Lögberg - 16.01.1889, Blaðsíða 2

^ögbciig.
MIDVIKUD. 16. JANOAR 1889.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jóníisson,
Rprgrin Jónsscn,
Árni Friðriksson,
Ei.tsr Hjnrt»if*son
Ólafnr Þórgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
Allar upplýsingar riðríkjandi rerði
auglýsingum í „Liigbergi“ geta menn
fengið á skrifstofu blaðsins.
hjer vestra, hafi verið oss hlynntir
af einlægum hug, og peir liafa
margir hverjir gert fyrirtæki voru
vera, ef ætlazt er til að almenn-
ingur lesi f>ær. p><5 eru ótaldar
ýmsar ritstjórnargreinir, sem ekki
Hra nær sem kanpendur Lögbergs
skipta um bústað, eru þeir vinsamlegast
beðnir, að senda skriflégt skeyti
tim )>að til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjcf, sem útgefendum „Lög
bergs“ eru skrifnð Tíðvíkjandi blaðinu,
ætti að skrifa :
The Lðgberg Printing Co.
85 Lombard Str, Winnipeg.
Logberg a aramotunum
t>á byrjar Lögberg 2. árgang sinn
Yfir höfuð getum vjer ekki annað
sagt, en að vonir f>ær, sem vjer
höfðum, f>egar vjer stofnuðum blað
vort, hafi rætzt, og J>að sjerlega
vel — og höfðum vjer f>ó vafalaust
meiri trú á fyrirtæki voru, en all
flestir af lesendum Lögbergs. Auð
vitað hafa Brðugleikarnir ekki verið
alllitlir. Vjer neyddumst til að
byrja blaðið um hávetur, á dauf-
asta tímabili ársins. Vjer höfðum
eldra blað við að keppa. Hvort
tveggja f>að hlaut að valda allmikl
um örðugleikum, par sem ekki var
um stærra mannfjelag að ræða en
íslendinga 1 Ameríku. Þó hafa peir
Brðugleikarnir verið verstir viðfangs
sem sprottið hafa af misskilningi,
hleypidómum og skorti á góðgirni
En ekkert af pessu hefur oss
komið á óvart. Vjer vissum pað
mjög vel, pegar vjer byrjuðum
blað vort, að ýinislegt mundi verða
minnzt á í pví, sem blöð íslend-
inga lijer vestan hafs hafa ekki gert
að umræðu efni,og eins pað, að sum
af peim málum, sem íslenzku blöð-
in hafa ekki algerlega pagað um,
mundu verða skoðuð frá öðrum lilið-
um í blaði voru, en áður hafði átt
sjer stað. Cg vjer vorutn ekki pau
börn að ímynda oss, að pað sem
vjer hefðum að segja mundi fara
varhluta af allri mótspyrnu. Því að
hvenær sem komið hefur verið fram
með eitthvað nýtt í heiminum, eða
eitthvað, sem almenningi hefur virzt
vera nýtt, pá befur pað mætt meiri og
minni mótspyrnu, fleiri eða færri
hafa hneykslazt á pvl og gerzt
óvildarmenn pess og peirra manna,
sem komið hafa fram með pað.
Og að hinu leytinu hefur peirri
mótspyrnu, sein vjer höfum orðið
fyrir, ekki rerið svo varið, að hún
hafi komið oss til að láta hugfall-
ast eitt einasta augnablik. Að pví
leyti, sein hún annars hefur verið
teljandi, liefur hún koinið fram í
myrkrinu on ckki í Ijósinu, I und-
irróðri, par sem vjer áttum ekki
kost á að bera bönd fyrir höfuð
vort. Slík mótspyrna hefur sjaldan
mjög mikinn lífskrapt í sjer fólginn.
