Lögberg - 22.08.1888, Blaðsíða 2

S 0 3 b c r q.
MIDVIKUD. 22. ÁGÚST 1888.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. JónassoD,
Bergvin Jónsson,
Arni Friðriksson,
Einar Hjörleifsson,
Olafur Þórgeirsson,
Siguröur J. Jóhannesson.
Allar upplysingar viðvíkjandi verði á
augh'singum í „Lögbergi" geta menn
fengið á skrifstofu blaðsins.
Hve nter sem kaupendur Lögbergs
skipta um bústað, eru þeir vinsamlegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti'
um Jað til skrifstofu blaðsins.
Utan á öil brjef, sem útgcfendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
œt.ti að skrifa :
Thc Lögberg PrintÍDg Co.
14 Rorie Str., Winnipeg, Man
Lygar Isafoldar.
Dað stendur einkennilejr auglýs-
ing í Imfold, sem oss hefur ný-
leo-a borizt. Híin er utn siðari
Vesturheimsferða-bækling Ben. Grön-
dals; þar er uýnwhorn af innihaldi
bæklingsins auglýst. Niðurlagið á
sýnishorninu er svona:
„Kennsla í barnaskólum [í Canada]
svo ijeleg, að ltörnin læri þar ekkcrt,
nema óknytti og allskonar ósiði —‘
segir Lögberg“.
Vjer efumst ekki urn að lesend-
um Logbergs muni [tykja petta
kjnleg auglýsing. Deir kannast að
líkindum ekki við, að [>eir hafi sjeð
Lögberg halda þessu fram. Dá mun
ef til vill, pvert á rnóti, reka minni
til [>ess að vjer höfum lagt fast
a ð mönnum með að senda börn
sín á skólana hjer. Og hvernig
sem vjer annars kunnum að vera
innrættir, }>á erum vjer ekki svo
heimx/cir, að segja að börnin læri ekk-
ert á skólunum nema óknytti og
alls konar ósiði, en skora pó á
menn að senda börnin sín Jtangað
fyrir hvern mun. Þetta dettur vafa-
laust hverjum manni í hug, f>ví
að oss vitanlega hefur enn enginn
breitt }>að út að útgefendur Lög-
brrgs væru ekki með öllu viti.
Allir vita að ekki eru æfinlega
miklir kærleikar rnilli Ben. Grön-
dals og sannleikans, en þó ber
liann ekki þcssa lýgi á borð í
bældingnum, sem þessi auglýsing
á að vera sýnishorn af. Og }>að er
f>ó sannarlega að bera í bakkafull-
an lækinn, f>egar farið cr að hnýta
nýjum ósannindum við }>að, sein
Gröndal skrifar um Aineríku. En
ritstjóri ísafoldar liefur slegið sjer
á }>að. Vjer segjuin ritstjóri Isa-
fohlar, f>ví að auglj'singin stendur
nafnlaus í *l>laði hans, enda er af-
greiðslustofa blaðsins sá eini staður,
J>ar sein væntanleguin kaujiendum er
vísað á }>etta rit í auglýsingunni. I
}>etta skipti er [>vi ábyrgðin hans
og einskis annars.
Mönnum kann að leika forvitni
á að vita, hvernig í ósköpunuin }>á
geti staðið á J>ví, að annað eins
og petta er haft eptir blaði voru,
sem jafnan hefur haldið fram inn-
lendri menntun sem óhjákvæmi-
legri fyrir J>á, sem liingað eru
komriir á annað borð. Vjer skul-
«in gera mönnuin J>ann greiða að
seðja pá forvitni. í 5. tölublaði
Lögbergs stóð grein um skólanám
'islchzkra barna. Greinin var skrif-
uð til að hvetja menn fastlega til
að senda börn sín á skólana, Og
hún fór enda svo laugt að benda
á, að }>ar sem „aðstandendur barn-
anna geta ekki haft ofan af fyrir
peim, par ætti íslenzki fjelagsskap-
urinn að sýna sig og láta til sín
taka“. Sumir menn bera ýmislegt
í vænginn, pegar um það er að
ræða, að þeir hafi trassað að senda
börn sín á skólana. Lögberg getur
pess, hvað pað sje helzt:
„1. Að kennslan í skólunum sje svo
ljeleg, að börnin læri þar ekkert.
2. Að börnin læri óknytti af innlend-
um börnum og allskonar ósiði, og for-
eldrarnir geti því ckki fengið það af
sjer r.ð senda sin börn í þann skóla“.
