Lögberg - 06.05.1891, Blaðsíða 7

LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN C. MAÍ 3 891.
Logberg aliiiennings.
[Undir þessari fyrirsögn tökum vjer upp
greinir frá mönnum hvaðanœfa, sem óska
að stíga fæti á Lögberg og reifa nokkur
j>au málefni, er lesendur vora kynni
varða. — Auðvitað tökum vjer eigi að oss
ábyrgð á skoðunum teim er fram koma
í slikum greinum. Engiu grein er tekin
upp nema höfundur nafngreini sig fyrir
ritstjóra blaðsins, en sjálfráðir eru höf-
undar um, hvort nafn þeirra verður prent-
að eða ekki].
SamiiiigsFof.
Þegar jeof las frjettagreinina
frá Gimii í 15 nr. Heimskr. p>. á.,
datt mjer í hug málshátturinn, sem
segir, að betra sje að vita rjett en
hyiropja rangt. Innihald áminn/.trar
groinar er að skvfra frá safnaða- og
kirkjumála-umbrotum í Nyja íslandi,
og meðal annars segir frjettaritarinn:
„en sto bar við að ubi pálmahelg-
ina var skrifari kirkjufjelagsins,
presturinn sjera Hafsteinn Pjeturs-
son, kominn alla leið vestan úr Ar-
gyle-nýlendu1-, og síðar segir höf-
undur: „en svo bri við, er hann
v*r kominn, að safnaðarlífið fór að
verða öldukendara; eða sem menn
kalla, að brydda á undiröldu, líkt
og einhverstaðar væri hvassviðri und-
ir á kirkju vötnunum, pó dúnalogn
væri enn á yfirborðinu.“
Þessir kafiar ásamt fleiru í á-
minnztri grein, geta verið orsök í
að vill*. þeim sjónir, sein ekki eru
kirkjamála-umbrotum N. í. vel kunn-
ugir. Frjettaritarinn hefði átt að
finna pað skyldu sína að skyra
rjett frá málinu, úr pví hann
fór að minnast á það. Það er slæmt,
hvað þeim manni hættir opt við að
segja rangt frá peim málefnum, ser»
pó eru mikilsvarðandi, fyrir utan
allan hrokann og sjálfbyrgingsskap-
inn, sem einkennir greinar lians.
Ilvað safnaðarlíf N. í. snertir, pá
er pað fjarstætt pví sanna, að hing-
að-koma sjera Hafsteins hafi raskað
ró pess að nokkru leyti. Það er
engum vafa bundið að pað var hin
nj'ja kenning sjera Magnúsar, sem
var orsökin til pess. En að sjera
Ilafsteinn hafi átt par nokkurn lilut
að máli dettur víst engum í hug.
Erindi hans hefur auðsjáanlega verið,
að reyna að sannfæra sjera Magnús
um að kenning hans væri gagn-
stæð okkar barnatrú, og hlyti að
hafa sundrung í för m«ð sjer, eins
og líka er komið fram; pó sjera M.
haldi enn pá meiri parti nylend-
unnar, pá mun óhætt að fullyrða
að margir eru með honum vegna
pess peir eru ekki búnir að átta
sig og eru eins og á milli steins
og sleggju um, hvað peir eigi að
gera, pykir ísjárvert að vera prest-
lausir, en hafa von uin að sjera
M. muni sjá að sjer, og ekki yfir-
gefa pá trú, sem hann h«fur kennt
síðan hann tók prestvfgelu.
Og svo segir frjeitaritarinn:
„Fundurinn 1/sti pví yfir að
Bræðrasöfnuður væri skyldur, að
greiða prestinum laun, um næstu
prjá mánuði í pað minnsta, sam-
kvæmt prestmálafundar ályktun næst-
liðið ár“.