Og móti pessari mótspyrnu hefur
pað margfaldlega vegið upp, að
vjer vituin ekki betur, en að peir
menn, sem annars eru taldir bezt-
ir og vitrastir af pjóðflokki vorum
pann greiða, sem vjer seint fáum heyra undir neinn af pessum flokk-
peim fullpakkað. Svo er og held- um, og auk pess fjöldi af smágrein-
ur ekki ástæða til pess fyrir oss um, sem staðið hafa á síðustu blað-
að láta pess ógetið, að frá ýms- síðunni, innan um frjettir, og sem
um peiin mönnum heima á Islandi, mörg blöð mundu hafa sett í rit-
sem oss pykir mest um vert, höf- stjórnargreina dálk sinn. pví verð-
um vjer fengið eindregna viðurkenn- ur pess vegna naumast neitað með
ing fytir starf vort, og ótvíræðar rjettu að blaðið haíi eptir megni
áskoranir um að halda áfram í sömu skipt sjer af málum vorum. Og
áttina eins og vjer höfum byrjað. að pví er efninu í pessum grein-
um vorum við víkur, pá porum
Vjor álítum ekki ástæðulaust nje vjer óhætt að halda pví fram, að
óparft að benda mönnum stuttlega pau mál, sem vjer liöfum verið að
á, hvað pað einkum er, setn vjer fást við, eru sömu málin, sem
höfum verið að rita um í blað Islendingar sumpart eru að hugsa
vort petta ár, sem nú er liðið. og tala um sjálfir dags-daglega
Vjer eigum par einkum við pær og sumpart pyrftu fyrir hvern mun
greinar, sem vanalega og einkum að vakna til umhugsunar og um-
eru kallaðar riistjórnargreinar (edi-1 ræðu um. Vjer höfum ekki reist
torials). Dað eru pær greinar, sem nein loptkastala-smíði, og vjer höf-
vanalega eru skoðaðar kjarninn í um ekki seilzt margar aldir aptur
blöðunum, enda eru pað pær, sem fyrir oss, til pess að gera mönnum
ritstjórnin sjerstaklega hefur ábyrgð á. pað skiljanlegt, sem oss hefur leg-
Ritstjórnargreinir Lögbergs hafa, ið á hjarta, eins og einstaka sam-
eins og eðlilegt er og sjálfsagt, tíðaritstjórum vorum hefur hætt við.
einkum og sjerstaklega orðið um Vjer höfum tekið pað til meðferð-
ofr vjer
höf-
landa hjer vestra, sumpart um peirra ar> sein l4 oss næst)
lál út af fyrir sig, sumpart í sam- uln tel{ig j hvern hlut eins og hann
bandi við hjerlenda menn og sum-1 hefur snúið við Qsg 0g j,að er
sannfæring vor, að hefðu íslenzkir
part í sarebandi við landa heima á
íslandi. Um fjelagsskapar-mál ís-
lendinga höfum vjer ritað 6 grein
ar; um innflutningamál Islendinga
aðrar 6; um skólanáin Isl. barna 2;
um samband Islendinga og hjer
lendra manna frá ýmsum hliðum
höfum vjer ritaö 11 greinar, sem
einkuin hafa verið um pað, að vjer
ættum að hafa pað hugfast að ná
völdum hjer í landinu, að misbjóða
ekki pjóðerni voru sjálfir, nje pola
að aðrir geri pað, og hafa pó ávallt
í huga, og taka pað fyllilega til
greina, að mál vort á ekki sama
lagarjett á sjer hjer í landinu, og
getur aldrei öðlast hann, eins og
ensk tunga. í 21 gr. hefur á
einn eður annan hátt komið fram
samband vort við landa heima a
Islandi. I mörgum, enda flestum,
peim greinum höfum vjer að ein
hverju leyti verið að halda uppi
vörn gegn ýmsum áburði og ósann
indum heknan að viðvíkjanili landi
>ví, sem vjer eigum heima 1, og
högum landa vorra, sem vestur
eru
blaðamenn jafnan haft pá reglu hug-
fasta, pá væri íslenzkur almenning-
ur nú farinn að finna til sterkari
parfar á blöðum, og pá jafnframt
farinn að leggja meiri rækt við
blöð sín, heldur en enn á sjer
stað.
