Lögberg - 19.09.1888, Blaðsíða 3

ÞING VALLAFUNDUll 1888.
Funduvinn var settur 20. |>. m., stundu
fyrir liádegi, nf alþingismanni Ben.
Sveinssyni, er var cinn af þeim 3 þing-
mönnum, er fundinn höfðu boðað. Mœlti
liann nokkur orð, og 1 jet syugja kvæði
(eptir Bened. Gröndai).
Þá kvaddi liann fulltrúann fyrir Reykj-
avík, Björu Jónsson, til að stýra fundi,
meðan rannsökuð væri kjörbrjef fulltrúa
þeirr.i, er komnir voru, og kosinn fund-
arstjóri. Ilann yíirfór síðan kjörbrjefln,
með aðstoð tveggja fulltrúa, sira Einars
Jónssonar og síra Jóns Steingrímssonar,
og reyndust þau öll i góðu iagi, netna
livað ekki var ge.tið um atkvæðafjölda
í 3, en á skýrslum l>eim um atkvæða-
greiðsluna, er kjörbrjefunum fylgdu úr
ílestöllum kjördæmum, sást, að þeir
höfðu fmigið meiri hluta atkvæða. Voru
kosningarnar síðan allar metnar gildar.
Frá Vestmannaeyjum kom cnginn full-
trúi, — líklegi enginn kosinn Jar —°g
fulltrúi sá, sem kosinn hafði verið fyrii
Barðastrandarsýslu, alþingismaðui Sig-
urður próf. Jensson, kom ekki á fund-
inn. Að öðru leyti höfðu verið kosnir
jafnmargir fulltrúar og hinir þjóðkjörnu
alþingismenu eru, sinn fyrir livert kjör-
dæmi, en tveir )>ar, sem tveir eru al-
)>ingismenn, með tvöföldum kosningum
alstaðar nema í Keyjavík. Urðu þvi
fulltrúarnir á fundinum 28, þessir:
1. Andrjes Fjeldsted (fyrir Borgarfjarð-
arsýslu).
2. Árni Árnason (Norður-Þingeyjars.).
8. Arnór Árnason prestur (Stranda).
4. Ásgeir Bjarnason (Mýra).
5. Björn Jónssbn (Iteykjavík).
G. Einar Jónsson prestur (Skagaf.).
7. Friðbj. Steinsson (Eyjafj.).
8. Guttormur Vigfússon (Suður-Múla).
9. Hannes Hafstein (Gullbr.- og Kjósar).
10. Jón Einarsson (Vestur-Skaptafells).
11. Jón Iljörleifsson hreppst.(Rangárvall.).
12. Jón Jakobsson (Skagafj.),
13. Jón Jónsson frá Sleðbrjót (Norður-
Múlas.).
14. Jón Jónsson próf. (Austur-Skaptaf.).
15. Jón Sigurðsson frá Syðstu - Mörk
(Rungárvall.).
10. Jóu Sloiugrímsson prestnr (Arness.).
17. Jónas Jðnasson prestur (Eyjafjarðar).
18. Magnús Helgason prestur (Árness.).
19. Páll Pálsson frá Dœli (Húnavatns).
20. Pál 1 Pálsson prestur (Suður-Múla).
21. Pjetur Fr. Eggerz (Dala).
22. Pjetur Jónsson (Suður-Þing.).
28. Skúli Thoroddsen (ísafj.).
24. Stefán Jónsson prestur (Snæfellsness.).
25. Stefán M. Jónsson (Ilúnavatnss).
2G. Sveinn Brynjólfsson (Norður-Múla).
27. Þorsteinn Benidiktsson prestur (tsa-
fjarðars.).
28. Þórður Guðmundsson (Gullbr.- og
ICjósars.).
