Lögberg - 04.02.1893, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG LAUGARDAGINN 4. FEBRAÚR ' -"3.
£ ö g b £ i' q.
Geiifi út að 5í;t Hluiii Str. trVisinijM'K
af The Lö"berv Printing Publishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
KTTSTJíjK.! fbUI IOR):
L.AsiP H/ÖKLEIFSSON
kusin - vi a.nagkk: MAGNÚS PA ULSON.
iUGL\ vlNO vR: Sma-auglýsingar í eitt
Jupti ^í> ct*. tynr #0 orð eða 1 þuml.
• alksl •Pigvtar; do!l. um oianuðinn. A stærri
o va augL ara lengri tíma al-
Uiív.í eptii f-amnmgi
í ■r. ."t l v t\ S k •’ rT 1 kaupenda verður að til
>. ■ ;• jifjfct. 0£ gca um fyrverandi bú
lairwríiin:.
VI ■■fvnKi: r tifAFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
T!-(r LÓCSiERC PRINTINC & PUBLISR. CO.
P. O. 8ox 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOIi LÖOHERG.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— laugakdaginr 4. peb. 1893. —
i!%r Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupauda á blaði ógild, nema hann sé
skuidlaus, þegar hann segir upp. —• Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ð íiytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unutn álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visnm tilgang’.
E3T Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð i blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra peninga, sem þvi hafa borizt fyrir-
farandi viku i pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjáifir á afgreiðslustofu blaðsins*
því að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandarikjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandarikjamönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fuliu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Seudið borgun í
/-*. 0. Money Orders, eða peninga í Jie
gixrt.red Jjetter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 2öct3 aukaborgun fylg
fyrir innköllun.
ÍNN F LUTGING A- HORFU R.
Eins og lesendur vorir hafa nokkr-
um sinnum sjeð í Lögbergi, hafa
ýmsir heldur en ekki hugsað sjer til
hreyfings með innflutninga til Canada
næsta sumar. Sumpart hafapær von-
ir verið byggðar á tilraunum peim
sem gerðar eru af hálfu Ottawastjórn-
arinnar, Manitobastjórnarinnar og
Kyrrahafsbrautarfjelagsins canadiska
til að fá innflytjendur inn í landið, og
að pví leyti hafa þær fráleitt verið á-
stæðulausar. Því verður sem sje
naumast neitað, að f>ær tilrannir sjeu
nú gerðar af meiri atorku og áhuga
en um undanfarin ár. Og einkum ber
öllum fregnum saman um, að pað
starf sje líklegt til að hafa allmikinn
árangur í sumar meðal peirra manna
á Stórbretalandi, er til útflutriings
hugsa.
En langt um meira hefur pó bor-
ið á innflutninga-vonum, sem byggðar
hafa verið á öðru en þessum tilraun-
uin frá Carrada hálfu. Menn hafa sem
sje búízt við, að aðalhjálpin mundi
koma frá Bandaríkjunum, pau mundu
annaðhvort banna innflutning með
öllu um eitt ár til að byrja með, eða
þá reisa mjög öflugar skorður við
honurn, og við pað mundi inriflutninga-
straumurinn snúast norður á við og
lenda hjer meginn landamæranna.
Nú er svo að sjá, sem grundvöll-
urinn sje að lirynja undan slíkum
vonum. Menn búast ekki lengur við
Jjví, að Bandaríkin bauni innflutning,
og allar frjettir í pá átt eru taldar óá-
reiðanlegar. Vitaskuld getur svo
farið, að f>að verði sjálfsögð skylda
vegna kólerunnar. En pá hvílir sú
skylda alveg eins á yfirvöldum Cana-
<ia eins og yfirvöidum Iiandaríkjanna.
Catiada liefur pví litla eða enga ástæðu
til að lirósa happi yfir slíkum ráðstöf-
unum syðra.
Saint sem áður má bóast við, að
uokkrar skorður verði reistar við inn-
flutningi til Bandaríkjanna, meiri en
að undanförnu. Jafnrel pótt ekki
virðist vera nema tiltölulega lítill
liluti Bandaríkjamanna, sem vill úti-
loka frá landinu heiðarlega, iðjusama,
andlega og iíkamlega hrausta innflytj-
endur, pá er almenningsálitið par
mjög ákveðið í pví efni, að neita beri
inngöngu í landið peim mönnum, sem
valdið geta svo og- svo mikilii hættu
fyrir pjóðfjelagið, bláfátækum aum-
ingjum, sem ekki geta haft ofan af
fyrir sjer og hljóta að verða til vand-
ræða, menntunarlausuin skríl, sem
aldrei getur botnað neitt í stjórnar-
og pjóðlífi' Bandaríkjati na, og pví
getur látið togast og tevgjast út í alla
hugsanlega óbæfu, og samvizkulaus-
urn æsingamönnum og bióðhundum.
