Lögberg - 17.07.1889, Blaðsíða 3

landsjóður látinn kaupa liana orðalaust,
„Já, en hann tapar engu“, segja skepn-
urnar sem íslendingar katla hankafræð-
inga, „hann vinnur l>að upp heima, sem
hann borgar ytra. Það er ekki von að
einfaldir íslendingar skilji }>að. Þetta
er lögniál sem vjer einir skiljum, hauka-
fræðingarnir". „Þetta sjest he/.t á l>ví“,
segjá þeir, „aö iandssjóður sýnir, nð
inntekt hans er t. a. m. 12,000 kr. )>eg-
ar hann hefur borgað út landsseðla-á-
vísanir meS 12,000 kr. í peningum“. Ilitt
dettur |>eim ekki í hug, að peningaleysi
lands getur rekið svo eptir hringsóli
seðla, að Jóu getur ávísað söniu seðla
)>úsundiuni tólf sinnum á ári, landsjóð-
ur tekið hana inn og sett á vöxtu og
hún svinglað aptur heim til hans sjer
sjálfri til útborgunar, jafnopt, |>vi í pen-
ingum, sem ekki eru til, verður lnín
aldrei borguð nje vextir hennar að held-
ur. Að þetta sje rjett liugsað, sjest hezt
á þvi, að landssjóður á í árslok ekki
einni krónu fleira í seðlum en hann átti
í byrjun. En liann á í peningasjóði sín-
um 12,000 kr. m i n n a. Þetta er nú al-
varlegt mál.
En livað er l>að við ósköpin, sem lijer
liggja enn undir steini og stjórnin treysti,
að íslendingar kæmu aldrei uuga á?
Því hvað þýðir nú þetta göfuglyndi lands-
sjóðs í eðli hlutnrins? Það þýðir það,
að hann er látinn kaupa fyrir eigin
peninga SÍNA EIOIN EIGN af ó-
viðkomandi manni, sem hefur hana að
láni, til að borga skuld hans í útlönd-
um með andvirðinu í peningum. Glöggvi
tnenn sig nú vel á þvi, að (>að er stjórn
Estrups sem steypir Jóni í skuld við
ríkissjóðinn og, þegar Jón fær ekki
borgað, lætur, öllum óaðspurt, landssjóð
taka við skuldinni, sem honum ber
ekki, eptir lögum og heilbrigðri skyn-
semi, fremur að borga en mjer. Hvar
í helmi heyrist önnur eins grundvallar
regla og hjer er fylgt: að ríkið (staten)
taki að sjer að borga p r i v a t-s k u 1 d i r
þegnanna ?! !
Það vita vist allir, að landssjóðs seðl-
ar eru landssjóðs eign, sem fjárhalds-
maður hans, stjórnin, lætur hann leigja
út gegn vöxtum, öldungis eins og að
sínu leyti jörð er eign hmdsdrottins,
sem hefur fjárhaldsmann, og hann leigir
landseta gegn afgjaldi. Það er ekki
einn seðill á gangi manna í milli, sem
ekki landssjóður tekur vöxtu af. — Hvað
segja menn nú um )>að, ef Jón væri
landseti og fjárhaldsmaður landsdrottins
ljeti hann (Jón) fyrst setja jörðina ó-
löglega í pant fyrir skuld, og svo, er
skuldhafi síðan neitaði að taka kotið
til lúkningar skuldiuni, segði þá lands-
drottni: „Kauptu jörðina (þína) af lion-
um Jóni fyrir 1000 kr., sem húu er í
panti fyrir, jeg hef sagt lionum að af-
henda þjer hana, taktu við lionni, og
færðu þjer hana rcglulega til inntektar
5 reikningshók þinni, á móti þúsund krón-
unum í peningum, sem þú lætur úti
fyrir hana, (>á „balansjerav“ reikning-
urinn?“
Tökum annað dæmi: Omyndugur erf-
ingi í Reykjavík hefur erft eptir föður
sinn, liestamann, svo og svo marga liesta,
er faðir hans var vanur að leigja ferða-
mönuum, og heldur áfram atvinnu föð-
ur sins, Gjörum að þar á meðal sje
klár 100 kr. virði, og að einliver Jón
leigi drógina einum tólf sinnum af þcim
ómyndUga og setji, eptir skipun fjár-
haldsmanns, hrossið í veð fyrir 100 kr.