Enn fremur voru á fundinum pessir
18 af 30 Jijóðkjörnum alj>ingismönnum;
Benid. Sveinsson, Ben. Kristjánsson,
Eiríkur Briem, Friðrik Stefánsson, Gunn-
ar Halldórsson, Jakob Guðmundsson,
Jón Olafsson, Jón Sigurðsson, Jón Þór-
arinsson, Olafur Briem, Olafur Pálsson,
Pp.ll Briem, Páll Olafsson, Sigurður
Stefánsson, Sveinn Eiriksson, Þorleifur
Jónsson, Þorlákur Guðmundsson, Þor-
valdur Bjarnarson.
Auk þess voru á fundinum meira en
lýý liundiað manna, þegar flest var,
karlar og konur, flest úr .nærsýslunum,
óg einkum irr Reykjavík, en nokkrir
l>ó langt að, t. d. l>rir bændur vestan
úr ísafjarðarsýslu, og svo stöku maður
úr öðrum hinum fjarlægari sýslum(Múla-
sýslum, Eyjafirði, Strandasýslu, Barða-
strandarsýslu, o. s. frv.). Fundartjöld
voru tvö óföst, er taka mundu 3 —400
manr.s samtals.
—Fuudarstjóri var kosinn fíjövn Júín
sön ritstjóri, með 20 atkv.; varafundar-
stjóri Skúli sýslumaður Thoroddsen (22
atkv.); til fundarskrifara kvaddi fundar-
stjóri með samþykki fundarins )>á sjera
Einar Jónsson og sjera Jón Steingríms-
son.
Eptir tillögu furdarstjóra var samþykkt,
að allir skyldu liafa málfrelsi á fund-
inum, þó svo, að fulltrúar og alþingis-
menn gengju fyrir jöfnum höndum, og
fulltrúi þvi að eins fyrir þingmanni, að
hann (fulltrúinn) liefði eigi tekið áður
til máls í sama máli. Atkvæðisrjett höfðu
að sjálfsögðu fulltrúarnir einir.
Eptir tillögu fundarstjóra var sam-
þykkt, að fengnir skyldu til menn á
kostnað fulltrúanna að skrifa ágrip af
fundarræðum, er birt skyldi síðan á
prenti, ef kostnaðarmaður fengist að
því riti.
Eptir nokkurt fundarhlje, til að yfir-
fara fundargerðir frá hjeraðafundum og
ákveða dagskrá, var aðalmál fundarins,
stjórtMrskrdrmdlið, tekið til umræðu.
Stóðu þær umræður frá kl. 1 til 3>ý
og aptur frá kl. 5 til 7. Tóku flestir
fulltrúarnir þátt í þeim, og nokkrir þing-
menn. Allir tóku þeir í sama streng, að
halda málinu liiklaust áfam, nerna Hann-
es Ilafsteiu. Loks var samþykkt, að
liætta umræðum að sinni, og kjósa 7
rnanna nefnd til að koma fram með á-
kveðnar tillögur til fundarályktunar.
í nefnd þessa voru kosnir: Skúli
Tlioroddsen, sjera Páll Pálsson, sjera
Jón Steingrimsson, Pjetur Jónsson, Jón
Jónsson prófastur, Póll bóndi Pálsson
og Andrjes Fjeldsted.
Þá var tekið til umræðu málið um
bthetu fastakaupmanna, er Skúli Thorodd-
sen var fiutningsmaður að, og eptir
litlar umræður samþykkt í einu hljóði
svo látandi fundarályktun:
Fundurinn skorar d alþingi að semja
txj samþykkja lagafrummrp, er yeri fast-
aktiupmönnum d íslandi aS skyldu að
vcra bðsettir lijer d landi.
Málið um kvennfrelsi var þvi næst tek-
ið til umræðu (flutningsmaður Skúli
Thoroddsen) og voru lesnar áskoranir
|>ví viðvíkjandi frá konum í ísafjarðar-
sýslu og Þingeyjarsýslu. Eptir litlar um-
ræður var kosin 8 manna nefnd til að
íhuga það og konia fram með tillögur
til fundarályktunar. (3k. Th., P. J. og
II. Hafstein).
IClukkan S)ý var fuudi frestað til
næsta dags.
