Lögberg - 10.04.1889, Blaðsíða 3

Jeg skiil nú í fáum orðum minnast
dálítið frekara á ofan ritaðar spurningar.
Það er Jiá fyrst hvað skógana áhrær-
ir, að pnð er hörmulegt til (>ess að
vitn, livernig farið er með (>á, sem eru
til ómetanlegs gagns, og til prýðis, ef
rjett er með )>á farið. Auðvitað þarf
víða að ryðja (>eim frá, svo tiægt sje
að rækta þar korntegundir; <tn |>að er
ekki ætíð meiningin fyrir (>eim, sem
lætur höggva niður skóginn, að hann.
srtli, eða húist við, að liafa not af i>ví
landi fyrir akur, heldur lítur út fyrir
að grúðafíkn og kæruleysi sje opt og
tíðum aðal-orsökin. Kkki munu þeir
vera sto fáir, sem hugsa og ta.a líkt
þcssu: „Ja, |>að er ekki víst að jeg verði
mosavaxinn hjer; jeg lield jeg reyni
að hafa eins mikið upp úr |.essu Lnndi
og mjer er liægt, án |>ess )>ó að kostn
miklu til )>ess.“ J>essi og |>ví um líkur
liugsunarháttur er mjög skaðlegur fyrir
framtíðina, enda eru |>að Hka allt of
fáir, sem hugsa nokkuð um hana.
Viðvíkjnndi akuryrkjunui er |>að að
segja, að hún mun stand.i á mjög lágu
stigi yflr höfuð að tala í öllum ný-
lendum íslendiuga. Men sá cinlægt,
að lieitn má, sömu korntegund, og hera
ekkert á nkrana )>uð teljandi er. l>að
eina, að kalia má, sem )>eir gera með
áhurðinn, er, að (>cir moka hontim ujip
með fjósum og íveruhúsum, sjer og
gripum sinum til skjóls í vetrarkuldan-
um!t Auðvitað eiga sjer stað ýnisar
undautekningar í þessu, sein í fiestu
öðru, en betta má heita )>að aln enna.
í öllum þeim löndum, )>ar sem akur-
yrkja er á liáu stigi, er haft sáðvixl
— sinni korntegundinni sáð livert ár,
)>ví korntegundir tnka svo misjafnt til
sin liin ýmsu jurtanærandi efni úr jarð-
veginum. I’annig getur ein korntegund
þróast. þar sem önnur gat ekki vaxiö.
Yfir liöfuð að taln, taka ræktar-jurtir
inisjafnt til sín næriugarefui úr jarðveg-
ínum. l>annig t. d. taka korntegundir
mikið til sín af magnesíu, f o s f ó r-
sýru og kisilsýru, en rófur og jarð-
epli taka aptur á miti mikið af kili,
hrennisteinssýru og k 1 óri o. s.
frv. Með þvi að viðhafa sáð-víxi, er
luegt að nota livern akurlilett. áriega,
og (>arf þá ekki að við liafa hina æfa-
gðmlu og mjög svo úreltu aðferð, nefni-
lega þd, að „livfla akrana“,sem kallað
var til forna, á meðan að mannkynið
var i hernsku, og þekkti ekkert til
náttúruvísindanna.
I>á er mjög leiðinlegt til þess að vita,
hversu liirðulausir menn eru meðað rækta
fóðurjurt.ir handa skepnum sínum;
ekki svo mikið að þeir rækti túnhlett
sem viða er þó auðvelt. Flestir munu
pó reuna grun í það, að' mikill sje
"æðaniunur, livað fóðurgildi snertir, á
ræktuðum jiirtum og villtum; en livað
um gildir -— það lítur út fyrir að menn
vilji ekki hafa lijér meirn fyrir, cn
minnat er hægt að komast uf með. Jeg
vil hjer að eins geta þess, að he/.ta
taða er ekki álitin að standa á baki
korntegundtuina til skepnufóðurs.
ilvað snertir hrynningar á kúm o. fl.
