Lögberg - 19.11.1890, Blaðsíða 5

LÖGBERG, MtÐVlKUDAtílNN 19. NÓV. 1S9O.
G
virðast stvmdum hafa verið í liálf-
gerðum vandræðum með, hvað J>au
ættu að hafa fyrir stafni. Verk-
efnið er sannarlega nðg, ef |iau
vilja fara að taka sjer fyrir hendur
að fræða menn um málefni [>ossa
lands. Ov jeg vil J>A sjorstaklejra
heina orðum mlnuiti að ]>vi fjelagi,
sem liefur boðið okkur hingað í
kveld og hefur heiðurinn af
Jjossari samkomu. Mjer hefur skil-
izt svo, sem það sje meðal annars
„kvennfrelsis‘“-fjelag. t>að væri vafa-
laust nijðg vel til fallið, að pað
nú um nokkurn tíma verði kröpt-
um sínum einkum í pá átt, að
fræða konur pjóðar vorrar hjer vestra
um það, á hverja sveifiua [>ær ættu
að hallast í málum possa lands,
þegar pær hafn fengiö frelsiskröfum
sínum fullnægt.
E11 auðvitað gota livorki blöðin,
fjelögin, nje einstakir rrienn miklu
til leiðar koniið í þessu efni nema
fólk vort almennt vilji að einaverju
sinna leiðbeining im |>oirra. Almonn-
ingur þarf sjálfur að hafa cindrog-
inn vilja á að verða borgarar pessa
lands meira en að nafninu til.
I>að sem er aðalatriðið í pcss-
um efnum, eins og 1 ölluin öðrum
cfnum, er skilningurinn. Fólk parf
að fá slcilning á þeim málum, sem
um er rætt lijá pessari pjóð; pað
J>arf að fá skilning á því þjóðfje-
lagi, sem það er í komið. Þá kem-
ur áhuginn og hlfju tillinningarnar
á eptir*
.íeg hef einu sinni heyrt sjera
Jón Bjarnason liafa fyrir texta í
einni af sínum ágætu samkomu-
ræðum þessa þjóðkunnu vísu eptir
Iýristjan Jónsson:
Yfir kaldan eyðisand
einn um nótt jog sveima;
nú er horflð Norðurland,
nú á jog hvergi heiina.
Hann hcimfærði hana uj>p á það
millibilsástand, sem við erum hjer
í íslendingar. Jeg get ekki hugsað
mjer nein orð, sem betur eigi við
það efni. Yið erum enn á Sandi og
eigurn hvergi heima. Vjtaskuld höf-
uni vjð flutt með okkur nokkuyij
andlegan forða af ættjörð vorri. En
hann verður endasleppur, ef við
hröðum okkur ekki út úr eyðimörk-
inni.
Eii jeg er ekki vitund hrædd-
ur um, að við munum ekki út úr
henni komast. Við lærum að skilja
málefni pessa lands, og við lærujp
að Játa okkur þykja vænt um þctta
þjóðfjelag. Við komumst til valda
í tiltölu við aðra menn í þessu
landi, og eigum það þá skilið.
Það er engin ástæða til að æðrast
þó við sjeuin dálítið §(jinjr á ckkur.
jíað vpgr i pngjn sanngirni að segja,
ftð ísleiidingar hefðu legið fram á
lappir sínar og ekkert að liafzt
þessi ár, sem þoir verið í
þossu btndi. Og það verður ekki
allt gort í einu.
Ef okkur er nokkur hughreyst-
ing í því að aðrir standi okkur á
baki, þá er nóg til af slíkri hugar-
hressing. Jeg skal benda ykkur á
eitt nýtt, örfárra vikna gamalt dæmi.
Það var bjer um daginri verið að
fá undirskriptir í Vestur Virginíu
undir bænarskrá um að konum yrði
veittur atkvæðisrjettur í sveita- og
skólamálum. Sjerstak’lega var lagt
ríkt á að fá undirskriptir kvenn-
fólksins. l>að fengust tvær konur
til að skrifa undir bænarskrána.