Þriðjudag 21. ágúst kl. O'A E hád.
var fundurinn settur aptur.
Yar þá fyrst tekið til umræðu málið
um afnám nmtmannaembœttanna (flutn-
ingsmenn fulltrúar Þingeyinga), og eptir
nokkrar umræður saraþykkt svo látandi
fandarályktun, með öllum atkv. gegn 8:
Fundurinn skortir d alþingi að halda
enn fistlega fram ofnAmi amtmannarin-
bcettannd ag kama d föt fjórðungsrdðum.
Þá kom til umræðu múlið um yufu-
skipaferðir kringum landið (flutningsmað-
ur Frb. Steinsson o. 11.). Eptir talsverðar
umræður lagði funarstjóri til, að skorað
væri á alþingi að taka gufuskipsferða-
málið til sjerstaklegrar íhugunar og að
fundurinn kvæði þig einkanlega með-
mæltan gufuskipsferðum eingöngu með
ströndum fram og innfjarða. Skúli Tiior-
oddsen lagði til, að bætt væri inn í á-
lyktunina, að veita framvegis ekkert
fje til hins danska gufuskipafjelags, og
var sú tillaga samþykkt með meiri
hluta atkvæða. Jón Einarsson lagði til
að skorað væri á |>ingið, að leggja
eptirleiðis alls ekkert fje til útlendra
gufuskipsferöa kringum landið, en
styrkja gufuskipaferðir með ströndum
fram og innfjarða; en sú tillaga var
felld með öllum atkv. gegn 1. Loks var
samþykkt með öllurn þorra atkv. sam-
liljóða svolátandi fundarályktun:
Fundurinn skorar d alþingi að vcitu
framveyis ekkert fje til hins danskn gufu-
skipafjelays, oy vill mtela einkanlcya mcð
gufubdtsferðum eingvngu með ströndum
fram oty innfjarða.
Þá var tekið til umræðu málið um
afndm dvinsvalds hwstaijettar í íslenzkum
mdlum (flutningsm. Páll prestur Pálsson).
Var eptir nokkrar umræður samþykkt í
einu hlj. svo látandi tillaga til fundará-
lyktunar frá honum:
Fiindurinn skorar d atþingi að hlutast
til uin, að dvnisvald lundsins verði skiprtð
með Ivguin, þannig, að hœstirjettur í
Kaupmannahöfn verði eiyi lengur a'ðsti
dómstóll í íslenzktnn mrílum.
Þá var kvennfrelsisinrUið tekið aptur
til umræðu, og samþyktar í einu hljóði
svo látandi tillögur til fundarályktunar
frá nefndinni (framsögumaður Hannes
Ilafstein):
Þingvallafundurinn skorar d alþinyi,
«ð ytfn mdlinu um jafnijetti kvenna við
karla sem mestrtn gaum, stu sem með því,
fyrst og fremst að samþykkja frum-
varp, er veiti konum í sjdlfstmðri stvðu
kjörgenyi í sveita- og safnaðarmdlum, í
öðru layi með þti, að taka til rœkilegr-
ar íhuyunar, hverniy eignar- og fjdrráð-
um giptrn kvenna, verði skipað sva, að
rjittur þeirra gagnvart bóiidanuin sje
betur tryyyður en nv er, íþriðjalagi
nieð Jiví, að gera konum sem auðveldast
að sj\a sjcr mrnntunar.
Málið um stofnun landsskóla kom )á
til umræðu (flutningsm. sjera Jón Stein-
grímsson). Yar eptir litlar umræður
samþykt án ágreinings svo látandi til-
higa:
Fundurinn skorar d alþingi að semja
<>g samþykkju á ný fruinvarp uiu stofn-
un landsskóla á íslandi.
