Lögberg - 22.08.1888, Blaðsíða 3

en norska skáldið Jíörjesen hefur
aldrei verið til.
pó kastar nú tólfunum, pegar
þjer komizt út í veraldarsöguna.
Yður er gjarnt til að „slá um“ } ður
með þeirri vísindagrein. þjer eigið
auðsjíianlega mikið skylt við han-
ana; þeim þykir gaman að setj-
ast upp á háa staði, pegar þeir
astla að fara að gala. Eins er fyrir
yður; ef þjer ætlið að fara að
brýna fyrir mönnum einlivern sjer-
lega almennan sannleika, t. d. að
tnenn fái meiru framgengt, ef þeir
halda saman, en ef þeir eru á
sundrungu, þá komi/.t ]>jer ekki að
því, nema þjer farið fyrst að ríða
einhverjum stórviðburðuin sögunnar.
]>etta er í sjálfu sjer einkennilega
harnalegt, lýsir furðu litlum and-
legum proska. þó væri petta sök
sjer, ef nokkur mynd væri á pess-
um dæmum, setn pjer tilfærið. En
pað er síður en svo. Jeg skal til
dæmis benda yður á ]>að, sem pjer
segið um Norðurlönd í vatneiningur-
kaflanuin i 31. nr. blaðsyðar. pjer
eruð að sanna ]>að „að sundrung
hefur leitt af sjer ógæfu, samein-
ingin heill“. Og svo segið ]>jer:
„En saga Norðurlandaþjóða svnir þetta
ekki niiður. Fyrir innbyrðis sundrung
misstu Norðmenn frelsi sitt <>g urðu að
lúta Dönum; fyrir innbyrðis sundrung
urðu Svíar einnig að lúta yflrgangi
|>eirra, og fyrir innbyrðis sundrung hafa
þjóðir þessar enn ekki náð því að teljast
með stórvefdum Norðurálfunnar. Og á
hinn bóginn getum vjer ráðið af dæm-
um eins og Kalmar-sambandinu, live
miklu sameining gæti til leiðar komið.
pjer álítið pað pá illt að Norð-
menn />g Svíar urðu aö lúta Dön-
um. En pjer álítið að Kalrnar-
sambandið sýni, hve miklu góðu sam-
einino- <reti til leiðar komið. En hve
O o
nær var pað að Norðmenn og Sví-
ar komust undir Dani? Var pað
ekki í Kalmar-sambandinu? Hvað
er Kalmar-sambandið annað en pað,
áð Norðmenn, Danir og Svíar kom-
ust undir sömu stjórn? Hvað er
Kalmar-sambandið annað en pað, að
Norðmenn og Svíar „urðu að lúta
yfirgangi Dana“? Eptir pví ætti
Kalmars-ambandið að sýna bæði,
hvað pað var illt að allar pessar
]>jóðir komust undir sömu stjórn,
og hvað pað var gott að pær kom-
ust undir sömu stjórn. Eins og
nærri má geta sannar Kalmar-sam-
bandið ekki nema annað af pessu.
Og pað vill nú einmitt svo til, að
Kalmar-bsamandið gaJst illa. pjóð-
irnar voru ekki vitund sterkari fyr-
ir pað, pó að pær hefðu komizt í
petta samband, af pví að ýms skil-
yrði vöntuðu, sem vóru Óhjákvæmi-
leg til pess að sambandið gæti orð-
ið að nokkrum notum. Um pað geta
bæði pjer og aðrir lesið í hverri ein-
ustu veraldarsögu, sem ot svo yfir-
gripsmikil að hún minnist á Kalmar-
sambandið, og hver sem um pað
les, mun komast að raun um, að
svo framarleira tem Kalmai-samband-
ið sanuar nokkuð viðvikjandi fjelags-
skap íslendinga, pá er pað pað, að
inenn eiga ekki að ganga í fjelags-
skap, sein ekki er bvggður á sam-
eiginlagum pörfum og skoðunum -
með öðrum orðum að inenn eiga
ekki að ganga í likan fjelagsskap
og pann, sem pjer pykizt vera að
berjast fvrir í xameini/igar-greiuunn
löngu.