Nú lialdið þið ef til vill, að þessi
tregða liafi komið af því, að kvenn-
fólkið í Vestur Virginíu sje mót-
failið atkvæðisrjetti kvenna í al-
mennings málum. En það er sjálf-
sagt breinn misskilningur, því að
jafnfrarnt þessari kvennfrelsis-bænar-
skrá voru aðrir að safna undirskript-
' um uudir bænarskrá alveg gagnstæðs
efuis. t>eir viidu líka fá undirskript-
ir kvenufólksins, en undir þ& bæn-
arskrá fjekkst engin einasta kci:a
til að skrifa.
Dnr hefði íslcnzkum konum
vafalaust farizt belur. En vjer meg-
ilm ekki gleyrna því, að vjer eig-
um jafnan að keppa við og bera
oss sam'in við það bezta, en aldrei
við það lakasta.
ÍSLENDINGAR í HEIÐURS-
STÖÐUM.
Tveir íslendingar hafa hlotið
kosningu til löggjafarþingsins í Norð-
ur-Dakota í Bandaríkjunuin við hin-
ar ný-afstöðnu kosningar; annar er
kosiim af Demókrötum til efri mál-
stofu (senatsins), hr. Skapti Brynjólfs-
son; hinn er kosinn af Repúblík-
önum til neðri málstofu, hr. Árni
Björnsson.
I>að er auðvitað, að margir
landar vorir geta eigi glaðzt jafnt
yfir báðum þessum kosningum; [>eir
sem eru Dcmókratar sjálfir eða Demó-
krata skoðunum samþykkir eða sinn-
andi, liljóta eðlilega að fagna meir
sigri Skapta lieldur en sigri Arna;
og þeir sem eiu Rcpúblíkanar efa
Rejiúblíkana-skoðunum hlynntir eða
fylgjandi, hljóta jafn-eðlilega að
fa<rna meir sitrri Árna heldur en
n n
sajita.
Sign
En þetta á ekki að gota liindr-
að það, að allii' íslendingar fagni
kosningu beggja þessara landa vorra.
Svo er það fyrir oss, að minsla
kosti, að hvert sinn er einhverjum!
íslendingi er sómi sýiulur, hvert1
sinn sem einlivcr íslendipgur njpr!
færi á «ð sýna, n0 hann haíl ftm n- j
ið sjer almennt traust og virðing!
samþegna sinna, þá gleður það oss!
— gleður oss innilegar en ílest
annað, sem nýr vottur um, bverjir
nýtir krajitar, skynsemdarlegir og
siðfcrðislegir, sje enn fólgnir í þjóð
vorri. I>«ð eru einmitt öll slík
tákn, sem styrkja mann í trúnni á
framtíð þjóðflokks vors.
Þetta vonum vjer allir líti á
eins og vjer, og þess erum vjer
að minrista kosti fullvissir, að það
er ekkert annað en vangá eða
gleymska, að vort heiðraða samtíða-
blað Ileims/cringla getur ekki í
frjettum sínum um nema kosning
annars af þessum tveim löndum vor-
um.
Það væri gleðilegt ef íslend-
ingar hjer norðan landamæra, sem
eru þó þrefalt til fjórfalt fjölmenn-
ari, gætu komizt svt> langt, að ein-
liver úr þeirra flokki gæti orðið
fulltrúi samþegna sinna í einhverri
trúnaðarstöðu sem fulltrúi aluienu-
ings.
Það er samt hætt við að það
eigi nokkuð í land, þar til er vjer
íslondingar náum því að eiga einn
eða fleiri fulltrúa á þingi hjer í
Manitoha t. d. Það er nefnilega
vitanlegur skaði 1 efnalegu tilliti
að vera þingmaður hjer, og það er
hætt við, að fáir landar vorir vilji
eða geti lagt það sera þarf í söl-
urnar; þeim sem lfklegastir væru
til að geta náð kosningu, mun svo
ástatt fyrir, að þeir munu ekki
geta tekið henni án þess að bíða
of mikið atvinnutjón við það. H'tt
efum vjor ekki, að gefið væri að
ná kosningu fyrir efnilegan íslend-
ing, .ef nokkur væri, scm vildi eða
gæti gert kost á sjer.