í hrerri ferð; að fjárhaldsmaðnr sendi
Jón í hvert skipti með hcstinn til liins
ómynduga og skipi timkomuleysingjan-
um að borga .Tóni 100 kr. í pcningum
fyrir hann, og halda glöggvan reikning
yfir inntekt og útgipt sina. Drengurinn
á þá eptir þessu að færa sjer til inn-
tektar 12 hesta, þó ekki sje nema einn
í hesthiísinu eða haganum og til út-
gjahla 1200 kr.! o: fjárhaldsmaður svíkur
þannig fje út úr munaðarleysingjanum
fyrir ekki neitt.
Skyldu nú liinir frægu hankafræðing-
ar íslands skilja þetta? Hvert annnð barn
á Iandinu skilur það víst.
lljer hef jeg |>á sannað, að nllt er
landssjóður liefur verið litinn borga
ríkissjóði Dana, eöa honum er talið til
skuldar við þann sjóð fyfir ávísaða lands-
sjóðsseðla, eru tóm svik, seni ríkissjóður
verður að bæta landssjóði að fullu, )>ví
haun hefur aldrei þegið eyris andvirði
Jvrir eina einustu krónu í alln þeirri
s'töfsktlítl.
Og þetta er landsjóður látinn gera.
1. til þess, að mögulegtsje að
h a 1 d a se ð 1 u m h a n s í v e r ð i. Takið
þið eptir, hankafræðingar! Því undir
eins og þeini verður ekki komið i pen-
inga í llöfn, sem ómögulegt er, ef )>cim
verður eigi ávísað, eru )>eir einskis
VIHIII.
2. til þess, með sviknu gjaldgengi seðl-
anna nð láta ríkissjóð Dana fjefletta
þjóðina svo, aö liún standi, eins og
hún stendur uppi i dng, þen na mi n n i s-
stæða mánuð ársins 1889 ísögu ís-
lands, alveg peningalaus og hjargar-
laus, sem engum embættismanni
getur borgað laun sín, engri
stofnun sinniveitt eyris forsjá,
e k k i k e y p t s j e r hlingurbita þ ó
500,000 seðla krónUr sjeu í boði!
Þannig, einfahla, meinlausa )>jóð, er
með þig farið af stjórn Dana og
þinni eigin stjórn þegar haldið er, að
torsýnn, liárfínn, eu þó anuars vel þekkt-
ur linykkur auðvirðilegustu finanz-hófa
virgli )>jer vit og sýn! Þetta gjöra þeir^
sem vernda eiga lög þín og rjett! Þeir
sem þú stríðelur á |>inni glæsilegu fá-
tækt! En lof sje guði, )>ú getur nú
sagt af sigrandi hjarta, ef af viti, þori
og einnrð verður snúizt undir mál þitt:
— „Þjer ætluðuð að gera mjer illt, en
guð ásetti sjer að snúa því til góðs“.
Því ITönum getur aldrei dottið í hug að
ganga eptir einni krónu, sem óborguð er,
og skilar eflaust aptur öllu því, sem
þegar er borgað í þessa svikaskuld. En
það eru náttúrlega ekki nándar nærri
nógar bætur fyrir þetta þjóðlega banatil-
ræði. Því umfram allt það, verður hún
að leysa inn alla seðla landssjóðs. Það
liefur land rjett að heimta fyrir svikin,
sem öll standa af seðlunum.
Áður en þetta verður lesið á íslandi
verður stjórnin í Dnnmörku búin að lesa
hrjef frá mjer í dönskum blööum. Svo
liklegt er að bráðlega verði við snúizt.
Ættu menn því að vera rólegir þang-
nð til fregnir koma frá Danmörku. Og
yflr höfuð skyldu menn sýna nú af sjer
stillingu hiaustra manna og einarðra
drengja. Meðan fregna er beðið, verða
allar ávísanir og landssjóðs borganir að
liætta og lmnkanum verður að loka.