þar að lútandi, |>á sýnir )>að he/.t á
hvað lágu stigi að nautpenings-ræktin
stendur, þar seni mjólkurkýr ættu aldrei
uð vera leystar út að vetrinujn. ef nð
nokkuð væri að veðri, lieldtlT ætti )>á
ætíð að brynna |>eim i n n i, og liezt að
vatnið væri aldrei mjög knlt, sem þeim
er gefið, ef hœgt væri að kotna því við.
j llvað uðra hiröingu á kúm snertir hjer(
| þii er kenni mjög áliótavant. Alitið er
að liross, liæns og svín ættu aldrei að
vera í saina liúsi (fjósi) og kýr, því
það hiifi vond áhrif á þrif cg arðsemi
kúnna; en lijer í nýlendunum mun það
|ó \era alltítt að þessi liúsdýr sjeu
geyind innnii sömu veggjn.
Viðvíkjandi nytsemi áburðarins mœtti
margt, segja, en lijer er ekki rúm tjl
Kss. Jeg vildi aö eins óska þess, að
landar notuðu liann hetur lijer eptir
en liingað til hefur alineiint átt sjer
stað; því jeg er alveg saiinfærður um,
að )>eir fengju þá fyrirhöfn, er tii þess
útheimtist, margfuldlega endurhorgaða.
Margt mætti fieira segju um það,
sem áminningar og umbóta þarf lijcr
meö, cn jeg lœt nijer nægja með það>
sem komið er, í þetta sinn.
>» * *
Ef vjer nú reniium iiuganum lilut-
drægnislaust yfir íslands og fram-
farir þess nú á síðari árum, ]>á er mjer
nrer að halda, að ír.örgum kunni að
þykja nóg uni „upphlásturs“-kenningurn-
nr, því óneitaulega liafa miklar fram-
farir átt sjer staö á íslandi nú á síð-
ari árum, og að mínu áliti drjúgum meiri
á sania táma, en hjá löndum minum
lijer, sem að nokkru ievti kann að
vera eðlilegt. Jeg vil leyfa mjer að
minnazt á liinar lielztu framfurir er
orCið liafa á íslandi nú á siðari tímum.
l>að er )>á fyrst, að margir skólar hafa
verið stofnaðir, sem sje: hnrnaskólar^
alþýðuskólar, kvennaskólar, gagnfræða-
skólar, húuaðarskólar og sjómannaskól-
ar. Enu freniur er lieima-kennsia á
hörnum miklu meiri og almennari en
áður var. Murgar góðar bækur liafa
verið gefnar út. Kvikfjárrækt, jarðyrkja
og sjávarúthúnaður hafa tekið ailmikl-
um framförum. Hyggingar ullar sömu-
leiðis. Sjálfsta'ð ]MÍntunarfjelög mynd-
azt, og verzlunarviðskipti aukizt yfir
liöfuð m. fl. Ýmislegt fleira mætti nefna,
en þetta er nóg til að sýna að allmarg-
ar framfarir iiufa átt sjer stuð á ís-
landi nú á síðustu árum, og ekki er
þar allt „upp-hiásið.“ Jeg skal að vísu
fiislega játu, að liiirðindin, sem gengið
liafa nú í nokkur ár á íslandi, iiafa
mikið dregið lír öllum þessum fram-
föruni'
Átnjeir J. Tíindat.
— \'ið orein Jjessa iiiuini verða
gerðar nokkrar athugasemdir í blaði
voru. ]{it»t.
jeg færi eitthvað að virða veitingamann-
inn, sem ekki vildi eelju mjer öl, ná-
kvæniar fyrir mjer og skyggnast um,
hvort það gæti skeð að )>að væri nokk-
ur vottur tii vængja nokkurs stnðar
j sjáanlegur á lionum—þó þori jeg ekki
I nð sverja |>að. En það cr vist, að jeg
I tuldi sjálfsagt að í einliverju væri liann
in ástæða til þess, því að það er engin . , ,
i likari engliim en syndugum veitinga-
Jjbcvfum bifi i jsjoinn ?
Kyririestur cptir Eiuar Hjörleifason.
En við meguni ekki liorfa okkur
ilinda á allt innlent, eius og menu
liorfa sig lilinda á sólinn. I>að er eug-
og þó svo væri, |>á cr sólin hetri I .. , ....
