Lögberg - 15.01.1890, Blaðsíða 1

Lögbcrq C. yenð' ut at l'rentfjelagi Lögbcrgs,
Keinur út á hverjum miCvikudegi.
Skrifstofa og prcntsmigja nr. 35 Lombard
Str., Winnipeg Man.
Kostar $1.00 um árið. Borgist fyrirfram
Einstök númcr.ö c.
Lögberg is publishe every Wednesday
the Lögberg Printing Company at Xo.
Lombard Str., Winnipeg Man.
Subscription I’rice: $1.00 a ycar Payable
in advance.
Single copies 5 c.
3. Ár.
TVINNIPEO, MAN. 15. JANÚAll 1890.
Nr. 1. /
Pólitiskar frjettir.
Um nokkurn undanfítrinn tíma
hefur satnkomulagiS veriö frain-
úrskarandi stirt milli Englands
og Portúgals, svo að til vandræða
hefur horft. Missættin er risin
út af eignum þessara þjtiða í
Suðaustur- Afríku. Hersltöfðingi
einn frá Portugal var að hæ.a
Jmr niður uppreisn, eða þóttist
vera að því, en Englendingum
þútti hann verða heldur nærgöng-
ull við bre/.kar eignir. A þessu
heimtuðu Jteir leiðrjetting, en stjórn
Portúgals þótti sem herslfcfðingi
sinn heföi ekkert ólöglegt að liafzt.
Málið hefur valdið rnjög miklum
umræðum í hlöðum Norðurálfunn-
ar, og hefur heldur verið tekinn
málstaður Portúgals á mcginlandinu.
Er enda sagt, að Bismarck hafi
farið fram á það við Salisoury
lávarð, að hann heldur slakaði
til, einkum af þeirri ástæðu, að
konungsvaldið stæði á svo völt-
um fótum í Portúgal, að ekld
væri víst að það þyldi Jtann hnekki
að stjórn Portúgals yrði mjog und-
ir í þessari deilu. Hvað sem nú
kann satt að vera í þessari frjett
um afskipti Bismarcks af málinu,
Jiá hefur brezka stjórnin afdrátt-
arlaust farið sinu fram. Hún til-
kynnti stjórn Portúgals blátt á-
fram, að ef hún ljeti ekki und-
an, þá kærni til vopnaviðskipta.
Portúgalsstjórnin sá þá ekkert ann-
að ráð en hrjóta odd af oíiæti
sínu. Út af þessu hafa orðið æs-
ingar og framúrskarandi óánægja
í Portúgal. þegar almenningur vissi,
hvernig kornið \ar, veittu »i0,000
manna húsi brezka sendihcrrans
í Lissabon aðsúg og mölvaði nila
gluggana í því. fetðan vovu mölv-
aðir gluggarnir í húsum ýmsra
ráðherranna. Stjórnin hefur sagt
af sjer. Öllum þessum vafning-
um cr fylgt með hinni tne.stu at-
hygli í Norðurálfunni. Ueyndnr
er Portúgal eitt af minnstu ríkj-
unum þar. En feti Pertúgalsmenn
í fótspor frænda sinna í Brazil-
íu, þá búast margir við að af
því kunni að geta risið nlda í
Norðurálfunni, sem enn er ekki
sjáanleg, en sem örðugt yrði að
lægja.
Gladstone hjelt ræðu í síð-
ustu viku um hag bænda, og
drap þar á liið þýðingarmjkla at-
riði, livort jarðirnar ættu nð verða
þjóðeignir. Hann sagði, að kf hægt
væri að sanna Jtað, að slík breyt-
ino- yrði til liagnaðar fytir þjóð-
fjclagið í heild sinni, J«í mundi
verða mÖgulegt að koma henni á,
og eigendurnir ættu þi að fá
fulla uppbót. En hann bjelt að
breytingin mundi ekki vcrða til
hagnaðar fyrir bændur; ríkið mundi
ekki verða góður landsdrottinn.