Bandaríkjamenn eru loksins farnir að
sjá pað, að pað et allt annað en væn-
legt fyrir siðgæði og menning pjóðar-
innar, að hafa rnikið af slíkum lyð sín
á meðal, og veita houum alltpaðfrelsi
og allt pað vald, sem samfara er borg-
ararjettindum Bandaríkjanna.
I>að eru slíkir innflytjendur að
eins, sem líkindi eru til að leita muni
til Canada fyrír ráðstafanir Banda-
rikjanna. Og blöðum pessa lands
kemur einkar vel saman um pað, að
Canada sje betur stödd án peirra, og
að nær væri, að sporna alvarlega við
slíkum innflutnirrgi, en að telja hann
gleðiefni og hlynna að honum.
50 AF HUNDRAÐI.
Blaðið Tribune gerir í fyrra dag
eptirfylgjandi grein fyrir pví, hvernig
hækka megi hveitiverðið um 25 cent
hundraðið:
„35 af hundraði er fullbá toll-
vernd; pað er alveg nóg að bæta 35
af hndr við pað verð, sem borgað er
fyiir jarðyrkjuverkfæri, föt og hús-
gögn, en fólkið má gera svo vel og
borga meira. Þegar stórkaupmaður
kaupir innfluttar vörur og borgarí toll
35 af hndr., pá verður hann að hafa
sinn hag af pessum 35 af hndr., a'veg
eins og af öðrum peim peningum, sem
hann hefur borgað fyrir vörurnar; og
svo á sjer alveg hið sama stað nreð
smásalann. Að öllu samanlöffðu
o
hækkar ! raun og veru verðið á inn-
fiuttum vörum um hjcr um bil 50 af
hndr. fyrir tollinn, og pað, en ekki 36
af hndr., er sáskattur, sem „vernduðu‘,
verksmiðjueigendurnir fá að leggja á
fólkið.
„Tökum eitt dæmi: Segjum að
stórkaupmaður kaupi $100 virði af
vörum. Eptir fyrirmælum Ottawa-
stjórnarinnar borgar liann í toll 35 af
hndr., ekki af peirri upphæð, heldur
af sroásölu-verðinu á vörunum, segjum
af $145, og verður sá tollur rúrnir $50.
Vörurnar hafa parrnig kostað hann
$150. Við petta bætir liann sinum
ágóða, segjum 20 af hndr., $30 og
verður pví smásalinn að borga $180
fyrir vörurnar. Segjum, að hann ætli
sjer sama ágóða, 20 af hndr,; pað
verða $36, og fær pá skiptavinur hans
vörurnar fyrir $216. Ef ekki liefði
verið neinn tollur, 02: stórsalinn os’
smásalinn hefðu haft sama ágóða af
leningum sínum, pá liefði smásalinn
fengið sínar vörur fyrir $120, skipta-
vinur hans fyrir $145.
„Með öðrum orðnm. pað sern toll-
laust mundi kosta $1.00, kostar nú
$1.50. Á sumum vörum muiidi verð-
hækkunin verða minni, áöðrummeiri,
en mönnum, sarn fullt skyn bera á
málið, hefur reiknazt sov, sern verð-
liækkun sú er tolluririn veldur muni
að meðaltali nema rúsnum 50 af hndr.,
nema á munaðarvöru peirri sc::i auð-
mennirnir kaupa. Þegar hó idinn sel-
ur hveiti sitt fyrir 50 cent, pá getur
hann ekki fengið 50 centa virði af vör-
um, heldur verður liann að borga 75c.
Eftollurinn væri afnuminn, gæti hann
fengið eins mikið fyrir 50 cent, eins
og hann fær nú fyrir 75 cent; eða með
öðrum orðum, pað væri alveg sama
som að bæta 25 centum við hveiti-
verðið“.
Á pessa leið farast blaðinu orð.
t>að hefði auðvitað alveg eins getað
heimfært pessa röksemdaleiðslu upp á
ha<r annara en hvcitibændnuna. segj-
um bænda, sem stunda kvikfjárrækt
orr fiskiveiðar, Of darrlaunamanna í
bæjunum. Yæri tollurinn numinn af
nauðsynjum manna og lagður í stað-
inn á munaðarvörur, sem auðmcnnirn-
ir einir kaupa, eða svo að segja, eics
og frjálslyndi flokkurinn hjer í land-
inu berst fyrir, pá mundi pað hafa
sömu pyðingu fyrir daglaunamanninn,
sem vinnur fyrir $2.00 á dag, eins og
ltaup hans væri fært upp í $3 á degi
hverjurn.