Svona stendur á að petta er haft
eptir Lögbergi. Dað er álíka og
ef einhver vildi sanna með ritn-
ingunni að cnginn guð væri til,
af pví að hún hefur pað ej>tir
þeim óguðlega: „Dar er enginn
guð“. A pennan og pvílíkan * hátt
má fá mörg rök fyrir hverju pví,
sem menn vilja koma inn í alþýðu
inanna.
En ritstjóra ísafoldar viljum vjer
spyrja, hvort hann álítur pað sam-
boðið virðingu sjálís sín og blaðs
síns, að beita slíkum vopnum, hvort
heldur vjer eigum í hlut, sem í
Amcríku búum, eða aðrir menn.
Oss er eigi kunnugt, hve hátt lilut-
aðeigendur setja sóma íslenzku blað-
anna; víst er utn það að standard-
inn er ekki hár hjá sumum þeirra.
En pví getum vjer frætt íslenzka
'blaðamcnn á, að það er ekkert
blað svo auðvirðilegt til í Ame-
ríku -—• ekki hærra en þeir halda að
hún standi 1 siðferðinu — að pví
pætti ekki annað eins og petta
óuinræðilega langt fyrir neðan sig.
til herra Frímanns li. Andcrsons.
Jeg skil pað svo, sem pjer bein-
izt að rnjer í 33. nr. blaðs yðar í
greininni: „Litlu verður Vöggur
feginn“. Jeg ræð pað af pví, sem
þjer minnist á skólanám þess inanns,
sem pjer snúið yður að, og eins
af pví, að þjer getið pess til að
kurteysin í ritstjórnargreinum Lög-
bergs muni vera baunversk kurteysi;
pví að jeg hef fengið meiri til-
sögn í skólum en með-útgefendur
mínir, og par sem enginn hinna út-
gefenda Lögbergs hefur til Danmerk-
ur komið, tije haft neitc sjerlega mikið
sainan við Dani að sælda, pá hef
jeg dvalið í nokkur ár í Danmörku,
tekið heimspekis-próf við danskan
háskóla og verið kvæntur danskri
konu. Mjer getur pví naumast
skjátlazt, pegar jeg skil grein yðar
svo, sem hún sje stíluð til mín.
Djer kvartið undan pví að ekki
skuli hafa staðið neitt nafn undir
aðfinninguin peim, sem verið hafa
í Lögbergi um frammistöðu yðar
að ýmsu leyti. Það er reyndar
alveg sjiánýtt, að þess skuli vera
krafizt í Ameríku, að nöfn standi
undir ritstjórnargreinum blaða. En
af pví pað er ekki ósanngjarnara,
nje fráleitara en annað, sem mað-
ur hefur átt að venjast frá yðar
hendi, pá finnst injer ástæða til
að iáta Lögberg færa yður petta
brjef með mínu nafni — úr því yður
langar svo mikið til að tala við
rnig sjerstaklega, Jafnmikiil reikn-
ingsmaður og þjer pykist vera, pá
hafið pjer þó „reiknað“ mig skakkt
„út“, ef pjer hafið hahlið, að jeg
mundi ekki pora að skijita orðuin
við yður í mínu eigin nafni. Og
ef yður skyldi hafa flogið það í
hug eitt einasta augnablik á síð-
ari tímum, pá sýnir það stakan
sljóleika hjá yður. Dví að pjer
hafið orðið pess var frá fyrstu við-
kynning okkar, að jeg er ekki
hræddur við yður. Djer komuzt að
ininnsta kosti að raun um pað
haustið 1880, pegar ástæður mínar
voru allt öðruvísi en pær nú eru, og
pegar hugsanlegt var að þjer
liefðuð meira tangarhald á mjer en
pjer hafið nú.
— Jeg skal pá fyrst minnast á
fund-argerninginn í 27. tölubl. Lög-
bergs, sem yður hefur verið iakast
við. Jeg ætia að lofa yður að
vera einum um að bisa við dæmið
„a og b og c og d“. En jeg ætla
í mestu vinseind að benda yður á
vottorðin, sem koma á eptir þessu
brjefi. Pau eru, cins og pjer mun-
uð sjá, frá peim manni, sem boð-
aði til fundarins, frá þeim manni,
sem fundurinn kaus sjer fyrir for-
seta, og frá þeim manni, sem fund-
urinn kaus sjer fyrir skrifara. Jeg
heyrði ekki ræðu yðar á þessum
fundi. En jeg vona að þjer iriis-
virðið pað ekki við inig, pó að
jeg álíti þetta heiðarlega og sann-
orða menn, og þó að mjer detti
ekki 1 hug að rengja framburð
þeirra viðvlkjandi ræðu yðar. Og
ef pjer skylduð misvirða pað —- pá
verður það að hafa það.