í högberf/i er ekki rúm í petta
sinn til að benda yður á fleira, sem
pjer hafið ritað. En trúið pjer mjer,
pað er hjer um bil allt pessu líkt,
pegar að er gáð. Hvar sem á pað
er ]>rýst, pá vellur út úr ]>ví græn-
ingjaskapurinn, liálfmenntunin og
heimskan.
pað er síður en svo að jeg gangi
að pví gruflandi, livert veður pjer og
peir, sem utan utn yður snúast, muni
gera af pvl, að jeg skuli hafa orðið
við áskorun yðar og sagt yður sann-
leikann afdráttarlaust. .Jeg veit pað
mjög vel, að pjer og fylgifiskar vðar
vilja reyna að koma pví inn í menn,
að pjer sjeuð maður friðsamur, og
útgefendur Lögbergs, og sjálfsagt
einkuin og sjerstaklega jeg, sjeu ó-
friðarseggir. Jeg veit, pjer viljið
telja inönnum trú um, að ef menn
að eins vildu láta vður í friði og
vinna með yður, ]>á yrði ósköp
tnikið gert, en Lör/berg sje allt af
að revna að hafa ofan af yður
skóinn og finna að yðar gerðum að
ástæðulausu, og að slíkt standi fyrir
framförutn. Yið petta ætla jeg að
gera ]>á athugasemd, að pað yrði
bæði mjer og öðrum til mikillar á-
nægju, ef sá tími kæmi utn síðir
að hægt væri að vinna saman með
yður; [>á bættist einn nýr liðsmaður
í hópintt, og peir eru satlnarlega
ekki of margir. Hingað til hefur öll
samvinna við vður verið ómögrulee,
pegar til lengdar hefur látið, • fyrir
flesta menn. pjer hafið reynt að
smeygja yður inn hjá einum máls-
metandi manninuin eptir annan, og
pað liefur tekizt; en endirinn hefur
jafnan orðið sá sami. Hvernig hef-
ur ekki farið með samvinnu yðar
við Helga heitinn Jónsson, við Sigtr.
Jónasson, við W. B. Scarth, við
Canadastjórn, o. s. frv., o. s. frv?
En pó aldrei nema svo ólíklega
kynni til að takast að einhverti
tíma yrði mögulegt við yður að
eiga, líkt og aðra menn, pá virðist
ekki par af leiða að J>að sje skvlda
manna að lofa yður að leika laus-
utn hala og verða löndum hjer
vestra til minnkunar á ýrnsan hátt
óátalið. pað er vafalaust gott, ef
íslendingum lijer getur koinið vel
satnan. pað er gott, að peir verði
setn voðalegastir fyrir sína óvini,
hverjir sem peir nú eru, og hvort
sem peir eru andlegir eða líkam-
legir. En pað fer að verða of
inikið af pví góða, ef |>eir verða
svo voðalegir, að peir fara að verða
hræddir hver við annan, svo hrædd-
ir að peir pora ekki að ympra á
pví, ef landar ]>eirra gera hverja
ómyndina á fætur annari. pað er
yfir höfuð að tala eitt, sem oss
virðist vanta hörmulega lijer vestan
hafs, og annars heima líka, og sem
mikil pörf væri á að kæmist inn í
vort pjóðlíf. pað er krítí/c. Hver
glamrandinn og gjallandinn er talinn
s[>eki, hve nieiningarlaus setn hann
er. Sutnir menn verða enda reiðitv
ef bent er á, að pað sje nokkuð tor-
skilið, pegar sagt er að fjallið /tvini
jötunmóð. Og vafalaust oru peir
menn til, sem hefur fundizt sláandi
dæmið yðar um Kalmar-sambandið.
Eigi að fara að kip]>a pessu í lag,
pá kemur pað áuðvitað nokkuð hart
niður á yður, sem halið íleiri vitleys-
ur á samvizkutini en allir Isleuding-
ar, sem við ritstörf fást, nema Grön-
dal. En almenningur hefur gott af
að litið sje eptir að honum sje ekki
boðinn eintómur pvættingur og
ef til vill pjer sjálfur meö tímanum.
Að endingu langar inig til að
spyrja yður að fáeinum spurningum
viðvíkjandi pví, setn þjer heimtið að
Lögberg sanni. Hvað viljið pjer
láta pað sanna af því, sem pað lief-
ur um yður sagt? Á að sanna, öðru-
vísi en gert er í þessu blaði, hvað
pjer hafið sagt á fundinum góða?