Það er undarlegt, að jafnmarg-
ir skynsamir menn, eins og sátu á
Gimli-íundinum, skyldu geta fengið
af sjer að gera jafn-heimskulega
yfirlýsing eins og pessa. Hvers
konar ályktun frá prestmálafundi er
pað sem talað er um? Bræðrasöfn-
uður pekkir «kki, og kannast ekki
við neina slíka ályktun, sem skyldi
pá til að halda prestinn um prjá
mánuði eða gjalda honusn laun, pó
hann væri farinn að kenua villutrú.
Og söfnuðinum hefði ekki kotnið til
hugar að sampykkja neina slíka á-
iyktun, pó pess hefði vorið farið á
leit. Það leiddi af sjálfu sjer úr
pví presturinn var vikinn frá sinni
'Jútersku trú, pá mátti söfnuðurinn
til með að víkja honum frá undir
eins, eða ganga pvert ofan í lög
sín; hefði engin orsök verið, pá
gat söfnuðurinn ekki vikið honuin
frá nema með nokkurra mánaða fyrir-
vara; en hann var ráðinn til að
prj.edika fyrir söfnuöinum hina !út-
ersku trú, sem hann og söfnuðuricn
var uppalinn í; og svo pegar liann
— að hans eigin sögn hjnr við
tljótið -— var hættur að lceur.a pá
trú, pá var auðsætt að pað var
liann sem hafði rofið samninga við
söfnuðinn, en ekki söfnuðurinn við
liann, og svo var pá söfnuðurinn
horium ekkert vandabundinn lengur,
og gat undir peitn kringumstæðum
ekkert annað gert en pað sem bann
gerði, að láta prestinn fara.
En hvað fulltrúum Gimii-fund-
arins kom pað við að fara að sletta
sjer inn í málefui Bræðrasafnaðar,
má hamingjan vita. Þeir voru send-
ir á pann fund til að annast mál-
efni sinna eigin safnaða en ekki
annara, og Bræðrasöfnuður getur
okki annað en beðið pá að hafa
ópökk fyrir pessa yfirlysingu, sem
peir gerðu honum viðvíkjandi.
Vegna blaðs pess er hann ritar
í, og vegna mannsins sjálfs, pá væri
óskandi að Gimli frjettaritarinn vildi
t?mja sjer meiri kurteisi og lítil-
Iseti og sannsögli hjer eptir,
heldur en hann hefur gert að undan-
förnu.
Icel. River, 28. apríl ’Ol.
Th.
FRÁ Nt.TA ISLANDI.
í Lögbergi 8. p. m. birtist
grein frá prestinum sjera Hafsteini
Pjeturssyni með yfirskript „Sundr-
ungin í Nyja íslandi“. Grein pessi
er aðallega ferðasaga lians um nefnda
byggð, og er hún efalaust að pvi
leyti rjett skrásett, sem ferðasaga.
En með pví að yfmsar stæðhæfing-
ar og tilgátur koma par frarn hjá
höfundinum, sem snerta Nyf-íslend-
inga, pá virðist ekki tilefnislaust að
fara fáeinum orðum um pau atriði
hennar. Jeg tek pað fram, að jeg
geri petta samt með allri virðingu
fyrir hinum liógværa höfundi og
peiin kristilega blæ, er virðist hvila
yfir rithætti hans, sem gefur hug-
mynd um að lians innilegasca sann-
færing stjórni penna hans og engin
önnur meining lifggi bak við tnál-
efni pau er hann ræðir um en op-
inberlega kemur fram í grein hans,
prátt fyrir pað pótt jeg enn pá
ekki skilji pann leyndardótn, hvers-
vegna bann ekki fann ástæðu til
að svara ifmsum spurningum á opin-
berum fundi, sem pó snertu mál-
efni pað, sem liann var sendur til
vor fyrir, og stöðu hans sjálfs sem
guðfræðinga, og sem voru pó ein-
ungis gerðar í peim tilgangi að
leita sanhleikans í pessu mikilsverða
máli.
