Lögberg - 22.02.1893, Blaðsíða 2

2
LÖOBERG MIÐVIKUDAGINN 22. FEBRAÚR Hí-3.
'£ ö g b c r g.
< ieíiö át aö 573 llaiu Str. M iimipcg
pf 7"A« I.oijnír^ Printing &* Publishine; Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
KrrsTjóRi (fcDtTOR);
PJAAR H/ÖRLEIFSSON
> usiness manager: MAGNLS PAULSON.
\UóLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrii 30 orS eða 1 þuml.
oálkslengdar; 1 doll. urn mánuðirn. A stærri
b iiglýsingurn eoa augl. um lengri tíma at-
slitiur epur samningi
l'.ÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verður a8 til
kynua skrtjt-ga o< geia um fyrvcrandi bú
uaff jaínfram .
UTANÁSKKIPT til AFGREIt)sI.USTOFU
blaðsins er:
TIJE LÓCBEfJC PHINTINC & PUBLISK- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖOBERG.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
—MIÐVlKU DAGINN 22. FEli. 1893.---
\3T Samkvæmt, landslogum e,r uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem , er í skuld við blað-
>.ð flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vigum tilgang'.
Cjp- Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blað’.nu vrðrkenning fyrir móttöku
nllra peninga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á afgreiðslustofu blaðsins*
því að þeir menn fá samstundis skriflega
viðrkenning. — Bandaríkjapenmga tekr
blaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. Money Orders, eða peninga í Re
f/istered Letter. Scndið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllun.
SAMSKOTIN
til sjera Matth. Jochumssonar.
Oss hefur verið færð eptirfylg’j-
anii áskorun:
Hr. ritstjóri Lögbergs.
Eins og yður er kunnugt, er ver-
ið að gangastfyrir pví, að skjóta sam-
an hjar meðal Vestur íslendinga far-
areyri handa sjera Matthíasi Jochum-
syni, til þess að veita honum færi á að
heimsæaja Chicago-sjfninguna í ár.
Vjer göngum að pví vísu, að f>jer sje-
uð oss undirrituðum samdóma um pá
miklu pakklætis-skuld, sem vjer allir
fslendingar erum í við þjóðskálJið,
og að petta sje vel valið tækifæri til
að votta honum heiður og f>ökk. Vjer
efum pví ekki, að f>jer munið í blaði
yðar styðja að gcfðum og greiðum
undirtoktum almennings undir mál
f>etta, og vildum vjer, jafnframt f>ví
sem vjer iátum f>essa von í Ijósi, mæl-
agt til, að þjer vilduð sýna naálinu pá
velvild að mæla með f>ví, veita sam-
skotum móttöku og birta nöfn og
upphæðir frá gefendunum í blaði yð-
ar, par eð pað getur veriðýmsum vin-
um þess, sem styðja vilja mál þetta,
þægilegra að geta snúið sjer til blaðs
yðar, en að purfa að senda tillög sín
sjerstaklega á annan bátt. Eu ætlazt
cr til, að öll samskotin verði svo afhent
á aðalmóttökustað samskotanna, á af-
greiðslustofu „Heimskringlu,“ sem
ráðstafar farbrjefs-útvegun og lreim-
sending eptir samkomulagi við sjera
Matthias.
Væntandi beztu aðstoðar og und-
irtekta frá yður í máli þessu, erum
vjer yðar með virðingu.
Winnipeg Febr. 20. 1893.
J. Helgason. I>orh. Sigvaldson.
S. J. Jóhannesson. J. W. Finney.
Sigfús Anderson. Kr. Stefánsson.
Eyólfur Eyólfsson.
