Lögberg - 02.01.1889, Page 2

/
J ö q b £ x %.
MIDVIKUD. 2. JANÚAR 1889.
ÓTÖEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Árni Friðriksson,
Binar Hjörleifsson
Ólafur Þórgcirsson,
Sigurður J. Jóhanncsson.
Allar upplýsingar viðvikjandi verði á
auglýsingum i „Lögbergi" geta menn
fengið á skrifstofu blaðsins.
Hve nœr sem knupendur Lögbergs
skipta um bústað, eru Jeir vinsamlegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti
um )>að til skrifstofu blaðsins.
Utan á öil brjef, sem útgefendum „Lög
bergs“ eru íkrifuð víðvíkjandi blaðinu,
Ktti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
35 Lombard Str, Winnipeg.
I. íslendingar i Vestur-
heimi.
Yíir höfuð má segja að þetta
liðna ár hafi verið gott og bless-
að fyrir landa hjer vestan hafs.
Vjer höfum auðvitað ekki stigið
mörg stór stig til framfara, en
vjer höfum engu að síður haldið
jafnt og þjett áfram í framfara-
áttina.
Mest stingur það að voru áliti
1 stúf við það sem áður hefur
átt sjer stað, að Islendingur hef-
ur fengið sæti á Dakota-þinginu.
Hjer norðan megin land mæranna
höfum vjer því miöur ekki á neitt
líkt að benda. Og það er sjálf-
um oss að kenna. það er naum-
ast vafi á því, að Islendingur
mundi hafa getað náð þingmennsku
við síðustu kosningar, hvort sem
rej'nt hefði verið í St. Andrews-
kjördæminu eða í Suður-Cypress.
En það var ekki reynt. Eins varð
ekkert nema ráðagerð úr því að
fá íslending inn í bæjarstjóm
Winnipeg-bæjar, og leikur þó eng-
inn vafi á því, að það hefði tek-
izt, ef hæfur maður hefði fengizt
til að bjóða sig fram.
Af almennum fjelagsskap íslend-
inga hefur langmest kveðið að
kirkjulega fjelagsskapnum þetta ár.
Tveir nýir söfnuðir hafa gengið
inn í kirkjufjelagið, í Duluth og
Victoria B. C. Söfnuður hefur og
myndazt í þingvalla-nýlcndunni,
sem ganga mun inn í kirkjufje-
lagið innan skamms, að því er
tiameÁningin segir. Mjög vönduð
kirkja hefur verið byggð á Gard-
ar í Dakota á þessu ári, sem kost-
aði $2000. Svo hefur og verið
byrjað á kirkjubygging af Vída-
línssöfnuði í Dakota, og lokið við
kirkjuna í Pembina. Viðbúnaður
hefur og verið hafður til að byrja
á kirkjubygging með vorinu í
Argyle-byggðinni, og höfðu fengizt
uin $1000 í samskotum til þess
fyrirtækis, þegar vjer frjetturn síð-
aðst. Söfnuðirnir þar hafa og ráð-
ið sjer íslenzkan prest, scm vænt-
anlegur er þangað síðar í vetur.
Af öðrum fjelögum íslendinga
virðist sem stendur kveða 'mest
að Good-templar-stúkunum íslenzku
í Winnipeg. í þeiin cru eitthvað
um 300 manns, og er þó ekki
nema 1 ár og fáeinir dagar síðan
Islendingar byrjuðu á þeiin fje-
lagsskap hjer. Drykkjuskapur með-
al íslendinga lijer í bæ er nú ná-
lega alls enginn. Á öðrum fje-
lögum hefur lítið borið. Helzt
munu kvenvfjd-ögin hafa látið til
sín taka. þau hafa reyndar ekki
unnið í neinu sjerstöku augna-
miði, eða haft neina ákveðna stefnu
þetta nýliðna ár, fremur en und-
anfarin ár. En þau hafa hlaupið
undir bagga með ýmsum góðum
fyrirtækjum, og þannig gert tölu-
vert gagn. ÞjóSmenningarfjelag
var stofnað hjer í bænum í jan-
úarmán. í fyrra, en enginn árang-
ur hefur enn sjezt af því. Menn-
ingarfjelag myndaðist eg í fyrra
vetur meðal nokkurra Islendinga
í Dakota. það er enn sem kom-
ið er kunnast af deilu sinni við
kirkjufjelagið. íslendingafjelagið
í Munitoba hefur verið aðgerða-
lítið þctta ár, nema að því leyti
sem það liefur tekið að sjer að
sinna bænum þeim um hjálp, sem
komið liafa heiman af íslandi.