L>að hlýtur auðvitað hverjum heil-
Ti'ta manni að liggja í augum uppi
að par sem svo miklu rúmi I blaði
voru hefur verið variö til ritstjórn
argreina, pá hlaut eitthvað að verða
út. undan. Aðsendar greinar hafa
verið nokkuð margar I blaðinu
sumar mjög góðar, og sumar lakari
Svo hefur og staðið í pví grúi af
pýddum greinum, sumuin löngum
sumum stuttum. Efnið I fjölda
peirra hefúr verið ýms fróðleikur
viðvíkjandi Ameriku, pessari nýju
ættjörð Islendinga, og svo ýmislegt
a n að. Það eru helzt frjettirnar.
sem setið hafa á hakanum. Að pví
er viðvíkur frjettuin af löndum vor
um I pessu landi, pá höfum vjer
og prentun, heldur en nokkurt ann-
að íslenzkt blað, sein enn hefur
koinið út I Ameríku — pó að vjer
auðvitað viðurkennum fúslega að
gallar hafi verið á pessu öllu saman
En hver dómur, sem annars er
og verður kveðinn upp um starf
vort, pá erum vjer oss pess með
vitandi að hafa unnið að pví með
alúð og peim einlægum vilja, að
pað gæti orðið pjóð vorri til gagns
og sóma. Og I peirri von, að allir
hinir vitrari og góðgjarnari lesend
ur vorir sjeu á sama máli uin pað.
byrjum vjer nú á pessum öðrutn
árgangi.
Eins og suma lesendur vora mun
reka minni til, breiddi ísafold pað
út I sumar nafnlaust og pví á fullri
ábyrgð ritstjórans, að Lögberg segð
að skólarnir I Canada væru svo
aumir, að börnin lærðu par ekkert
nema óknytti. Isafold pykir pað
óviðurkvæmilegt að vjer fundum að
pví, — af pví að pessi stórlygi stóð
I auglýsingu. Eptir skoðun rit-
stjóra Isafoldar hljóta pvi auglýs
ingar pær, sem ritstjórinn setur í
blaðið, annaðhvort að vera svo
lítilsverðar, að ekkert geri til, hvað
I peim standi, eða pá svo rjett
háar, að ekki eigi við að amast
við peim pess vegna, hvað sem
svo I peim stendur. En ekki er
ljóst, að hvorri af pessum tveimur
skoðunum ritstjórinn hallast. Enda
stendur pað á litlu.
fundið til pess, að par var skarð
fluttir. En að hinu leytinu erl „ , ,, . ,A. „ ...
J sem fylla pyrfti. En mjög er undi
os svo fyrir pakkandi að I ýmsum ,,-. , , ,
e> J r j i álituin komið, hve miklar almennar
bessum g-reinum höfum vier, .... • » , , , ...
r J I frjettir eiga að vera I blaði, sem
ekki er stærra en Lögberg. Slík
blöð geta, hvort sem er, ekki .tekið
nema lítinn hluta af peim frjettum,
sem úr er að velja. Og vjer álít
um jafnframt, að mjög mikill vafi
leiki á pvl, hvort nokkur fróðleik-
sje falinn I öilum porranum,
liggur oss við að segja, af peim
frjettum, sem ameríkönsk dagblöð
flytja, pegar pær pá koma jafn-
auðvitað, I ncjurlausar og reitingslega, eins
og par á sjer stað. J>að virðist
annars svo, sem Ameríkumenn sjeu
að hallast að peirn skoðun
sjálfir. Að minnsta kosti höfum
af
haft ástæðu til að benda löndum
hjer á velvild, sem peim hefur ver-
sýnd á Islandi af merkismönn-
um, og vjer höfum pá haldið pví
fram að peir ættu að láta ásannast
verkinu, að peim pætti nokkurs
vert um alíka velvild. I 15 grein-1
uin hefur komið fram, hvernig oss
virðist ástandið á Islandi, bæði að
>ví er pólitík og efnahag landsins
snertir. Það er svo sem
að sumar af peim greinum hefði
mátt telja með peim flokknum, sem
vjer höfum nefnt næst á undan; pví I tarnir
pess vegna höfum vjer talað
að
svo mikið um ástandið á Islandi, i • ,,• •« ,, xi,>
’ vjer ekki sjeð nokkurt blað, sem
að vjer áh'tum pað mjög pýðing.r-1 gefi0 er fit 4 engkri tungu, og se.n
mikið fyrir oss hjer vestra.
greinar höfum vjer ritað, sem
12
að
meira eða minna snerta íslenzkar
bókmenntir. Loks hafa staðið I rit-
tjórnargreina dálkum vorum 14
greinar viðvfkjandi pólitík hjer I
landi, og pá einkum I pví fylki,
sem blað vort kemur út I.