—Þá var tollniál nrest á dagskrá (flutn-
ingsmaður Björn Jónsson). Eptir tals-
verðar umræður var samþykkt nær í
einu liljóði (gegn 1 atkv. J. Ein.) svo
Iátandi tillaga til fundarályktunar:
Fundurinn skorar á alþingi aS leitast við
að rjetta viS fjárhag landssjóSs mcS toilum
á ó/iófs- og munaðarvönt, þar á mcðal kaffi
og sykri.
Arnór Árnason m. 11. báru upp svo-
felldan viðauka við þessa tillögu: svo og
á álnavöru, glysvarningi og aðfluttu smjöri,
og var liann samþykktur með 15 atkv.
gegn 8.
-—Alþýðumcnntamálið kom )>á til um-
ræðu (flutningsmaður Páll prestur Páls-
son o. 11.), og voru eptir nokkrar um-
ræður samþykktar svo látandi fundar-
ályktanir í því máli:
1. Fundurtnn skorar á alþingi að styðja
alþySumenntmáltð cptir þz<i setn efni og á-
s/aðttr landsins icyfa. Samþ. með öllum
þorra atkvæöa.
~. Fiindurinii skorar á alþingi að afnetna
MoSmcvallaskólann og vetya heldttr þz’i fje,
sem hl hans gengttr, til aljsýðtt nientiHinar
a aniian hátt. Samþ. með 14 atkv. gegn
13, að viðhöfðu nafnakalli.
Meðan tvö hin síðast nefndu mál voru
rædd, stýrði varafundarstjóri (Sk. Thor-
oddsen) fundinum._
Því næst var haft, fundarlilje frá kl.
1 til 2)ý, með því að nefndin í stjórn-
arskrármálinu átti ólokið við álit sitt.
Kl. 2ýý var fundur settur aptur, og
stjóniarskrármáiið tekið til ályktunarum-
ræðu.
Aðaltillaga nefndarinnar (framsögumað-
ur Sluíli Thoroddsen) var svo látandi,
eins og hún var samþykkt að umræð-
unni lokinni með 26 atkv. gegn 1 (II.
llafstein), að Viðhöfðu nafnkalli:
Ftmdurinn skorar á alþingi að semja og
samþykkja frumvarp til cndttrskoðaðra stjórn-
arskipunarlaga fyrir fsland, er hyggt sjc á
satna grundvcUi og fari í tíka stefnu og
frumvörpin frá siðustu þingunt, þannig, að
landið fái alinntcnda s/jórn með fullri á-
hyrgð fyrir alþittgi.
Sem aukatillögu kom nefndin fram með,
að fundurinn skoraði á hina þjóðkjörnu
minnihlutamenn frá í fyrra að heita
kjósendum sínum því, að framfylgja ept-
irleiðis stjórnarskrárbreytingunni í frum-
varpsformi, en leggja ella tafarlaust
niður þingmennsku. Fundarstjóri (B. J.)
lagði til, að ályktun þessi væri þannig
orðuð, að fundurinn lýsti því yfir, að
hann áliti æskilegt, að kjördæmi þeirra
þingmanna, er eigi fylgdu stjórnarskrár-
endurskoðuninni á síðasta alþingi, skor-
uðu á þá að leggja niður þingmennsku
sína, nema )>eir lofl þvi skýlaust, að
halda eptirleiðis liiklaust fram stjórnar-
skrárendurskoðuninni, i l>á stefnu, sem
til er tekin í aðalályktuninni. En fyrir
þeirri breytingartillögu urðu að eins 4
atkv., með nafnakalli. (Arnór Árnnson,
Einar Jónsson, Jón Einarsson og Stefán
M. Jónsson. Fundarstjóri greiddi eigi
sjálfur atkv., hvorki í þessu máli njc
öðrum).
