Lögberg - 01.03.1893, Blaðsíða 2

s
LðGBERG MIÐVIKUDAGINN 1. MARZ lsö^.
% 0 q b c x g.
Ire.ífí it af> 5T3 Main Str. Winnipeg
. i' The I.óqberí' Printins'& Publishint; Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
KlTSTJÓRI tKBITOR):
Il/A’AP p/öple/psson
■■ psiness manager: JOHNA. BLÖNDAL.
UijLVSiNGAR: Smá-auglýsingar í eitt
i'cipti 25 cts. fyrit 30 orS eða 1 þuml.
ilkslengdar; X doll. uru mánuSinn. A stærri
. tglýsinguir: eOa augl. um len ri íma ai-
dát ui epíir samninir
i IJSTAD A-SK.JPTI kaupenis Eetðar að tii
uynna sknyl: u og geta aœ íyrverandi bú
-ao .afrnramt.
fANÁSK klPT tii AFGRI.IBSLUSTORU
blaðsins er:.
1 Ht L0CEEf{G PRINTINC & PUBUSK- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖ««ERfi.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— MIÐYIKU UAGINN 1. MAP.Z 1893.—
IJf Samkvæmt. landslögum er uppsögn
vaupanda á blaði ógild, nema hann sé
• tvuldlaus, þegar hann segir upp. — El
laupandi, sem er í skuld við blað-
ð flytr vistíerluni, án þess að tilkynna
!■ úmilaskittin, þá er það fyrír dómstól-
u min álitin sýniieg sönuun fyrir prett-
i.sum tilgangi.
C íf Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
;ð i blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
a.lra peninga, sern kví hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða rneð bréfum,
ekk.i fyrir peningum, sem meun af-
áenda sjálflr á afgreiðslustofu blaðsins1
i.ví að þeir menn fá samstundis skriflega
\ ðrkenniug. — Bandarikjapeninga tekr
baðið fullu verði (af Bandarikjamönn-
um), og frá ísiandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fuliu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
i’. 0. Money Orders, eða peninga í lit
, stered Letter. Sondið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
í„ rir innköllun.
rAðsmanna-skipti.
LögLerg skiptir um pessi mán-
aöamót um ráðsmenn. Mr. Magnús
Paulson, s-era verið hefur business-
manager blaðsins um tvö ár, yfirgefur
oss nú, til þess að taka að sjer önnur
störf, eptir sinni eigin ósk, og prátt
fyrir pað að bæði stjórnarnefnd blaðs-
ins og verkamenn mundu helzt hafa
kosið, að hann hjeldi áfram ráðs-
mennsku sinni. Detta blað og út-
gáfuneínd pess á Mr. Paulson mjög
mikið að pakka — pað vita peir bezt,
sem kunnugastir eru. Betri ráðsmann
gerum vjer oss ekki í hugarlund að
oss hefði verið auðið að fá, jafnvel
pótt vjer befðum átt kost á að velja
úr öUum íslendingum hjer vestra. En
auðvitað bætir pað úr skák, að Lög-
bergi hefur tekizt að fá í lians stað
mann, sem aðstandendur Lögbergs
liafa, fyrir mjög nákvæma viðkynn-
ingu, álíka tiltrú til eins og peir báru
til Mr. Magnúsar Paulsons, pegar
liann byrjaði að gegna störfum
sinum á skrifstofu pessa lilaðs.
Vjer göngum að pví alveg vísu, að
öllum hlutaðeigendum verði liinn nyi
ráðsmaður, Mr. John A. Blöndal, eins
geðfelldur, eins og pað hefur valdið
oss mikillar ánægju að fá hann ípjón-
ustu pessa blaðs, sein liann annars hef-
ur ávallt stutt öfluglega, beinlínis og
óbeinlínis leynt og ijóst, síðan fyrst
að pað leitaði stuðnings meðal pjóðar
vorrar.
SJERA MATTHÍASAR SAM-
' SKOTIN.