Innflutningur var allmikill frá
Islandi þetta ár. Oss er eigi
kunnugt um með neinni vissu,
hve margir hafa flutt að heiman
til Bandaríkjanna; en til Canada
komu þaðan á 13. hundrað manns.
Auk þessa fluttu og til Canada
nokkuð á 2. hundrað íslendingar
frá Bandaríkjunum. Eitthvað á-
líka af nýkomnu fólki mun svo
hafa farið hjeðan suður yfir landa-
mærin. Af þessum innflytjendum
hafa annars um 300 farið til Nýja
íslands og Selkirk; til Argyle-ný-
lendunnar um 125, til þingvalla-
nýlendunnar álíka margt; til Álpta-
vatns-nýlendunnar 30—40; til Bran-
don eitthvað um 60; til Carberry
um 30. Svo hafa og nokkrir far-
ið til British Columbia, Calgary
og Qu’Appelle-dalsins. í járnbraut-
arvinnu fóru um 170. Vjer get-
um þess til að fyrirbyggja mis-
skilning, að tölur þessar eru ekki
nákvændega áreiðanlegar; því að
eins og til hagar, er nálega ómögu-
legt að vera viss um, hve marg-
ir flytja til hvers staðar. En þær
láta nærri sanni, og gefa inönn-
um þvl nokkra hugmynd um, hvað
af þessu fólki hefur orðið.—Aldrei
liafa komið jafn-fátækir innfiytj-
endur heiman að eins og í sum-
ar. En að hinu leytinu var all-
ur þorri þeirra hraust og duglegt
fólk. Ekki höfum vjer orðið ann-
ars varir, en að landar, sem í
sumar komu, hafi almennt verið
svo ánægðir með hag sinn það
litla, sem af er, sem menn frek-
ast hafa getað búizt við, enda var
stórmikill inunur á, hve greiðlega
og myndarlega gekk að taka á
á móti þeim, í samanburði við
það, sem átti sjer stað sumarið 1887.
Efnahagur landa hefur áreiðan-
lega færzt mikið í lag þetta slð-
astliðna ár. Rcyndar skemmdist
hveiti æði-mikið af frostum síð-
astliðið sumar, en verðið á hveit-
inu bætti skernmdirnar mjög upp^
svo óhætt er að fullyrða að hag-
ur íslenzkra bænda í Ameríku hef-
ur aldrei staðið jafnvel, eða neitt
líkt því, eins og hann almennt
stendur nú.
Oss er fráleitt kunnugt um alla
;á landa, sem byrjað hafa á ýmis
konar verzlunum út um nýlend-
urnar á þessu ári. þeir eru ekki
svo fáir. Hjer í bænum hafa byrj-
að verzlun : 1 brauðsali, 1 skradd-
ari, 1 líkkistusmiður, 1 ketsali
(fjelag) og einn timbursmiður, sem
selur einkum innanstokksmuni. þá
er og ekki ástæða fyrir oss til
úess að láta þess ógetið, að á
æssu síðasta ári fengu landar nýtt
blað — Lögberg. Á þessu ári' hef-
ur og verið prentuð í prentsmiðju
vorri fyrsta íslenzka bókin, sem
út hefur komið í Ameríku, og
sem nokkuð kveður að, þýðing
sjera Jóns Bjarnasonar á bók Mon-
rads „Úr heimi bœnarinnar".
Vjer erum óneitanlega að halda
I horfið, vjer íslendingar hjer vestra,
og vjer höfum að öllu samanlögðu
haldið strykinu eins vel þetta síð-
astliðna ár, eins otc nokkum tíma
að undanfömu, þó að sumum þyki
íægt fara.
það er hjartanleg ósk vor og
von að á þessu ári, sem nú fer
í hönd, komist landar vorir langt
uin lengra áleiðis til framfara og
menningar, en þeir hafa enn kom-
izt, og að nýja árið verði þeim
enn blessunarríkara en nokkurt
ár, sem áður hefur runnið upp
yfir þá hjema megin við Atlants-
hafið.