’ monnuni, þessi maður. Jeg sætti mig
annars en gera inenn lilinda. Jeg
° [ auðvitað við þetta, eins og nienn yfir
sól
til
segi það ekki af því, að jeg vilji gera
lítið úr lijerlendum möninim. Langt |
frá. Jeg hef dýpstti lotningu fyrir )>eim ,
góðu eiginlegleikum, sem liúa í þessari j
þjóð. sem við ernm til komnir. Jegdá-j
ist að dugnaði liennar og röskleik, trú
hennar á mannlífið og framfarirnar,
liagsýni liennar, og viröingtt hennar fyr-
ir pólitisku frelsi. í öllum þessum efn.
um höfum vjer íslendingar ekkert ann-
að nð gera en að læra af þeirri þjóð,
sem við erum til komi.ir. Og jeg get
sagt )>að lireinskilnislega og í fyllsti
nlvöru, að þegar öllu er á botninn
livolft, )>á veit jeg ekki um neina þjóð,
sem jeg teldi happasælla fyrir oss að
liafa komizt í tæri við.
Allt annað mál er um það að fieygja
sjer á magaun fyrir einliverri þjóð, eða
að stara sig blindnn á kosti liennar,
svo að maður geti enga hugmynd
fengið um gallana. l>að liefur mjer
aldrei orðið, og jeg leyfi nrer að segja,
að )>að ætti engum raniini nð verða.
l>að getur verið, að það sem jeg fyrst
rak augun í hjer í bænUm, og annað,
sem jeg fyrst rak augun í í stórhœ
einum, sem jeg var i suður í liamla-
rikjunum, áður en jeg kom hingað—
það getur verið, segi jeg, að það hafi
forðað mjer frá að „falla í stnfi“ yfir
allri dýrðinni hjer. l>ví að gamall máls-
háttur segir: „smekkurinn sá sem kemst
í ker, keiminii lengi cptir her.“ Og
jeg skal leyfn injer að drepa stuttlega
á )>au atvik, úr þvi að jeg fór að minn-
ast á þau á annað horð.
Jcg kom til Minneapolis einn suunu-
dagsmorgun að áliðnu sumri 1885. Jeg
þekkti þar engan mann, og jeg fór því
inn á fyrsta liótellið, sem fyrir mjer
vnrð. Jeg var hungrnöur og þyrst.ur,
syfjaöur og þreyttur. Jeg liafði litið
sofið og á lit.lu iiœrzt ttlla leiðina frú
New York og þnngað. Jeg bað þar uni
lierhergi, sagðist vcrða þnr nð niinnsta
kosti þnnn dag og næstu nótt. Og jeg
liað um morgunmat. llann fjekk jeg.
Jeg fjekk katti með matnum, og þótti
vont amerikanska kailið, gat ekki drukk-
ið það. Jeg haö þess vegna um eitt
glas af öli uieð ínatninn. „Öl!-núna“,
sagði veitingamaðurinn, „það er sunnu-
dagur“. Mjer faunst kaffið cins vont,
og þorstinu eins vondur fyrir það, þó að
það væri sunnudagur.. Eu jeg varð að
sitja með það; )>að var sunnudagur, og
á sunnudögum ciga menn svo sem að
liugsa um helgari hluti en öl í Minne-
npolis. „Dæmalaust er fólkið lijer liei-
liöfuð að tnla sætta sig við heilagleik-
ann, þá sjaldan menn rekast á liann.
Og svo fór jeg að sofa.
En þegnr jeg vaknaði aptur, þá fór
jeg fram og ætlaði út á götu. I.eið
min lá frnm hjá dyrunum á drykkju
stofunni—ekki þeini dyrunum, sem sneru
út aö götunni, lieldur dyrunum, sem sneru
út að forstofunni á hótelliuu. Og |>ið
getið ef til vill getið því nærri, livnð
forviða jeg varð. Jeg hjelt nuðvitað nð
enginn maður kæmi inn í drykkjnstof
una á jnfn-licilögu hótelli á sunnudög-
uni. En út þaðan kemur |>á iiiaður ein-
niitt um leið og jeg geng þariin fram
hjá; og hann kemur ekki gangandi út,
eins og menn optust gera, lieidur kem-
ur hann út í loptinu. Veilingamaður
inn var nefnilega að fleygja lioiium út,
en var áður húinu að dusta manninn
svo til iiini í drykkjustofunui, að liann
var allur hlóðugur að framan frá hvirfli
til iljn. Og út á eptir þeim komu eitt
hvað 6 eða 7 náungar, allir lilekaðir,
og voru að gæta að, liver endir ætlaði nð
verða á þessu. Og þegar leiknum var
lokið, )>á löbbuðu |>eir sig aptur inn
drykkjustofunu, og jeg efnst ekki um
að þeir muni liafa haldiö áfram að
„gera sjer glaðnn dag“.
