Lögberg - 25.02.1891, Blaðsíða 4

4
LéeBF.RG, MinVlKUÐASINN 25. FEBR. í8«I.
3C ö jg b c t g.
Gefið út aS 573 .llain Str. Winnipes*
af Tht Jöghcrg Trinting T'- Tublishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjcf.i (Editor):
EINAR HJÖRLEIFSSON
businrss makager: MAGNÚS PAULSON.
AUGLVSINGAR: Smá*aug(ýsíngar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orð eSa 1 þuml.
dáikslengdar; 1 doll. um mánu'ðinn. Á stærri
auglýsinguin eSa augl. um lcngri tíma af-
sláttsr eptir samningi
BÚSTADA-SKII'TI kaupenda rerður að til-
kynna skrijleya og gela um fyrverandi bú-
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFÖREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TliE LCCEEP,C PP,INTiKC & PUBLISH. CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Marl.
UTANÁSKMFT til RITSTJÓRANS er:
LUITOK I.Öt.BElUL
I'. O. BOX 308. WINNH’EG MAN.
AttWMJA CL . *S- f£B. Jiyi —-
tW Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hanu segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið, flytr vistferlum, án pess að tiikynna
hcimiiaskiftin, þá er )>að fyrir dómstól-
uuum áiitin synileg sönuun fyrir prett-
vistitn tilgang’..
tW Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenaing fyrir móttöku
Rllra peninga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða með bréfum,
en eltki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálflr á aigreiðslustofu blaðsins,
l vi að-K’ir rnenn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandarikjapeuinga tekr
blaðið fuilu verði (af Bandatíkjaxönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen-
itigaseðlar teknir gildir fullu verði sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. Mr.ney Ordert, eða peninga í Ile-
gistercd Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, s«ui borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaoorgun fylgi
fyrir innköllun.
Eins og kunnugt er, eru lðnd
fjlkisins á valdi Doininion-stjórnar-
innar. Hvernig virðist þeim sem
kunnugir eru, Dominionstjórnin
hafa notað það vald ? Ny-íslend-
ingar ættu a minnsta kosti að muna,
hvernig þeir voru leiknir af aptur-
haldsstjórninni, þegar þeir voru
látnir borga háar sektir fyrir að
höggva timbur kring um Drunken
Point á jörðum, sem þeir áttu
heimting á eignarbrjefi fyrir.
t>að er ekki svo að sjá sem
apturhaldsstjórninni sje annt um að
Ny-íslendingar greiði atkvæði við
kosningarnar 5. marz. í Nyja ís-
landi eru 2C8 kjósendur og pað er
um 50 mílur á lengd, og á öllu
pví flæmi úiskurðar stjórnin að
skuli vera 1—segi og skrifa einn—
kjörstaður. Til samanburðar má
geta þess, að í Winnipeg-bæ eru
43 kjörstaðir, og í St. Andrews og
Kildonan, þeim parti Lisgarkjör-
dæmis, þar sem mest er af ka-
þólskum fylgismönnum stjórnarinn-
ar, er hvert einasta skólahús kjör-
staður. Þar cr álitið hælilegt, að
kjósendur eigi jafnlangt á kjörstað
eins os’ börn til skólanna. En
ö
Ny-íslendingum er látinn duga einn
kjörstaður. Slík ósvífni er fágæt.
Hjer er ekki nema um tvennt að
gjöra, sem stjórninni getur geogið
tll: Annaðhvort vill hún sjfna Ny-
íslendingum, að i raun og veru
sjeu þeir nú ekki þess verðir, að
atkvæða þeirra sje leitað, þó mað-
ur neyðist til að setja þar upp
einn kjörstað rjett til málamynda—
eða þá hún vill gera þeim sem örðug-
ast fyrir að neyta kosningarjettar
síns. Hvorttveggja er vitaskuld 6-
svinna, óhæfa; en það er einstak-
lega líkt öðrum aðförum stjórnar-
nnar við þcssar kosningar.
Svo tclst til sem 3,000,000
bushela sjeu nú hjer 1 fylkinu af
hveiti, sem er svo skemmt, að ekki
borgar sig að íiytja það austur til
Montreal, af því að vegurinn þang-
að er svo langur og flutningsgjald-
ið svo hátt. t>ar á móti er svo
stutt til Minneapolis, að þar mundi
moga fá $1,000,000 fyrir þessar
þrjár milliónir bushela—ef ekki
væri tollgarðurinu. McKinley-lögin
hafa gert ómögulegt að flytja hveiti
suður. Sömuleiðis bægir tollgarð-
urinn mönnum frá að fá sunnan að
svín, er ala mætti á þessu skemmda
hveiti. Niðurstaðan verður svo sú
að mikið af þessu hveiti verður ó-
n/tt hjá mönnum. Skyldi það verða
óliagur, þegar þannig er ástatt, ef
frjálslyndi flokkurinn fengi að gera
samninga við Bandaríkin um afnám
alls tolls milli landanna ?