Yfirlysing
sú, sem hjer fer á eptir, stendur í
4. tölubl. Lýðs, og vjer höfum
fengið áskorun um að birta hana í
blaði voru:
„t>ar eð ég úr öllum áttum heyri
því dróttað að mór, að ég só höf-
undur kvæðisins um ísland, sem
ritstjórn blaðsins „Lögbergs“ hefir
nafnlaust prentað, og sem vakið
hefir ekki lítið hneyksli hér á landi,
finn ég skyldu mína, að yfirlýsa
því, að kvæði þetta er ortaf
m é r. En jafnframt I annan stað
votta ég, að ég hef enga heimild
gefið til þess að kvæði þetta yrði
p rentað, sízt á þann hátt, sem
gjórt hefir verið.
Kvæðið er þannig tilkomið, að
á slðastl. vori samdi ég nokkur at-
riði úr. leik, er ég kallaði: „Ide-
alista og R e a I i s t a“, og fór
þar fram sókn og vörn um hin
helztu lífsspursmál, er nú eru á
dagskrá, svo sem: trú og vantrú,
frjálslyndi og ófrjálslyndi, ísland og
Amerika. Leikurinn er að vísu
ekki hálfsaminn enn, en senur af
honum eru til, og fáeinir kveðling-
ar. Einn þeirra kveðlinga var nú
einmitt þetta Lögbergskvæði, og
annað hitt kvæðið með sama brag5
3em prentað er I 1. tbl. „Lýðs“.
bv>tt ég sé nú höf. beggja kvseð-
vr na, læt ég (I leiknum) gignstæð-
ar pérsónur yrkja þau og kveða.
Að svo mæltu skal 6cr hvorki af-
O
saka sjálfan mig né kvæðið, en
skora vil ég á hvern einasta mann,
sem eitthvað þykist þekka kveðskap
minn, anda og innræti, að bera því
vitni, hvort mér muni vera eigin-
legt að yrkja nlð um land vort eða
þjóð, þegar ég yrki I s j á 1 f s m I n
n a f n i. En eigi ég óvildar eða
öfundarmenn nokkra, læt ég þá
ráða dómum sínum, en ég mun ráða
kveðskap mínum.
Matth. Jochumsson.
Sjera Matthías Jochumsson hefur
rjett að mæla: hann gaf oss ekki
heimild til að prenta kvæðið.
En hann bannaði oss það ekki
heldur. Og honum hefur alveg
gleymzt að láta oss vita af því að
kvæðið væri úr neinum öðrum lcik,
en þeim, sem hann og aðrir standa
I ár frá ári á íslandi við hafís,
harðindi og alls konar eymdarskap.
Vjer efumst auðvitað ekki um að
svona standi á kvæðinu, fyrst sjera
Matthías segir að svo sje, eins og líka
lofkvœðinu I 1. bl. Lýðs, sem ann-
ars jafnframt „átti að syngjá á t>ing-
velli I sumar, en gleymdist“. En
þegar 27. bl. Lögbergs kom út, gát-
vm vjer ekkert um það vitað.
Auðvitað gat það ekki verið full
ástæða til að prenta kvæðið, að höf-
undurinn bafði ekki bannað oss
það, og að hann hafði ekki látið
oss vita að það væri úr leik, Vjer
prentuðum það af því, að með sömu
ferð og þetta kom til vor, komu
jafnframt brjef, þar sem vjer vor-
um beðnir — { guðs nafni— að út-
vega löndum á Islandi hjálp hjeð-
an frá Ameriku, því að þeir ættu
svo hörmulega bágt. Og vjer höfð-
um ástæðu til að halda að kvæðið
mundi standa I nokkru sambandi
við þessi brjef; að minnsta kosti
þorum vjer að fullyrða að sjera
Matthías mun hafa vitað um sum
þeirra, áður en þau fóru af stað
oss virtist sem þetta kvæði bætti
brjefin upp, gerði þau enn fyllri;
oss virtist sem það sýndi „svo sorg-
lega vel, næstum því svo áþreifan-
lega, I hvaða raunaskapi bræður
vorir og systur á Norðurlandi eru
um þessar mundir“, eins og vjer
þá komumst að orði.
Eins og á stóð virtist oss það
þvl skylda vor að prenta kvæðið,
fyrst oss hafði ekki verið bannað
það.
Meiru höfum vjer svo ekki við
þetta að bæ‘a, nema ef vera skyldi
því, að vjer vonumst eptir að fá inn-
an skamms tækifæri til að mæla fram
með þessu nýja leikriti, sem þjóð
vor á von á, og vjer hlökkum mjög
til að fá að sjá það.—
Selkirk 28. des. 1888.
