Lögberg - 05.08.1891, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 5. ÁGÖST 1891.
3£ öq b c r g.
Gefið út að 578 Main Sir. Winnipcg,
af The J.ögberg l'riiiting Publishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjókj (Editor);
EJNAR JIJORJ.E/FSSON
BUSINESS MANAGER: MAGNÚS PAULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar I eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
auglýsingum eða augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi
BÚSTADA-SKIPTI kaupenda verður að til
kynna skriflega og geta um fyrverandi bú
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TKE LÓCBERC PRINTINC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOK LÖOBERG.
I*. O. BOX 368. WINNIPEG MAN'
1— MJDVJJCUP’. s• AGÚST iSgi -
H3T’ Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, ).egar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið, flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskit'tin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tiigang'.
IJgf Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra peninga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á aígreiðslustofu blaðsins'
því að þeir menD fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandaríkjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. O. Money Ordert, eða peninga lie-
gintered Letter. Scndið oss ekki bankaá-
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllun.
Nýtt fjelag.
Skömmu eptir kosningarnar í
vetur lögðum vjer þá spurning fyr-
ir pólitíska skoðanabræður vora,
hvort ekki væri tími til kominn að
stofna pólitískan fjelagsskap meðal
vor Islendinga hjer í fylkinu. Vjer
liöfðum áþreifanlega fundið til parf-
arinnar á peim fjelagsskap meðan
á pví kosningastríði stóð. Og hver
einasti íslendingur hjer í landinu,
sem annt er um sína pólitísku sann-
færingu, hefur hlotið að finna til
þeirrar þarfar upp frá peirri stund,
sem sannfæring hans varð til.
I>ví að pað er ómögulegt, að
gera sannfæring sína gildandi í pessu
landi, svo að nokkru ráði sje, netna
með samtökum, fjelagsskap. Það er
lítt mögulegt að útbreiða skoðanir
sínar nema með fjelagsskap; pað er
lítt mögulegt að rótfesta pær nema
með fjelagsskap; og það er mjög
hæpið, livað vel má treysta á að
svo og svo margir standi við skoð-
anir sínar, pegar menn eru svo ó-
heppnir að hafa auðinn og valdið
á móti sjer, nema til sje fjelags-
skapur, er styrki sannfæring peirra
og vilja.
Vjer höfum beðið nokkra mán-
uði eptir svari upp á spurningu pá
er vjer áður nefndum. I.andar vor-
ir eru optast nokkuð lengi að hugsa
sig um, og pað getur vel verið,
að pað sje opt affarasælast. En nú
er svarið loksins komið á pann
hátt, að hið fyrsta pólítíska fjelag
er myndað meðal íslendinga hjer í
höfuðstað Manitoba-fylkis.
Augnamið pessa fjclags er í
stuttu máli pað að vinna að út-
breiðshi og sigri pólitískra frjáls-
lyndisskoðana í pessu fylki og Can-
ada í heild sinni. Að því augna-
miði hyggst fjelagið að vinna með
pólitískum funda- og ræðuhöldum
meðal íslendinga, eptirliti með að
koma íslendingum inn á kjörskrár,
og yfir höfuð með peim löglegum
og heiðarlegum meðölum, er tíðk-
ast við hinn pólitíska kappleik í
pessu landi. Og par sem svo er
til ætlazt, að fjelagið samanstandi
af íslendingum einum, pá verður
pað svo sem að sjálfsögðu jafn-
framt augnamið pess, að koma ís-
lendingum til pólitískra virðinga og
valda, að rjettri tiltölu við aðra
borgara í pessu landi.
l>að er von vor og pessa nyja
fjelags, að samskonar samtök mynd-
ist meðal íslendinga úti í n/lend-
unum í pessu fylki, og að pau
verði sett í samband við petta ny-
myndaða Winnipeg-fjelag, ef það
.ykir hentugt. Allar upplysingar
viðvíkjandi slíkri samvinnu geta
menn fengið hjá skrifara fjelagsins,
Mr. M. Paulson, framkvæmdarstjóra
Lögbergs.
Jafnframt vonuir. vjer og, að
landar vorir hjer í bæ sinni þessu
fjelagi með alúð og af góðum hug.
Allur porri þeirra er skoðanabræð-
ur vorir að pví er póiitík snertir.