Jeg sknl ekki ncita því, að það liafi
koniizt inn lijá mjer við þetta tækifæri
einliver óljós grunur um að hr.ilnr/leik
inn hjer í Ameríku mundi stundum
vera nokkuð mikið liúmhúg—og sá grun
ur situr í mjer enn.
Og svo ætla jeg að segja ykkur frá
því, sein fyrir mig kom, þegar jeg kom
liingað til Winnipeg. Mjer gekk lield
ur illa að komast út úr þvögunni við
vagnstöðvarnnr. Fyrst ætluðu hlaðastrák-
arnir alveg að æra mig. I>eir slógu
liring nm ínig, og hoppnöu og skræktu
og gtenjuðu um Daily Manitobttn, lield
jeg það liali verið. Og þegar jeg var
húinn að lemja mig út tír þeim hrirg.
þá náðu útsendararuir fni liótellununi í
mig. Og jeg lijelt þeir nmndu hókstaf-
tega sagt slíta mig í sundur. Einn
þreif í hægri andleginn á mjer og ann-
ar í vinstri handlegginn, og þriðji í
liægra lærið á mjer, og fjórði í vinstra
lærið, og sá fimmti dunkaði í liakið á
mjer, eða einhvers staðar aptnn á mig.
En eiiginn þeirra náði samt í mig, því
að jeg vissi um sjerstakan niann, sem
jeg ætlaði tii. En þetta var nú lireint
ekkert, því þetta voru menn. En þegnr
jeg var sloppinn við þessa kompána, þá
komii liundamir. Á gangstjeitunum, á
görðuiium, í kjallara-liálsunum- alstað-
:ir liundar, eilífir gjammandi hundar,
æiinlega með galopna kjnptana, vana-
ega reynandi að bíta mann. Og þeir
leikir, sem þeir ijeku í kring um mann,
þessir stóru hópar nf hunda-skrokkum,
sein sumstaðar þyrptust saman! Mjer
gat ekki annað en dottið í hug, livort
það gæti skeð, aö jeg væri kominu iun
einlivern annnn óþekktan lieim, þar
sem hundarnir væru skoðaðir seni frjáls-
ir menn en mennirnir sem ófrjálsir
hiindnr. Jeg vissi nefnilegu ckki þá,
hvað vel getur samrýmzt mannastjórn
liundastjórn. Jeg hjelt að aðrir
hvorir yrðu að vern frjálsir, svona til-
tölulega að minnsta kosti, en hinir ó-
frjálsir. Jeg lief lært það allt saman
hjer í Winnipeg.
Þessi dæmi, sem jeg hef tilfært, eru
auðvitað engin kritík á þjóðlifinu og
ástandinu lijer, og eiga heldnr ekki að
vera )nð. Jeg lief að eins getið þeirra
sem hendingar uui það, að mnður J-urf
ekki lengi að liafa alið aldur sinn í
þessu landi, til |>ess að geta sjeð að
ýmislegt sje lijer sem okkur geðjist
ekki !!?>, og sem engin ástæða er til
fyrir okkur að veyna til aö láta okkur
geðjast að.
Jeg ætla ekki lieldur að fara lijer i
kvöld að tala nákvæmlega um þjóðlíf
)>að, sem við erum i komnir. Hvorki
kenni jeg mig mann til )>ess, og mjer
entist ekki heldur kvöldið. Jeg ætla
þó að drnga fram einstöku atriði. Mjer
Jykir sjálfsagt að þeir sem tnla á ept-
ir mjer, niuni niika við |au og hæta
þau upp. (Meim).
NORTHERN PACIFIC
OG MANITOBA JÁRNBRAUTIN.
Konia í gyKli 1. apríl 1880.
Dagl.
nema
Kxpr.