Sem stendur er kartöflu-ekla í
Bandaríkjunum. Hjer í fylkinu eru
miklu meiri kartöflur en menn
geta fært sjcr í nyt. En tollgarð-
urinn gerir ómögulegt að flytja
nokkuð suður fyrir línuna af þeirri
vöru. Fyrir bragðið verður vafa-
laust mikið af kartöflum ónytt hjá
oss. Hvernig lízt bændum á, að
lofa frjálslynda flokknum að kom-
ast að völdurn, þó ekki yrði ann-
ar áraDgur af því eu sá, að vörur
þeirra þyrftu ekki að verða ónytar?
Eða finnst þeim þeir vera of
ríkir ?
Dað er eptirtektavert, að árið
1878, þegar apturhaldsstjórnin komst
að völdum, var ekki nema einn
millióna-eigandi til í Canada, Sir
Hugh Allan. Nú má að minnsta
kosti telja 100. En jafnframt
í^anga verkamenn í Toronto at-
vinnulausir, matarlausir, allslausir,
knyjandi á náðir bæjarstjórnarinnar
þar um einhverjar ráðstafanir til þess
að þeir og fjölskyldur þeirra skuli
geta haldið lífinu. Og hvervetna
um landið er hin mesta deyfð í at-
vinnu og viðskiptum manna. Detta
er aðalatriðið í þeirri stefnu, sem
fjárhagsmál þjóðarinnar eru að taka
í höndum apturhaldsstjórnarinnar:
milliónirnar hjá einstökum mönnum,
at/innuleysið og sulturinn hjá al-
menninsfi.
Mestallur sá fiskur, sem seldur
er frá Winnipegvatni, fer suður
yfir landamærin til Bandaríkjanna.
T>ar er eins cents tollur á hverju
fiskpundi. Takist frjálslynda flokkn-
um að komast að völduro í þetta
sinn og ná samningum við Banda-
ríkjastjórn um afnám alls tolls á
landainærunum, þá hækkar fiskurinn
í verði að minnsta kosti um eitt
cent á hverju einasta pundi. Mundi
það koma sjer illa fyrir landa vora
í Nyja íslandi ?
i
Stjornar-kostnadurinn.
Frjálslyndi flokkurinn hjer í
landinu hyggat að lækka tolla-álög-
urnar á almenniniri. I>að er enn
O
ekki víst, hver aðferð verður valin
til þess. Verði mögulegt að kom-
ast, að viðunanleííum samninwi við
BandaHkin um afnám alls tolls á
vörum, sem fluttar eru milli þessara
landa, þá ætlar frjálslyndi flokkur-
inn að gera það, svo framarlega
sem hann komist að völdmn eptir
þessar kosningar. Verði það <3mögu-
legt, þá verður (ollur lækkaður eða
numinn með öllu af ymsum nauð-
synjavörum.
„Ilvað leiðir af þessu?“ spyrja
svo apturhaldsmer.nirnir. „I->að“, segja
þeir, „að fara verður að leggja á
beina skatta til þess að bæta upj
tekjuhallann og standast kostnaðinn.
Og ekki er það betra en tollarnir“.
Setjum nú svo að leggja þyrfti
beina skatta á menn í stað tolla.
Vjer sjáum fyrir vort leyti ekkert
voðalegt við það. Vjer sjáum ekki
í hverju það er verra fyrir menn,
að borga einhverja ákveðna upphæð
I landsins þarfir, heldur en að kaupa
allar sínar nauðsynjar með uppskrúf-
uðu verði. Víst er um það, ac
tollaruir eru einhver sú órjettvísasta
tekjugrein, sem nokkurt iand getui
haft. Við beina skatta er venjuleg-
ast höfð einhver hliðsjón af efna-
hag gjaldenda. Tollarnir lijer 1
landinu koma opt og tíðum þyngst
niður á þeim sem sízt skyldi, efna
lausum fjölskyldumönnum.
En hvað sem nú kann að mega
mæla fram með beinum sköttum,
þá er það alls ekki fyrirætlan frjáls-
lynda flokksins að fara að leggjr,
þá á.