Jeg vil pá fyrst leyfa mjer að
minnast með fáum orðum á sjera
Magnús og trúarskoðanir hans. Það
er mín ’nnilegasta sannfæring, að
trúarsannfæring sjera M. sje ein-
ungis sprottin frá hans eigin ígrund-
andi skilningi á vorurn kristilegu
trúarbrögðum, og hans eigin sann-
leikshvatir liafi knúð bann fram til
að láta haua opinberlega í ljós, með
pví líka að jeg hef ekki minnstu
hugmynd um, hverjir peir menn
gætu verið, sem hefðu viljað eða
getað verkað á hann í umræddu
efni. Og pangað til sjera Hafsteinn
hefur sannað hið gagnstæða, sem
hann eflaust gerir, trúi jeg pvS ekki.
í tilefni af pessu vil jeg geta pess
hjer, að pað er Hngt frá pví að
jeg álíti sjera M. minni mann eða
ómerkari fyrir pað að hann birti
opinberlega trúarskoðun sína, sjer-
staklega pegar pess er gætt, að
hann hefur aldrei, síðan jeg hef heyrt
kenningar hans, lagt nokkra áherzlu
á petta trúaratriði kirkju vorrar um
eilífa útskúfan. Mjer finnst mikið
fremur vera ástæða til að virða
manndóm ajera M. langt um meir,
fyrir pá ef til vill sjerstöku hrein-
skilni og sannleiksáat, er hann hef-
ur s^nt i máli pessu, pví pað er
svo bersifnilega auðsætt, að hann
hefur ekki með pví verið að ávinna
*jer fje eða hylli manna, eins og
líka er sannað. Það er einungi*
s&nnfæringin fyrir málefninu, sem
knýr hann. Eius og allir vita, er
sannfæring hve:s einssta hugsandi
manDS pað hclgasta, sem hann
eigu sinni; pess vegna getur eng-
inn án mótmæla samvizkunnar fram-
fylgt pví málefni, er stríðir móti
sannfæring hans; en ef einhver skyldi
nú gera pað samt sem áður, pá
drýgir hann synd. Það er nú reynd-
ar ekki svo hætt við, að menn geri
petta, ef engin tímanleg velgengni
er í hættu. En liitt mun nokkuð
sjaldgæfara, að menn opitiberi sann-
færingu sína, pegar peir mega eins
vel búast við að atvinna peirra og
lífsuppeldi sje í veði, og má pað
pví með rjettu kallast göfuglyndi
að koma pannig fram í heimi pess-
um. Og samkvæmt peim manndáð-
ar og mannúðar anda, 'sem ríkir, eða
ætti að ríkja í lieiminum, asttu all-
ir að virða slíka framkomu, hvort
sem skoðanin er samkvæm eða gagn-
stæð peirra eigin skoðun.
Að pví leyti, er pað trúarat-
riði snertir, sem hjer er um að ræða,
vil jeg að eins geta pess, að mjer
virðist mismunurinn á trú manna
pví viðvíkjandi vera í rauninni mjög
lítill, og par af leiðandi skil jeg
ekki, að sá trúarmismunur purfi að
orsaka flokkaskiptingu í söfnuðum
vorum, Aðrir segjast trúa pví, að
eilíf fordæming geti átt sjer stað,
án pess peir staðhæfi pó að bún
hljóti óumflfjanlega að eiga sjer
stað. En hinir segjast trúa pví að
hún muni ekkx geta átt sjer stað.