íJanri lijelt, að cf því fyrirkomu-
lagi, sem nú á sjer stað, yrði
iheitt vel, þá muudi það reynast
Affarasælast.
Hvað eptir annað hefur ver-
ið staðhæft síðustu dagana, að
Itússakeisari sje orðinn brjálaður.
J)ví er jafnharðan neitað, svo ckki
verður sagt með neinni vissu, hvað
satt er í því efni. En víst er
utn það, að embættismenn, sem
næst honum standa, ciga nijög
ervitt með að fá hann til að
skrifa undir skjöl, eða yfir höf-
uð skipta sjer af nokkru. Full-
yrt er, að fyrir nokkrum mán-
uðum hafi keisarinn af ráðið, fyrir
þrábeiðni konu sinnar, nð stjórnu
ríki sínu af meira frjálslyndi iratn-
vegis; þar á meðal ætlaði hann
að náða mikinn f jölda af pólitisk-
urn sakamönnum, auka prentfrels-
ið og umskapa skólafyrirkomu-
lagið. En áður en hann fengi
byrjað á þessum utnbótum, komst
upp utn iiin síðustu samsæri gegn
líii lians, og við Jtau voru riðnir
cmbættismenn, sem honum þótti
persónulega vænt um, og har ó-
takmarkað traust til. Eins og
nærri má geta, %r nú úti um
allar breytingar í frelsis-áttina.
Afsetning Brazilíu-keisarans kvað
oer hafa hafa fengið mikið á keis-
arann, og styrkt hann í þeirri
sannfæring, að ekki dygði að slaka
til við þjóðina. Vaíi sá sotn leik-
ur á því, hvernig heilsufari keis-
arans sje í raun og veru varið,
kvað hafa stöðug áhrif á kaup-
mattnasamkundum Norðurálfunnar.
Beztu trygginguna fyrir því
að friður haldist i Norðurálfuntú
telja menn nú kostnaðinn. Svo
telst til, sem kosta mundi 100
millíónir dollara að flytja til allt
herlið Frakka, þjóövcrja og Rússa,
og 200 millíónir dollara mánaðar-
lega að halda þessu liði búnu til
bardaga. Sex mánaða stríð mundi
því kosta þcssar Jtjóðir einar
1,300 millíónir dollara. Auk þess
yrðu aðrar þjóðir í Norðurálfunni,
og þar ú meðal England, að vera
viðbúnar, og það kostaði margar
millíónir í viðbót. Menn halda
að þjóðunum kunni að Jtyk ja þessir
reikningar heldur háir, og þess
vegna muni hlutaðeigendum vera
alvara með að skirrast við ófriði
í lengstu lög.
Barn Jtað, sem kallað er kon-
ungur Spánverja, hefur legið fyrir
dauðanum síöustu daga. Sjúkdóm.
ur harnains hcfur haldið liugum
manna á Spáni í frámunalega rnikl-
um spenningi, og hvað eptir ann-
að hefur það jafnvel verið borið
út, að barnið væri dáið, en Jtjóð-
in væri leynd því. Allur sá
spenningur er kominn af þvi, að
menn óttast uppreisnir, og það
enda frá tveimur andstæðum flokk-
um, með hverjum deginum sem
líður. En skyldi barnið, setn kon-
ungur er kallaður, deyja, þá bætt-
ust ofan á alla aðra vafningana
deilur urn Jmð, hver setjast skyldi
í konungssætið; en með nýjum
deilum í þá átt búast menn við
að konungsstjórnin á Spáni ntundi
ef til vill vera undir lok liðiu.
Yiðsjár eru nú svo miklar með
mönnum á Spáni, að öll stjórn
virðist vera þar á ringulreið.