Gersamlega ósatt er pað sem
stendur í síðustu Hkr., að ritstj. Lög-
bergs bafi nokkru sinni lofað, að
mæla rneð samskotum til sjera Matth-
íasar. Hegar Capt. Jóhannes Iíelga-
son og Mr. Finney komu inn á skrif-
stofu haus til pess að biðja um aðstoð
Lögbergs, kvaðst hann ekkert mundu
sklpta sjer af málinu, nema peir sendu
sjer skiiflega áskorun um pað. Um
hitt sagði hann ekki eitt einasta orð,
hvernig liann mundi taka málinu, ef
sú áskorsn kæmi. Hann Jofaði að
eins að gera pað að urnræðuefni í
Lögbergi, ef pessu skilyrði væri full-
nægt — og pað loforð hefur hann
efnt. Þecrar honum var færð áskor-
unin, minntist hann ekki heldur á pað
með einu orði, livernig hann mundi
taka í málið, pó að Hkr. staðhæfi, að
liann liafi pá lofað að leggja pví með-
mæli. Það er eins og hver önnur af
peim lygasogum, sem blaðið er að
bara út um psssar mundir.
Jafnmikill sannleikur er í peirri
sögn Hkr., að ritst. Lögbergs hafi tek-
ið nauðugur í málið á pann hátt sem
hann gerði pað. Jón Ólafs3on, ritst.
Heimskr., veit pað eins vel eins og
nokkur annar maður, að ritst. Lög-
bergs liefur aldrei skrifað „pvert um
geð sjer“ nokkurt orð í pað blað, sem
honum verið í hendur fengið, og J. Ó.
veit pað líka, að pað eru harla lítil lík-
indi til að hann geri pað framvegis,
eða að nokkur af peim mönnum, sem
að Lögbergi standa, fari fram á slíkt.
Að lygunum undanskildum, er
annars dálítið gaman að pessari síð-
ustu Hkr-grein. Blaðið kannast sem
sje vid pað, pó að pað geri pað með
vífilengjum og bulli, eins og pví er
tamt, að pað liafi farið með ósannindi,
par sem pað sagði, að sjera Matthíasi
hefði verið boðið að mæta á Chicago-
syningunni sem fulltrúi af íslands
hendi. Það neyðist til að kannast við
pað, að honum liafi aldrai verið á sjfn-
inguna boðið, heldur að eins á fund,
sem ekkert kemur sj'ningunni við.
En svo segir pað jafnframt, að engin
ástæða hafa verið til annars en sk/ra
rangt frá pessu í Hkr., af pví að rjett
hafi verið frá pessu skfrt í hlöðunum
á Islandi! Ekki er kyn, pó að al-
menningur manna beri heldur lina
virðingu fyrir Hkr., pegar ritstj. henn-
ar er ekki vandari að fyrir hennar htínd!
Hkr. verður að fyrirgefa, pó að
vjer leggjum ekki mikið upp úrsögu-
sögn hennar um pað, að landshöfðingi
íslands geti ekki veitt sjera Matthí-
asi styrk til vesturfararinnar. Vjer
erum pess fullvissir, að ritst. hennar
hefur aldrei litið í fjárlögin frá síðasta
pingi — svo vel pekkjum vjer mann-
inn. Og pó að hann gæti pulið pau
upp utan bókar, pá eru mjög lítil
líkindi til að hann færi rjeit með. t>ó
að ekkert sje tekið til greina, nema
sannsögli hans, eða hitt pó heldur, síð-
astliðnar vikur, pá pætti oss gaman að
sjá pann ærlegan rnann, sem hefði
prek til að staðhæfa pað, að hann tryði
einu einasta orði, sem J. Ó. segir í
Hkr., án pess að roðna útaðeyrum og
ofan á liáls.
En segjum, atí hatin fari af hend-
ingu rjett með í p3tta skipti, og að
landshöfðinginn hafi ekkert landsfje
til umráða, sein hann geti veitt til
slíks. Er fyrir pað loku fyrir pað
skotið, að einhverjar ráðstafanir kunni
að verða gerðar á íslandi til pess að
styðja sjera Matthías til ferðarinnar?