En enginn skyldi koma af sjer v e r ð-
feldum seðlum á því tímahili; )>ví
mjer er það alsendis óskiljanlegt, að
ríkisdagur Dann láti það af sjer spyrj-
ast, að hann hjargi ekki við seðlunum,
því lieldur sem hann hefur beinan að-
gang hö hinum vellauðuga gyðinglega
höfuudi svikabanka laganna, sem allt
getur borgað upp í topp.
Um fram alla hluti látið eigi saklausa
danska kaupmenH, nje aðra danska sam-
boignra gjalda neins í )>essu múli.
Látið eigi hollustu yðar hila við virt-
an og elskaðan konung!
Geli guð, að friður og góður vilji
ráði greitt frain úr raunum yðar.
MaHcin-byrigð 4. jtilí 188!).
Síðan jeg skrifaöi frjettír hjeðan sein-
ast (10. marz næstl.) hefur ekkert kom-
ið lijer fyrir sem miklum tiðindum sæt-
ir; timinn liefur liðið ofur rólega og nl-
menn lieilbrigöi verið meðal landa hjerallt
framá þennan dag. Veðrátta mátti heita
óð það eptir var vetrarins, sífelklir
þurkar og opt vindgolur, hlýindi um
daga en allopt frostkul um nætur og
meö því snjófall varð hjer svolítið næstl.
vetur og jörð mjög :>ur, fór gróðrinum
seint. fram. Það gat valla heitið að
kominn væri sauðgróður um miðjau
apríl, þó voru kýr farnar að græða sig
um )>að leyti. Þurkar liafa haldizt lijer
allt af miklir allt að þessuin tíma, þó
rigndi dálítið seinui liluta maím. og 2.
cða 8. f. ir. svo grasi hefur farið vel
fram, allvíða orðið sláandi jafnvel fyrir
1—2 vikum — engir )>ó byrjaðir að slá
lijer enu þá. Öðru ináli er að gegna
með sáðverk; ökrum lijá inulendu hænd-
unum hjer suður og áustur frá fer seint
fram og garðávextir, kartöflur, næpur
og s. frv., virðast vera |>ví nær eyði-
lagðir, ekki að eins vegna þurkannn, þó
þeir hafi verið allt of miklir, heldui
einkanlega fyrir 3 frostnætur, sem fyrir
komu í næstl. mánuði með hjer um
hil viku millibili, liin síðasta og frost-
mesta 23.—24. f. m. (þá fraus vatn, er
úti stóð á diski, allt að tveim tólftu úr
þuml.)
Landar hjer Ijetu flestir plægja smá-
bletti næstl. vor og sáðu kartöflum og
fleiru, en svo virðist sem það ætli nú
að koma að litlu gagni. Öðru máli er
aö gegna með veiðina í ánni Medicin;
hún hefur ekki brugðizt vonurn mnnna,
þegar er ísinn leysti af ánni í hvrjun
aprílm., kom mikil fiskiganga, er lijelzt
fram í maím. |>á fór hún að rjena og
verða að eins reitings alli um tíma.
Seinni hluta f. m. kom á ný góður nfli,
en nú virðist sem aptur sje að taka
fyrir liann.
Svo virðist sem eldur sá, er hjer fór
yfir næstliðinn vetur, liafi ekki sloknað
síðan; eptir að hjer var allt hrunnið
(hjer kviknaði livergi í viði svo heitið
gæti) sáust reykjarbólstrar lijeðan i
norðri og norðvestri uærri daglega fram
eptir öllu vori, en síðau kom fram j
júní hafa reykjarbólstrarnir ekki sjezt
hjeðan (eldurinn lengra frá en svo) en
reykjnrsvælu liefur lagt lijer yfir opt
sem dimma |>oku — í hvert sinni sem
vindur hefur hlásið af norðri eða norð-
vestri. Það ldjóta að vera, sem menn
segja, takmarkalaus fyrn af viði sem
þar brenna, að loptið skuli fyllast af
slíkri svælu svo mörgum vikum skipti.