Og samt sem áður má ganga áð
pví vísu við næstu lcosningar, pegar
apturhaldsstjórnin fer að senda út um
landið kos lingasjóðinn, sem verk-
srniðjueigen lurnir hafa frarn iagt til
pess að geta fengið leyfi til að halda
áfram að leggja pennan óbærilega
skatt á alpyðu manna, að pá verða ein-
hverjir af lönd im vorurn til að prje-
dika pað yfir íslenzkutr bændum og
daglaunainönmim, að pað sje lífsnauð-
syn fyrir pá að halda pessari stjórn
við völdin, halda pessum álögum á
sjálfum sjer. Og líklegast verða ein-
hverjir til að trúa peim — sem er enn
skrítnara. En fáir ættu peir að verða.
SKOPLEGAR ÍSLANDS-
LÝSINGAR.
Eþtir Þorcald Thoroddaen í „Landfræðis-
sögu íslands.“
(Niðurl.)
í sjötta kapítulanum talar Blef-
keri um afrakstur landsins og íbúana.
Segir hann, að á íslandi sjeu engir
akrar, ekki minnsta kálgarðshola, og
engir ávextir. Þó ótrúlegt sje, segir
hahn, neyta íslendingar hvorki salts
nje brauðs, og eru pó vel útlítandi og
sterklegir. Engin borg er á eynni
og sjaldan eru tvö eða prjú heimili
hvert við annað. íslendingar búa við
sjó sökum fiskiveiðanna, og vegna
hinna miklu hvassviðra hafa peir bú-
staði sína neðanjarðar. Brennisteinn
er par mikill í iandi, einkum að sunn-
an, og selja peir liann hreinsaðan fyr-
ir lítið verð. Málmar eru par ekki
til, en járnið, sem peir brúka, er flutt
inn í landið; sjaldgæft er að finna
menn, sem ekki hafa bestskónagla í
pússi sinum. Trje eru ecgin ú cynni
ncma'bírkí á eíniim síað, pó' ei'nema'
manrshæðarhátt: trjen geta ekki vax-
ið sökum hvassviðranna. Birkið spring-
ur út eptir sumarsólhvörf og er af pví
hinn sætasti ilmur, Með sjó og ís rek-
ur mikið af greni frá Tartaralandi eða
annarsstaðar frá til íslands. Því næst
talar Blefken um fitu kvikfjenaðarins
og um smjörið, líkt og Kranz og Olaus
Magnus. Af alidyrurn hafa íslend-
irigar kollóttar kýr og hesta, sem eru
ágætir til áburðar, og stórvaxnar
sauðáindur, en hvorki hafa peir svín
nje hænsni. t>egar íslendinga vant-
ar hey á vetrum, ala peir kvikfjenað-
inn á fiski. A íslandi eru loðnir
hundar, eyrnalausir og rófulausir;
meta íslendingar pá rnikils og Eelja
varla, en börn sín gefa peir hverjum
sem hafa vill ókeypis; petta er gamla
sagan, sem getið hefur verið um áður.
Á íslandi eru hvítir úlfar og hvítir
birnir; fuglar eru par fáir nema sjó-
fuglar og hrafnar, sem stundum eru
hvitir; par cru ágætir fálkar og eru
sumir hvítir, og veiða Spánverjar og
Portúgalsmenn pá með miklum kostn-
aði; par eru og hvítar rjúpur. Ár
eru par margar og fiskisælar og veið-
ast i peim laxar, silungar og styrjur(l)
Á íslandi er ein brú tilbúin úr hval-
beiuum; engir eru par vegir um ör-
æfin, en roenn verða að hafa segul-
nálar til leiðbeiningar eins og á sjó.
Hafið kringurn ísland er ákaflega
djúpt, og í pví eru stórkostlegir bval-
ir og skrímsli; hvalina geta menn
ekki unnið, en ísinn og vindurinn rekur
pá upp á sker, svo peir drepast. Blef-
ken segist hafa sjeð einn rekinn hval,
sem var 30 álnir á lengd og meir en
spjótslengd á hæð. Úr hvalbeinum
gjera íslendingar hús,beáki, fótaprep,
borð og aðra muni, og fægja pá, svo
peir líkjast fílabeini; er sagt að pá
dreymi ekki um annað en skipbrot,
sern sofa í pessum hvalbeinshúsum.