í>að eru ekki margir peirra sem
sjá óumflyjanlega nauðsyn til bera
að þjaka almenning manna með
óbærilegum tollum á svo að segja
öllum vorum lífsnauðsynjum, til pess
einstöku menn skuli geta eignazt
millíónir. l>að eru ekki margir ís-
lendingar sannfærðir um, að allt
pjóðfjelagið lijer í Canada mundi
ganga af göflunum, ef vjer fengj-
um að eiga frjáls viðskipti við ná-
granna vora sunnan við landamær-
in. I>að er ekki mikill partur af
íslendingum hjer, sem álítur rjett
að lialda stóru broti af fylkisbúum
í aumasta menntunarleysi undir and-
legu valdaoki kapólskra klerka.
l>að er naumast til nokkur einasti
Islendingur, sem álítur rjett að fara
með landsins fje á þann liátt, sem
gert var af apturhaldsflokknum hjer
í fylkinu, meðan hann sat hjer við
völdin, og á pann hátt, sem enn
í dag er gcrt af apturhaldsfokkn-
um í Ottawa. Þannig mætti telja
upp öll aðalágreinings-atriðin milli
pólitísku flokkanna lrjer í landinu.
Oss uggir, að allur porri íslendinga
muni hafa tilhneigingu til að hall-
ast að sömu hliðinni eins og þetta
nymyndaða fjelag, að hlið frjáls-
lynda flokksins.
l>ess vegna sjáum vjer ekki,
hvers vegna allur porri landa vorra
í þessum bæ ætti ekki að taka
þessum fjelagsskap vel og sækjast
eptir að komast inn í hann. Pen-
ingaleysi geta menn ekki við barið
fyrst um sinn, því að peir menn,
sem í síðustn viku urðu fyrstir til
að (koma þessum samtökum af stað,
hafa tekið að sjer að ábyrgjast all-
an kostnað, sem af þessum sam-
tökum leiðir, fram að næstu ára-
mótum. Innganga I fjelagið kostar
pví fyrst um sinn alls ekkert.
TOLLAFNÁMS-SAMNINGUR
tnilli Canada og Iiandaríkjanna.
Verðlauna-grein eptir Frank C. Welli,
Toronto.
„Public Opinion“, merkt blað í
New York bauð fyrir skömmn verð-
laun fyrir prjár beztu greinarnar,
sem pví bærust um verzlunarvið-
skipti Bandaríkjanna og Canada.
Fyrir grein pá sem hjer fer á ept-
ir voru veitt hæstu verðlaunin.
Ekkert dæmi er til þess i marin-
kynssögunni að eins hafi staðið á
fyrir neinum tveimur löndum í póli-
tisku og viðskiptalegu tilliti, eins
og ástatt er fyrir Bandaríkjunum
oor Canada. Það eru ekki nema
O
tvær pjóðir á öilu norður-amerik-
anska meginlandinu frá Mexicofló-
anurn til íshafsins. Breiddargráðan,
sem aðgreinir lyðveldi Bandarikj-
anna og Dominíon Canada, er svo
að segja á miðju svæði pví er lrún
skiptir í tvennt. Fyrir sunnan lín-
una eru sextíu og' fimm millíónir
manna, -sem allir ' eru pegnskyldir
sömu sambandsstjórn og njóta hins
fyllsta frelsis í viðskiptum hver við
annan. Fyrir norðan eru fimm millí-
ónir manna, pegnskyldar annari sam-
bandsstjórn, og með jafn-ótakmörk-
uðu frelsi til viðskipta innbyrðis.
Landamerkin eru ekki fram korain
af neinni landslags eða mannflokka
greining. Bandarikin eg Canada
heyra saman í landafræðislegum
skilningi. Þröskuldar frá náttúrunn-
ar hendi og löng millibil skipta
ymsum ríkjunum í öðru landinu og
ymsum fylkjunum í liinu landinu í
aðgreindar heildir, og pað tálmar
nokkuð innanlands verzlun í báðum
löndunum; en um landamerkja svæð-
ið er landinu svo háttað, að eðli-
legt er, að viðskiptastraumurinn
gangi suður og norður. Beggja
megin landatnæranna er ensku-tal-
andi fólkið í meiri hluta. í borg-
aralegum skilningi er enginn munur
á pessum þjóðum, pó að munurinn
sje nokkur í pólitískum og ,við-
skiptalegutn skilningi, og pjóðirnar
hafa enga hleypidóma hvor gegn
annari, er blindi pær í peim efnum,
er við koina hagsmunum þeirra. Enn
fremur liafa verið lagðar járnbraut-
ir og grafnir skurðir úr öðru land-
inu í hitt, svo að auðvelt er að
ferðast um og skiptast á afurðum
Kndanna. Og þrátt fyrir allt petta
hafa stjórnmálamenn Baudaríkjanna
og Canada reist, af sínuin órann-
sakanlega vísdómi, pvert yfir megin-
landið fram með hinni ímynduðu
landamerkjalínu tvöfalda röð af toll-
húsum, til pess að ónyta, að svo
miklu leyti, sem mannlegum pver-
girðingshætti 'er unnt, skylausan úr-
skurð náttúrunnar, nteð pvl að koma
viðskiptunurn út úr sinni eðlilegu
rás og irtn í óeðlilega farvegi, og láta
hagnaðinn verðatiltölulega lítinn af pví
mikla fje, sem stöðugt er verið að
verja til þess að Ijetta undir vöru-
skiptin milli landanna. Sá maður
hlýtur sannarlega að vera ósvegjan-
legur tollverndarmaður, sem af hag-
fræðislegum ástæðum vill verja pað,
að pessir tollgarðar sjeu réistir og
peiin haldið við. Þá inætti alveg
eins vel lialda fram tolllínu milli
New York og Pennsylvaníu, eða
inilli Ontario og Quebec!