Franska stjórnin er að auka
herskipastól sinn stórkostlega um
Jtessar mundir. Fyrirætlun stjórn-
arinnar er sú, að sögn, að geta
jafnazt við sjólið þýzkalands og
Ítalíu til samans.
Stjórnin í Brazilíu ht-fur gefið
út tilskipun um að kirkjan skuli
skiljast frá ríkinu. Öll trúar-
brögð eiga að hafa jafnrjetti, og
embættismenn kirkjunnar eiga að
haldá þeim launum alla æfi, setn
þeir hafa haft undir stjórn keis-
arans.
Fyrir öldungadeild congress-
ins í Washington liggur um jtess-
ar mundir frumvarp til laga um
að styðja að útflutningi svertingja
úr suðurhluta Bandaríkjanna. Að-
alræðan í því máli var haldin þ.
7. þ. m. af Morgan frá Californ-
iu. Ræðumaðurinn áleit aö sann-
anir rærtt fengnar fyrir því, að
ómögulegt væri með neinu móti
að láta hvíta menn og svertingja
rcnna saman og verða að einni
þjóð, ekkert dygði til að halda
friði milli þeirra nenta alger að-
skilnaður. Málinu yrði ekki ráðið
til lykta, svo í lagi færi, á ann-
an hátt en Jtann, að svcrtingj-
arnir flyttust aptur til Suður-
álfunnar. því yrði ekki neitað
með rjettu, að óbeitin, sem Jtess-
ir tveir flokkar manna hefðu hvor
á öðrum, hefði stórum aukizt síð-
an þrælahaldið var af numið, og
hún mundi sífellt fara vaxandi
meðan sv.ertingjarnir væru svo
mikill hluti Jtjóðarinnar. þessi til-
tinning sagði ræðumaður væri
ekki eins áköf í suðurríkjunum eins
og í norðurrikjunum; hún væri
ekki eins sterk meðal svertingja
og fyrverandi eigenda þeirra, eins
og milli svertingja og manna, sem
aldrei hcfðu átt neina þræla. Hann
hjelt því fram að Afríka væri
hið eiginlega heimili svertingjanna,
og vildi lata þá flytjast til Congo-
landsins; svertingjunum mnndi
ganga miklu betur að breiða út
menntunina ]tar heldur en hvít-
um mönnum.
Chicago-mcnn þreytast ekki á
að hugsa upp ráð til að ná til
sín heimssýningunni í minningu
uin fund Ameríku fyrir 400 ár-
um. Sem stendur virðast þeir
vera einna hræddastir við Was-
hington, að sá bær verði hlut-
skarpastur. í tilefni af því stinga
þeir upp á að congressinn veiti
4 eða 5 millíónir dollara til þess
að reisa stórhýsi í Washington,
sem notað sje við allra hátíðleg-
ustu tækifæri, er allri þjóðinni
vomi við. Hyrningarsteininn að
tessu stórhýsi vilja þeir láta leggja
árið 1892, og vilja þá að jafn-
framt sje haldin í Washington
stórkostleg 400 ára þjóðhátíð. En
sýníngunni vilja þcir láta fresta
Jmngað til árið 1893, og Jm, eins
og nærri má geta, halda hana í
Chicago.
Leynilögregluþjónn einn í New
York, Millar að nafni, sem fyr-
ir hjer um hil ári síðan komst
að anarkista-samsæri um að kvetkja
í húsum, segist hafa komizt að
því, að fjöldi af anarkistum í
New York og Brooklyn "nafl geng-
ið í fjelagsskap, sem hafi sjálfs-
tnorð fyrir rnark og mið. Að
minnsta kosti fjórir nnarkistar
hafa nýlega drepið sig, og Mill-
ar hefur fyrir sköminu fengið
nafnlaust hrjef þess efnis, að hin-
ir ákafari anarkistar sjeu nú al-
gerlega úrkula vonar um að geta
komiÖ neinni bylting af stað, og
svo sjái þeir ekki annnð ráð en
en gera út af við sjúlfa sig.