* *
*
Auðvitað getur f>að ekki verið
annað en ánægjuefni fyrir Lögbarg,
að þessir ofanritaðir menntamenn, sem
líklegast finna rnest til þakkíætis-
skuldarinnar við þjóðskáld íslands,
með f>ví að f>eir hafa tekið sig fram
tim að gangast fyrir því, að hún yrði
að nokkru borgtið, skuli hafa komizt
að þeirri niðurstöðu, að það mundi |
vera heppilegra, að fá fylgi Lögbergs i
þessu máli. En ekki getum vjer neitáð
því, að oss hefði þótt laglegra, að
þeir hefðu nokkru fyrri komizt að
slíkri niðurstöðu. Vjer gerum oss í
hugarlund, að flest'r sanngjarnir menn
muni við það kannast, að vel hefði
farið á þvf, að gefa báðum íslenzku
frjettablöðunum tækifæri til að láta
I ljós skoðun sína jafnsnemma um það
mál, úr því að ætlazt er til, að þau
starfi að því jöfnum höndum, ekki sízt
þar sem svo stendur á, að undirtektir
Lögbergs hljóta að koma heim til
ættjarðar vorrar einni póstferð síðar
en sú grein Heimskringlu, er í fyrstu
gerir málið að umtalsefni. En „betra
er seiut en aldrei,“ og í góðsemi vorri
dettur oss ekki í hug, að láta þessa
heldur ólaglegu ókurteisi hafa nein
áhrif á undirtektir vorar.
Áður en vjer förum frekara út í
málið sjálft, getum vjer ckki leitt hjá
oss, að minnast á það óheppilega atvik,
að mál þetta er h&fið bæði af hendi
þeirra manna, sem hafa tekið sig fram
um að senda blöðunum áskoranir því
viðvíkjandi og af Heimskringlu, með
staðhæfing, sem er gersamlega ósönn
og byggð á allt að því hlægilegum
misskilningi. í áskoruninni til Heims-
kringlu stendur: „Eins og kunnugt
er af blöðunum, hefur þjóðskáldinu
sjera Matthíasi Jochumssyni verið
syndur sá sómi, að honum hefur verið
bo$ið að mæta á Chicago-sýningunni
sem.fulltrúa af íslands hendi“. Heims-
kringla gleypir þetta hull alveg ómelt
og segir meðal annars: „Er það ekki
þjóðar-skömm, að gera hann ekki fær-
an um að þiggja það sæmdarboð, að
mæta á heimsins stærstu og merkustu
alþjóða-sýningu sem fulltrúa af ís-
lands hendi?“
Sannleikurinn er auðvitað sá, að
það hefur livergi komið til orða, nema
í Heimskringlu, að bjóða sjera Matth-
íasi nje neinum öðrum íslendingi, að
mæta á Chicago-sýningunni sem full-
trúa af íslands hendi. t>ið er ofurlít-
ill flugufótur fyrir þessari svaðliæfing,
en sá flugufótur er allt að því eins
veikur eins og hann getur verið, úr
því hann er þó til á annað borð.
Það eiua, sem mönnum er kunn-
ugt um þetta sæmdarboð, sem sjera
Matthías hefur fengið, er það, að í
Norðurljósinu stóðu í haust sárfáar
línur þess efnis, að fund ætti að halda
í Chicago í sumar til þess að ræða um
þjóðsagnir (Folklore Congress), og að
sjera Matthíasi hefði verið boðið að
mæta á þeim fundi. Ekkert hsfur
verið látið ujipskátt um það, hverjir
það væru, sem til þessa fundar stofn-
uðu, og fyrir allt, sem enn er kunnugt,
geta það verið húmhúgistar, sem sjera
Matthías gæti talið sjer vanvirðu en
ekki sóma að leggja lag sitt við.
I>að má líka vel vera, að því sje
allt annan veg varið, að til fundar
þessa sje stofnað af merkum mönnum,
svo merkum, að Matth. Johumsson,
íslands vinsælasta nútíðar-skáld, sje
fullsæmduraf því, að fara vestur yfir
Atlantshafið í því skyni að eiga tal
við þá. Yjer vitum það ekki, og enn
hefur ekki komið fram nein bending
um það, að neinn annar íslendingur
vestan hafs sje oss fróðari í því efni.