Þannig svöruoa vjer afdráttar-
laust játaadi aðalspurningunni, sem
hjer er um að ræða. Það er ekki
að eins æskilegt, að viðskiptin milli
Canada og Bandarríkjanna aukist
heldur og að pau verði sem allra
mest og sern allra frjálsust. Yerzl-
unarfrelsis-mönnum, sem fagna mundu
af að sjá allan heiminn fara að
dæmi btórbretalands, og hagnaðar-
kenningunni um kfnverska múrinn
vísað til sætis meðal peirra rángsnúnu
sjervizku-setninga í pólitísku hagfræð-
inni, sem enginn maðiir trúir framar
á, peim virðist pessi tvöfalda toll-
húsa-röð pvert yfir Norður-Ameríku
kóróna alla aðra heimsku tollvernd-
ar-fyrirkomulagsins; og þeim toll-
verndar mönnum, sem liófs vilja
gæta, en virðist enn ekki tími til
korninn að opna til fulls Ameríku-
markaðinn fyrir keppinautum í Norð-
urálfunni, peim virðist pað vera hætt-
ulaust og skynsamlegt stig í rjetta
átt, að verzlunin milli pjóðanna á
pessu meginlandi verði frjáls. Jafn-
vel þeim tollverndar mönnum, sein
lengst ganga, sem berjast í Banda-
ríkjunum fyrir McKinleyslögunum,
og skamma þau í Canada en heimta
pó í Ottawa, að líkar ráðstafanir
verði teknar til bragðs hjer nyrða
peim er ómögulegt að koma me^*
neinar ástæður, nema þær sem aug-
ljóslega lysa skammsyni og eru
marghraktar, fyrir pví að við-
skiptasamband milli pessara tveggja
landa mundi ekki verða þeim báð-
um til hags. Satt er pað að vísu,
að Canadamarkaðurinn mundi auk-
ast um (55 millfónir manna, Banda-
ríkjamarkaðurinn par á móti að oins
urn 5 millíónir manna; en fyrir
hvert dollarsvirði af vörum, sem
flutt yrði suður yfir línuna, mundi
dollarsvirði af öðrum vörum verða
flutt norður yfir; jafnframt mundu
áreiðanlega auðsuppsprettur Canada,
sem næstum því eru óendanlegar
frá náttúrunnar hendi, fara að verða
mönnum að gagni, fleiri og fleiri,
ef þjóðirnar á pessu meginlandi
hefðu óbundna verzlun hvor við
aðra, og hagurinn af pví mundi al-
veg eins falla í skaut stærri sam-
bandspjóðinni eins og hinni minni.
Ef til vill mundu menn hverpi
verða betur varir við hlunnindin,
sem tollsainbandi eru samfara, en í
austurliluta Canada og Bandarikj-
anna. Mr. Erastus Wiman hefur
bent á í grein, sem hann hefur ny-
lega skrifað í tímarit eitt, að ef
verksmiðjueigendur í Nyja Eng-
lands ríkjunum eigi að geta staðizt
samkeppnina við verksmiðjueigendur
í suður- og vestur-ríkjunum, par sem
bæði sjeu kol, járn og ódyr matvæli,
pá verði að koma því svo fyrir, að pau
standi jafn-vel að vígi. Því getur
að _ eins orðið framgengt með því
að rifian sje niður tollgarðurinn
milli austurríkjanna og strandfylkj-
anna í Canada. í þessum fylkjum
er nóg af kolum og járni, sem nú
er enginn inarkaður fyrir, og að
mestu leyti iiggur ósnert. Þessi
542
degismatinn. Allan daginn hafði
hann setið fyrir luktum dyrum og
engum hleypt inn, en með þ/í að
starfi hans var nú lokið, þá safn-
aði hann saman öllum pessum pjett-
skrifuðu blöðum, Ijet pær niður í
skúffu í skrifborði sínu, lokaði skúff-
unni og lauk svo upp hurðinni.