Á að sanna, að pjer hafið ekkert
vit á íslenzkum bókmenntum, pjer,
sem ekki kunnið undirstöðuatriðin í
íslcnzkri rjettritun? Á að sanna, að
pjer hafið verið að fást við íslenzk
innflutningsmál ,um tíma, og endir-
inn hafi orðið sá að sambandsstjórn-
in hafi viljað hætta að skipta sjer
af peim til muna eða styðja pau
um ]>að leyti að pjer skildust við
þau? Á að sanna pað, að þjer liaf-
ið orðið tvísaga í skýrslu yðar til
stjórnarinnar um tölu íslendinga lijer
og par? Á að sanna að þjer liafið
farið fram á það í peirri skj'rslu,
að reisa pyrfti grindur v>g setja þyrfti
vörð til pess, að bægja Bandarikja-
mönnum frá innflytjendahúsinu? Á
að sanna pað, að pjer hafið reynt 1
þessari skýrslu að tolja stjórninni
trú um, að það hefði verið „Heitns-
kringlu14 að pakka að útflutningar
hefðu orðið svo tniklir frá Íslandi
hingað til lands í fyrra sumar, ]>ar
sem nokkur 1000 exjd. af pví blaði
hefðu verið send gefins til íslands?
Á að sanna pað að þjer hafið látið
drýgindalega yfir pví í ]>essari skýrslu
að allar framfarir, sem urðu meðal
Islendinga á síðasta ári, hafi verið
yður að þakka? Hvað á að sanua?
Á kannske að sanna það að nafninu
yðar hafi ekki verið stolið undir
pessa makalausu skýrslu?
pjer nen/iið nú ííklegast ekki að
að svara ]>essum spurningutn, en pað
verður hvorki tnín nje Lögbergs sök.
Einar Hjörleifsson.
Að gefnu íilefni skal pes3 hjer
með getið, að við skildum aðalefn-
ið í ræðu herra F. B. Andersons
á fundinum 14. f. m. á satna hátt,
eins oir sá maður, setn ritað hefur
ágrip ]>að af fundarumræðunum,
sem jirentað er í „Lögbergi1- p. 18.
f. >n.
Winnipeg 13. ágúst. 18S8.
S. Chriytopherson.
S. .1. Jóhannesson.
Fundargernings-ágriji ]>að, sem
prentað er í 27. númeri „Lögbergs“,
er að öllu levti satnhljóða út-
drætti þeim og satnpykktum fund-
arins, er jeg sem fundarskrifari
ritaði upp á fundi þessum, eins ná-
kvæmlega og mjer var unnt.
Detta vottast hjer meö, að gefnu
tilefni.
Winnipeg 14. ágúst 1888.
Dorst. Skúlason.
V e g i r.
í 2.~>. No. Heimskringlu er svoliljóð-
andi spurning: Er Jað ákvarðað af
stjórninni, að vcgurinn sent iiggur frá
Winnipeg norður með Kauðá að vestan
sje 120 feta bveiður, að minnsta kosti
til Wirmipcgvatns, og cf svo, er það þá
eins norður Nýja Island?
Svarið er stutt, einungis nei, en svo
fer svarandi að upplýsa . spyrjanda um
að allir J jóðvegir í fylkinu eigi að vera
að minnsta kosti OG fet, þar sent þvi
vcrði J.ægilega við kotnið, án þess þó
að geta um ásticður fyrir |>ví að vega-
stæðin sjcu með mismunandi breidd,
sem upplýsingin virðixt |>ó bera með
sjer, þar sem hún til tekur að vegirnir
skuli vera minnst 60 fet.
Áður en eg sá þetta í Il.kr. þóttist
eg viss um að allir þjóðvegir Nýja ís-
lands væru 99 fet en hvorki meira eða
minmi, nema cf vera skyldi liinn áður um-
talaði þjóðvegur, en við þessa upplýs-
ingu fer eg heldur að verða í efa, og
svo kunna fleiri að verða.
Ef svarandi hefur liaft í huga breyt-
ingu þá, sem gerð var á landntælingu
árið 1881, |>ar sem til tekið er að vega-
stieðin skuli vera frá )>ví ári ein keðja
(00 fet) og austur og vestur-línur í hverjtt
Toivnsliip ekki nema þrjár, þá hefði
hann gert vel aö bera þessa breytingu
saman við liina eldri reglu landmæling-
anna, og síðan geta þess, livort hin nýja
regla væri gildandi yfir allt fylkið, eða
einungis á þeint pörtum, er mældir hafa
verið síðan 1881; með því hefði liann
gefið mönnum nauðsynlega upplýsingu>
sem ekki hefði verið hætt við, að leitt
liefði neinn í efa eða villu.