I>ví næst segir Blefken frá háhyrn-
ingnum, sem hvalirnir óttast mjög;
hann seí/ir vm3ar hvala- ocr skrímsla-
söírur o<í talar um hákarlaveiðar.
Þjóðverjar voru áður vanir að skilja
eptir pjóna sína á íslandi vetrarlangt,
en árið 1561 segir Blefken að Konráð
nokkur Bloem Hamborgí.ri hafi dval-
ið vetur á íslandi, og narraði hann pá
einbyrningstönn út úr Skálholtsbisk-
upi, og seldi liana síðan fyrir mörg
púsund gyllini í Antwerpen, en peg-
ar Danakonungur heyrði petta, bann-
aði hann Þjóðverjum framvegis vetr-
arsetu á íslandi.
I sjöunda kapítulanum er mest
talað um alpingið. Fyrst er par mjög
skrítin lysing á Þingvelli. Blefken
scgir, að á miðri eynni sje yndislegur
staður, sem er eins og aldingarður á
vorin; par var forðum eldfjall eins og
Hekla; en pegar pað var útbrunnið,
myndaðist sljetta, en klettarnir, sem
voru kring urn eldfjallið, standa enn;
staður pessi er pví víggirtur af nátt-
úrunnar völdum, svo peir, sem pang-
að koma, verða að fara um einstígi.
Þar eru tveir fossar, er fljótfalla fram
af háum klettum; pau sameinast á
sljettunni og hverfa niður í jörðina um
hyldýpisgjá. Þar koma íslendingar
saman um 29. júní, peir er eiga í ein-
hverjum málum, pví mál eru eigi
dæmd nema á pessum stað og pessum
tíma; iandstjóri liefur par liðsmenn
sína til gæzlu; hversem vill má koma
pangað, en enginn fær að fara burtu
nema með vilja landstjórans. Þegar
búið er að lialda guðspjónustu, setj-
ast 12 lögmenn á jörðina og hafa peir
hver í hendi sjer lögbók, sem rituð er
alpýðumáli; pegar borin liafa verið
fram málin, skipta peir sjer og bver
flettir upp í sinni bók; ganga siðau
saman aptur og kveða upp dóminn.
Ef eitthvert málið er mikilsvert, ræða
peir um pað við landstjórann, en iiann
hefir ekkert úrskurðarvald. Þessir 12
lögmenn eru hafðir í miklum metum
og er einn peirra æðstur; peir íhuga
rannsaka og dæma öll mál og ákveða
hegninguna. Þeir scm eru dæmdir
til dauða, éru höggnir með öxi, en
aðrir cru brennimerktir á enni, og
pykir pað ein liin pyngsta hegnig;
sumir eru hýddir. „Eg sá,“ segir
Blefken, „föður og son, sem voru í
haldi fyrir sauðapjófnað; föðurnum
var pröngvað til aö liýða son sinn, og
siðan var hann flengdnr sjálfnr.“
í áttunda kapítulanum segir
Blefken frá Grænlandi; segir hann, að
landstjóri íslands hafi fengið ymislegt
að vita um pað land hjá munki einum
blindum í Helgafellsklaustri, sem
lengi hafði verið á Grænlandi, og svo
kveðst hann sjálfur hafa spurt hann.
Munkur pessi var fæddur á Græn-
landi; hann var dökkur á hörundslit
og breiðleitur. Því næst lýsir Blef-
ken Grænlandi eptir sögn munksins-
Frásaga Blefkans ber pað ljóslega
með sjer, aðhún er eintómur uppspuni
sjálfs hans og samsull úr gömlum
lygasitum, eins og úr Zeni-bókinni
og öðrum eldri og yngri ritum. Segir
Blefken, að landstjóri hafi sent sig
með skipi, er hann gerði úttil að leita
Grænlands; voru ú skipinu 60 manns,
íslendingar og Danir; áttu peir, af
hægt væri, að fara frá Grænlandi um
íshafið og tartariska hafið til China.
Á Grænlandi komust peir ekki á land
fyrir ísum; bjeldu svo lengra norður í
höf allt austur að Nova Zembla; kom-
ust par eigi lieldur lengra fyrir ísum
og urðu svo að snúa aptur til íslands,
og komu pangað 16. júní 1564. Hinn
29. dag sama mánaðar segist Blefken
hafa farið til alpingis með landstjór-
anum; pá komu par monn, sem bjuggu
nálægt Heklu, og af pví Blefken
langaði til að sjá petta undrafjall,
sendi landstjóri lrann pangað á sinn
kostnað; voru í för með honum tveir
íslendingar og einn dauskur maður.