Ilefur Hkr. nokkurt landsfje til um-
ráða, og er hún ekki að bögglast við að
koma sjera Matth. vestur? Ef pað er
svo sjálfsagt, að sjera Matthías cigi að
koma á pennan Chieago-fund, að pað
sje „pjóðar-skömm“, eins og Hkr.
segir, að hann sitji heima, eru pá ekki
nokkur líkindi til, að einhverjir menn
á íslandi hafi svo næma tilfinningu
fyrir heiðri og vanheiðri pjóðarinnar,
að peir sjái uin að „skömminni“ verði
afstyrt? Gerir Kringlati sjer í hugar-
lund, að hún ein hafi svo miklu næm-
ari sjón fyrir sóma og vansóma, en
allir menn á íslandi, að peir sitji í
preifandi myrkri, en að hún oin sje að
velta áfram í skínandi dagsljósinu?
Og svo að eins eitt enn. Hkr.
segir, að ekki verði nægur timi fyrir
Lögherg til að heimta inn samskot og
koma peim til sjera Matthíasar, ef pað
byrji ekki að skipta sjer af málinu,
fyir en pví pykir tími til kominn.
Vjer leggjum [>að til, að Hkr. lofi
Lögbergi að sjá fyrir pvf, og vita,
hvernig pað kemst úr peim vanda.
Lögberg hefur ekki hingað til purft að
leita til Heimskringlu með afgreiðslu
peirra peningamála, sem pað hefur
tekið að sjer, og pað má inikið vera,
ef [>að neyðist til pess nú á komanda
vori.
GERIR EKKERT TIL.
Það er hreinn miskilningur af
Jóni Olafssyni, of hann ímyndar sjer,
að ritstjóra pessa blaðs sje nokkurt
stríð I pví, að Heimskringla gefi I skyn
að hann standi, að pví er menntun
snertir, langt á baki peim herrum
Eyjólíi Eyjólfssyni, Sigfúsi Anderson
o. s. frv. Ritst. Lögbergs getur látið
sjer slíkt liggja I Ijettu rúmi, af peirri
einföldu ástæðu, að pað kemur ekki í
bága við neitt, sem hann hefur nokk-
urn tíma sagt. Hann hefur aldrei
mikla/.t sjerlega af menntun sinni,
ekki lagt í vana sinn að nota blað sitt
til að skrifa par hól um sjálfan sig,
eins og ritst. Heirnskr. hefur gert svo
afkáralega, að pað er orðið að pjóð-
sögu og hinu megnasta athlægi. Ritst.
Lögbergs telur jafnvel vafasamt,
hvort aðrir hafa sterkari tilfinning af
pví en liann sjálfur, hve ábótavant
nonum er í flestum greinum pekking-
arinnar. Ekki hefur hann heldur með
einu orði gert lítið úr menntun peirra
manna, sem Jón Ólafsson telur honum
svo miklu fremri.
Ekki tekur Einar Hjörleifsson,
pað heldurnærri sjer, pó að J. 0. geri
mikið úr pví, hvað kvæði hans sjeu
iriikið lakari en kvæði peiira skáld-
anna Kristinns Stefánssonar og Sig-
urðar J. Jóhannessonar. Honum hef-
ur aldrei pótt ástæða til bera, að láta
mikið yfir sínum skáldskapar-afreks-
verkum, og hann hefur ekki heldur
nokkru sinni með einu orði hallað á
skáldskap pessara manna, hefur látið
hann með öllu afskiptalausan, nema
hvað hann hefur tekið í Lögberg pau
kvæði, sem pei>- hafa boðið blaði hans.
Ef Einar Hjörleifsson legði mikið
upp úr dómum Jóns Ólafssonar «m sig,
og paraf leiðandi tæki sjer pað nærri,
pegar hann fær harðan dóm úr peirri
átt, pá mundi liann líka geta huggað
sig við sumt af pví sem áður hefur
komið frá Jóns Ólafssonar penna.
Ilann mundi pá meðal annars geta
styrkt hug sinn með eptirfarandi um-
inælum Jóns Ólafssonar, sem stóðu I
Lögbergi 21jan. 1891:
„Einar Hjörleifsson er ágætlega
menntaður maður með einkar fjölhæf-
ar gáfur .... Hann er annað bezta
sacrnaskáld á vora tung’u .... Heilsu-
lltill og fjelaus liefur hann unnið að
pví fremur nokkrum öðrum, að koma
íslenzkri blaðamennsku hjer inegin
hafs á virðingarvert stig. — Oss hef-
ur satt að segja opt sárnað, að sjá svo
mikla og góða hæfileika slíta sjer upp
á pví stritverki, sem hann hefur haft;
vjer erum pess sannfærðir, að auðnist
honum heilsa og næði, pá á pjóð vor
mikils og göfugs árangurs að vænta
af hans penna.