Jeg hygg að báðir hafi mikið til
síns máls fyr r pessum trúarskoðun-
um sínum. Aðrir byggja á orðum
Krists. En hinir á (fullkomlegleika
og algæzku guðs. En hvað sem
nú pessu líður, pá hafa allir sama
rjett til að trúa pví sem peirra
eipfin rannsókn og sannfæring segir
að sje rjettast og eðlilegast, og jeg
er viss um að allir sjálfstæðir menn
(sem jeg ætla flestum að vera í
pessum efnum) styðjast einungis við
eigin sannfæringu í pessu máli, hvað
sem prestar og peirra pjónar dæma
og álykta fyrir sína sannfæring;
pví allir vita að hver og einn hef-
ur ábyrgð á sjálfum sjer fyrir guðs
dómi.
lútoiskir pangað til peir hafa játað
sig hafa breytla skoðun. Áherzla
sjera Hafst. á lútersku orðunum og
lúterskunui í grein hans, hræðir
í pvl að líkindam enga hugsandi menn;
enda mun engurn manni koma til
hugar, að hann verði sáluhólpiun
fyrir pað eitt að mennirnir kalli
hann lúterskan.
Jeg ætlaði 5 fyrstu, pegar jeg
byrjaði að rita grein pessa, að taka
til meðferðar allar pær tilgátur og
ásakanir er sjera H. ber okkr Ny-
íslendingum á bryn. En af pví
jeg get mjcr til, að Iloiri purfi að
komast að með jjreinar í blöðunum,
o
pá ætla jeg að svara pcim öllum
í einu lagi til pess að stytta málið.
Jeg vil pá geta pess, að til
grundvallar fvrir pessu svari mínu
legg jeg pað álit, er jeg og fleiri
munu hafa á sjera Hafsteini Pjet-
urssyni, pað, að hann sje einhver
hinn vandaðasti m&ður í allri liátt-
semi sinni; og pvi geng jeg að
pví vísu, að allt, sem hann
hefur sagt um okkur, hafi verið
hans innilegasta sannfæring. En um
leið tel jeg pað líka víst, að hann
sem mcnntaður maður haíi pvl að
eins borið okkur sakirnar á br^n,
að hann sje bæði fús og reiðubú-
inn til að sanna pær á hvern ein-
stakan og einhverjar vissar heildir.
Það er alveg rjett, að par sannist
sök, sem sektin er, hvort heldur
pað er á mig eða aðra. En með
pví að minn skilningur og pekking
í pessum umræddu efnurn er enn
pá ekki komin svo langt, að sanp-
færingin leyfi mjer að viðurkenna
hinar umræddu ákærur rjettmætar
hjá prestinum, pá treysli jeg pví,
að liann finni skyldu sína til pess
að rökstyðja pær, svo að allt verði
opinbert peim viðvíkjandi og sann-
leikurinn komi í ljós, og pað styrkir
enn fremur pessa ron mína, að jeg
hef hcyrt, að pað sje almenn rjett-
arfarsregla í l&ndi pcssu, að kær-
andi sanni sök á hendur peim sem
kærður er, jafnvel pó petta umrædda
mál heyri ekki undir lög pessa lands.
Ritað í ajiríl 1891.
M. .Jónxson.
9KEYPIS
HIMIUSRJETTÍS-
JH a ni to h .tJc il or'öbce. tur-
b r d u f i n.
Landdeild fjelagsins lánar frá
200 til 500 dollara moð S prCt.
leigu, gegn veði í heimilisrjettar-
löndum fram með brautinni. Lán-.
ið afborgist á 15 árum.
Snúið yður persónulega eða brjef-
ensku eða íslenzku til
A* 3?* Sdeii
Land-commissioners M. & N.-
West bmutarinnar.
396 Main Str.
Winnipeg.
GREAT
ORTHER!
