Lögberg - 20.02.1889, Blaðsíða 3

meS öllu. Að hrísleifarnar hafa
haldizt — enginn veit reyndar, frá
hve fjarlægum tíma — í mýrlend-
um stöðum, þar sem þó einmitt er
líklegt, að skóíjur hafi allt af
smávaxnari verið en víða annars-
staðar, mun meðal annars stafa af
|?ví, að vatn hefur setið ]mr kyrrt
í jörðunni og lopt og ylur hefur
eigi náð ]»ir að nægilega til þess
að láta þcssar leifar fúna. En
annars staðar, þar sem þurrt var
land og loptið náði að hafa áhrif
talsvert niður í jarðveginn, þar
hafa eðlilega allar skógarleifar,
smáar og stórar, biátt fúnað og
með öllu horfið. Jarðvegurinn er
hvervetna á Islandi ákaflcga laus,
hylskinn og gljúpur, nema á sum-
um mýrlendum stöðum, enda hef-
ur livergi myndazt mór, þessi sam-
hræra af órotnuðum cða hálfrotn-
uðum jurtaleifum, nema einniitt
þar, og því stendur heldur ekki
til, að trjáleifar frá löngu liðinni
tíð finnist annars staðar en þar 1
jarðveginum. Með öðrum orðum:
maður getur ekki buizt við að
finna lcifar af skógi í jörð á Is-
landi nema einmitt á þeim stöð-
um, þar sem allar líkur eru fyr-
ir því, að skógurinn hafi verið
með lang-smávaxnasta móti.
(Meira).
Um akuryrkju a Islandi.
Jeg hef lesið ritgerð „íslendinga-
fjelagsmanns“ í Lögbergi með at-
hygli, og er jeg að mörgu leyti
á sama máli og hann uin apturför
íslendinga í búnaði; jeg kalla pað
apturför, því að pað er ekkert efa-
mál, að búskapur Islendinga fyrrum
hefur verið fremri en nú á dögum.
Nú vex ekkert korn á íslandi, en
það hefur vaxið þar. t>eita er eitt
dæmi til sönnunar.
Skógurinn varð að þoka undan
fyrir jarðræktinni, en menn fóru
of hart í að höggva hann, og upp-
rættu hann ' með öllu, þar sem
menn hefðu átt að skilja eptir skóg,
til að vernda landið fyrir skriðum
°g byljum, og margar mýrar, sem
nú eru gagnslitlar og þv( nær ófær-
ar yfirferðar, munu hafa verið skógi
vaxnar, og þar hefði skógurinn bet-
ur verið ósnertur. Til akuryrkju
þarf land, sem liggur nógu hátt
og hallandi, til þess að vatnið ept-
ir leysingarnar á vorin renni af því.
I>etta hafa menn sjeð, þegar þoir
í fyrstu byggðu bæina sína; þeir
eru allir byggðir á hæsta blettin-
um á jörðinni, þar sem gróður var
liklegur, og túnið, hið einasta sýn-
ishorn af ræktuðu landi, liggur
allt I kringum bæinn. Túnið hefur
svo verið tevgt á alla vegu eptir,
því, sem land og mannskapur leyfði.
Við þetta situr enn í dag, og nú
kemur spurningin:
„Er þetta ekki allt sem vjer get-
uin gert við þetta kalda og hrjóst-
uga land?“
Sumarið er stutt, það er satt,
en þá verðum vjer að tjalda því,
sem til er, og reyna að rækta það
sem vjer getum ræktað, og láta
hitt eica sior. Auðvitað er að suð-
ræn aldini geta ekki vaxið á Is-
landi.
Vjer höfum sjeð, að kartöfiur
geta vaxið á íslandi, og það er
ekkert efamál, að ineira inætti að
kartöflurækt gera, en nú er gert,
með því að velja gott útsæði, og
eins og mörguin af lesendum Lög-
berf/s mun kunnugt, er tnikill mun-
ur á þeim tíma, sem það tekur
hinar mismunandi útsæðistegundir
að ná fullum þroska. Hið sama er
að segja um kornsæði.
Það eru til tegundir af byggi
og höfrutn, sem ekki þurfa þrjá
mánuði til að ná fullum þroska;
flatbaunir (Beans) og ertur (Peas)
þurfa ekki lengri tíma, og sama
er að segja um „Buckwheat'*. Þess-
ar korntegundir held jeg að hægt
væri. að rækta á Islandi; jeg get
ekki sjeð, hvers vegna þær ekki geta
vaxið þar. Náttúrlega mætti búast
við því á íslandi, eins og hvar
annars staðar í heiminum, að korn-
rækt misheppnaðist í sumum árum,
og eki<i sízt við fyrstu tilraun.