Jeg er fyrir mitt leyti hjartan-
lega sannfærður um að mennirnir
segi satt, og eins um pað að
þeir hafi skilið yður rjett — þó að
pjer sjeuð, nokkuð torskilinn stund-
um — par sem skilning peirra ber
svona aðdáanlega saman. Og jeg
er pví sannfærðari um pað, sem
jeg hef meira en grun um að
petta muni ekki vera í pað eina
skij>ti, sem þjer hafið notað tæki-
færi, sem boðizt hafa, til að spilla
fyrir Canada, síðan stjórnin preyttist
4 yður til fulls og fleygði yður í
sorjiið, eins og hverjuin öðrum
handónýtum úrgangi.
Og í tilefni af pessu skal jeg
benda yður á dálítið, sem Lögberg
hefur hingað til leitt hjá sjer. Djer
hafið skrifað bók um Canada, óstjórn-
legt lof, og pjer voruð í rúm tvö
4r að bisa við að korna henni út,
og hamingjan iná vita, hvort þjer
eruð ekki að pvl enn. Djer hafið
lifað á pví um tíma að þykjast
vera að vinna að innflutningamál-
um til pessa lands. Djer hafið hald-
ið pví fram í opinberri embættis-
skýrslu til stjórnarinnar, að pað
}>urfi að setja sterkar grindur og
vörð utan um innflytjendahúsin, svo
að þeir menn, sem hingað eru
komnir, skuli }>ví síður freistast til
að fara hjeðan í annað ríki. Djer
hafið í þessari sömu skýrslu pakkað
pað yðar eigin blaði, að innflutn-
iiigar urðu svo miklir í fyrra hingað
frá íslandi, o. s. frv., o. s. frv. Degar
pessu er nú þannig varið, finnst
yður pað pá samboðið peirri virð-
ingu, sem pjer ætlizt til að borin
sje fyrir yður — og allir vita að
þjer ætlizt til að hún sje feykileg—
að koma fram eins og mönnum
ber saman um að þjer hafið komið
frain á pessum margumtalaða fundi?
Með öðrum orðuin, eruð þjer ekki
farinn að hugsa til að skammast
yðar ofurlitla ögn ?
Djer búizt við að jeg muni hafa
skrifað smágreinina um orðasafnið
yðar, og pjer brosið að pví að jeg
skuli verða til þess, par sem jeg
kunni svo lltið í ensku. Dað kann
vel að vera að ensku-pekking mín
sje ekki mikil, og fráleitt er liún
jafnmikil eins og yðar, enda er
naumast til þess ætlanda. En mjer
dettur í hug að þjer munið vita
fremur lítið um pað mál. Djer
hafið til allrar hamingju jórtrað
annars staðar en kringum mig á
síðari tímum. Og hvað sem ann-
ars ensku-pekking minni líður, þá
gat orðið nokkuð eptir pvl að bíða,
að pjer leiðrjettið villur yðftr ótil-
kvaddur. pað hefur vanalega dreg-
izt fyrir yður hingað til að leið-
rjetta úr yður pvættmginn, enda
er nóg af villum eptir í orðasafn-1
inu, sein enn hafa ekki verið leið-
rjettar af yður. Líklegast ætlið
pjer, ensku-maðurinn mikli, ekki að
standa við það til frambúðar að
sun sje borið frain sön, eða að
roll sje borið fram róll. Annars
mun flestum mönnum virðast sein
pað geri ekki svo sjerlega mikið
til, hver skrifi pað og pað, ef það,
sem skrifað er, er rjett. Og enn
hafið pjer ekki liaft prek til að
segja að athugasemdir Lögbergs við
orðasafnið væru rangar. Og pað
er ekki heldur ástæða til að velja
menn sjerlega vandlega, pegar gera
parf atliugasemdir við yðar ritstörf.
pað getur hvert barnið, pó að }>jer
ef til vill eigið llá<rt með að
skilja pað.