—------------
Til þess nú að fá fulla vissu um,
I hvor reglan er gildandi sem lög, eða
I hvort hvor um sig er ekki gildandi, )>ar
sem lienui hefur verið fylgt við mæl-
ingar, vil eg vinsamlega biðja rit-
stjórn ,,I.ögl>ergs“ að upplýsa mig einn.
ig um livort mögulegl mundi að fá hina
nýrri reglu löggilta lij<>r í stað hinnar.
Þetta hefði ekki svo litla þýðingu bæði
fyrir sveitina i lieild sinni, og líka
fyrir einstaka menn; fyrir sveitiua að
|>ví leyti, sem hún liefði fœrri vegi að
leggja og viðhalda, og fyrir einstaka
menn að því leyti að mörgum hefur
orðið sú ósvinna máske bæði af van-
þckkingu og liugsunarleysi, að liafa
unnið og jafnvel byggt á vegastæðum
sveitarinnar, og |>eirri vinnu mega þeir
búast við fyr eða síðar að tapa, þegar
farið yrði að hleypa upp veginum, þar
eð ekki er liægt nema með miklum kost-
naði að breyta vegastæðunum; ef hin
nýrri reglan gæti orðið hjer gildandi,
mivtti ske að þeir, sem eiga byggingar
og aðra vinnu við vegastæðin, varu
ekki nær aðal-vegnlínuimi eu svo, að
|>eir girtu með 00 feta breiðum vegi
fengið" að linfa kvrrar þær byggingar,
sem væru utan þeirrar lícu.
Árnes P.O. 2. júli 1888.
(rís/i Jónsson.
pareð liöfundur ofan-prentaðrar
ritoerðar hefur í brjcfi, . er hemii
fylgdi, beðið ritstjórn „Lögbergs“
að gefa svo nákvæmar upplýsingar
scin hún <reti viðvíkiandi vegamálum
peim, er ritgerðin ræðir um, o. s. frv.
gefum vjer eptirfylgjandi leiðbein-
ingar:
1. pjóðvegastæðiö vestan Rauðár,
sem liggur frá Pembina (eða öllu
heldur fn'i laixlainæruin Dakota og
Manitoba) gegnum Winnipeg og
Selkirk norður til liins. fyrverandi
Peguis póstliúss (par setn Joseph
Monkinan bjó forðum), er 2 keðjur
eða 132 fet á breidd.
2. Stæði liins svonefnda íslenzka
vegar, sem liggur frá nefndu Peguis
pósthúsi norður með Rauðá að vest-
an o<r svo norður vesturströnd Winni-
pegvatns gegnutn bæjastæðin Gimli,
Saixíy Bar og Riverton (Lutul), og
sem endar við íslendingafljót, er 14
keðja eða 99 fet á breidd.
3. Vegastæði eru útmæld í kring-
utn hverja „section“ í Manitoba-
fylki og ]>ar af Jeiðandi í Nýja
Islandi og eru keðja eða 99 fet
á breidd.
4. Reglan frá 1881 , sein gerir
ráð fyrir að vogastæði sjeu að eins
1 keðja eða Gf> fet á breidd og
aðeins 3 austur- og vestur- vegir í
hverju „Township“, átti að eins við
pað land, sent pá var nefnt „North-
west Territories“, en ekki Manitoba
fylki. Oss virðist óhugsandi að
sambandsstjórnin tnundi ganga inn
(Niðurl. á 4. bl.s.j.
191
til — og leita að færi til að setjast á nefið á
honum.
Um sólarlag námum við staðar, og liiðutn
]>ess að tunglið kæmi upp. Um kl. 10 kotn
pað upp, yndislegt og blíðlegt, eins og ]>að
ávallt er, og alla nóttina ]>römmuðum við áfratn
preytulega, nema hvað við nátnum staðar um
kl. 2, pangað til loksins sólin gerði hlje á erv-
iði okkar, og var okkur pá hvíldin velkomin.