Um hveiti og rúg er öðru máli
að gegna. Vorhveiti (Springwheat)
er að minni hyggju til einskis að
reyna. t>á er vetrarhveiti og rúg-
ur. Þvl er hvoriíteggja sáð að
haustinu til, og mætti halda, að
vetrarkuldinn á Islandi mundi drepa
það. Mjer er þó næst að Imvnda
mjer, að það mætti heppnast að
rækta hvortteggja á Islandi. Jeg
hefi sjeð hveiti á auðri jörð um
alllangan tíma þola 10—20 stig
fyrir neðan 0 á Fahrenheit, og
mundi það kallað hart frost á Is-
landi. Snjórinn hlúir að þvl, meira
en menn almennt ætla, og hann
er optast nógur á Islandi. Rúgur
er almennt talinn seigari til að
þola frost en hveiti.
Að jarðvegurinn á Islandi sje
nógu góður til þess, að korn geti
vaxið þar, held jeg ekkert efamál,
þangað til að jeg sje hið gagn-
stæða sannað.
Islendingafjelagsmaður hreyfirþeirri
spurningu, af hverjum Islendingar
heima eigi að læra akuryrkju, og
getur um það álit manna, að Norð-
menn standi oss næstir og sjeu
þvl bezt fallnir til að kenna akur-
yrkju íi Islandi. Þvl mótmælir
hann.
Hann kveður Skota standa fram-
ar I búnaði og því betur fallna til
að kenna Islendinguin, og kemur því
fram með þá uppástungu, að fiytja
fáeina af þeiru til lslands, og setja
þá ]>ar niður.
Jeg held að þeir, sein næstir
standa til þess að kenna Islending-
um heima, sjeu hvorki Norðmenn
nje Skotar, heldur Islendingar I
Ameríku, og það af þeirri ástæðu,
sem sumir gera gys að, og það er,
að þeir eiga heima þar.
Að Norðmenn og jafnvel Skotar
sjeu aldir upp I löndum, som lik-
ari eru Islandi, helilur en Ameríka
(hvort heldur eru eignir Bret.a eða
Bandafylkin), vegur ekki upp á
móti hinu, að það væri Islendinga
eigið land, sem þeir væru að rækta;
og ef þeir hefðu lært búnað I
Ameríku, þá væri líklegt, að þeir
gætu neytt einhvers af lærdómi
sínuin á Islandi, þó að sumt væri
ólíkt því, sern verið hefði I Ameríku.
Emil Schou,
liryant & Stratton
Business College, Buffalo, N. Y.
TIÍÚARBOÐS-DEILAN.
Sjera Friðrik J. Bergmann, correspon-
ding secretary fyrir ísl. lút. kirkjufjelag-
ið, skrifar I Free Press )>. 14. i>. m.
Til ritstjóra Fret Press.
Ilerra. — í blaði yðar )>. 12. febr. kem-
ur það fram, að nokkrir prestbyterianar
I þessum bæ hafa mótmælt sumu af
J>ví er sagt var á fundi, sem lialdinn
var I lútersku kirkjunni á laugardaginn
var, viðvíkjandi trúarboðs-starfi Manitoba-
skólans. Það kemur og fram að þessir
prestbyterianar iiafa skýrt yður frú þvi,
herra ritstjóri, að nálega allir, sem við-
staddir voru á þessum fundi, hafi lýst
trúarboði presbyterínnanna sem væri það
tál og humbug. Þessir presbyteriönsku
bræður vorir liafa mótmælt þessari lýs-
ingu. „Þeir segja að orð það sem fari
af prestbyteríönsku kirkjunni, sem er
langsterkasta kirkjan I Manitoba, ætti að
vernda öll fyrirtæki hennar gagnvart
slíkum orðatiltækjum.