Mc Phorson liinn sami maðursem næstl.
vetur 1 jet höggva viðinn fyrir millufje-
lagið hjerna liefur í vetur sett stihlur
og umhúnað í ána lled Deer lijá mill-
unni og Heytt viSnum ofan þangað og
nú er fullyrt að liann einnig liafl tek-
ið akkorð á að saga þennan við (500,000
fet) í sumar, en ekki er hann byrjaður
á því verki. Lítið sem ekkert hafa land-
ar lijer unnið lijá þessum manni enn
sem komið er. Þeir sem lijeðan vinna
út, nú sem stendur 8—10 menn, liafa
allir leitað suður til Calgary, þó þar sje
nú talið heldur lítið um vinnu.
Af löndum, sem húa í Calgary, liafa
nokkrir á stangli komið lnngað norður
í vor að skoða sig um og velja sjer
lönd og nokkrir tekið rjett á löndum.
2 hæn lur frá D.ikota, Gísli Sæmunds-
son og tengdasonur hans Sigurbjörn
Jónsson fluttu hingað alfarnir snemma í
f. m. og liafa þeir orðið fyrstir til að
setjast nð og bvggja lijer vestan við ána
Samkoma var hnldin lijer hinu 30 þ.
m. í afmælisminning nýleiidcnnar, því
þann dag í fyrra sumar stigu landar
fyrst fæti á þetta nýletidusvæði til að
taka sjer bólfestu. Samkomustaður var
valinn á skógivöxnum höfða all háum
við ána Medicin austanvert; laufskáli
hafði verið reistur þnr fyrir fundarsal
og til skjóls fyrir veðri, ef þurfa skvldi,
en veðrið gafst liið blíðasta; kom þar
samnn flest fólk nýlendunnar, ungt sem
gamult, að undanteknum nokkrum mönn-
um, sem voru í vinnu suður i Calgary
og sumir á ferð suður þangað. — Sam
koman fór allvel fram og )>ó lítið vœri
uin ræðuhöld eða aðrar skemmtanir ætla
jeg að llestum hafi verið nokkurskonar
upplífgun að þessum samfundi. Ályktað
var i einu hljóði að koma tipp svo
fljótt sem kringumstæður framast leyfðu
namkomuhúsi á hentugum stað fyrir
hyggðarlagið, og sömuleiðis í einu hljóði
að stofna lestrarfjelag; gengu sunvar
konur vel fram að mæla með því og
lijetu tillögum. Formaður lestrarfjelags-
ins var þegar kosinn lierra Ólafur Ólafs-
son, en snmkomuhúsmálið var falið 3
mönnum til frekari meðferðar, i þeirri
nefnd fjekk ein kona sæti; við viljum
unna þeim jafnrjettis lijer lijá okkur.
Þriðja málefnið sem rætt var á fundin-
um var það, að gefa nýlendu vorri eitt-
livert ákveðið nafn, því hingað til liefur
það verið mjög 4 reiki, hvernig hún
yrði einkend í ræðu og riti. llið eptir-
vænta pósthús okkar átti fyrst nð heita
„Cash City“ en nú er þnð nafn sagt
upphafið og í þess stnð stungið upp ft
„Minnipaulican", sem líklega fer sömu
leiðina.
Fyrst var stungið upp á að nefna ný-
lenduna Medicin-byggð eins og jeg í
gamni lief sett upp yfir þessa frjetta
grein, en það þótti of íslenzkt. Svo var
komið með heilar þulur af al-enskum
nöfnum til að vinsa úr og loksins sam"
lykkt af meiri hluta fundurmanna að
nefna nýlenduna Mcdicin Valley; herra
S. J Björnssyni var falið að reyna að
koma nafni þessu á framfæri eður fá
það viðurkennt.
G. Jíinxnon.
LANDTILSÖLU
Nú hýðst tækifæri fvrir þá sem kynnu
að vilja kaupa sjer land með vægu
verði við Islendingafljót í Nýja Islandi.
Lotið er heldur gott, góðir hagar, dá-
litlar slægjur, og gott íveruhús. Þeir
seiu kynnu að vilja kaupa )>að snúi
sjer til undirskrifaðs.
Friðsteinn >Sú/urðsson.
Icelnndic River P. O.
EDINBURCH, D A K 0 T A.
Verzla með allan ]>ann varning,
sem vanalesra er seldur í búðum í
smábæjunuiu út uni lundið (yeneral
storex). Allar vörur af beztu teg-
unduin. Komið inn og spj>rjið um
verð, áður en Jijer kaupið annars-
staðar.