„Pabbi minn góður“, sagði
Madge um leið og hún kom eins
og sending inn í skrifstofuna og
lagði hendurnar utan um hálsinn á
honum, „hvað hefurðu verið að gera
hjer einn allan daginn?“
„Skrifa“ sagði faðir hennar, og
losaði mað hægð af sje’r handlegg-
inn á henni.
„Jeg hjelt pjer væri illt,“ svar-
aði hún og leit á hann með at-
hyg!i-
„Nei, góða mín,“ svaraði hann
stillilega. „Mjer er ekki illt en
pað liggur illa á mjer.“
„Jeg vissi, að pessi mannskömm,
sem kom hjer í gærkveldi, mundi
hafa sagt þjer eitthvað, sem hefði
fengið þjer áhyggju. Hver var það?“
„Ó! kunningi minn“, svaraði
jFrettlby og hikaði dálítið við.
547
að hana langaði til að hann kæmi.
Sjeu karlmennirnir gefnir fyrir sam-
neyti annara manna, pá er kvenn-
fólkið pað sannarlega miklu fremur!
Þetta er enginn pvættingur út í
loptið, heldur blátt áfram sannleik-
ur. „Ef Robinson Crusoe hefði ver-
ið kona, segir rithöfundur einn, sem
póttist af pví að hafa veitt mann-
legri náttúru nákvæma athygli —
„ef RobÍDSon Crusoe liefði verið
kona, pá hefði hann orðið brjálað-
ur af að hafa engan að tala við“.
Þó að pcssi staðhæfing sje nokkuð
liarðorð, pá er pó töluvert af sann-
leika í henni, pví að venjulega tal-
ar kvennfólk meira en karlmenn.
Það er meira gefið fyrir að vera
með öðrum möinum, og lrvað sem
Justin McCarthy segir, pá veit eng-
inn til að nokkur kona sje mann-
hatari—að minnsta kosti ekki meðal
menntaðra pjóða. Miss Frettlbv var
hvorki mannhatari nje þegjanðaleg,
og hana fór að langa til að hafa
einhvern að tala við; hún hringdi
pví bjöllunni og bað að senda Sal
inn til sín. Þessar tvær stúlkur
voru orðnar vinkonur miklar, og pó
550
app úr rúminu og farið að reika
um húsið. Stúlkuruar hörfuðu inn
í skuggann, hjeldu niðri í sjer and-
anum og horfðu á hann par sem
hann gekk fram eptir gólfinu. Ept-
ir fáein augnablik var hann kominn
inn í ljóshringinn; hann færðist á-
fram án pess svo sem neitt heyrð-
ist til hans, og lagði blöðin, sem
hann hjelt á, á borðið. Þau voru
I stóru, bláu umslagi, mjög slitnu,
og var eitthvað skrifað utan á pað
með rauðu bleki. Sal sá pegar, að
pað var sama umslagið, sem hún
hafði sjeð dauðu konuna handleika,
og með pví að henni fannst ósjálf-
rátt sem eitthvað mundi vera bog-
ið við pessi blöð, reyndi kún að
aptra Madge frá að linýsast neitt í
þau; en það var auðsjeð að Madge
gat ekki haft augun af aðförum
föður síns. Frettlby lauk upp um-
slaginu, og tók út úr pví gult og
slitið blað, og breiddi það út á
borðið. Madge laut áfram og leit
á pað, en Sal varð allt 1 einu
gripin af skelfingu og hopaði á hæl.
„í guðs bænum, gerið pjer
petta ekki,“ hrópaði hún.
539
•
hafði fyrst sjeð hana og fengið ást
á henni. Eins og Fást hafði farið
úr slarkinu og ólifnaðinum í kjall-
ara Auerbachs inn I allan hreinleik-
ann og siðpryðina, sem heima átti
í svefnherbergi Gretu, pannig hafði
hann yfirgefið ólifnað æsku sinnar
og gengið inn í frið og ró heim-
ilislífsins. Honum hefur vafalaust
fundizt sitt gamla slarklíf með Ró-
sönnu Moore eins óverulegt og frá-
leitt, eins og Adam fannst samlíf
sitt við Lillit, eptir að hann hitti
Evu, eins og segir í gömlu Gyð-
inga-sögunni. Honum virtist ekki
vera nema einn vegur fær, til þess
að komast undan þeim miskunnar-
lausu forlögum, sem yfir honurn
vofðu. Uann ætlaði að skrifa játn-
ing um allt sitt líf frá pví að hann
hitti Rósönnu fyrst og leita svo —
dauðans. Hann ætlaði að höggva
sundur allan hinn gordiska hnút
rauna sinna, og svo mundi leyndar-
málinu vera óhætt —óhætt—• alls
ekki, pví gat aldrei verið óhætt
meðan Moreland var á lffi. Hann
póttist vita, að pegar lrann væri
dauður, inundi Moreland fara og