pað er eins o<r O yður sje hálf-
gert stríð í þessu nafni (the jirofes-
sional lcelander), sem Lögberg gat
uin að hjerlendir meun hefðu kallað
yður. pað er í raun og veru von;
það er hálfillt að burðast ineð pess
háttar nöfn, og það er næst um
pví sköinm að því, hvað sumir
menn geta verið lýðilegir. En
annar eins ensku-maður, eins og
pjer eruð, ætti ekki að láta sem
hann skildi ekki jafn-auðvelt orða-
tiltæki. Profvssional Icelander er
sá maður, sem leggur mesta vinnu
sína í það að ganga manna á
milli, segja peim frá að hann sje
íslendingur, að allir íslendingar
fylgi sjer, og að ef þeir menn, sem
hann á við, láti sig ekki hafa svo
og svo niikla jieninga eða veiti sjer
ekki annan svo og svo mikinn
styrk, pá skuli landar hans snúast
öndverðir við þessum mönnum. Inn-
lendir menn liafa vafalaust orðið
meir varir við pessa vinnu yðar en
aðra, og því hefur þeim dottið nafn-
ið í hug. Finnst yður sjálfum pað
ekki von, þegar pjer farið að hugsa
yður betur um, Mr. Anderson ?
í sambandi við petta ætla jeg
að minnast fáeinutn orðuin á pað,
hve mikið hafi á yður borið, fyrst
pjer gefið sjerstakt tilefni til þess
í grein yðar til mín. }>jer gefið í
skyn, . að jeg muni hafa öfundað
yður af því, hve mikið hefur borið
á yður. pjer hafið gefið pað áður
í skyn, að sú mótspyrna, sem pjer
hafið orðið fyrir meðal landa, muni
hafa verið sprottin af öfund. Hvort
sem þjer trúið pví eða ekki, pá
get jeg vitnað pað hátfðlega, að
jeg hef aldrei öfundað yður, og
jeg skil sannast að segja ekki, hvern-
ig sá maður ætti að vera gerður,
sem óskaði sjer í yðar sjior. Flest-
um mundi verða fyrr fyrir að kenna
í brjósti um yður, ef pað væri þá
ekki of ríkt f huga peirra, hve ein-
dregin sjálfskajiarvíti ófarir yðar hjer
hafa verið, og hvernig pað hefur
ávallt verið yðar sök, að þjer hafið
komið yður út úr húsi við flesta
eða alla almennilega menn, bæði
Iijerlenda og íslenzka. En hinu
skal jeg alls ekki bera á móti, að
mjer hefur fundizt bera heldur til
mikið á yður með köflum, og jeg
inun eiga sainmerkt par við æði
marga. En pað hefur komið af til-
finningu, sem er öfund mjög svo
óskyld. pað hefur hreint og beint
komið af pví, að líkindin virtust
ekki svo lítil fyrir pvf að pjer
munduð verða löndum vorum til
óvirðingar, hvar sem pjer sæ just og
ættuð mikið saman við menn að
sælda. pað er auðvitað undir álit-
um komið, hvort svo hafi verið í
raun og veru eða ekki. En ef
O
pjer t. d. hafið lesið frjettagreinina
frá Ottawa, sein stendur í Winni-
peg-blaðinu Sun þ. 27. april síðast-
liðinn, þá munuð }>jer sjálfur hljóta
að kannast við að skoðanir mfnar oa
O
annara á þessu atriði hafa ekki verið
alsendis út í bláinn.*
*) Mjer dettur í liug að þjer lmflð ef
til vill aldrei sjeð þessa grein, og eigið
örðugt með að ná í þetta blað af Hnn.