Herra ritstjóri Lögbergs.
1 brjefi, sem jeg skrifaði yður
fyrir meir en mánuði síðan, lofaði
jeg með vissu skilyrði, að senda
yður frjetta-pistil hjeðan við og við.
t>ar eð þjer hafið I athugasemd
við nefnt brjef mitt lofað að upp-
fylla skilyrðið, sem jeg setti, þá
álít jeg mig skuldbundinn til að
binda enda á loforð mitt.
Eins og jeg tók fram I ofan-
nefndu brjefi, er hjer allmargt af
íslendingum (nál. 40 fjölskyldur),
og þar sem út lítur fyrir, að tala
þeirra landa, sem taka sjer hjer
bólfestu, aukist ár frá ári, þá finnst
mjer við eiga að lýsa þessum litla
bæ og atvinnuvegum þeirn, sem
hjer eru stundaðir, dálítið.
Selkirk er á vesturbakka Rauðár,
22 mílur fyrir sunnan Winnipeg-
vatn. Má svo að orði kveða, að
ekki sje djúpristum skipum, sem
ganga eptir vatninu, fært lengra
suður eptir ánni, því nokkrum míl-
um hjer fyrir sunnan byrja streng-
irnir, sem eru I Rauðá milli Selkirk
og Winnipeg. £>að er að eins svo
sem mánaðar-tími á vorin, eptir að
ána leysir, eða meðan hún er I
vexti, að vatns-skipin geta komizt
hjeðan til Winnipeg. Af þessu leið-
ir að bær þessi er aðalstöð sigl-
inganna og verzlunarinnar á Winni-
pegvatni, og er það þetta, sem hef-
ur byggt bæ þennan upp, og sem
heldur honum við; því að þó að
akuryrkju-land hjer I kring sje eitt-
hvert hið bezta I Manitoba, þá er
akuryrkja lítið stunduð. I>etta kem-
ur til af því, að hjer I nágrenn-
inu búa mestmegnis Indiánar og
kynblendingar; en þeir eru, eins
og kunnugt er, áhugalausir við ak-
uryrkju. Reyndar eru þessi lands-
ins upprunalegu börn að smáfækka
eða flytja sig burt, og hvítir menn
að fjölga, og það er að eins tíma-
spursmál að Indiánar og kynblend-
ingaf hverfi hjeðan algerlega. Og
þó að þetta fólk sje eins vel menntað
og hvítir menn eru víða, þá þrá
menn þann tíma, að það hverfi
hjeðan, vegna þess að það er ekki
framfara- nje framkvæinda-fólk.
I>að er varla hægt að hugsa sjer
fallegra eða betra bæjarstæði en
Selkirk á flatlendu landi. Bærinn
stendur á háum bakka, sem ómögu-
legt er að áin nokkurn tíma flæði
yfir. I>egar áin flóði yfir bakka
slna I Winnipeg til forna, fór hún
að eins upp á undlrbakkana hjer.
Bakkarnir hjer eru skógi vaxnir og
prýðir það mikið. Áin er orðin
breið hjer, um 900 fet, og sjest
alllangan veg upp og ofan eptir
henni. Jarðvegurinn er sendinn,
þegar upp á efri bakkana kemur,
og er því aldrei forugt til muna,
þegar votviðri ganga.
Eins og ýmsum er kunnugt, var
búið að ákveða 1876 að Kyrrahafs-
járnbrautin lægi hjer yfir um Rauðá,
og þá hefði allur sá mikli bær,
sem nú heitir Winnipeg, verið byggð-
ur hjer. Eu þessari fyrirætlan var
breytt fyrir póitiskan undirróður.
Jeg hef heyrt fjölda af merkustu
Winnipeg-mönnum harma það, að
Winnipeg-bær var ekki byggður
hjer, sökum þess að bæjarstæðið
hjer er svo miklu hentugra af nátt-
úrunnar hendi.
Bæjarbúar hjer eru um 1000 að
tölu, því nær allir hvítir menn.
Hjer I er ekki talið fólk það,
sem er I vitskertra spítalanum, sem
er innan bæjar-takmarkanna, og ekki
heldur sá fjöldi af mönnum, sem
er hjer að sumrinu ti), en ekki á
hjer fastan bústað. Hjer eru 7
sölubúðir, sem verzla með klæðnað,
allskonar dúka, skófatnað, veiðar-
færi, te, kaffi, sykur o. s. frv. £>á
eru tvær búðir, sem verzla með
mjöl, hafra, hveiti, korn o. s. frv.