„Vjer óskum pví af alhug, að
kjör hans mættu verða svo, að hann
fengi dálítið afgangsnæði frá atvinnu-
siörfum sínum, sem hanri gæti varið
til pess að neyta pess sem honum er
bezt gefið, og flestöllum núlifandi ís-
lendingum betur gefið — skáldgáfu
sinnar bæði I bundnu og óbundnu
máli.
„Vjer óskum pess eigi síður síð-
ur sakir pjóðeruis vors og bókmennta,
heldur en sakir hans sjálfs.“
Með slíkan vitnisburð fyrir fram-
an sig ætti Einar Hjörleifsson ekki
að taka sjer pað nærri, po að nú sje
af sama manninum getíð I skyn, að
hunn sje „strákur11, „flækingur, sem
hafi drukkið sig frá háskólavist“, liálf-
stúdjeraður reyfari“ rneð „asnaeyru11
o. s. frv.
Og hann gerir pað ekki heldur —
inundi ekki einu sinni taka sjer pað
nærri, pó að hann hefði ekki pennan
vitnisburð til að ríðaaf baggarnuninn.
t»ví að pað vill svo vel til, að hann
hefur orðið pes» var, að liann hefur
ekki notið minni góðvildar hjá al-
menningi pjóðar vorrar, síðan Jón
Ólafs ;on fór að gerahonum pann sóma
að svívirða hann við öll hugsanleg og
óhugsanleg tækifæri. JÞví að nú er
vitanlega svo komið, að pegar Jón
Ólafsson ber óhróður á einhvern rnann
og hleður hann illmælum, pá pykir
pað einna ljósastur og ómótmælan-
legastur vottur pess, að sá maður sjc
að nokkru nytur.
FJÁRMÁL MANITOBA-FYLKIS.
Nokkur atriði úr þingræðu fjármála-
ráðherrans Hon. D. II. McMillan 20. þ. m.
Alls nema eignir fylkisins $3,941,-
073.19 fram yfir skuldirnar. Auðvit-
að er pessi upphæð mjög undir pví
komin, hve liátt eru virt lönd vor og
aðrar fasteignir, en jeg hygg, að menn
sannfærist uni, að virðingin sje ekki
of há, pegar menri sjá liana.
Fenja-i.öni).
A!s eru 3I6,f>74 ekrur af fenja-
og myrar-löndum, sem virt hafa verið
á $1.61-| ekran, alls $511.226. Auð-
vitað búurqst við við, að Dominion-
stjórnin láti af hendi við fylkið miklu
meira af slíkum löndum. Engin
lönd hafa verið látin af hendi um nær
pví tvö árin síðastliðin, og við höfum
ástæðu til að kvarta undan pví, að
stjórmn skuli hafa haldið pessum lönd-
um lengur en hún hefði átt að gera.
Fylkið ætti að fá pessi lönd til umráða,
jafnskjótt sem skoðunarmennirnir liafa
l_ýst yfir pví, að pau sjeu fenjalönd.
Dominion-stjórnin hefur haldið pess-
um löndum í nærfellt tvö ár undir pví
yfirskyni að allir aðrir, sem gera kröfu
til peirra, skuli geta fengið sinni kröfu
fullnægt, og svo er afgangurinn feng-
inn fylkisstjórninni í liendur. Nú
ættu löndin, eins og jeg hef sagt, að
vera fengin fylkisstjórninni til um-
ráða, jafnskjótt sem pau hafa verið
skoðuð, og svo ætti Manitoba-stjórn-
in að sinna kröfunum. Tjón pað sem
Manitoba-fylki hefur beðið við petta
fyrirkomulag, ætti Dominion-stjórnin
að bæta pví upp. Skoðunarmennirn-
ir skjfrðu 1888 frá 49,399 ekrum, sem
okkur bæru, og par af fengum við
1890 ekki nema 36,479 ekrur,og pann-
ig hafa 13,000 farið í einhverja aðra
átt. Jeg er ekki fær um að skýra
pinginu frá pví, hve miklu meira kann
að hafa verið tekið frá okkur á sama
hátt á síðustu 6 árunum, en pað hlyt-
ur að hafa verið rnikill fjöldi ekra. Við
höfum ekkert fengið síðan 1890, og
vonumst pví epnr mfTcrTli viðTiót inn-
an skamms.