Hann ætlar að taka annað til
bragðs. Hann segir sem svo: „Við
skulum sjá, hver útgjöldin þurfa í
raun og veru að vera, hvað mikil
þau verða, þegar búið er að draga
frá þær upphæðir, sem að gagns-
lausu og meira eða irinna óráðvand-
lega er sóað út af apturhaldsstjórn-
inni. Frjálslyndi flokkurinti ætlar
að reyna, hvort ekki má takmarka
útgjöld stjórnarinnar. Og því verð-
ur ekki neitað að fyrir sjónum
manna, eins og þeir almennt ger-
ast, ætti slíkt ekki að vera alsend-
is ómögulegt.
Dað er ekkert smáræði, sem
stjórnarkostnaðurinn er að aukast
hjer í Canada. Og það er aðgæt-
ifndi, hvor stjóriiinálaflokkurinii paö
er, sem ber ábyrgðina á þeim kostn-
aðarauka. Fylkjasambandið var stofn-
að árið 1867, eins cg kunnugt er.
Svo sat apturhaldsflokkurinn að
völdum þangað til 1873. Pyrsta
árið eptir stofnun fylkjasambands-
ins var stjórnarkostnaðurinn $13,486,-
093. Árið, sem endaði 30. júní
1874, fyrsta stjórnarár Mackenzies
(frjálslynda flokksins) var stjórnar-
kostnaðurinn $23,316,316, og var
það nokkru minna en apturhalds-
stjórnin hafði gert áætlun um árið
á undan. Dannig hafði apturlialds-
stjórnin aukið kostnaðinn á þessu
tímabili um nærfellt 10 miljónir
lollara.
Fjárhagsárið 1877—78, síðasta
itjómarár Mackenzies, var kostnað-
irinn kominn upp I $23,503,158.
Dannig jókst kostnaðurinn þessi
jögur ár, sem írjálslynda stjórnin
■sat við völdin, að eins um $186,842.
Svo komast apturhaldsmeiinirnir
xptur að völdum. I>essi ár, sem stjóru
þeirra hefur setið við völdin í síð-
ira skiptið, hefur liún aukið kostn-
iðinn um hjer um bil 12| millíón
lollara. Síðastliðið fjárhagsár var
itjórnarkostuaður Canada $35,994,031.
Vjer getum gert oss dálitla
íugmynd um, hvað þessar tölur
>yða með samanburði við Bandarík-
in.
Árið 1845 var mannfjöldinn í
3andaríkjunum 20 milllónir. Dá
>ar stjórnarkostnaðurinn þar 23
nillíónir dollara.
í Canada eru 1890 5 millíón-
ir manna. Til þess að stjórna þeim
þarf Sir John svo að segja 36
nillíónir dollara.
Eru ekki nokkur líkindi til, að
jinhvers staðar muni mega halda
tparara á? Hvað virðist lesendum
vorum?
Að minnsta kosti er það sann-
Jæring foringjanna fyrir hinum frjáls-
ynda stjórnmálaflokki landsins,
ið komast megi af með miklu minni
átgjöld, og þess vegna þurfi ekki
að leggja á beina skatta, þó að
tolltekjur landsins minnki að all-
miklum inun.
Og vjer höfum ástæðu til að
etla sð þeim flokki muni takast
það, ef hann kemst að völdunum I
þetta sinn. Hann fór allt bðruvísi
með landsins fje, meðan hann sat
við styrið í Ottawa, heldur en
apturhaldsflokkurinn hefur gert, eins
»g monn geta sjeð af tölum þeim
er standa lijer að framan í þessari
grein.
Vjer höfum líka nokkra reynslu
fyrir oss með frjálslynda flokkinn
að því er snertir meðferð á almenn-
ings fje í hinum ymsu fylkjum.
Tökum til dæmis Manitoba. Meðan
apturhaldsflokkurinn sat hjer að
völdum, kvörtuðu mótstöðumenn
stjórnarinnar sífellt undan eyðslunni,
því, að stjórnin hefði fjölda af ó-
þörfum embættismönnum. Norquay-
stjÁrnin taldi þær umkvartanir liót-
fyndni eina og illgirnis-uppspuna
frjálslynda flokksins, fullyrti að ó-
mögulegt væri að stjórna fylkinu
190
„Og hvað sagði hann?“
„Hann gerði ekki nema hló að
mjer, bölvaður“.
„t>ið hafið víst orðið stórorðir?“
Brian hló gremjulega.
„Já, við urðum það“.