Þetta verða samtals 87 ritstjórn-
sumar
er á stærð við Lögberg, sem flytji
eins miklar almennar frjettir eins
og blað vort gerir, hvað pá iheiri
— að Heimskringlu einni undan-
tekinni.
#
Vjer vonumst eptir að pað verði ekki
lagt út fyrir oss sem óviðurkvæini-
leg sjálfhælni, pó að vjer höldum
argreinir, sumar auðvitað stuttar, pví fram, að blað vort hafi petta
en margar líka fyllilega eins lang- liðna ár verið betur úr garði gert
ar eins og pess konar greinar megalað máli, rjettritun, prófarkalestri
Brjefritari einn I Hree Press
sýnir fram á, hvað drykkjuskapur-
inn hjer I bænum muni kosta.
Hann gerir pað á pann hátt, að
sýna, hvern kostnað vínsalarnir hafi,
°g pað er svo sem auðvitað, að
sá kostnaður er tekinn úr vösum
peirra, sem neyta áfengra drykkja.
1. Hótellin I bænum eru 45;
hvert peirra borgar f!J00 fyrir vín
söluleyfið.
2. Auk peirra eru 7 drykkju
stofur; hver peirra borgar $500 fyr-
ir leyfið.
52 fjölskyldur lifa á pessari
3.
iðn.
4. Dessar 52
að minnsta kosti $700 hver að
meðaltali um árið.
5. Leigan af húsum peim, sem
atvinnan er rekin I, er naumast
minni en $300 um árið að meðatali.
6. Innanstokksmunir o. s. frv. á
pessum 52 stöðuin geta naumast
kostað minna en $200 á hverjum
staðnum.
7. Veitingapjónar á hjer um bil
40 af pessum stöðum, $500 handa
hverjum.
Þessi kostnaður verður samtals
$99,400.
Þó ekki væri uin meira að gera
en pessa $99,400, pá væri pað dá-
indis lagleg summa, sem Winnipeg-
menn verja til pess að fá sjer I
staupinu. En hjer er svo sein auð-
vitað uin langt um meira fje að
ræða. L>að er enginn vafi á pví,
að fjöldi peirra manna, sem nú
stunda pessa atvinnu, mundi lieldur
fást við eitthvað annað, ef pví væri
ekki svo varið, að pessi atvinna
borgaði sig betur en flest önnur.
Brjefritarinn bendir á pað, og
>að með rjettu, að pað sje peninga-
atriðið, sem einkuin eigi að leggja
áherzluna á, pegar um drykkjuskap-
ínn er að ræða. Það eru fæstir,
sem snúast af siðferðis- og trúar-
bragða-fortölum, allra sízt til fram-
búðar. En pegar til peninganna
kemur, pá ætti fólk í pessu landi
að fara að skilja.
Og hvað fær almenningur manna
fyrir pessa 99,400 dollara, sem
>að auðsjáanlega kostar liann að
Enn frá Islendingafjelagsmanni.
(Framh. frá 52. bl.)
Hið fyrsta, sein að mínu áliti
parf að gera íslandi til viðreisnar, er
aðbæta hagbændanna. Til
pess útheimtist sjerílagi tvennt, nefnl.
að ljetta af peim pyngstu
byrðinni, sem peir bera, fá-
tækra-útsvörunum, og par næst að
breyta og bæta atvinnuveg peirra
—p.ðalatvinnuveg landsins—landbún-
aðinn, svo að hann verði kostnað-
arminni os arðmeiri en hann nú er.