TAKTÐ ÞTÐ YKKTJTt TIL
Otí MFIMSÆKIÐ
Og ]>ið verðið steinhissa, hvað ódýrt
bið gctið keypt nýjar vörur,
E INMI T T N Ú.
Miklar liyrgðir af svörtum og mis-
litum kjóladúkum.
50 teirundir af allskonar skvrtu-
efni, hvert yard 10 c. og ]>ar yfir.
Fataefni úr alull, nnion og bóin-
ullarblandað, 20 c. og ]>ar yfir.
Karlmanna, kvenna og barnaskór
með allskonar verði.
Karlinanna alklæðnaður $5,00 og
]>ar yfir.
zígætt óbrent kaffi 4 pd fyrir $1,00.
Alli odyrara en nokkru sinni aður
W. H. Eaton & Co.
SELKIRIv, MAN.
C
tO •
Ö 4

~ c
p
$
A SOCIATION
4$
STOFNAD 1871.
HÖFUöSTÓLL og EIGNIR nú yfir............$ 3,000,000
LÍFSÁBYRGöIR............................ 15,000,000
2.
cr
0q
CJ
u o
C.
AÐALSKliIFSTOFA - - TORONTO, ONT.
Forseti ...... Sir AV. P. Howi.and, c. n.; k. c. m. o.
Varaforsetnr . Wm. Ei.mot, Esq. Edw’d HoorEn, Esq.
S t j ó r n a r n e f n d.
Chief Justice Macdonald, | S. Nordheimer, Esq.
W. II. Beatty, Esq. ’ | W. II. Gipps, Esq.
J. Herhert Mason, Esq. I Á. McLean Howard, Esq,
James Young, Esq. M.P. P. | J. D. Edgar, M. P.
M. P. Ryan, Esq. | Wnlter S. Lee, Esq,
A. L. Gooderhi'.m, Esq.
Foriatödunindiir - J. K. MACllOBi A LU.
3 Manitoba orein, AVinnipeg - - - D. McDonald, umsjónarinaður.
C. E. Kerr,-----------------------gjnklkeri.
A. AV. R. Markley, aðal umhoðsmnður Norðvesturlandsins.
J. N. Jeomans, aðal umlioðsmaður.
|®- Llfsúbyrgðarskjölin leyfa þeim sem kaupa lifsábyrgð lijá fjelaginu að setj
ast að á íslándi.
K
2 "S Hon.
*
*0 *
b0
u>
'3
V
5
o
0*
473
þitt drógst ekki að latltli ]>ví sem inóðir ]>íu
hafði sagt ]>jer frá, Jiegar ]>ú reikaðir um Zúlú-
land og meðal hvitra manna í Natal? drógst ekki
hjarta Jiitt til ættjarðar Jrinnar, |mr sem ]>ú fyrst
hafðið sjeð dagsljósið, og leikið f)jer, Jregar ]>ú
varst lítill, til landsins ]rar sem ]>ú áttir heiina?“
„Svo var ]>að, Macumazahn11.
„Þannig dragast okkar hjörtu að okkar landi
og okkar heimkynnum“.
Dá varð þögn. Þegar l gnosi rauf liana, var
rödd lians öðruvísi en hún hafði áður verið.
„Jeg sje að orð þln eru, eins og ávallt
endrarnær, viturleg og full af skynsemi, Macu-
inazahn; ]>að sem flýgnr í loptinu kann ekki viö
uð lilaupa eptir jörðinni; hvltu mennienir kunna
ekki við að lifa eins og dökkir menn. Jæja, ]>ið
verðið að fara og skilja hjarta mitt eptir í sár-
um, af f>vf að ]>ið verðið eins og dauðir fyrir
mig, ]>ví að engin tíðindi geta borizt til mín J>aðan
sein ]>ið verðið.