Millar segir að í fyrra hafi 02
anarkistar gengið í samsæri utn
að brenna New York og Brook-
lyn og drepa sig sjálfa, ef þcir
skyldu nást og ráð þeirra kom-
ast upp. Hann tók þá 9 þeirra
fasta, en honum tókst ekki að
sanna sakir á
hættu þeir j>á við fyrirætlun sina
og tvístruðust. Nú er svo að sjá
setn j’eir sjeu algcrlega horfnir
frá brennuhugmyndinni, og ætli
að halda sjer að sjálfsmorðinu
setri eina úrræðinu.
Blaðið Canadian Gazette, sem
gefið er út í London á Englandi,
lesracur í síðustu viku fast að
Canada-stjórn að hlynna mcira að
innfiutningum framvegis heldur en
nú sje gert. Blaðið bendir á, hve
framúi'skarandi mikil stund er
lögð á Jmð bæði í Ástralíu og
Mexico, að ná í brezka nýlendu-
ritenn, og ber það saman viö af-
skiptaléysi Canada-stjórnar af inn-
tíutningamálum.
Sir dolm Macdonald varð 75
ára ganrall á laugardaginn var.
Heillaóskirnar streymdu til hans
allan daginn frá öllum pörtum
Canada.
Eptir því sem skrifað er til
blaðanna frá Montreal, er búizt
við að pólitiska flokkaskiptingin í
Quebec sje um það bil að taka mikl-
urn breytingum. Formaður ráða-
neytisins, Mr. Mcrcier, er einn af
höfðingjum frjálslynda flokksins í
Canada, eins og kunnugt er. En
hann er kaþólskur maður, og ýms-
um þykir sem Jesúítarnir hafi
fengið of mikið vald yíir honum.
Auðvitað hafa menn )>ar einkum
til síns máls fjárveiting J>á, sem
Jesúítarnir fengu frá Quebec-stjórn
í skaðabóta skyni fyrir eignir þær,
sem Jesúítarnir höfðu áður átt,
en Quebec-stjórn slegið eign sinni
á. Hvað sem nú kann að mega
segja um sanngirni þá sem mælt
hafl með því að Jesúítarnir fengju
þessar skaðabætur, þá eru ýmsir
af hinum gömlu flokksbræðrum
Merciers sárgramir út af þeim
og öllum vinskap hans við Jesú-
ítana, og vilja segja honum upp
trú og hollustu. þeir kvað hafa
í hyggju, að gera samband við
conservativaflokkinn um að stcypa
Mercier-stjórninni við næstu kosn-
ingar. Margir gamlir meðlimir
frjálslynda flokksins austur frá
kvað og vera mjög gramir víð
Mr. Laurier, formann flokksins r
Canada fyrir þá aðstoð, sem hann
hefur veitt Mercier í þessu máli.
Malarar í Canada hafa um
allangan tíma látið í ljósi óánægju
rneð rangsleitni, sem þeir þykjast
verða fyrir af tolllögunum, og í
síðustu viku sendu þeir fulltrúa
sína á fund Canadastjórnar til
þess að bera úmkvartanir sínar
fratn fyrir hana. það sem )>eir
kvarta undan er, að tollÉrinn á
ómöluöu hveiti er talsvert meiri
en á hveitirrijöli. Jafnframt er og
tollurinn á hveitimjöli lægri hjer
nyrðra heldur en í Bandaríkjun-
um. Malararnir fara frain á, að
annaðhvort verði lækkaður toll-
urinn á ómöluðu hveiti, svo að
hann verði ekki hærri tiltölulega
en á hveitiinjöli, eða þá að toll-
urinn á nrjölinu verði hækkaður
að satna skapi. Kvafan virðist
sanngjörn, enda er og búizt við
að malararnir rnuni fá sínu frarn-
gengt.