Ekki einu sinni í stjórn þessa
bæjar eigum vjer nokkurn fulltrúa,
og hefðum þó rjett til eptir fólks-
fjölda að hafa minnst tvo íslend-
inga í bæjarstjórninni. En ekki er
það ósanngirni bjerlendra manna
að konna, að svo er. Hitt er það,
að þeir eru teljandi meðal vor, sem
eru kjörgengir (eiga 12000 í fast-
eign í bænum); og af þeim sem
kjörgengir eru, mun vandgert að
finna nokkurn, sem fáanlegur er tii
að leggja þann títna í sölurnar,
sem þarf.
Við kosningar þær sem nú
fara í liönd á sex bæjarfulltrúum,
hefur aptur og aptur af bjerlend-
um mönnum verið skorað á einn
Janda vorn, Mr. Árna Friðriksson
kaupmann, að gefa kost á sjer, og
þá vita allir að hann mundi eiga
víst livcrt oitiasta íslenzkt atkvæði
I kjördæmi sínu (og þau eru þar
eigi svo fá). Það cr með yðrum
orðum engjnn efi á, uð Mr. Frið-
riksson yrði kosinn, ef liann vilcli
gefa kost á sjcr. En liann hefur
eigi viljað heita því enn, þykist
eigi mega vel missa timaun frá
verzlun sinni (ein með stærri crocer-
vei ziuntim í bænum), og varla hafa
hcilsu til að sitja á fundum fram
á nótt.
Engu að ‘•íður viljum vjcr fast-
lega skora á hr. Friðrlksson, að
verða við almeniiii ósk mnnna í
þessu efni. Yiuskuld leggur hann
mikið i sölurnar með því; en hann
gerir líka gott verk með þvj, og
að öllu samtöldu sjáum vjer ekki
annað en að honum sje það ekki
ókleyft.
Vjer viturn að hann lítur einn-
ig á hag og sóma þjóðernis vors,
og allir Wiunipeg-íslendingar viður-
kenna og játa, að hann leggur tölu-
vert í sölur fyrir þá rneð því að
gera kost á sjer. Þei. mundu kunna
honum þakkir fyrir það og ekki
gloyma honum því.
E[>tir að þetta er ritað lievrii>n
vjer að ísl. verkmannafjclagið lijcr
í bænum hefur og skorað á Mr.
Friðriksson.
LUXTONS-MÁLIÐ.
Á laugardaginn var loitt til
lykta mál bjer í bænum mcð ein-
kennilegum úrslitum, að minnsta
kosti eptir íslenzkum hugsunarhrotti.
Einn af ráðherrum fylkisiiís, Mr.
Martin, hefur, eins og mörgum les-
endum vorum er kunnugt, nær því
daglega verið níddur i blaðtnu Free
jPress niður fyrir allar hcllur. Ilvað
eptir ar.nað liefur lionum verið gefið
að sök, að samuingar þeir sem hann
hefur gcrt við Northem Pacific
járnbrautarfjelagið fyrir fvlkisins
liönd hafi verið gerðir ?,f óhreinum
og eigingjörnum hvötum. Mr. Mar-
tin reyndi fyrir nokkru síðan að
liöfða mál móti ritstjóra blaðsins út
af þessum ásökunum, eins og gctið
var um hjer í blaðinu, en bouum
tókst þá ekki að hitta þann er
ábyrgðina skyldi bora; og til pess
að útgáfufjelag blaðsins skyldi ekki
veiða fyrir útlátum bað bl iðið af-
sökunar í þnð skipti.
Síðar stóð í blaðinu grein, sem
Mr. Martin liöfðaði sakamál út af.
Stjórninni var þar meðal annars
boririn á brýn hinn vorsti [>ólitiski
fantaskapur („rankest }>iece of poK-
tical scoundrelism“), sem nckkurn
tíma hefði Att sjer stað í Canada.
Og afdráttarlaust \ ar sngt, að ef
stjórninni færi að maklegleikum, [>á
sæti hún nú í betrunarliúsi.
í þetta skipti tókst að s nna,
að það væri Mr. Luxtou, ritstjóri
blaðsins, sem bera ætti áhyrgðina;
hann varð að standa við þossi urn-
mæli sem sína skoðun á stjórnini.i.
Málafærslumaður Mr. Luxtons reyndi
að sanna, að verjandi hefði bvggt
þá skoðuu á fullum rökum. Mr.