Eins get jeg ímyndað mjer að sumum,
sem ekki skilja ensku, kunni að þykja
nógu gaman að kuflanum. Jeg set lijer
þýðingu af honum. Ef þjer eða einiiver
annar skyldi rengja þýðinguna, þá er
velkomið að greinarstúfurinn komi í
Lögbergi, eins og hann vnr frumritaður-
„Munið þjer eptir íslendinguum
Yður virðist sem jeg hafi skcmrnt-
uri af vitleysum yðar. það er ekki
alsendis ósatt, pó að það sje ekki
ekki einu sinni hálfur sannleikurinn
viðvfkjandi þeim tilfiiimngum, sem
ritstörf yðar vekja hjá injer. S4
maður hlýtur að vera meir en í með-
allagi alvörugefinn, sem aldrei verð-
ur pað að henda gaman að peim;
pví að vitleysan úr yður er oj>t furð-
anlega skringileg. En jeg get sagt
yður pað hreinskilnislega, að pað er
iniklu ojitar að mjer gremst pessi
óumræðilegi pvættingur, sem pjer
setjið sainan, en að jeg hafi gainan
af honum. }>að er ekki yðar vegna;
jeg hef ekkcrt við yður að virða,
og pjer megið gjarnan verða yður
til skammar fyrir mjer. En það er
vegna pjóðar minnar hjer vestan
hafs. pjer og aðrir vitið hvernig á-
statt er. A íslandi er sterkur flokk-
ur, sein vill gera löndum vestan hafs
allt til skammar, setn mögulegt er,
og í honum eru ýinsir hinir mennt-
aðri menn landsins. pjer og ýmsir
aðrir hafa reynt að köina pví inn í
höfuðin á almenningi, að þjer sjeuð
menntaðasti íslendingurinn vestau
hafs. pað getur pví eigi hjá pví
farið að þessi dómadags-vitleysa,
sem þjer eruð vanur að setja saman,
kasti skugga á pann hluta pjóðar-
innar f lieild sinni, sein vestur er
kominn. Og af því pjer hafið gengið
svo mikið á skóla hjer vestra, þá get-
ur ekki hjá því farið að pjer hnekkið
jafnframt áliti amerfkönsku skólanna
meðal þeirra manna, sem hafa vit á
ritstörfuin yðar. Jeg á ekki svo
mjög við pað, að þjer kunnið illa
íslenzku, svo illa, að pjer -auðsjá-
anlega vitið um fæst orð, hvernig á
að stafa }>au. það er sök sjcr— pó
að pað lýsi nokkurri bíræfni af öðr-
um eins manni, að fara að standa
fyrir ritstjórn íslenzks blaðs. En jeg
á við pað, hvað illa pjer eruð að
yður í öllu, sein pjej minnist á, og
hve glojirulega pjer hugsið. Skáld-
skap yðar pekkja allir; á hann parf
ekki að minnast. En pað mætti ým-
islegt annað til tína, sem alpýða
manna hefur naumast tekið eptir_
Jeg skal láta mjer nægja að benda
yður stuttlega á, hvernig pjer eruð
í málfræði, bókmenntasögu og mann-
kynssögu, ef ske kynni að pjer af
peim dæmum, pó jeg taki ekki nema
eitt viðvíkjandi hverri vísindagrein,
gætuð fengið ofurlitla hugmynd um
sjálfan yður. í pcdyglot-númerinu
góða setjið pjer töflu til að sýna
mönnum skyldleika ýmsrci niá/a. Til
pess að sýtia, hve transka sje skyld
ýinsum öðrurn Norðurálfumálum, t.
d. íslenzku, takið pjer íslenzka orðiö
sonurog franska orðið fi/s, og íslenzka.
orðið dóttir og franska orðið fillc!
Iljer er ekki að eins um vanþekking
að ræða, heldur líkist annað eins
og petta brjáluðum manni. í sama
númeri komizt pjer út í bókmennta-
sögu Norðurlanda, og teljið ineðaí
annars uj>p skáld JYorcgs. Dessi eru
hin merkustu hjá yður: Jiörjcscn,
Boyesen og Björnson. Yið þetta er
pað að athuga, að rjett er um Björn
son; Boyesen er prófessor f Ameríku,
en af norskum ættum, ritar allt á
ensku, og er óþekktur í Noregi;
Anderson (F. B., held jeg sjeu fyrs.'tu
staflrnir í nöfnunum lians). Auðvjtað
gerið þjer þnð; enginn maður, seni hef-
ur sjeð þennan náunga, með hans þung-
búna andliti og áfjáða látbragði, miin
nokkurn tíma geta gleymt honum. Hvað
sem því líöur, þá er hann hjer. Dag
eptir dag hef jeg sjeð hann slæpast í
göngunum, hanga i einum þingmanninum.
og trufla og flækjast fyrir öðrum. Menn
skyldu ætla, eptir því sem liann fer aðr
að veröldin mundi farast, ef hann fengi
ekki erindi sínu framgengt, og nð þvi,
er jeg held, ererindið að fá eitthvert em-
liætti við að annast lmgsmimi(?) landa
sinna, þó að mjer sje sagt að í raun-
inni sje erindið ekki annað en þaö
að fá blað sitt keypt. Je.g skal segja
J'ður nokkuð — það borgar sig stundum
að eyða einum eða tveimur mánuðum í
höfuðstaðnum. Jeg býst við, hann fái
vilja sínum framgengt. Jeg rreð það af
því, hvað jeg mundi gera, ef jeg værí
ráðlierra og Anrlerson vteri að elta mig.
Hann er tvisvar sinnum verri en nokk-
ur hundur, sem nokkurn tíma hafa far-
ið sögur af. Hvað það getur verið skrít-
ið, sem maður stundum sjer, þegav
muður er bissulaus11.