Canada-stjórn hefur fengið frá
brezku stjórninni uppástungu um
nýan samning milli Stórbretalauds
.pti r samningn-
1842, sem nú or í gildi,
voru að cíds fjórir glæpir, sem
afbrotamenu skyldu framseljast
fyrir, en eptir liinura fyrirhugaða
sainningi verða þoir glæpir miklu
fleiri. Til þess að samningur )>essi
geti náð til Canada, J>arf Canada-
]>ingið að gefa út ný lög því við-
víkjandi.
Ymsar frjettir.
Ágústa ekkjudrnttning, amma
þýzkalandskeisara, andaðist í, Ber-
lín ]>. 7. þ. m. af „influenza“.
Eptir fregnum frá London á
Englandi, votír yfir Norurálfunni
(og þá líklegast Ameríku líka)
sýki, sem að hkindum hefur al-
drei komið þangað áður. Hún cr
upprunnin á Indlandi og er köll-
uð roð'asótt (red fever). Veikinni
slær út um hörundið og líkist að
surnu leyti mislingum, að sumu
leyti skarlatssótt. Út-látturinn
verður tvisvar, í byrjun veikinn-
ar og við lok hennar. Hún hyrj-
ar með máttleysi, höfuðverk og
augnveiki, og svo kemúr fyrri út-
slátturinn, rauðir flekkir, líkir og
í skarlatssótt. Síðari útslátturinn
verður á fjórða til sjötta degi,
kemur á rítlimina og líkist misl-
inga-útslætti. Eptir sólarliring
hverfur hann. Sjúklingarnir eru
frentur lengi að na sjer aptur
Hingað til hefur veikinnar að eins
orðið vart í Asíu, þangað til fyr-
ir skömmu, að hún kom fram í
Miklagarði. Sýkin hvað vera
framúrskarandi næm.
Ákafur stormbyiur æddi j-fír
Nebraska, Kansas, Missouri, Da-
kota, Minnesota og part af Illi-
nois á sunnudaginn var. . Yfir
borgina St. Louis fór um kl. 3
þann dag einn nf verstu felli-
byljum, sem sögur fara af í Mis-
sissippi-dalnum. Á ]>eim parti
hæjarins, sem fyrir hylnum . varð,
moluðust hús, veggir hrundu og
þök fuku af húsum. Rúmlega 200
hús stóðu ]>aklaus eptir, allmörg
muldust sundur, og fjórir menn
biðu þcgar bana, auk fjölda manna,
sem særðist meira og minna.
Ekki gátu menn ætlazt á um,
þegar frjettirnar voru sendar, hve
miklu tjónið mundi nema í St
Louis, en talið áreiðanlegt, að það
uiundi að minnsta kosti neina hálfri
millíón dollara. I Venice, 111.
fuku kirkjur og hús, og þar er
tjónið og metið á hálfa millíón
dollara. I Norður og Suður Da-
kota náði stórmurinn vítt yfir og
menn óttast að tjónið hafi verið
mikið, en ekki eru enn komnar
frjettir utn, live mikið hafi úr
því orðið. I Kansus var og veðr-
ið mjög illt. Járnhrautarlestir töfð-
ust og eignatjón varð niikið. í
Chicago slitnuöu flestir telegraf-
þræðir. .1 Pittaburg var og vesta
veður á mánudagsmorguninn, og
hlauzt af því talsvert tjón.
----Eptir að þetta var ritað, hafa
lcomið frekari frjettir um óvcðr-
ið á sunnudaginn. 1 bænum Clin-
ton í Kéíitucky moluöust 55 hús,
11 manns biðu bana og 53 særð-
ust. í Now York-rfkinu var vind-
hraðinn sumstaðar 75 mílur á
klukkutímanum. I því nki virð-
ist óveðrið lmfa komið eimm harð-
(Framhald á 7 bls.].
hendur þeim» J>ó og Bandarikjánna viðvíkjandi fram-