Sivói,A-i.ö>in.
Mæld skóla-lönd í fylkinu eru
alls hjer um bil 897,000 ekrur, og
gizkað er á, að ómældu löndin muni
alls vera ein tnillíón. Þcgar pessi
lönd eru seld, heldur Dominion-stjórn-
in andvirðinu, en borgar okkur leigu
af pví. 1 ár hefur fylkið I fyrsta sinn
fengið pessar leigur, og námu pær
$8,698,34. Mig langar til að benda
á, að ekki er sjeð sem bezt fyrii liag
fylkisins með pessu fyrirkomulagi.
Fylkisstjórnin ætti að hafa umráð yfir
passum löndum, og bera ábyrgð á
meðferð peirra. Jeg vil benda á,
hvern skaða við höfum haft af með-
ferð pess fjár, sem fengizt heftir fyrir
löndin. Alls voru seldar til 31. des.
1891 21.717 ekrur, og fyrir pær feng-
ust $158,620. Á árinu 1892 voru
alls seldar 53,030 ekrur fyrir $421,-
517,76. Söluskilmálar voru peir, að
einn fimmti partur skyldi borgast peg-
ar I stað og afgangurinn í fjórum af-
borgunum. Svo fengust eitthvað yfir
$10,000 fyrir hey, timbur og steina á
löndum pessurn. Dominion landlög-
iu leggja svo fyrir, að pessu fje skuli
komið á vöxtu, og leigurnar af pví
skuli árlega borgaðar fylkisstjórninni.
Fyrstu peningarnir fyrir pessa land-
sölu komu inn árið 1883, en ekki kvað
rnikið að henni fyrr en 1887 og 88,
og 31. des. 1891 var fjeð, sem stjórn-
in hafði veitt viðtöku, komizt upp S
$150,787,76, og er pað ekki lítið fje.
En prátt fyrir pað, að pessi sjóður
hefur stöðugt verið að vaxa í höndum
sambandsstjórnarinnar um slðastliðin
10 ár, höfum við engar leigur fengið
af honum fyrr en nú, að við höfum
fengið eina $8,698,34. Kostnaðurinn
við pessar 21,716 ekrur, sem seldar
höfðu verið um árslok 1891, var $15,-
095,20, eða nálega dollar á ekruna.
Jeg held pað sje gætilega talað af
mjer, aðsegja, að par hafi $10,000 ver-
ið eytt að ópörfu. Þessi upphæð sam-
anstendur af tvcirnur liðum; $6,945,43
gengu fyrir ráðsmennsku og bókhald
I Ottawa. Nú hef jeg reiknað pað út,
að einn skrifari mundi g<íta gert allt
pað bókhald, sern til pessa parf, á ein-
um, tveimur mánuðum, og I mesta
lagi inundi hann purfa til pess prjá
mánuði. Einn skrifstofumaður I hverri
sem lielzt stjórnardeildinni hefði getað
bætt pessu verki á sig, par sern pað
nær yfir svo langan tíma, án [>ess að
hoinun hefði fundizt tilfinnanlegur
vcrkauki I pví, og víst er uni pað, að
við lijer hefðum gert pað, án pess að
bæta við okkutí mönnum. Það er líka
gaman aö sjá, hvernig menn hafa
fengið upphæðina til að verða svobáa.
Manitoba hefur verið látin boro-a
c5
$6.945,43, helminginn af skrifstofu-
inaiina-launum frá 21. jan. 1880 til pess
tíma er reikningurinn var búinn; hinn
heltningurinn var tekinn af skólasjóði
Norðvestur 'I'erritóríanna. Fyrsta sal-
an fór fram 1883, en launin eru reikn-
uð frá 1880, og við höfum verið látnir
borga reikning.shald um prjú ár, peg-
ar enga reikninga var að halda, og
liggur mjer við að halda, að slíkt sje
óparfa-kostnaður. Það sem ekki fór
fyrir bókhald fór I virðingar á lönd-
um, prentun, uppboðshald, o. s. frv.