ÍNo. “>1
sunnudJ dagl.
: =1E*pp ogi-
S No.54 nma
dagi. s.ii.
lugt“, lmgsaði jeg, og mig ininnir, að akbiiiutuiunn, í liúsadyrunum,
luisa-
járnlir.stöðv. c. h.
1.2öc)i 1.40oh t. Winnipcg f. !).10fh4.(H)
l.lOch i.32eh I’ortagcJunct’n !).20f h 4.1ö
12.47ch l.l!)eh . .St. Norhert. (I !>.37fh4.38
ll.öófh 12.47eh . St. Agnlhe . 24 10. l!)fh 5.3(5
11.24fh 12.27ch .Silver f’lnins. 33 10.4.ifh (i.Il
lO.öflf h 12.08ch . . . Morris.... 40 11.05f h (5.42
10.17fh 11.5öfh . .St. Jean... 47 11.23fh 7.07
!).40f h 11.33fh .. Lctailier . .. 50 11.45f h 7.45
8.55f h!ll.OOfh f.West Lynnct. (55 12.10ch 8.30
8.40f h lO.öOfh frá l’emhina til ti(i )2.35eh 8.45
(i.25f h Winnipcg Junc: 8.lOeh
4.45eh .Minneapolis .; (5.35fh,
! 4.00ch frá St. I'aul. lil \ 7.05fh
(>.40ch ... Helena.... : 4.00eh
3.40ch;. .(larrison .... ; (i.35ch
l-Oöfh .. Spokane.. . !).55fh
| S.OOfh ... l’ortland .. 7.00fh
1 4.20fh . ..Tacoma.. .' <i.45fh'
E. H.) K. II.1 K. H. É. II.' E. H.
“2;3(l 8:00 St. l*aul ! 7:30 3.00; 7.30
E. H. F. IL. K. H. iK.H.j E.Il. E.H.
10:30 7:00“ 0:30 Chicago !I:(K). 3.10 8.15
É. 11. E. H.i K. H. !e,H. E. 11.' K. 11.
6:451 10:15Í 0:001 . Detroit. j 7:15; 10.45 0.10
K. 11.: K.ll.i 'F.H.I K. 11.
9:10 0:05: Toronto 0:10 0.05
IK. H. K. H. f.h. E.II. 1.. II.
7:00 7:50 NewVork 7:30 8.50 8.50
K. H. E. H. iF. H. K. II. K. 11.
8:30 3:00j Boston 0:35 10.50! 10.50
K. 11.; E.H. E.|ll. K. 11.
0:00 8:30 Montreal ; 8.15 8.15
Skraut-svefnvagnar Tulhnans og miSúcgis-
vagnar i hverri lest.
J. M. GKAIIAM,
forstöðumað'ur.
II. SWINKOKD,
að'alagent.
389
oefa mönnutn nokKra glögga liugmynd utn jiaii.
.leg heyrði einu sinni lærðan mann lesa uj>j>-
liátt með fagurrí röddu ljóðniæli grisks skálds,
sein kallaður var Hómer, og jeg nian entir ]>ví að
|>að var eins og hljóinfallandinn í línunum kæmi
lilóðinu í mjer til að stöðvast. Söngur lgnosis,
sem vur á jafn-yndislegu og hljómfögru ináli,
eins og grískan er, hnfði alveg |>au sömu áhrif
á inig, J>rátt fvrir j>að að jeg var ytirkoininii
af Areynslu og ýmsum geðshræringum.
„Nö“, byrjaði hann, ,,nú er u),|ireist vor að
enr/ii orðið, en sigurinn er kominn í staðinn,
og illgerðir vorar eru rjettlættar af styrkleikanuni.“
„Að niorgni til fóru kúgararmr á fætur og
hristu sig; |>eir bundu á sig fjaðraskúfa sina og
lijuggust til bardaga.
„Þeir risu á fætur og Jirifu sjijót sín; her-
tnennirnir kölluðu til foringjanna: „Komið, verið
leiðtogar vorir“- og herforiiigjarnir lirójiuðu til
konungsins: „Stýr ]>ú orustunni“.
„Þeir risu á fætur í drainbi sínu, tuttugu
jiúsundir manna, og enn tuttugu Jiúsuudir.
