Lögberg - 07.02.1894, Blaðsíða 2

2.
L<^GBER MIDVIKU Í3AÍ5INN 7. FEBRÚAR 18Í14.
^ ö g b z r g.
GeiiS út aS 148 Princess Str., V/innipa * ’íin
f The I.cgherg Printing & Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, i89o).
Ritstjóri (Editor):
EINAR HJ0RLEIFSSON
bUSINESS MANAGER: B, T. BJCRNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orö eöa I þuml.
dáikslengdar; 1 doll. um mánuOinn. A stærri
auglýsingum eOa augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BUSTAD A-SKIPTI kaupenda verOur a6 til
kynna skn/ega og geta um fyrverandi bú
stað jafnframt.
U f ANÁSKRIPT tit AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LÓCBERC PRINTINC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTAN.4SKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖCBERC. i
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
—MIDVIKUDA-rlNN 7. FBB. 1894. —
ty Samkvæm lanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
gkuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgangi.
jy Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandarí kj apeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. iloney Orders, eða peninga í Re
gintered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllán.
Mjólkursölu-leyfi.
Winnipeg-bæjarstjórnin hefur
gert ráðstafanir til pess að fá gefin út
lög um mjólkursölu hjer í bænum,og
er par, að voru áliti, um allpyðingar-
m'kið atriði að ræða.
Eptir pvl sem fyrir bæjarstjórn-
inni vakir, á að hafa vandlega umsjón
mið mjólk þeirri sem bæjarbúum er
boðin til kaups, og £ pað vitaskuld að
ge_ast I pvf skyni að vernda heilsu
mvnna. Það er sem sje vitanlegt, að
s/kingarefni berast mjög greiðlega í
mjólk, og eins, að mjólk úr vanheil-
um kúm er óholl. Þess vegna á jafn-
fr.nnt að hafa eptirlit með heilbrigðis-
ás andi kúnna.
Þetta lætur óneitanlega vel í eyr-
u n, og er auðvitað ekki nema lofsvert,
J>vl að jafnframt pessari mjólkurlirein-
lætis-ákefð, sem gripið hefur bæjar-
stjórnina, má að líkindum búast við,
að hún hafi betra eptirlit, en nð undan-
fðrnu hefur átt sjer stað, með pað
hreinlæti f bænum, sem beinlínis er í
heinar verkahring, að náðhús, til
dæ nis að taka, verði verkuð í sumar
reorlulega, án pess borgararnii purfi
stöðugt að rekast í pvf sjálfir, að úld-
ið vatn verði ekki látið standa til
lengdar í tjörnum um hásumartfmann
rje'.t hjá brunnum, sem neyzluvatn er
tekið úr, og að loptið í bænum verði
ekki gjörskemmt með f/lu, pegar
skólpi er hleypt niður í lokræsi af
verkamönnum bæjarstjórnarinnar.
Yerði pess ekki framvegis gætt
betur af bæjarstjórnarinnar hálfu, en
stundum hefur átt sjer stað að undan-
förnu, að halda lireinum slíkum lífs-
skilyrðum sem loptinu og vatninu, er
hætt við að mjólkur-eptirlitið nái
skammt með að tryggja heilsu manna.
En vjer búumst við hinu bezta, og
tökum pví með pökkum pessari njfju
ráðstöfun til að vernda oss gegn sjúk-
dómum og dauða.
En pað fylgir dilkur með pessu
eptirliti með mjólkinni, sem oss getur
ekki virzt öðruvísi en í mesta máta
varhugaverður. Til pess að vinna
upp kostnaðinn við eptirlitið með
mjólkinni er jafnframt í ráði að skylda
mjólkursala til að kaupa leyfi, og pað
fyrir allhátt verð, til pess að reka at-
vinnu sína.