En hvað sem um það er, |>á er það
víst, að fundur þessi stendur í engu
öðru sambandi viðChicagosýninguna,
en því, að hann á að haldast í Chi-
cago meðan sýningin stend ir yfir.
l>að er því í mcira lagi ónákvæmt, að
fara að telja mönnum trú utn, að sjera
Matthíasi hafi verið boðið að roæta á
Chicago-sýrnngunni sem fulitrúa af
íslands hendi. Setjum svo, að einhver
flokkur manna á íslandi ætlaði að
balda fund í sumar um þingtímanu,
og veldi Reykjavík fyrir fundarstað
með hliðsjón af því, að þá gætu funcl-
armenn haft ánægju af því að vera
við þingið. Mundi ekki verða hlegið
að því, ef einhver fundarinanna teldi
sig fulltrúa sinnar sveitar á þinginu?
Hann gæti það samt með alvcga sama
rjetti, eins og Heimskringla talar utn
sjera Matthias sem fulltrúa fslands á
Chicago-sýningunr:i.
t>að er gremjulegí, að inálið
skuli hafa verið hafið svo óhöndug-
lega, »ð hyrjað skuli liafa verið með
því að láta það verða að atblægi,eins
og það vitalega hefur orðið í höndum
þeirra niaiina, sem enn hafa um það
fjallað. I>að er gremjulegt vegna
J>ess, að bak við þessa satnskota-áskor-
un liggur auðvitað góð hugsun og
allt annað en hlægileg, sú, að sýna M.
Jochumssyni sóroa, skáldinu, sem hin
núlifandi fslenzka kynslóð á að öllum
líkindum almennari andlega nautn að
þakka en nokkrurn öðrum rithöfundi.
— Síðan þessu samskota-máli
var lireyft í Heimskringlu höfum vjer
átt tal um |>að við allmarga landa
vora lijer i bæ. Athugasemdir þær
sem frarn hafa. komið hafa verið mjög
svipaðar lijá þeirn öllum. Ollutnhef-
ur þeini þó*t þaö rnaklegt og sæmi-
legt, að sjera Matthíasi væri sfndur
einhver áþreifanlegur vottur þess, að
menn mettu nokkurs þá andlegu fjár-
sjóðu, sem þjóð vor áhonum að þakka.
En þeir hafa spurt: „Er nokkur vissa
fyrir því að sjera Matthías sjo fús á
að sæta því hoði, að sækja þennan
Chicago-fund. Og ef svo er, eru þá
ekki aliar líkur til, að liann leiti styrks
af alinentiings fje á Islandi til þeirrar
farar, og fái hann? Ef sjera Matthías
hefur þegar sótt um þunn styrk, og
urnsókn hans liefur verið tekið vel, er
það þá ekki hreinn slettirekuskapur
og ómynd af oss lijer vestra, að vera
að hlutast til urn að sjá honum fyrir
farareyri?“
Þessum og þvílíkum spurningum
höfum vjer hvervetna mætt, og oss
virðast þær svo feðlilegar, að vjer er-
um alveg sannfærðir um, að þær muni
hvervetna koma fram rneðal skyn-
samra manna, sem nenna Nð hafa
fyrir því að hugsa nokkuð um máiið.
Vor skoðun er í stuttu máli þessi:
Það eru öll Hkindi til að sjera Matt-
hías langi til að fara á Chicago-sýn-
inguna; vjer gerum oss í hugarlund,
að flestir menn muni vera með því
markinu brenndir, eins á íslandi eins
og annars staðar. Hann getur auð-
vitað ekki sótt um styrk til þess að
fara á sýninguna, af því að honum
hefur ekki verið á hana Vioðið, og
hann á þangað ekkert meira eða
brýnna erindi en hver annar íslend-
ingur. En hann getur sótt um styrk
til að fara á fund þann í Chicago, sem
honuui hefur verið hoðið á — og það
hefur hann aðöllum líkindum nú þeg-
ar gert, svo fratnarlega sem honum
þykir íundur sá svo virðulegur, að
sjer sæmi að sinna tilboðinu.