Var síðan auktillaga nefndarinnar sam-
þykkt með öllum atkvæðum gegn 1 (II.
llafstein) svo látandi:
Fitndiirinn skorar á þá alþingismcnn, cr
eigi fylgilu stjórnarskrárfruiiivaspinit tSSy.
að gefa nii þcgar kjósöndum slntiiti fttll-
nrtgjandi loforð unt að framfylgja framvegis
stjómarskrárlireytingunni i frumvarpsformit
kik/aiist og röksattUega, cn leggja clla tafar-
laust niðttr \>ingmennsku.
—Stjórnarskrármálinu var lokið kl. 4
e. h.
Þá var eptir litlar umræður samþykkt
nær í einu hljóði (Jón Eiuarsson greiddi
aigi atkv., II. Hafstein var eigl viðstadd-
ur) svo látcndi fundarályktuu urn fjöig-
nn þingmaniia, er Skúli Thoroddsen var
flutningsmaður að:
Fitndtirinn skorar á alþingi að satnþykkja
lög unt breyting á /_>. gr. stjórnarskrárinn-
ar, í þ<í átt, aS tekin zerði upp 6 ttý kjör-
datmi, svo að í cfri deild alþingls sitji
framvegis 14 þingmenn og í ncðri djild-
inni 2S.
Síðan var eptir tillögu Sk. Tliorodd-
sens því nær umræðulaust og með öll-
um þorra atkv. (.T. Einarsson og II. Hnf-
stein eigi viðstaddir) samþykkt svo Iát-
andi fundarályktun um stofnun sjómann-
askó/a:
Fiindurinn skorar á alþingi að kom.i á
stofn sjómannaskóla á fslandi.
—Fulltrúi Suður-Þingeyinga, Pjetur
Jónsson, las upp ávarp til fundarins frá
forstöðumönnum „Þjóðliðsins“ (í Þing-
eyjarsýslu).
—I fundarlok vjek fundarstjóri láein-
um samfagnaðarorði m að J>ví, að sam-
þegnar vorir í Danmörku minntust á
þessu ári með ýmsu móti, þar á meðal
hinni miklu sýningn í Khöfn, þess gleð-
ilega viðburðiir fyrir 100 árum, að
hændur þar losnuðu unðan bólfostuoki
sínu, svo og )>ess, að konungur þeirra
og vor, hans hátign ICristján liinn ní-
undi, hefði setið að völdum fullan fjórð-
ung aldar,—hinn eini konungur, er koni-
ið hefði hingað tii lands og á þennan
fornhelga stað, og sýnt oss þess marg-
an vott, að hann bæri til vor mjög
lilýjan liuga. Yjcr vildum )>ví við þetta
tækifæri allir óska: Lengi lifi konungiir
ztor Kristján kinn nlundi. — Tóku fundar-
mcnn uudir það með niföldu „liúrni“.
Var síðan fundi slitið, tæpri stundu
fyrir miðaptan.
(Eptir fsa/old 22. ágz'.st).
215
0» slíilduin það þar eptir sitjandi, íneð greip-
arnar spenntar utan um hnjen.
t’ni potta leyti var sólarljósið að hella sín-
,,m höldu geislum (J>ví að hjer voru peir kaldir)
heint inn í hellismunnann. Allt í einu heyrði
jeg hræðslu-óp frá einhverjuin, og sneri við höfð-
inu inn í hellinn.
()g petta var pað, sem jeg sá. Önnur mynd
sat innst í hellinum — hann var ekki nema ‘ 20
feta langur og höfuðið hvíldi á brjóstinu og
löngu handleggirnir hjengu niður. Jeg starði á
myndina, og sá að petta var annar dauður niað-
ur, og pað som meira var, hvítur inaður.
Hinir sáu petta líka, og sýnin reyndist of
mikil fyrir taugar okkar, sein voru farnar svo
mjög að bila. Allir klöngruðumst við 1 einum
hóp út íir hellinum eins liart eins og okkar
hálf-freðuu limir irátu flutt okkur.