Það er hvorttveggja, að pað leik-
ur orð á pvf, að pessi alda sje runnin
frá peim er mesta mjólkursölu liafa
hjer í bænum, enda leynir pað sjer
ekki, hverjar afleiðingarnar verða, ef
pessi ráðstöfun öðlastlagagildi. Fjöldi
peirra manna, sem hafa litla mjólkur-
sölu, verða að hætta peirri atvinnu, af
pvf að hún borgar sig ekki lengur, ef
pessi kostnaður leggst á hana, og pað
eru einmitt peir menn. sem hafa hald-
ið mjólkinni niðri f hæfilegu verði. Svo
verða peir einir um hituna, sem meira
hafa um sig; pá myndasts&mtökpeirra
á milli, og svo kemur gífurleg verð-
hækkun á mjólkinni. Það er pegar
farið að berast út eptir sumum peirra,
að pegar petta lag verði komið á,
skuli enginn rojólkurpottur seldur
fyrir minna en 10 cent.
Hvernig hugsa fátæklingarnir
með stóra barnahrúgu til peirrar breyt-
ingar? Finnst mönnum ekki fulldyrt
að lifa hjer, pótt mjólkin sje ekki
gerð dyrari? Og setjum svo, að árang-
urinn yrði ekki alveg sá sem hjer er
gert ráð fyrir. Setjum svo, að mjólk-
ursalarnir fækkuðu ekki, og að engin
samtök mynduðust um að hækka
mjólkurverðið. Mjólkin hlyti samt
að verða dyrari, ef mjólkursalarnir
yrðu að kaupa leyfi til að reka atvinnu
sína. Þeir verða að hafa pessar álög-
ur upp hjá almenningi, svo framar-
lega sem peir eigi ekki sjálfir að
verða fyrir fjefletting.
Vitaskuld verður einhverju til að
kosta, ef petta mjólkur-eptirlit á að
setjast á stokkana. Ef bærinn er ekki
fær um að standast pað með peim
tekjum, sem hann nú hefur, pá verður
að auka pær tekjur. Spurningin
verður pá, hvernig pað eigi að gerast.
Á að leggja nyjan skatt á hvern ein-
asta mann, sen mjólk kaupir, jafnt
hvort sem hann er stórauðugur eða
öreigi? Eða á að leggja hann að eins
á skattgilda pegna, sem mönnum telst
svo til, að af einhverju hafi að miðla?
Bærinn fylg'r yfir höfuð síðari
reglunni með skattálögur sínar. Hvers
vegna pá ekki fylgja henni nú? Við
síðustu pingkosningar syndi hann
líka ótvíræðlega, að hann vildi ljetta
skattabyrðum af fátækum almenningi,
og leggja pær peim á berðar, sem
bezt eru færir um að bera pær. Það
var petta, sem kosning Mr. Martins
aðallega pfddi. Það er ólíklegt, að
pað sje vilji manna rjett á eptir peirri
kosningu, að fara að leggja skatt á
mjólkina, sem börn öreiganna eiga
að nærast á.
Það stendur næst peim mjólkur-
sölum pessa bæjar, sem mundu líða
atvinnumissi við pessa ráðstöfun, að
gangast fyrir mótspyrnu gegn henni.
Og peir ættu að fá allan pann stuðn-
ing hjá alinenningi manna, sem unnt
er að láta peim í tje.
Æfintýri á gönguför
eptir C. Hostrui’.
Frægastir af öllum leikritaskáld-
um Dana eru peir Holberg og öhleu-
schlæger. Þeir hafa báðir tramleitt
stórkostleg skáldverk, t. a. m. „Jeppe
á Fjalli“ og „Hákon jarl“. En ekk-
ert skáld Dana er pjóðlegra og vin-
sælla en C. Hostrup. Eptir hann
liggja allmörg leikrit á danskri tungu.
Flest peirra samdi hann ungur að aldri
á námsárum sínum. Hann er fræg-
asta stúdentaskáld Dana. Einkum er
hann skáld æskulyðsins, ungra manna
og kvenna. Einkenni leikrita hans
er frábær lipurð og skáldlegur pyð-
leikur. Meginblær leikritanna er
gaman og gleði og græskulaus fyndni,
pótt opt liggi djúp alvara bak við.