Svo er eptir að vita, hvort sá
styrkur fæst. Áður en sú vitneskja
er fengiri, skorumst vjer undan að
gangast fyrir nokkrum samskotum í
þessu skyni. Meðan vjer vitum ekki
meira en vjer vitum nú, á slík sam-
skotaleitan í vorum augum alls ekki
við, er mjög óviðkunnanleg van-
trausts yfirlýsing gegn því veitingar-
valdi, sem sjera Matthías liefur að öll-
um líkindum þegar snúið sjer til, og
þar af leiðandi einhver sú óheppileg-
asta aðferð, sem hugsazt getur, til
þess að sýna sjera Matthíasi sóma og
gera honum greiða.
Menn munu spyrja, hvað lengi
vjer þá viljum bíða eptir þeirri vit-
neskju. Svar vort er: þangað til
næst-næsti póatur kemur til vor heim-
an frá íslandi. Það má búast viðþví,
að um það leyti megi sjá af blöðunum
íslenzku, hvort málinu hefur þokað
nokkuð áfram. En til frekari fullvissu
höfum vjer ritað landshöfðingja ís-
lands og spurt hann, hvort nokkrar
ráðstafanir hafi verið gerðar til að
styrkja sjera Mátthías til þessarar
ferðar, eða hvort líkindi sjeu til, að
þær verði gerðar. Yjer vonum að
brjef þetta fari heim til íslands með
næsta skipi, sem þangaðfer frá Skot-
landi, og að vjer fáum svar apturþeg-
ar um hæl.
Skyldi svo niðurstaðan reynast
sú, sem vjer fastlega vonum, með því
að það er eðlilegast og sjera Matthí-
asi mestur sómi, að hann verði styrkt-
nr til ferðar þessarar af sjóði sirinar
eigin ættjarðar, þá erúttalað um þetta
mál af vorri liálfu. En skyldi sú von
vor hregðast, þá munum vjer skora
fastlega á alla vini blaðs vors, alla
vini sjera Matthías Jochumssonar, alla
Vini íslenzkra bókwennta, alla góða
drengi hjer vestan hafs, að »ýna, livern
hug þeir bera í brjósti til sjera Matth-
íasar, sýna að þeir sjá ekki eptir
nokkrum centum til að gera honum
heiður og ánægju, þegar sliks er leit-
að á skynsamlegan bátt og með hæfi-
legri fyrirhyggju.
Vjer erum allsendis óhræddir um,
að þau samskot ganga greiðlega, ef
til þeirra ken-.ur — Qvo vel þekkjum
vjer lesendur þessa blaðs. Og menn
þurfa ekki að bera minnsta kvíðboga
fyrir, að J>au gcti ekki komið að til-
ætluðum notum fyrir stuttleika tím-
ans. I' ð <>i’ engin ástæða til að bú-
ast við, að sjera Mattbías mundi leggja
af stað fyrr en í júnímánuði, og um
það leyti er auðgefið að hafa komið
öllu því til hans, sem menn vilja láta
af liendi rakna.
HEIMILID.
[Aðsendar greinar, frumsamdar og þýdd-
ar, sem eeta heyrt undir „Heimilið“,
verða teknar með tökkum, sjerstaklega
ef tær eru um biiskap, én ekki mega
[œr vera mjög iangar. Ritið að eins
öðrumegin á blaðið, og sendið nafn yðar
og heimili; vitaskuld verður nafni yðar
haldið leyndu, ef þjer óskið þess. Ut-
anáskript utan á jiess konar greinum:
Editor “Heimilið“, Lögberg, Box 368
Winnipeg, Man.]
STARFSREGLUR MEÐAL
BÆNDA.