R Al LVt/A Y.
lega
Sjera Ilafsteinn getur pess í
grein sinni, að pví hafi verið lyst
yfir á fundinum á Gimli af sjer og
G. Pálssyni, að sjera M. væri ekki
lúterskur framar. Fundurinn tók
pað atriði aldrei til meðferðar, svo
að pað vaeri mjög efasamt að á-
lykta, að hann hefði fallizt á pá
skoðun í lieild sinni, par sem liin-
ir eiginlegu fundarmenn gáfu pví
máli engan gaum. En jafnvel pó
jeg álíti, að pessi yfirlfsing gjöri
ekki sjera M. eða söfnuðum hans
hið minnsta til, hvað hann eða peir
verða kallaðir af einum og öðrum
(peir hafa sjálfir sinn rjett f pví
efni), pá pætti mjer mjög skemmti-
legt og fræðandi að fá pað sannað>
hvort sjera M. getur talizt lútersk-
ur eða ekki, pví pá hlytur pað að
verða leitt í ljós, hvað til pess út-
heimtist að geta heitið lúterskur.
Mjer væri pví mjög kærkomið, ef
einhver vildi sanna pað og rökstyðja,
livað til pess útbeimtist að geta
heitið eða verið lúterskur. En jeg
vil biðja menn að misvirða pað ekki
við mig, pó jeg taki ekki pessa
sönnun gilda frá lúterskum prestum
eðá kirk^upingum; mcð pví pað er
álitin talsvert algild regla, að eng-
inn má vera dómari í sjálfs síns
sök, að pví viðbættu, að mjer er
mjög grunsatnt um, að lúterska
kirkjan fylgi ekki fyllilega trúar
skoðun Lúters, eða eigin grundvall-
arritum sínum. í sambandi við petta
atríði vil jeg geta pess, að pað
virðist alls enginn rjettur vera ti
pess, að kalla pá söfuuði hjer ólút
erska, jafnvel pó peir hafi sjera M.
fyrir prest, sem ekki hafa sjálfir
opinberlega lyst pví yfir, að peir
hafi gengið inn á hans skoðun, að
pví levti er optnefnt trúaratriði
snertir. Ef söfnuðirnir hafa verid
lúterskir áður en sjera Magnús op-
inbcraði skoðun sína, svo verða peir
Herra ritstjóri Lögbergs!
Það aemur að mjer einhver ómót-
stæðileg tilbneiging til að taka penn-
ann í petta sinn, pó (hamingjunni
sje lof) jeg að öllum jafnaði fái
staðizt pá freistingu. Mjer finnst
eitthvert afl knjfja mig til að leita
svars i gegn um yðar heiðraða blað
upp á spurningu, sem hefur á seinni
tíð risið upp í huga mínum; hún
er á pessa leið: Eru íslendingar
vestan hafs að pokast að pví tak-
marki að mynda eitt skemmtisam-
komu stórfjelag, samanstandandi af
deildum út um alla vesturálfu heims?
mundu poir hafa heiður og gagn
af slíku, ef poim tækist pað?
Það sem hefnr vakið pessir
spurningar hjá mjer er pað, að nú
á seinni tíð stendur naumlerra svo
stuttur frjet.tapistill í íslenzku blöð-
unum, að ekki sje par skytrt frá
einui eða fleiri skemmtisamkomum,
sem haldnar hafi verið í pví og pví
byggðarlagi meðal íslendinga. Jeg
álít, að frjettaritarar blaðanna, tekn-
ir til s&mans, megi að miklu
leyti skoðast rödd almennings, og
par sem peir eru nú svo samtaka
í pvl að skrifa um skemmti-sam-
Á hverjum morgni kl. 9.45 fara
The Great Northern Raihvay Trainin
frá C. P. R. járnbrautarstuðvunum
til Grafton, Grand Forks, Fargo,
Great Falls, Helena og Butte, par
sem nákvæmt samband er gjört til
allra staða á Kyrrahafsströndinni.
Samband er líka gjört í St. Paul
og Minneapolis við allar lcstir suð-
ur og austur. Alveg tafarlaust til
Detroit, London, St. Tomas, Toronto,
Niagara Falls, Montreal, Ncw York,
Boston og allra staða í Canada og
Bandaríkju;: .;ui.
Lp'SSta vn*d. Fljót ferd.