Við drukkum dálítið og fleygðum okkur svo nið-
ur, örpreyttir, á sandinn, og sofnuðum bráðlega
allir. Engin pörf var á að setja vörð, pví að
við höfðum ekkert að óttast af neiuutn eða neinu
á pessari víðlendu, óbyggðu sljettu. ( Eittu óvin-
irnir okkar voru liiti, porsti og ilugur, en miklu
heldur hefði jeg viljað mæta hverri liættu setn
helzt, setn af mönnum stafaði eða stórvöxnum
dýrum, heldur en pessari voðalegu prenningu. í
petta skipti vortun við ekki svo heppnir að finna
ueinn skýlandi klett, til ]>ess að vernda okkur
fyrir sólsterkjunni, og pví fór svo að við vökn-
uðuni um kl. 7, og fundutn pá til alveg sötnu
íilkenningar, eins og menn gætu ímyndað sjer
íið ketstykki hefði meðan pað lægi á ristinni.
Við vorutn bókstaflega að gegn-bakast. Dað var
eins og sólin brennandi væri að sjúga sjálft
blóðið út úr okkur. Við settumst uj>p og stund-
•uni tneð opinn munninn.
„Farið pið greujandi“, sagði jeg, og hripsaði
190
að freista/.t til að fara einu fótmáli lengra. Við
drukkum pví af góðri lyst, og eptir að við
liöfðum tæmt vatnsflöskur okkar, fylltuin við pær
aptur úr kútunum, sem peir höfðu borið, og svo
horfðuin við á ej>tir peim, pegar peir lögðu uj>j>
í sína 20 mílna iröngu heimleiðis.
Kl. 1 lögðum við svo af stað. Það var
eyðilegt og ömurlegt að leggja af stað, pví
að að undanteknum fáeinum strútum, sást
engin lifandi skepna á, pessu inikla sand-
sljettu-flæmi. I>ar var auðsjáanlega of purt fyrir
veiðidýr, og að undanteknum einni eða tveimur
Cobra-slöngum, voðalegum ásýndutn, sáum við
engin skriðdýr. Af einu skorkvikindi var par pó
meira en nóg, og bað var almenna eða hús-
ílugan. Dangað kotnu pær, „ekki eins og ein-
stakir njósnarar, heldur í herflokkum“, eins og
jeg held að stainli einhvers staðar í Gamla Testa-
mentinu. Dað er einkennilegt dýr, húsflugan.
Hvert sem maður fer, pá verður hún fyrtr tnatini,
og svo hefur pví ávallt verið varið. Jeg hef
sjeð hana lokaða inni í raf, sem hlýtur, ej>tir pví
setn m jer hefur verið sagt, að liafa verið millíón
ára að aldri, og hún leit alveg eins út, eins og
niðjar hennar pann dag í dag; og jeg efast ekki
um, að pegar síðasti maðurinn liggur deyjandi á
jörðunni, pá muni hún verða að suða í kringutn
hann, ef sá atburður skyldi bera við að sumri
l8<
pægilega svöl, pó að loptið væri pykkt og pungt,
og eins og rjómakennt, og okkur miðaði drjúg-
um. Dað var mjög kyrrt og einmanalegt par í
eyðimörkinni, og pað verkaði á okkur ópægilega.
Good fann pað, og fór að blístra lagið við kvæð-
ið: „Stúlkan tnin, hún situr hoima“, en tónarnir
hljómuðu sorglega á pessari miklu sljettu, o<>-
haun hætti að syngja. Skömtnu síðar kotn fyrir
dálítið atvik, sem kom ölluin til að hlæja, pó
að okkur yrði bylt við pað í fyrstu. Good hjelt
á kompásnum, sem hann auðvitað bar gott skyn-
bragð á, par sem hann var sjómaður, og hattn
gekk á undan. Við hinir gengutn í halarófu á
ej>tir honutn. Allt í einu heyrðum við óminn af
ópi, og Good hvnrf. Næstu sekúndu var allt á
tjá og tutxlri kring um okkur, og við heyrðum
huegg, stunur og ótt og títt fótatak. í daufu
tungls-glætunni gátum við liku gnllt í óljósa
pjótandi líkaini, hálfhulda í sandskýjum. Afríku-
tnennirnir fleygðu niður byrðum sínutn og bjugg-
ust til að flýja; ett svo mundu peir ejitir pví að
peir vissu ekkert, hvert (!ýja skyldi, og ileygðu
sjer pví næst til jarðar, og grenjuðu að petta
væri djöfullinn, setn væri á forðinni:
Sir Henry og jeg vorutn steinhissa; og ekki
pótti okkur pað minni furðu gegna, pegar við
sáum Good peysa í áttina til fjallanna, á hest-
baki, að pví er okkur virtist, og ldjóðandi, eii s
og hatiit væri orðinu bandvitlaus. Fáeiuum se-