Sveitapyngslin, sem svo eru köll-
uð, eru í pví innifalin, að í hverri
sveit er fjöldi fólks, sem hinir efn-
aðri bændur verða að fæða og klæða,
og má skipta pví í prjá flokka:
Fyrst er fólk, sem hefur byrjað
búskap, en prátt fyrir pað að fólk-
ið er hraust og, sem kallað er, vel
vinnandi, hefur pað annað hvort
flosnað upp af kotunum og verið
sett niður hjer og par um sveit-
ina, eða pví er lagt svo mikið af
sveit, að pað hangir við kotin, en
fer ekkert fram í efnalegu tilliti.
Annar flokkurinn er ekkjur og börn
fátækra manna, sem annaðhvort
hafa dáið fyrir slys, t. d- drukkn-
að í sjó, eða dáið úr veikindum.
í pessum flokki er og hraust fólk,
sem gæti unnið fyrir sjer, að minnsta
kosti að mestu leyti, ef liæfileg
atvinna væri til fyrir |>að. í priðja
flokki eru örvasa gamalmenni og
heilsulaust fólk, sem ekki gæti unn-
ið fyrir sjer í neinu landi, og sem
pví er byrði, sem ekki er hægt
að losna við; en pessi síðast-taldi
flokkur er tiltölulega fámennur 1
samanburði við hina tvo fyrr-töldu,
og yrði ekki tilfinnanleg byrði, ef
hinum yrði ljett af.—t>á kemur
spurningin: Hvernig á að fara að
ljetta peim af bændum? Svariðei:
Með pví að láta petta fóllc fá at-
vinnu, sem er við pess hæfi, og
sein er sro vel borguð, að pað geti
lifað sómasamlega af henni.
Það að vel vinnandi fólk flosnar
upp af jörðum, án pess nokkur
sjerleg óhöpp hafi komið fyrir,
sannar, að á Islandi, eins og annars
staðar, er margt fólk, sem ekki er
pví vaxið að eiga með sig sjálft
eða stjórna sjer og öðrum. l>etta
fólk er pó opt ágætt fólk til vinnu,
ef pað stendur undir öðrum, sem
vel kunna að stjórna, og pví er
nauðsynlegt að koma pví (eins og
reyndar öllum mönnum) í pá stöðu,
fjölskyldur purfa sem Það er gagnleRast í, nefnil.
vinnu hjá öðrum. En pessi vinna
verður, eins og áður er tekið fram,
að vera svo vel borguð, að fólkið
geti lifað sómasamlega. I>að dug-
ir ekki, eins og við gengst a ís-
landi, að fjölskyldufaðirinn fái svo
lítið kaup, að hann vinni að eiiit>
fyrir einu barni, svo að konan og
hin börnin verði að fæðast og klæð-
ast af sveitinni.
En svo munu bændur segja: Við
stönduin okkur varla við að borga
pað kaup, sein nú við gengst, hvað
pá hærra, svo ekki getum við ljett
neinu af byrðinni, sein á sveitun-
um hvllir. Jeg játa pað, að eins.
og nú standa sakir, er petta satt,
en sje búskapurinn gerður kostn-
aðarminni og arðsamari, eins og
áður er bent á að nauðsynlegt er
að gera, pá standa bændur við að
borga hærra kaup, og pá geta peir
ljett parti af byrðinni af sveitunum,
eða með öðruin orðum af sjálfum.
sjer.
Þá má búast við að næst verði
sagt: Setjum nú svo að búskapur
bænda komist í svo mikið betra
horf, að peir gætu Ijett parti af
byrðinni af sveitunum, hvað á pá
að gera til að Ijetta hinum partin-
um af.’> Þessu svara jeg pannig:
Með pví að bæta, breyta og auka
svo hinn annan aðalatvinnuveg lands-
ins, fiskiveiðar og siglingar, að hann
verði kostnaðarminni, hættu-
m i n n i, a r ð m e i r i. og g o f i
fleira fólki lífvænlega
a t v i n n u en nú er — og að slð-
halda pessum vínsölu-atvinnuvegi við? ustu með pví að koma á fótnýj-
u m atvinnuvegum, nefnilega
v e r k s in i ð j u m, sem vinna ull