Flptir W. C. Grakam, PortageLa Prairie
(i>ýtt úr the Nor‘ vvest F'armer and Miller)
Það or opt sagt, að bændur þurfi
ekki að vita allt „þetta,“ hvað sem
,,þetta“ þýðir í þessu sambandi, og ef
til vill verður liið sama sagt um ritgerð
þessa. Það undarlegasta er, að það
eru eingöngu bændur sjálfir sem við-
hafa óvirðuleg ummæli um andlega
og verklega ylirburði, setn bóndinn
ætti að hafa í skeiðhlaupi lífsins. En
það er hót í máli, að [jað eru aðeins
þeir bændur, sem enga yfirburði hafa
í þessa átt, sem svo tala; þess vegna
eru þeirekki færir um að vera dómar-
ar í þessu efni. Þeir talaaðeins eptir
sinni eigin reynslu, en liún er mildast
talað ekki mikils virði eða eptirsókn-
arverð. Starfsmenn af öllu tagi og
allir hugsandi menn munu játa með
mjer, að það sem bændum sje einna
mesta óbólavant, sje reglubundin að-
ferð við búskap sinn og meira andans
afl.
Þekking er afl, því trúum vjer.
En það er ekki afl til að geta unnið
meira með liöndunum en gert er sem
vantar, lieldur afl til að vinua meira
með andanum, mciri þekking. Bónd-
inn getur lypt nógum þunga, getur
dregið saman nóg hey á dag, en það
sem vantar er meira hugvit við Jiessa
hörðu vinnu. Suinir munu segja:
þetta er nú gott og blessað, en hvern-
ig getur slíkt hjálpað mjer að borga
skuldir mínar. Margir álíta, að ef
ekki er strax hægt að koma einhverj-
um hlut í peninga, Jjá sje hann ekki
eptirsóknarverður. Það er nú einmitt
það, sem jeg held fram, að með því
að nota andans afl meira, geti bónd-
inn grætt meiri peninga.
Því meirasem maður hugsar,þess
betri maður er hann—ef hann ekki er
að liugsa, illt í hvaða stöðu sem er.
Presturinn hefur Jjví meira afl til að
frelsa sálirnar, því meir sem hann
hugsar um köllun sína sem er að frelsa
sálir. Læknirinn er því betri læknir
sem hann hugsar meir um iðn sína og
fylgist með framförum læknisfræð-
ínnar. Verzlunarmaðurinn er betri
verslunarmaður og meiri líkur til að
honum lieppnist starfi sinn, ef hann er
hugsandi maður og hefur vanið sig á
að reikna út og skilja hina j'msu við-
burði í viðskipta heiminum. Og eins
er með bóndann, sem befur hina mik-
ilvægustu starfsgrein heimsins fyrir
atvinnu, að honum ætti að farnast bet-
ur ef hann hefði meira andans afl.
Jeg vona að bændur taki ekki
orð mín svo, að jeg sje að gcra lítið
úr þeim almennt. Þvert á móti, jeg
Jjekki marga bændur semstanda jafn-
fætis mönnum í öðrum stöðum hvað
snertir andans afl, en því er verr og
miður að Jjað er ekki meiri hlutinn.
Jeg er að finnn að við þá sem áttu og
gátu komizt lengra en þeir hafa gert-
Veraldarsagan' sýnir, að margir mestit
roenn heimsins hafa verið af bænda
flokk uum. Þúsundir þeirra inörgu
manna, sem eru í háum embættum
þann dag í dag, eigu rótsína að rekja
til óbrotinna hænda. Þeir hafa verið
uppaldir á óspillturn heimilnm, svo
andi Jjeirra hefur orðið hreinn og
sterkur og þeir hafa áunnið sjer háa
stöðu ineðal þjóðanna. En hve marg-
ar þúsundir eyða ekki æfi sinni [jann-
ig, að þeir aðeins eta, og hugsa að líf-
ið liafi ekki meira að bjóða, ]jó þeir
hefðu að rainnsta kosti getað komizt
svo hátt, að vera álitnir gáfaðir, virtir
og roegandi bændur. Það er aldrei
tekið fram um lækna kaupmenn, lög-
menn nje presta, að þeirsje upplystir
menn. Það cr gengið að því sem
sjálfsögðu, að svo sje. En þegar tal-
að er um bændur er þess sjerstaklega
getið, og með því gefið í akyn, að slíkt
sje sjaldgæft meðal þeirra.