Áreidanlegt samband.
indi dagverðar og svefn-
Igja öílum lestuin. Fáið
omna ferða áætlum. Prís-
Ijsta yíir ferðir gufuskip-
’.afið. Farbrjef alla leið
>ol, London Glasgow og
; ..<!s Norðurálfunnar selj-
i\
Ljó
vagiiar
yði.r f: i: i!
lista, o"
anna yfir
Liverp
inegin
til
um við með allra læysta verði ou
u o
moð beztu G ufr.skipa-línum.
Farbrjef gefin út til að flytja
vini yðar út frá gamla landinu fyr
r $82,00 og upp.
J. F. Wiiitmky, II. G. McMickax,
komur, sem pyðingarmiklar frjettir
— já, sýnast enda ekki eiginlega
komnir I esaið sitt, fyr en peir fara
að skyra frá peim — pá fmnst
mjer pað muni liljóta að vera að
verða almenningsins liáleitasta hug-
sjón pessi skemmtisamkomu brjál-
semi.
Jeg vona, herra ritstjóri, að yð-
ur, eða einbverjum öðrum, takist að
færa mjer heiin sanninn um annað-
hvort af tTennu: Að skemtmisam-
p. og T. A.
St. Paul.
Aðal Agent,
870 Main St.
Cor. Portage Av.
WTinnipeg.
Caaadian Paeiíio R’y,
Througli Time-Table—East and West
Íírail I)own matioks. ltead ui>
Atl.Ez. Pac.Ex.
S.00 p.m...Seattle, Wash T.2.00 a. m.
A 3.00 Lv .....Yictora ~ .. Ar 19.30
- lo.o.T Ar. i Brmndon í 19-15 25T
-11.15 Lv. ) nranaon ^ 20_05 Lv_
-13.15 Carberry........19.01 —
-14.10 ..Portage La Prairie... 16.55 —
-14.84 ....High Bluff......16 32 —
-16.30 .....Winnipeg.......14.20 Ar.
A10.45a.m.Lv..Winnipeg. Ar.. A13.T0 n.ni
-12.19..........Morris..........12.1)* n.m
-13.85..........Gretna........1150 —
- 4.00p.m... .tírand Forks... 7.10
- 8.00..........Kargo.......... 3.35 —
- 3.20.........Duluth...........8.00 —
- tt.15a.in...Minneapolis.... 5.50__
- 6.55 Ar......St. Paul...Lv. 7.15—,
--10.00p.m. . Ar. .Chieago.T.v.11.00 p.m
Fl7.3ÓDe.... Winnipeg......E. 10.25 Ar.
—18.30.....Selkirk East..... 9.34
624 01.....Rat Portage....E. 5.00,
-- 3.30p.m ;_____________( Eb 3.15 p.m
J 19.00. .Lv... .Winuipeg. .Ár.Iv 11.35
il.00. . Ar. . Wost Selkirk . .T,v. . 10.00_
komu-„úoc>»n“-ið *je
eða: Að minna sje
enn mjer virðist.
göfugt .og gott,
um pað heldur
Asv. Sie/urðson.
K 10.50. .Lv... Winnipeg.. .. .. K.17.00 Ar.
13.45.. ....13.30 —
74.05.. ('arman ....13.10
17.05.,
81.45.. Hollsnd.... .... 9.30
11.25.. .... 8.55 —
19.45.. J. 8.10 —
20.20. . Stoekton ... .... 7.1o —
21.45.. Mf'thoen ... .... 6.00 -
REFERENCES.
A, daily. B, daiiy exept Sundavs. C,
daiiy except Monday. ]), daily except
Tuesday. E, daily except Wednesday. F,
daily except Thursday. G, daily except
Friday. 1T, dailv except Satufday. ,J,
Monday, Wednesday and Friday. K. Tues-
day, Thuvsday and Saturday. L, Tuesdava
and Fridays. J