Ilöfund þessarar greinnr langar nú til
að lýsa yfir því við yður, herra ritstjórj^
og við almenning manna, að liann ber
einlæga virðingu fyrir prestbyteríönsku
kirkjunni sem heild. En jafnframt er
það hjartans sannfæring hans að trúar-
boð Manitoba-skólans, sem Dr. George
Bryce hefur haldið fram meðal íslend-
inga I þessum bæ, sje óvirðing fyrir
presbyteriönsku kirkjuna, og það þykir
honum af einlægum hug illa farið. Þessi
sterka sannfæring hans er á ástæðum
byggð, og ástæðurnar eru I stuttu máli
þessar:
í iyrsta lagi: í þeim kristna heimi er
það viðurkenndur sannleikur, sem eng-
inn menntaður kristinn maður er I
minnsta vafa um, að lút. kirkjan, sem
upp runnin er I Þýzkalandi og hefur
þar aðalstöðvar sínar, og sem nær yfir
öll skandinavisku Norðurlöndin, stendur
ekki á baki neinna hinna stærstu og
áhrifamestu kirkjudeilda I gjörvallri
kristninni, hvort scm litið er til hrein-
leiks trúarbragðsnna eða siðgæðisins.
Til þessarar virðulegu og álirifamiklu
kirkjudeildar heyra allir íslendingar, sem
setzt hafa að I þessu fylki. Þeir hafa
sjálfir myndað söfnuði sín á meðal, þeir
hafa sína eigin presta, þeir reisa stórar
og hentugar kirkjur, og þeir starfa með
áliuga og atorku að kristilegum fyrir-
tækjum I öllum greinum. Þrátt fyrir
allt þetta ræðst Dr. Bryce á verksvið
þeirra, stofnar trúarboðs-fjelag I þessum
bæ meðal íslendinga I þeim tilgangi,
sem opinberlega er I Ijósi látinn, að
rjúfa þann kirkjulega fjelagsskap, sem
þeir sjálfir hafa myndað, og áfellir opin-
berlega prest þeirra, sein er trúrækinn
og fær miður, fyrir kaldar og óevan-
geliskar prjedikanir, og það þó að Dr.
Bryco skilji ckki eina cinustu íslenzka
setningu. Ef höfundur þessar greinar
veit nokkuð um presbjteriönsku kirkj-
una, þá ætlar hann að það sje ein af
hennar lofsverðu grundvallarsetningum,
að rífa okki það niður, sem aðrir kristn-
ir menn, sem jafnhátt standa, hafa byggt
upp, að fást ekki við að afla sjer nýrra
áliangenda meðal systur-kirknadeildanna
að flytja ekki ófrið og illdeilur inn í þær
fylkingar, sem eru að berjast fyrir sam-
eiginlegum drottni þeirra. Ilvenær sem
nokkur meðlimur presbyteriönsku kirkj-
unnar brýtur á móti þessum grundvall-
arreglum og fer einhvern veginn að ráði
sínu þvert ofan í þær, þá bakar hanti
sannarlega sinni eigin kirkju óvirðing,
hvernig scm annars kann að vera ástatt
um hann.
í öðru lagi: Trúarboðinu er haldið
fram á þann hátt, að engin kristin kirkju-
deild. sem hefur gott orð á sjer, mundi
kannast við slíkt, nje halda verndar-
hendi yfir því. Bræðurnir Jóhannssynir
reyna að taka hver öðrum fram í því að
láta hræðilegustu fordæmingar-stóryrði
dynja á öllum þeim, sem ekki vilja
fylgjast með þeim. Þeir segja tilheyr-
endum sínum, ipsissimis verbis, að prest-
ur lútersku kirkjunnar sje að leiða all-
an söfnuð sinn beina leið til lielvítis.
Þeir jafna honum enn fremar saman við
hinn nlkunna vantrúnrmann Robert
Ingersoll, og taka það skýrt fram, að ef
hundur, sem þeir ættu, væri svo ósvifinn
að hlusta á annanhvorn þeirra manna,
þá mundu þeir tafarlaust skjóta hann.
Fyrir fáum dögum dó lijer í brenum
heiðvirð öldruð kona, sein heyrði lút.