„En takið eptir, og látið alla hvíta menn
vita J>að sem jeg segi. Enginn annar hvítur
maður skal farn yfir fjöllin, enda f>ótt honuin
auðnaðist að fara svo langt. Jeg vil enga pratig-
ara hafa með þeirra bissuin og rommi. Minn lýð-
ur skal berjast ineð spjótinu, og drekka vatn,
eins og forfeðurnir hafa áður íjert. .Teo- vil enoa
bæna-menn, sem komi ótta við dauðann inn í
hjörtu karlmaniianna, og spani |>á upp móti
Hvað hef jeg gert ykkur, Ircubu, Macumazahn,
og Bougwan, að ]>ið skulið skilja mig eptir yfir-
gefinn? Dið sem fylgduð mjer í uppreisn og
orustu, ætlið ]>ið að yfirgefa mig á degi friðar
og sigurs? Hvað viljið ]>ið — konur? Veljið
hverjar sem ]>ið viljið í landinu! Stað ti! að
búa á? Sjáið, landið er ykkar, eins langi eins
og ]>ið getið sjeð. Hús hvítra ir.anna? Kennið
lýð mfnum að reisa ]>au. Kvikfje til steikur og
mjólkur? Ilver kvæntur maður skal færa vkkur
uxa eða kú. Villidýr til veiða? Fer ekki fíllinn
uin skóoa mína, oo sefur ekki vatnahesturinn í
sefir.u? Viljið ]>ið heyja stríð? Herflokkur mínir
hlýða skipunum ykkar. Sje nokkuð frekar, sem
jeg geti veitt ykkur, ]>á mun jeg veita ykkur ]>að“.
„Nei, Ignosi, þetta viljum við ekki“, sagði
jeg; „við vildum leita okkar eigin heimkynna*‘.
„Nú skil jeg“, sagði Ignosi gremjulega, og
var eins og eldur biynni úr augum hans, „]>að
eru björtu steinarnir, sem ]>ið elskið meira en
niig, vin ykkar. t>ið liafið náð í steinana, og nú
viljið ]>ið fara til Natal og yfir ókyrra dökkva
vatnið og selja ]>á, og verða ríkir, eins og lijörtu
hvltra manna jafnan ]>rá. Bölvaðir sjeu steinarn-
ir ykkar vegna, og bölvaður sá sem leitar þeirra.
Jeg lief lokið máli mínu, hvítu menn; þið get-
ið farið“.
•Teg lagði hönd inína á handlegginn á hon-
um. „Ignosi“, sagði jeg, „segðu mjer, livort hjarta
4G9
leyti efast um ]>að. Mjer finnst einhvern veginn,
eins og ]>essir gimsteinar, sem jafngilda mörguin
milliónum punda sterling, og liggja ]>arna í ]>rem-
ur steinkistunum, muni aldrei ljóma við háls
nokkurrar jarðneskrar konn. Deir og bein Fou*
lötu munu halda saman, ]>o dauf sje vistarveran,
pangað til etulir allrar hluta keniur.
Við andvörpuðum af óánægju og hjeldum
út aptur, og næsta dag lögðum við af stað til
Loo. Og ]>ó var ]>að í raun og veru mjög inik-
ið vanpakklæti af okkur, að vera óánægðir; ]>vt
eins og lesarinn mbn kannast við, luifði jeg til
allrar hamingju verið svo forsjáll, að fylla vas-
ana á gömlu veiðitreyjunni ininni með demanta
áður en við fórum út úr prísund okkar. Margir
þeirra höfðu dottið út úr vösunuin, ]>egar við
ultum ofan brekkurnar að gryfjunni, og ]>ar á
meðal voru ilestir stóru steinarnir, sem jeg hafði
lirúgað ofan á. En tiltölulega voru ósköpin öll
eptir, ]>ar á meðal 18 stórir steinar, frá hjer um
bil 130 karata þyngd. í göinlu veiðitreyjunni
ininni sátu enn nóg nuðæfi til ]>ess að gera okk-
nr alla, ef ekki að milllóna-eigendum, ]>á að
minnsta kosti að stórauðugum mönnum; og ]>ó
gátum við lialdið eptir handa sjálfum okkur nóg-
um steinnm til að eignast liver um sig fegurra
gimsteina-djásn en til var I Norðurálfunni. Okk-
ur hafði ]>ví ekki farnazt svo illa.
Degar við komuni til I.oo, veitti Ignosi okk-