Enginn taki samt orð mín svo að
jeg ætlist cil að bændur láti alla syni
sína fá latínuskóla inenntun, þó slíkt
ætti ekki að vera mikið slys. En jeg
er að hvetja bændasyni til að hefjasig
upp og hafa hærra takmark í lífinu,
svo að næsta kynslóð standi miklu
framar en sú liðna. Hví nota ekki
bændasynir tómstundir sínarbæði vet-
ur og sumar betur en er, til að auðga
anda sinn með þekkingu sem bæði
yrði Jjeim til gagns og gleði? Því
miðui erja þeir svo mikið almennt að
[jeir ýmist eru of þreyttir til að lesa
og læra, eða þeir þá hafa engan vilja
til þess og vilja heldur eyða títna sín-
um úti í hesthúsi en lesa búnaðarrit
eða önnur rit, jafnvel ekki dagblöðin.
Slíkir bændasynir eru ekki bændur.
Þeir eru þrælar sljós anda og erils. Á
hinn bóginn er þess að gæta, að þó
bændasynir vildu mennta sig með f>ví
að lesa, þá eru engar fræðibækur til
á lieimilinu, opt engin bók af neinu
tagi nema biblían, og hún cpt rykug
af brúkunarlcysi. Það eru til margir
bændur sem ekki eyða $5 um árið í
bækur, og margir sem ekki kaupa
neitt húnaðarrit. Eitt eða tvö póli-
tisk flokksblöð er allt sem til er að
lesa á heimilum, og eru þau opt sví-
virðilegust af öllu sem hægt er að lesa,
að undanskildum tíu centa nóvellum.
Opt á tíðum er ómögulegt fyrir
bóndann að láta son sinn fá neiua
æðri skólamenntun,og ekki einu sinni
að láta hann ganga á verzlunarskóla,
en þetta er ekki svo livað snertir al-
þýðuskólamenntun. Hvar sem jeg
fer, liitti jeg stóra drengi sem hafa
veiið látnir hætta á alþýðuskólunum
og settir við plóginn, áður en Jjeir
eru búnir með þriðju lestrarbókina og
„bosinn“ (því faðir slíks drengs er
ekki annað) segir: „hann er búinn að
læra eins mikið og jeg lærði, og jeg
kemst af með það.“ Það eru litlar
líkur til að drengurinn fá smekk fyrir
lestur eða lærdóm, ef hann er tekinn
af skólanum áður en bann að neinu
leyti liefur komiztinn í ríki bókmennt-
anna. Ef drengir þar á móti eru látn-
ir læra allt það sem kennt er á alþýðu-
skólunum, þá mun Jjá, ef nokkur heili
og dugur er í þeirn, Jjyrsta eptir meiri
lærdúm. Bjóðið slíkum drengjum að
ganga á verzlunarskóla yfir vetrar-
mánuðina, og sjáið hve lengi þeir cru
að hugsa sig um að taka því boði.
Jeg get ekki skilið hvernig feður geta
ætlazt til að drcngir þeirra lialdi sínu
í skeiðhlaupi lífsins, þegar þeir eru
sendir út í veröldina til að eiga við-
skipti við kæna, æfða og menntaða
meun, án þess að hafa nokkra æfingu
eða menntun, sem geti komið þeimað
haldi. Það er ekki að undra, þó þeir
opt verði undir í peim viðskiptum.
Þó slíkir drengir geti sjeð galla á
hesti eða Jjekkt aldur á kú, þá er hann
eins og barn í höndunum á æfðum
starfsmönnum.
Hvað er það þá, sem jeg vil að
bóndinn geri? Það, að hann læri að
hugsa og álykta fyrir sjálfan sig, svo
hann sje ekki upp áaðra kominn meðað
segja honum hvað hann á að gera. Að
hann læri betur að þekkja starf og
starfsreglur. Að hann læri betur að
þekkja búnaðarvísindin, svo hann
skoði búnaðinn eins og mikilvæga
starfsgrein, en ekki að eins sem veg>