Luxton var varinn af einhvcrimn
skarpasta málafærslumanni þcssa
fylkis (Mr. Iíagcl), og [•; ð er ó-
hætt að fullyiða, að lianii li> I ckk-
cit tækifæri ónotað, scm hugsan-
'egt var «ð fært gæti cíhIimi lík-
indi fyrir þvf, að stjórnin hcfði f«r-
ið óráðvandlega að ráði siur.
En cngar sannanir feugust, ckki
einu sinni nein líkíndi. Viðvíkj-
andi samninguin fylkisiils við Northern
Paeific sannaðist ekkert annað cn
[>að, að þ 'ir hcfðn verði fvlkimi
til stórmikils ávinnings, og að út-
gjölrl fylkisins liefðu vcrið svo lítil
að fuiðu gegndi, þegar gætt. væri
að þcim styrk, sem aðrar járnbraut-
ir hafa þegið. Engin minnstu lík-
indi komu fram fyrir því, að J>'r.
Martin nje nokkur hinna ráðheir-
anna hcfði haft eins cents hagrað
af þessum sammngum fr.mii yfir
það siin búast má við að illir
fylkisbúnr hafi bciiilínis eða Obein-
líuis á þeun grjctt.
Nú miindu margir íslendingar
balda, að ómögufegt hcfði vcrið nð
Mr. Luxton slypjii lijá hegningu.
B!að hans segir. að þeir menn eigi
að vera í tuktliúsinu, som ckki er
sjáanlegt að sjeu annað eu í alla
staði virðingarvciöir. Og öllum ber
samiin um, að á þessuin un mælum
eigi liann að bcra ábyrgðina.
En Mr. Luxton er óhuitur.
Honum verður ekkert mcin gcrt.
Enginn dómur var ui>p kveðinn, J>ví
að dómnefnditini kom 'ekti saman.
Nfu greiddu atkvæði mcð sfknun,
þrír mcð sakfellirig. En til þess «ð
nokVur dómur verði upnkveðinn.
þarf álit dóiiinefndarinriar að vera f
einu hiióði. Flestnm nnin og hafa
skilizt si-o, sem dómsforsetinn (dóm-
arinn, scm stýrði málsfærslunni, en
greiddi ekki atkvæði) hafi hallazt
aö áliti meiri hluta dómnefndar-
innar.
Ilugsum oss, að Jv'ssi urnmæli
setn tilgreind eru hjer að framan,
hcfðu staðið í einhverju lilaði beima
á íslandi. Iltigsum oss að eitthvcrt
blaðanna þar hefði sagt, að í raun
og veiu ætli Nellcman eða lands-
höfðinginn hvergi að vera nema í
tukthúsiuu. Mundi ekki hverju
mannsbarni á attjörð vorri hafa
þólt kynlegt, ef ekki liefði verið
hægt að koma neinni ábvrgð fram
A liondur ritstjóra þess blaðs cða
höfundar greinar þeirrar sem þetta
Iiefði staðiÖ í? Vitaskuld. Enda
heíði \eiið óhugsandi, að ritstjóri
eða höfundur hefði sloppið þar ó-
hegndur.
Það er ekki heldur neinn vafi
á þvi, að mörgum hjeilendum
mönnnm muni liafa þótt úrslitin
nokkuð kynleg. Ugglaust hefur all-
ur fjöldi manna búizt við því, að í
þetta sinn feugi ritstjóri Free Press
295
til bandingjans, „jeg bið yður fyrirgefningar af
öllu hjarta — það var maður sem var svo ó-
lieppilega líkur yður! Rjetti þjófurinn hefur ver-
ið tekinn fastur. Þjcr eruð frjáls, frjáls!“
Phileas Fogg var frjáls. Hann gekk stillilega að
lögregluþjóninum, horfði fast framan i andlit hon-
um eina sekúndu, og gaf honum svo slíkt högg,
að hann rauk út af!
„Vel hitt!“ hrópaði Passe partout. “Svona
eiga menn að leika þá list að verja sig! það
veit hamingjanl“
Fix lá endilangur á gólfinu og sagðí ekki
nokkurt orð. Ilann lmfði ekki fengið annað en
það sem liann átti skilið. Mr. Fogg, Aouda og
Passe-partout fóru tafarlaust út úr tollhúsinu,
stukku upp í vagn, og óku til járnbrautarstöðv-
anna.
