim, er urðu að
bíða í fyrra sumar á Borðeyri eittlivað
6—7 vikur eptir útflutningaskipi Allan-
Hnunnar, 9090 kr. skaðabætur frá „línu“
þessari. Segir svo í úrskurðinum (i
Stjtíð.):
„Skjöl málsins bera með sjer, að út-
förum þeim, sem hjer ræðir um, hafl
verið lofað fari með gufuskipinu Camo-
ens, sem Alian-línan notoði scm útflutn-
ingaskip sumarið 1887, á 2. ferð skips-
ins hingað til lands það sumar, og ept-
ir ferðaáætlun sinni átti það að koma
til Borðeyrar 3. júlí, en nf því það tofð-
ist vegna íss á 1. ferð sinni, komst það
ekki á stoð frá Granton i 2. ferðinni
fyr en 2. Júli. Eptir ferðaáætlun sinni
átti útflutningaskipið að fara 2. ferðina
beina leið frá Granton til Borðeyrar,
en í stað þess fór það til Reykjavíkur
og kom þar 7. júlí, þaðan fór það til
Stykkishólms, Dýrafjarðar og ísafjarðar,
en sneri aptur á ísafirði til Iíeykjavík-
ur og fór þaðan beina leið til Skotlands.
Eptir árángurslausa tilraun til að komast
til Borðeyrar á 3. ferð sinni lcoms
Camoens þnngað loks 23. ágúst og flutti
|.á þaðan útfara þá, sem höfðu beðið
|.ar fars frá því 3. júlí. Fyrir þessa
bið sína á Borðeyri krefjast útfararnir
skaðabóto af liendi Allan-líntinnar, 1 kr.
á dag fyrir hvern mann, sem átti að
greiða fullt fargjald, og 50 aura fyrir
hvertbarn með % fargjaldi, frá 8. júlí^
er útflutningaskipið að þeirra hyggju
hefði getað komið til Borðeyrnr og flutt
þá, og til 23. ágúst, er loks var tekið
þar við þcim til flutnings, eða samtals
fyrir 202 útfara með fullu fargjaldi í
45 dagit 9090 kr.
Mefl þvi að |.að verður að álítast sann-
að og því er ekki mótmælt, að kær-
endunum hafl verið lieitið -fari til Vcst-
urheims með útflutningaskipi Allan-Iín-
unniir, gufuskipinu Camocns, frá Borð-
(Niðurl. á 4. bl.s.)
185
að í góðu og illu til pess síðasta. Og áður en
við leggjum nú af stað, f>á látum okkur biðja
eitt augnablik það vald, sein skajiar örlðg mann-
anna, og sem fyrir öldum siðan hefur ákveðið
okkar vegi látum okkur biðja pað vaíd, segi
jeg, að Jní megi þóknast að stefna fótmálum
okkar samkvæmt sinum vilja“.
Hann tók ofan hattinn, og lnikli andlit sitt
höndum svo sem eina minútu, og Good og jeg
fórum eins að.
Jeg vil ekki segja að jeg sj0 ne;nn fram.
úrskarandi bæna-maður; það eru fájr veiðimenn;
og um Sir Henry get jeg sagt það, að jeg hafði
aldrei heyrt hann tala líkt þessu áður, 0g hef
lieyrt hann gera það að eins einu sinni síðan;
en þó held jeg að í djúpi hjarta síns sje hann
mikill trúmaður. Good er líka guðhræddur, þó
að honum sje mjög gjarnt til að blóta. Hvern-
ig sem á því stóð, þá held jeg að jeg hafi
aldrei, nema í eitt einasta skipti, beðið betur á
æfi minni, heldur en jeg gerði pá mínútu, og
mjer fannst mjer líða einhvern veginn betur fyrir
þá bæn. Framtíð okkar var svo alsendis óþekkt,
°g jeg að það óþekkta og það ægilega
flytji menn ávallt nær skajiara slnum.
„Og nú“, sagði Sir Henry, „á stað“.
fevo lögðum við upji.
\ ið höfðuni ekkert að fara ejitir, nema fjöll-
in í fjarska og uppdrátt gamla Joses da Silvostra,
184
langan tíma, sem við mundum drekka þann
drykk. Ejitir að við svo höfðum lagt síðustu
hönd á útbúning okkar, lögðumst við niður og
biðum þess að tunglið kæmi ujip. Loksins koin
það ujij) uin kl. D í allri sinni dýrð, hellti
silfurljósi slnu yfir hið hrikalega hjerað, og varp-
aði töfrandi ljóma yfir mikla eyðimerkur-flötinn
sem fyrir framan okkur lá, og sem var jafn-
hátíðlegur og þegjandalegur og ókunnur mönn-
unum eins og festingin stjörnunum stráða fyrir
ofan oss. Við risum á fætur og vorum ferðbún-
ir eptir fáeinar mínútur, og þó hikuðuin við
dálítið við; því að mannlegri náttúru er hætt
við að hika við, þegar liún er komin á þrösk-
uldinn, og verður að halda áfram, ef hún fer
yfir þann þröskuld. Við þrír hvitu mennirnir
stóðum út af fyrir okkur. Umbopa stóð,
íneð öxina I hendintii o<r bissurnár la<rðar
yfir herðarnar, fáein skref fyrir framan okk-
ur, og horfði hvasst út yfir eyðimörkina; þrír
leigðu Afríkumennirnir, með vatnskútana, og
Ventvogel, höfðu safnazt saman í ofurlítinn hój)
fyrir aptan okkur.
„Mínir herrar“, sagði Sir Henry, allt I einu
með sinni lágu, djúpu rödd, „við erum að leggja
ujip 1 hjer um bil eins undarlega ferð, eins og
nokkrlr menn geta farið á þessari jörð. Dað er
mjög vafasamt, livort okkur gotur heppnazt hún.
En við erutn þrír, karlmenn, setn viljum fylgjast
181
liann um koll. Hann komst á fætur, og honutn
var alls ekki um sel, og ekki kunni hann því
vel að missa uxann sinn; hann hafði þá ósvífni
I framtni að biðja mig að borga hann, og ófáan-
legur var hann til að snerta á bissunutn aptur.
„Stíkktu þessum lifandi djöflum þarna Upp I
þakið“, sagði hann, „svo þeir sje ekki fyrir okk-
ur; annars drepa þeir okkttr öll“.
Dvi næst sagði jeg honutn, að ef jeg sakn-
aði nokkurs af þessuni hlutum, þeoar við kæm-
um aptur, þá skyldi jeg drepa hann og allan
hans þjóðflokk með göldrum; og ef við ilæjutn
og hann reyndi að stela þessum munum, þá
skyidi jeg ganga aptur og fylgja honum, og
gera alla nautgripi hans óða, og sýra fyrir hon-
um mjólkina, þangað til lifið yrði honum til
kvalar, og djöflunum, sem væru 1 bissunum,
skyldi jpg hleypa út, og þeir skyldu tala við
hatin heldur óviðkunnanlega, og gefa honum yfir
liöfuð góða hugmynd um, liver dómur biði hans
I öðru lifi. Ejitir þetta sór hann að hann skyldi
gæta þeirra eins vel eins og væru þær önd
föður hans. Dessi gamli Kafíri var einstakt
hjátrúarliylki og versti þorpari.
Ejitir að við höfðutn þannig ráðstafað þeim
eigum okkar, sem við þurftum ekki á að halda,
fórutn við fiinm — Sir Henry, Good, jeg, Umbojia
og Hottentottinn Ventvogel — að koma þeitn
farangri fyrir, sem við þurftum að liafa meö