Ö
VII A'tpltuli.
V e g u r S a 1 ó m o n s.
Fyrir utan hellinn námum við staðar, og
okkur fannst við vera hálfgerð flón.
„Jeg ætla að snúa við“, sagði Sir Henry.
„Hvers vogna?“ spurði Good.
„Af pvf mjer datt í hug að pað sem við
sáuin -—- kynni að vera liróðir miiin“.
214
okkar aumu, hungurmorða skrokkum. Stundum
tókst einhverjum okkar að blunda órólega í fá-
einar mínútur, en lengi gátum við ekki sofið, og
vera. má, að pað hali verið heppni fyrir okkur,
pví að jeg efast um að við liefðum vaknað ajitur.
Jeg held að j>að hafi ekki verið annað en vilja-
kraptur okkar, sem hjelt í okkur lífinu.
Tennurnar í Yentvogel, Hottentottanum, höfðu
glamrað alla nóttina líkt og handsmella. Kkki
löngu fyrir dögun heyrði jeg hann stynja jmng-
an og að tennur hans hættu að nötra. Jeg hugs-
aði ekki mikið um J>að í j>að skipti, pví að jeg
hjelt að hann hefði sofuað. Bakið á honum lá
ujjp að bakinu ;i mjer, og j>að var eins og pað
yrði kaldara og kaldara, pangað til j>að var loks-
ins orðið eins og klaki.
Loksins fór loptið að verða grátt af ljósi;
svo skutust skjótfleygar, gular örvar glampandi
yíir snjóinn, og að lok m gægðist sólin dýrðleg
upp yfir hraungarðinn, leit inn til okkar og á
okkar hálffreðnu líkami og á Ventvogel, sein
sat j>ar milli okkar steindauður. Dað var ekki
furða pó bakið hefði orðið kalt á honum, vesal-
ingnum. Hann hafði dáið, pegar jog heyrði
hann stynja, og nú var hann allt að pví harð-
freðinn. Detta fjekk óumræðilega inikið á okkur,
og við drögnuðumst frá líkinu (pað er undarleg
óbeit, sem vjer höfum allir á dauðum llkömum),
211
Um bil 4000 fet upp í loptið. Engin lifandi
skejina sjest- Guð hjálpi okkur; jeg er hræddur
um að skapadægur okkar muni vera komið.
Og nú ætla jeg að hætta við dagbókina,
sumpart af pvl að ekki er sjerlega skemmtilegt
að lesa hana, og sumjiart af pví að ef til vill
parf að segja nokkuð greinilegar frá pví, sem
hjer for á eptir.
Allan pann dag (23. maí) eigruðum við áfram
hægt og liægt upp eptir snjóbrekkunni, og lögð-
um okkur við og við niður til að hvila okkur.
Hverjum, sein hefði sjeð okkur, hefði víst virzt
við undarlegir og úttaugaðir ásýndum, par sem
við, hlaðnir pungum byrðum, drógum okkar
Jireyttu fætur eptir gljáhvítum lletinum, og gut-
um hungruðum augum umhvorfis okkur. E11 [>að
var ekki til mikils að gjóta augunum, j>vi r.ð
J>ar var ekkert til að eta. Við koinumst ckki
nema 7 inílur J>ann dag. Iijett fyrir sólsetrið
vorutn við kotnnir alveu að oeirvörtunni á vinstra
brjósti Shebu, og j>essi ummálsinikla, hrufulausa
hæð úr freðnuin snjó teygðist J>úsundir feta ujip
í loptið fyrir ofan okkur. Dó að við værmn
illa á okkur komnir, gátum við ekki annað en
dáðst að pessu dýrðlega útsýni, sein varð enda
enn tlýrðlegra en pað var í sjálfu sjer af flökt-
andi ljósgeislunum frá sólunni, sem var að setj-
ast; pessir geislar sottu hjer og [>ar blóðrauða