„Kjaðrir ]>eirra huldu jörðina, eins og fjaðr-
ir fuglsiua hylja hreiður hans; ]>eir skóku spjót
sín og hrójiuðu, já, ]>eir J>irluðu sjijótuin sinum
út í sólar-ljósið; ]>eir J>ráðu orustuna og voru
glaöir.
„Þeir komu fram á rnóti mjer; krajitamenn
jieirra koniu á harða-lilaujiuin til að merja mig í
388
liann nieð öllu sínu atli. Þúsundir koka ráku
ujiji org af geðshræring, og sjá! höfuð Twala
virtist stökkva frá herðumini á honuin, og svo
fjell J>að niður og valt og stökk ejitir jörðinni
að Ignosi, og nam staöar rjett við fætur hon-
uin. Kina sekúndu eða svo stóð skrokkurinii
ujiprjettur, og sjiýttist blóðið í bogum frá slag-
æðunum, sem skornar höfðu verið suinlur; svo
fjell hann til jaröar með hljómlitlu liraki, og
gullhringurinn frá hálsi lians valt burtyiir kalkgrjót-
ið. í sama bili fjell Sir Henry J>unglamalega ofan
á hringinn, yfirkominn af magnleysi og blóðmissi.
Kjitir eina sekúmlu hafði honuiii verið lyjit
ujiji, og hraðar hendur voru að stökkva vatni á
andlit lians. Svo leið ein minúta eða svo, og
stóru gráu augun lukust uj>j>.
Hann var J>á ekki dauður.
Þá gekk jeg, rjett í J>ví að sólin settist,
J>angað sem liöfuð Twala lá í dujitinu, leysti
deinantinn frá dauðu brúnununi, og rjetti hann
að lgnosi.
„'l'aktu við honum“ sagði jeg, „]>ú löglegi
konungur Kúkú<ananna.“
lgnosi l>att gimsteininn um augobrýr sjer;
svo gekk hann áfram og setti fót siun á breiða
brjóstið á fjandinanni sítiutn, og fór að syngja
söng eða öllu lieldur sigur-dýrðar-ljóð, svo ljóm-
atidi fögur, og j>ó svo framúrskarandi villimanns-
leg, að jeg örvænti mti að jeg sje fær um að
385
l'wala; hanti vjek sjer til hliðar. Svo Jiuiigt var
höggið, að sá sem hjó steyptist nær J>ví áfram
á höfuðið, og mótstöðumaðurinn notaði sjer |>að
atvik. Hann hringsneri pungu bardaga-exinni um-
liverfis höfuð sjer, og Ijot hana svo falla af voða-
legu afli. Jeg varð nær ]>ví yfirkomitm af skelf-
ingu; jeg hjelt að hólmgöngunni væri ]>egar lok-
iö. Kn pví var ekki svo varið; Sir Henry færði
skyndilega ujiji vinstra handlegginn og brá skild-
inuin inilli sin og axarinnar; ytri röndin á skild-
inuin klofnaði alveg af, og öxin fjell á vinstri
iixlina, en ekki með nægilegum J>unga til pess
að valda neinu alvarlegu tjóni. A næstu sek-
úndu lijó Sir Henry aptur til Twala, og Twala
kom skiMinum fvrir. Svo kom liögg eptir högg,
(i2 ávallt kom sá er til vur liöirirviö annað-
hvort skildinutn fyrir sig, eða vjek sjer iindan.
Geðshræring ]>eirra sem umhverlis stóðu fór aö
verða ákafley; herflokkurinn, sem á hólm<Tön<runa
horfði, gleyuidi heraganum, fa’rði sig nær og
lirópaði og grenjaði við livert liögg. Good, sem
lagður liafði verið á jörðina hjá mjer, raknaði
liha við úr yfirliðiiiu rjett um |>etta loyti, sott-
ist ujij* og sá, hvað um var að vera- A au<ra-
bragði stökk hann á fætur, tók í handlegginn á
mjer, hojijiaöi til og frá á öðrum fæti, dró mig
allt af á eptir sje, og hrójiaði upjihvatningar-
orð til Sir Henrys.
„I.átið J>jer Inum hafa ]>aö, kutiniugi!“ lióaði