Jeg hef ekki pennan reikningsundur-
liðaðan, en jeg veit að kaup uppboðs-
haldaranna að eins fyrir pær 53,030
ekrur, sera seldar voru 1892 nam
$3,874,50. 8 uppboðsping voru hald-
in milli 15. jan. og 10. febr., og liafa
pví uppboðshaldararnir fengið hjer um
bil $500 fyrir livert uppboð. Pening-
um hefur verið eytt I að auglysa I
blöðum I St. John, Halifax, Montreal,
Toronto, Regina og Calgary. Jeg
hef ekkert á móti pví, að auglyst sje
í blöðum á hæfilega stóru svæði, en
jeg sje ekki, hvert gagn er að pvf, að
auglysa austur við Atlantshaf ogvest-
nr við Klettafjöll.
[Mr. McMillan kom með fleiri
dæmi pess,hve samvizkusamlega skipt
hefur verið við fylkið af sambands-
stjórninni, að pví er skólasjóðinn
snertir, en vjer látum oss nægja að
tilfæra paðsem komið er. Hann lauk
má1i sínu viðvíkjandi _ skólalöndunum
á pessa leið:]
Innan eins eða tveggja ára verð-
ur pessi sjóður orðinn $000.000, og ef
við mættum sjálfir ráða yfirpeim pcn-
ingum, gætum við fengið miklu hærri
leigur af peim en 3^ prct, sem við fá-
um hjá sainbandsstjórninni. Við er-
um stöðugt að lána sveitum og skóla-
hjeruðum peninga fyrir 6 prct. leigu,
og ef við hefðuin sjóðinn undir okkar
liendi, gætum við bæði fengið liærri
leigu og jafnframt hjálpað sveitunutn.
En livað sem pví líður, pá eru paö
rjettindi, sem við eigum lieimting á,
að hafa pennan sjóð undir okkar liendi.
Þingsályktun var gerð af pessu pingi
árið 1884, sem fór fram á, að fylkið
hefði pessa peninga til umráða, og af-
leiðingin var sú, að sendinefnd fór
austur til Ottawa, og var Hon. John
Norquay heitinn, stjórnarformaður
Manitoba, formaður peirrar nefndar.
Hann sagði, að svönn, sem sú nefnd
hefði fengið, liefði verið vantrausts-
yfirlysing til Manitoba-manna um
pað nð peir kynnu að fara með sínar
eignir, og ljet skoðun sína í ljós með
pessum orðum: „Við höfuin jafnlitla
trú á Manitobastjórninni eins og hún
synist hafa á okkur.“
John Norquay taldi petta rjettindi,
sem öðrum fylkjum liefðu verið vcitt,
en sem haldið væri fyrir oss. í söinu
umræðunum sagði núverandi stjórnar-
formaður: „Jcg mótmæli pessum af-
skiptuin Dominion-stjórnarinnar af
okkar málum, og segi, að svo lengi
sem stjórnarformaðurinn er í peirri
stöðu, sem liann nú er í, pá verður að
ganga að pví vísu, að hann liafi traust
Manitobamanna.“ Svona fórust leið-
togum pólitisku flokkanna orð fyrir
10 árum, og pessi orð eru jafn-sönn
p^nn dag í dag. Fylkið er nú 10 ár-
um eldra en pað var pá, og samt sein
áður er farið með pað eins og pað væri
ómyndugur uuglingur, og eignuin
pess er stjórnað af pessum fjárhalds-
rnönnum í Ottawa, sem svo ánægðir
eru með sjálfa sig. Mín skoðun er,
að petta sje gagnstætt stjórnarskrá
pessa lands, og að fylkjasambandið
sje ekái nema nafnið tómt, ef öll fylk-
in eru ekki sama rjettar aðnjótandi.
Jeg hef bent á, að önnur fylki ráða
yfir sínum eigin löndum, og við