„Heyrði nokkur til ykkar?“
„Jeg held, að húsmóðirin liafi
heyrt til okkar. Jeg sá hana í gang-
inum, þegar jeg fór út“.
„Sækjandinn kemur^neð hana
sem vitni“.
„Mjög líklegt“, sagði Fitzgerald
eins og honum stæði alveg á sama.
„Sögðuð þjer nokknð, sem get-
ur orðið hættulegt fyrir yður?“
Fitzgerald leit undan.
„Já“, svaraði hann með lágri
rödd, „jeg talaði með fjarskalegum
ákafa — sannast að segja vissi jeg
eksi þá, hvað jeg sagði“.
„Höfðuð þjer hótanir í frammi?“
„Já. Jcg sagðist skyldi drepa
bann, ef hann hjeldi áfram þeirri
fyrirætlun sínni að giptast Madge“.
„0! ef húsmóSir hans sver, að
hún hafi heyrt yður segja það, þá
verður sá framburður örðugur fyrir
vður. l’að cr ekki til neina cinri
195
inn út, nam hann staðar eitt augna-
blik, og leit aptur fyrir sig á ljótu,
gráu múrveggina.
„Brian Fitzgerald“, sagði hann
við sjálfan sig, ,,þú hefur ekki
sjálfur drygt morðið, en þú veizt,
hver gerði það“.
XII. KAFÍTULI.
Ilún var sönn kona.
Heldra fólkið í Melbourne var
í fjarskalegum „spenningi“ út af
morðinu í hansom-kerrunni. Áður
en upp hafði komizt um manndráp-
arann, höfðu menn ekki litið á
þetta öðru vísi en eins og hvert
annað algengt morð, sein heldra
fólkið þyrfti alls ekkert að taka
til greina að öðru leyti en því, að
það gaf mönnum gott umtalsefni.
En nú þótti mönnum frarúúrskar-
andi mikið uin málið vert, ept r að
það hafði komizt upp, að morðing-
inn var einn af helztu ungu mönn-
um Melboume-b.æjar. Mrs. Grundy
var öskuvond, talaði afdráttarlaust
198
Utn, og konur þeirra töluðu um
það sjer til skemmtunar í görðun-
um bak við húsin yfir þvottaborð-
unum. Dagblöðin voru full af grein-
um um þetta nafnfræga morð; og
skemratiblöðin komu með samræð-
ur, sem sjerstakir frjettasmalar
þeirra áttu að hafa átt við Fits-
gerald; reyndar höfðu þessir herrar
sett þær samræður saman út úr
frjettum, sem flugu manna á milli
og sínum eigin ítnyndunum. Ein-
um ungum manni með skáldskapar-
tilhneigingum fannst jafnvel svo
gott sjónleiks-efni í þessu máli, að
hann fór að hugsa um, að búa til
úr því sjónarleik í 5 þáttum — og
5 einu atriðinu átti að s|na heng-
ing Fitzgeralds — og hann bauð
leikhússtjóranum Williamson þennan
leik í því skyni að hann yrði aýnd-
ur á konunglcga leikliúsinu. En
leikhússtjórinn hafnaði boðinu, svar-
aði þurrlega, að hann sæi ekki,
hvernig hægt væri að enda þenn-
an leik svo, að vel færi á, af því
að 5. þátturinn væri sem sje ekki
á enda í því sanna lifi. Allir voru
sannfærðir um, að Fitzgerald væri
187
„Já“, svaraði hinn og hikaði
sig ofurlítið. „I>að var jeg“.
Calton fór eitt augnablik að
hugsa um, hvort þessi ungi maður
mundi í rauninni ekki vera sekur,
og hann varð ao játa það nieð sjálf-
um sjer, að hoifurnar væru mjög
illar fyrir honum.
„Það er þá satt, sem blöðin
hafa sagt?“
„Sumt af því“.
Calton dró andann ljettara -—
hjer var um einhverja vonar-glætu
að ræða.
„Þjer vissuð ekki að þetta var
Whyte, þegar þjer funduð manninu
liggjandi drukkinn hjá skozku kirkj-
unni?“
„Nei, jeg vissi það ekki. Hefði
jeg vitað, að það var hann, þá hefði
jeg ekki reist hann upp“.
„Þjer hafið auðvitað sjeð á eptir,
hver það var?“
„Já. Og jeg sleppti honum,
eins og blöðin sögðu, og gekk burt“.
„Hvers vegna fóruð þjer svo
skyndilega frá honum?“
Brian leit á spyrjandann
nokkrum undrunarsvip.