kirkjunni til. Daginn eptir að hún var
jörðuð fullyrtu þeir við tilheyrendur
sina að hún væri einmitt á því sama
augnablikinu að dansa í neðsta pytti und-
irheimanna. Eptir þvl sem þeir segja,
er það að vera Lúterstrúarmaður það
sama sem að vera morðingi, hórkarl og
porsónugjörfing hverskonar glæpa og ill-
vorka. Ein stúlka, sem snúizt hafði í
flokk með þeim, skelfdist af ofstækisað-
förum þeirra, og ljet þú vita að hún
ætlaði að yfirgefa þá. Þeir sögðu henni
að hvert sem hún færi, skyldu þeir elta
hana, bölva sjerhverju fótmáli hennar
og hreyfingu og ofsækja hana til henn ■
ar síðasta andartaks. A fundinum í
lútersku kirkjunni á laugardagskvöldið
var tók höfundur þessarar gréinar )>að
fram í ræðu sinni, að fyrirmyndin fyr-
ir sannarlega kristilegri knrlmennsku væri
það, að halda tryggð við það, sem bezt
væri í eðlisf.nri manns. Mr. Jóhanns-
son var skýrt frá þessu á fundi, sem
hann hjelt á sunnudagskvöldið var, og
við það gerði hann þessa viðfeldnu at-
hugasemd: „Segið Mr. Bergmann að
hann hefði heldur átt að segja lilheýr-
endum sínum að halda tryggð við
djöfulinn.“
Þessi dæmi munu nægja t.il þess að
sannfæra yður, herra ritstjóri, og alla
sanngjarna lesendur yðar háttvirta blaðs
um það, hverskonar trúarboð þetta trú-
arboð Mauitoba-skólaus er. Fjölda má
koma meö af vottum, til þess að bera
vitni um að þetta sje satt, sem sagt
hefir verið hjer nð framan, ef noltkur
skyldi óska þess. Þetta er starf )>að,
sem‘ Dr. Bryce cr að styðja með áliti
því, sem liann og kirkja lians nýtnr, en
hann gerir það undir fölsku yfirskyni,
að því er jeg held, þar sem hann full-
yrðir að guð sje að leiða sig til þessa
eyðileggingar-starfs. Og þcssum ofstæk-
islega llokkadrætti mótmæli jeg í nafni
allrar lútersku kirkjumiar í þcssu
landi. Og jeg skora hjer með á p'res-
byteríönsku kirkjuna 1 Manitoba að lmg-
leiða vandlega, hvort ekki sje ástæöa
fyrir hana til að hætta að kannast
við trúarboð Manitoba-skólans og styrkja
það, til þess að komast hjá því að leiða
óvirðing yfir málefni drottins síns.
Ef þetta skyldi samt sem áður ekki
verða gert, heldur haldið áfram tilraun-
unum til að sundra vorum stóra og
blómlega söfnuði i þessum V>æ, (>á munu
verða gerðar ráðstafanir til að snúa inn-
flutningi þjóðar vorrar í aðra átt en að
undanförnu, og þá munu landar vorir
verða varaðir við Mauitoba-fylki sem
þeitn stað, er þeir sízt skyldu setjast
að í. Þetta er sagt í fullri alvöru, og
því skal verða bókstaflega framfylgt.
Hvergi eru jafnmargir mikilsverðir borg-
arar af vorri þjóð eins og í þessum bæ.
Hvergi hafn þeir stuðlað jafnmikið að
almennri velfarnan þjóðfjelagsins eins og
í þessum bæ. Og hvergi hafa þeir orðið
fyrir annari eins meðferð eins og þeir
verða nú daglega fyrir nf liálfu prest-
byteriananna. Það er skömm ekki að
eins fyrir það kirkjufjelag, heldur fyrir
allt þjóðfjelagið í þessu fylki. En jeg
trej-sti á sanngirni og mannúð ensku-
mælanda þjóðflokksins, og vona einlæg-
lega að þessi ofstæki og þessir flokka-
drættir verði mönnum almennt gremju-
efni, og að ekki þurfi að taka til neinna
örþrifsráöa til að forða kirkju vorri frá
að falla í hendur óvina sinna. Skyldi
þessi von samt sem áður bregðast, þá
mun prestuin vorum og heldri leikmönn-
um verða boðið ú fund i þessum bæ í
aprilmánuði til þess að framfvlgja þess-
ari ráðagerð í verki.
347
stóð gfáfkyr og gaf mjer allt færi á sjer, sem
mOgulegt var, en hvort sem það var af J>ví að
jeg var í geðsliræringu, eða það var vindinum
að keuna, eða [>að var af J>ví að skotfærið var
langt — J>á för eins og nú skal segja: Jeg hjelt
að J>etta mundi takast Ijómandi vel, og hleypti
af, og pegar reykjarmðkkurinn hafði rokið burtu,
sá jeg mjer til gremju, að maðurinn stóð óskadd-
ur, en j>ar á móti lá óbreytti liðsmaðurinn,
sem með honum var, og sem hafði staðið að
miunsta kosti J>rjú skref frá honum vinstra meg-
inn við hann — hann lá endilangur á jórðinni, og
virtist órendur. Foringinn, sem jeg hafði iniðað
á, sneri sjer við skyndilega, og tók að renna til
liðs síns, og var auðsj&anlega hræddur.