Ein búð, sem verzlar með alskon-
ar járnvöru, pjátur, ofna, steinolíu
o. s. frv. Enn fremur eru hjer 3
járnsmiðjur, 1 vjelasmiðja, 1 rakara
búð, 1 skósmiður, 1 aktvgja- og
söðlasmiður, 1 sútari, 2 bakarar, 2
slátrarar, 1 læknir, 1 Ijósmyndari,
1 lyfsali, 1 bóka- og ritfanga-verzl-
an, 1 pósthús, 1 hveitimyllna, 1
sögunarmyllna, 1 heflingar- og plæg-
ingnrmyllna, 3 veitingahús (hotels)
og 3 hestaláns-hús (livery stables).
£>á eru hjer ýmsir trjesmiðir, eink-
um skipasmiðir. svo eru hjer 3
kirkjur, 1 barnaskóli, vitskertra spít-
ali fylkisins, eignarskjala skrifstofan
fyrir sameinuðu hjeruðin (counties)
Lisgar, Plessis og Gimli, hjeraðs-
dóms skrifstofan og skrifstofa gufu-
skipa-umsjónarmannsins fyrir Mani-
toba og Norðvesturlandið. Flest hús
eru úr timbri, en þó nokkur úr múr-
steini, og vitskertra spítalinn, slórt
og mjög vandað hús, sumpart úr
höggnum steini frá Austur-Selkirk
og aumpart úr múrsteini. Mörg
íbúðarhús hjer eru sjerlega snotur,
en engin mjög stór. Ýmsar búðir
þar á móti eru allstórar og falleg-
ar. Múrsteinn er búinn til bæði
hjer og I Austur-Selkirk, og I Aust-
ur-Selkirk er ágætis kalksteinsbrot;
þaðan er kominn steinninn I ýms-
um beztu byggingum I Winnipeg,og
I vitskertra spítalanum hjer, eins og
áður er á vikið.
£>á má ekki gleyma því, að hjer
er prentsmiðja, og er hjer gefið
út vikublað, sem fieitir Selkirk Tte-
cord. Að forminu til er það jarn-
stórt og Lögberg, og verð hið sama
og nú er orðið á Lögbergi, $ 1.00
um árið, en miklu er meira af aug-
lýsingum I því en I Lögbergi.
Hjer er Frimúrara-stúka, Foresters-
stúka og St. Andrews-fjelag. Skot-
ar eða menn af skozkutn ættum,
eru hjer fjölmennastir, þá Englend-
ingar, þá íslendingar, þá menn frá
ýmsum stöðum I Canada og Banda-
rlkjunum. Hjer sækja um 100 börn
barnaskólann. Selkirk er löggiltur
bær, og hefur sjerstaka bæjarstjórn.
í bæjarstjórn eru 7 menn, oddviti
og 6 nefndarmenn. F. W. Col-
clough, þingmaður fyrir St.Andrews--
kjördæmi (sem Nýja fsland er part-
ur af) hefur verið oddviti bæjar-
stjórnarinnar lengst af I seinni tíð,
og var endurkjörinn (I einu hljóði)
fyrir næsta ár, þegar kosningar
fóru fram sneinma I þessum mán-
uði. —
Meira síðar.
Keneu.
r 9
3§avbiní)in rt EBÍ.mbt,
eptir Gunnar Gíslason.
11. sept. síðastliðinn var haldinn fund'-
ur í fjelagshúsi íslendinga hjer í b:en-
um, af nokkrum íslenzkum mannvinum,
til að ræða um harðindin heima á Fróni,
bæði af hverju sú hungursneyð stafaði
sem þar er, og svo hvernig helzt yrði
ráðin bót á henni. Var á ýmsa vegu rætt.
um þetta efni, og hvernig bezt væri aði
fá sem vissastar og áreiðanlegastar skýrsl-
ur um ástandið heima. Það hafa að
vísu nokkrir málsmetandi menn hoima
skrifað hingað vestur um ástand og ör-
byrgöina, sem þar er, cn hvergi nærri
svo groinilega, sem þörf er á. Apt.ur
hafa nokkrir gæðingar og skrumarar
ritað þvert á móti, og haldið því fram,
að þetta væri ekki nema vol úr einstöku
mönnum, sem aldrei væru ánægðir og
mögluðu af öllu. Vjer vitum, að það