Mr. Fogg spurði, livenær næsta lest legði
af stað til Lundúna. Klukkan var þá 2,40; lest-
in var farin fj’rir 35 mínútum. Mr. Fogg bað
um sierstakan gufuvagn.
Nóg var til af vjeluin, sem gátu farið hart,
en vagninn gat ekki oiðið ferðbúinn fyrr en kl.
3. Þá sagði Mr. Fogg fáein orð við vjelarstjór-
ann viðvíkjandi þóknun, og lagði svo af stað i
fljúgandi ferðinni til London, ásamt Mrs. Aoudu
og hinum trúa þjóni sínum Passe-partout.
Leiðina má vel fara á hálfum sjötta tlma,
298
takmarka slík útgjöÍdi
Nóttin leið. Mr. Uögg fór { rúmið, en vaía-
samt er, h>ort honum varð svefnsamt. Aouda
gat engrar hvíldar notið, og Passe-partont hjelt
vörð líkt og hundur við dyr húsbónda síns.
Daginn eptir sagði Mr. Fogg honum í fáin
orðum, að hann skyldi sjá Mrs. Aoudu fyrir
morgunmat; sjálfur kvaðst liann vilja fá bolla af
te og steiktan rifbita. Hann afsakaði sig fyrir að
borða ekki með Aoudu með því, að iiann væri
að koma lagi á skjöl sín, og það var ekki fyrr
en um kveldið, að hann vildi fá að finna ungu
frúna að máli.
Passe-partout gat ekki annað en gert það
sem honum var sagt, en lionum fannst sjer
ómögulegt að fara út úr herbergi húsbónda síns.
Honum var svo mikið niðri fyrir, og liann liafði
samvizkubit, því að hann gat ckki annað en
kennt sjálfum sjer um ófariruar. Ef hann hefði
að eins varað húsbónda sinn við Fix, þá mundi
Mr. Fogg ekki liafa flutt lögregluþjóninn til
Liverpool, og þá —
Passe-partout gat ekki stillt sig longur.
„Ó, Mr. Fogg!“ hrópaði hann, „bölvið þjer
mjer ekki? Það er allt rojer að kenua—“
„Jeg kenni engum um“, svaraði Phileas Fogg
með sínum venjulega rólega róin. „Farið þjer
nú“.
291
hraðlest, og svo þaðan til Liverpool með hrað-
skreiðum gufuskipum; með því móti verður hann
tólf stundum skemur á leiðinni hcldur en c-f hann
væri scndur alla leið með skjótnstu skipum.
Mr. Fogg hugsaði sjer að spara þennan tíma,
og komast með þessu móti til Liverpool um há-
degi, í stað þess sem liann gat annars ekki kom-
izt þangað fyrr en kvoldið eptir; með því móti
átti hann að geta komizt til Lundúna kl. 8| e. h.
Um kl. 1 f. h. kom Henrietia inn á Queens-
towns-höfn, og Mr. Fogg tók í böndina á Speedy
skinstjóra og skildi liann eptir á skipinu, sem
tiú vr.r ekki orðið annað eu flak.
Allt samíerðafólkið gekk þegar f stað á land.
Fix langaði mjög til að taka Fogg fastan tafar-
hiust, en gerði það [ ó ekki. Hvers vegna? Hjelt’
hann loksius. 1 ð sjcr hefði skjátlazt? Að minnsta
kosti ætlaði htinn ekki að yfirgefa Mr. Fogg.
Þ.iu fórú öll iun i járnbrautarlestina kl. f.
h., og kom til Dul.lin í dögun, og á augabragði
stign þdU á póstski[>ið, sim ekki lagði sig niður
við að íljóta á öldunum, beldur klauf þær.
Kl. 10 mínúuir fyrir 12 (um hádegi) gekk
Mr. Fogg á land i Liverpool. Nú átti liann ekki
eptir nema G tíma Ccrð með gufuvagni til Lund-
úna.
En í sama augnabliki gekk Fix að Mr.
Fogg, lagöi aðra höudina á öxlina á honum og