Iljeldu peir um fjöll og öræfi í 4
daga, uns peir komu í nánd við Heklu;
par voru bjeruðin öll pakin svartri
ösku og vikri; rjeðu íslendingar lion-
urn frá að fara lengra, en hann ljet
pað ekki á sig fá og hjelt enn áfram
með hinurn danska manni; en pegar
a.ð fjallinu kom, varð sá danski cptir
líka, en Blefken hjelt étrauður áfram.
Þar var pá undarleg kyrrð og livorki
sást eldur nje reykur, en aílt í einu
heyrðust ákafar dunur niðri í jörð-
unni og bláir logar gusu upp; fylgdi
peim brennisteinssvæla rneð svo and-
Blefken var rærri.
kafnaður og gat hatin naumlega kom-
ist aptur til förunauta sinna og hest-
anna. Af geðshræringunni og hræðsl-
unni varð Blefken veikur og fóru ís-
lendingar með hann til byggða, en
danski maðurinn sneri aptur til land-
stjórans, og sagði honum og Ilam-
borgarmönnum frá afdrifum Blefkens.
Bléfken lá í tvo mánuði og lifði aumu
lífi lijá íslendingum, og kvartar eink-
um undan matnum; loks varð hann pð
svo hress, að hann komst aptur til
landstjórans, og dvaldi hjá lionum á
Bessastöðum um veturinn, pví Ham-
borgarar voru farnir, með pví pá var
orðið svo áliðið. Næsta ár koniu
engin pýzk nje dönsk skip, svo Blef-
ken varð að taka sjer far með Portu-
galsmönnúm, er komið höfðu til ís-
lands til fálkaveiða. íslendingur nokk-
ur, Jónas að nafni, kunningi Blefkens
hnýtti að skilnaði 8 hnúta á vasaklút
Blefkens og lofaði honum hagstæðum
vindi, og sagði honum að leysa hnút-
ana, ef illa byrjaði. Þegar peir Blef-
ken voru komnir svo nærri Spáni, að
sá til lands, varð logn og kom enginn
vindgustur í prjá daga: „Þá datt mjer
í liug,“ segir Blcfken, „loforð vinar
míns og langaði til að reyna, og leysti
fyrsta hnútinn; pá kom strax eptir
eina stundu hagstæður vindblær; pá
leysti jeg annan og priðja hnútinn og
pá fór veðrið meir og meir að vaxa,
svo að vjer eptir tvo daga komumst
inn í Tagofljót, sem rennur fram hjá
Lissabon.“ Þannig endar pessi skop-
lega ferðasaga.
HEIMILID.
[Aðsendar greinar, frumsamdar og þýdd-
ar, aem geta lieyrt undir „Heimilið“,
verða teknar með þökkum, sjerstaklega
ef þær eru um bi/skap, en ekki mega
þær vera mjög langar. Ritið að eins
öðrumegin á blaðið, og sendið nafn yðar
og heimili; vitaskuld verður nafni yðar
haldið leyndu, ef þjer óskið þess. Ut-
anáskript utan á þess konar greinum:
Editor “Heimilið“, Lögberg, Box 308,
Winnipeg, Man.]
SMUT* í KORNI OG RÁÐLEGG-
ING JANSENS YIÐ ÞVÍ.
(Þýtt úr St. Paul Pioneer Press.)
Samkvæmt áætlun, sem gerð er í
skýrslu frá Michigan akuryrkju stöðv-
unum, er árlegt tap, sem orsakast af
„smut“ í nefrrdu ríki á korntegundum,
um ein millión dollars. í pessari
áætlan er innifalið tap pað er orsak-
ast af hinu pefillu „smut“ í hveiti-
korni, hið lausa „smut“ á -höfrunum,
og í einu orði hverskonar „smut“ í
öllum korntegundum. Samkvæmt
skýrslunni mætti mjög mikið minnka
petta tap og ef til vill fyrirbýggja
pað alveg, ef bændur tækju upp bina
svonefndu Jansens eða heitavatns að-
ferð, sem erinnifalin í pví, að maður-
tekur útsæðishveitið og leggur pað í
vatn, sem hitað hefur verið upp í 134
gráður á Fahrenheit, og lætur pað
liggjaípví jrifnheitu í 10 mínútur,
áður en pví er sáð. Hafrar purfa
*) Svo nefnist einskonar rotnunar
sýki í korntegundum. Hin sýktu
korn eru, pegar sýkin er vond, full af
pefillu dupti, líkast dupti úr gamalli
gorkúlu (kerlingareldi).
Eina hreina Cream Tartar Powder.-Engin amónía; ekkert álún.
Brúkað á millíónum heimila. Fjörutíu ára á markaðnum