„Ágætt, Quatermain“, söng Good út úr sjer;
„J>jer haflð skotið honum skelk í bringu“.
Af J>essu varð jeg mjög reiður, pví sje
mjer mögulegt að komast hjá J>ví, er mjer af-
leitlega við að liitta ekki, J>egar fjöldi manua
liorfir á mig skjóta. Þegar manni getur ekkert
farizt vel. nema eitt verk, pá kann maður betur
við að missa ekki J>að orð, sem af manni fer í
þvi efni. Jeg var alveg utan við mig af pví,
hve illa mjer hafði tekizt, og jeg tók J>ví til
ðrprifsráða. Jeg miðaði skyndilega á foringjann
á hlaupunum, og hleypti annari kúlu af. Masn-
garmurinn sló upp höndunum, og fjell áfram á
andlitið. I j>etta skipti hafði jeg hitt; og—-jeg
346
ætluðu sjer að gera J>etta prefalda áhlaup á öll-
um stöðunum í einu.
„Betur að við hefðum nú eina Gatling-biss-
una!“ stundi Good, pegar hann virti fyrir sjer
breiðfylkingarnar, sem fyrir neðan okkur stóðu.
„Jeg skyldi sópa sljettuna á 20 mínútum“.
„Við höfmn enga, svo pað er gagnslaust að
andvarpa eptir henni; en að pjer reynduð eitt
skot, Quatermain. Reynið J>jer, livað J>jer getið
komizt nærri J>essum hávaxna náunga, sem virð-
ist vera fyrir liðinu. Jeg wil veðja 10 á móti
einum að pjer hittið hann ekki, og einu pundi,
sem skal borgast skilvíslega, ef við komumst
nokkurn tima út úr pessu, um það, að kúlan
skal ekki lenda nær honuin en 5 faðina frá
honum“.
Mjer gramdist petta, svo jeg hlóð express-
bissuna mina, og beið svo pangað til pessi kunn-
ingi rninn hafði gengið hjer ui. bil fimm faðma
burt frá liði sínu, til pess að fá betra útsý-ni
yfir vlgi okkar; með honum var einn óbreyttur
liðsmaður. Jeg lagðist J>á niður og ljet bissuna
hvíla á steini. Jeg miðaði á hann. Það var um
J>essa bissu eins og allar express bissur, að henni
var ekki ætlað að flytja lengra en 175 faðma;
jeg varð pví að gera fyrir pví, að braut kúl-
unnar beygðist niður á við á leiðinni; jeg mið-
aði J>ví á miðjan hálsinn, og mjer taldist svo til,
að kúlan ætti að koma i brjóstið á honum. Hann
343
segja, að aldrei hef jeg sjeð fegurrl fejón en Sir
Henry Curtis í pessum búningi. Hann sýndi á
pann bezta hátt, sem mögulegt var, hve dvrðleg-
ur líkamsskapnaður mannsins var, og þegar Ignosi
kom rjett á eptir i samskonar búningi, pá J>ótt-
ist jeg aldrei fyrr hafa sjeð tvo menn jafn-vask-
lega. Af Good og mjer sj&lfum er pað að segja,
að hringabrynjurnar fóru okkur ekki nærri pví
eins vel. Fyrst og fremst var Good ófáanleo-ur
til annars en að vera í buxunum sinum, og feit-
laginn, stuttvaxinn maður með eitt glerauga'og
helminginn af andlitinu rakaðan, klæddur i
hringabrynju, sem vandlega er gyrt ofan i mjög
slitnar loðnar bómullarbuxur — liann er skrítnari
heldur en hvað hann er tilkomumikill. Fyrir mig
var hringabrynjan of stór og pvi fór jeg I hana
utan yfir öll fötin, og við J>að gúljiaðist hún út
hjer og J>ar heldur ólaglega. Jeg fór úr
buxunum, J>ví að jeg hafði afráðið að fara ber-
fættur i bardagann, til pess að verða pví ljettari
á mjer, ef óhjákvæmilegt skyldi vérða að láta
skyndiiega undan siga, og var í engu að neðan
verðu nema skónum úr ósútaða leðrinu. Svo
hafði jeg spjót, skjöld, sem jeg vissi ekkert,
hvernig jeg átti að nota, tvo kastknifa, skamml
bissu, og feykilega mikinn fjaðraskúf, sem jeg nældi
efst ofan i hattinn, sem jeg var vanur að vera
með á veiðum, svo að jeg skyldi verða nokkuð
grimmilegur ásýndum; þetta var allur minn bún-