Lífsskoðunin í leikritum hanser krist-
in, enda var Hostrup pjónandi prest-
ur í Danmörku fram á elliár. Siða-
kenning leikritanna er pess vegna
eins hrain, og framast má verða. Og
bak við gamanið og fyndnina liggja
opt alvarlegar, siðlegar áminningar.
Hjáhonum vinnur ávallt að slðustu
sigur hið góða og sanna, en liið vonda
og ósanna verður að athlægi og bfður
ósigur. Reyndar hafa Danir átt fræg-
ari skáld en Hostrup, en peir hafa aldr-
ei átt neinn betri mann. Á elli árum
sínum flutti hann til Kaupmannahafn-
ar. Þar lifði hann undurfagurt æfi-
kvöld. Hann átti víst engan óvin.
En gjörvöll Norðurlönd unnu heitt
pessu aldurhnigna gleðiskáldi. Æsku-
fjör hans var óbreytt. Hann var á-
vallt síungur í anda. Á peim árum
sá jeg Hostrup all-opt á mannfundum.
Og jafn-skemmtilegt gamalmenni hef
jeg aldrei sjeð eða heyrt. Og öll
hans gleði var gleði barnsins, hrein
og saklaus.
Leikrit Hostrups eru skáldleg og
vel vönduð og einkar skemmtileg.
Ekkert sjónleikaskáld meguar betur
að fylla konunglega leikhúsið í Höfn
en Hostrup. Leikrit hans eru par
leikin stöðugt ár eptir ár. Og svo
mun verða, meðan petta langfrægasta
leikhús Norðurlanda er við lyði. Þau
voru og upphaflega ritin fyrir leikhús
petta og sniðin eptir kröptum pess.
í leikritum Hostrups er t. a. m. mikill
samsöngur. Og fer liann einkar vel
á leikhúsum, par sem söngkraptar
eru nógir.
„Æfintyri á gönguför“ er eitt af
beztu leikritum Hostrups. Fyrir
nokkrum árum var pað leikið í Reykja-
vík eptir skrifaðri fslenzkri pyðingu.
Sú pýðing er eptir sjera Jónas Jónas-
son, en pví miður er hún eigi vel
vönduð. Og leikritið missir nokkuð
af fegurð sinni við pennan íslenzka
búning. Nokkrir íslendingar hjer í
Winnipeg hafa, undir forustu Mr.
Einars Hjörleifssonar, byrjað að leika
„Æfintyri á gönguför“. eptir pessari
pyðing. Þeir ljeku í fyrsta sinni á
laugardagskveldið var fyrir troð-
fullu húsi.
Mr. Einar Hjörleifsson og leik-
flokkur hans á stórmiklar pakkir skil-
ið fyrir petta. Leikritið er mjög vel
valið; pað er óefað mikið nynæmi fyr-
ir meginporra íslendinga í pessum bæ,
aðkynnastá sínu máli jafnfögru og
skemmtilegu skáldverki, eins og
„Æfintyri á gönguför“ er. Þar við
bætist, að leikflokkurinn leysir yfir
höfuð verk sitt mjög vel af hendi.
Flestir leikcndurnir leika allvel og
sumir enda ágætlega. Allir peir, sem
hafa ráð á pví, að fá sjer góða, fróð-
lega og holla skemmtun eina kveld-
stund, ættu að sjá „Æfintyri á
gönguför“.
Með pví að leikrit petta er í
fárra manna höndum, pá kem jeg
með örstutt ágrip af efni pess.
Það fer fram á norðanverðu Sjá-
landi að bæ peim, er Strandberg heit-
ir. Leikritinu er skipt I fjöra pætti.
Jeg lýsi hverjum pætti fyrir sig.
B’yrsti páttur er tvískiptur. 1.
syning er rjóður í skógi nálægt
Strandbergi. Þegar tjaldið er dregið
upp, sjást tveir menn liggjandi í
rjóðrinu. Annar peirra heitir Hans,
að auknefni Skrifta-Hans. Hann er
gamall pjófur. Nylega hefur hann
strokið úr varðhaldi ásamt fjelaga
sínum, er lieitir Kristinn, að auknefni
bægifótur. Þessi Kristinn kemur aldr-
ei fram á leikvöllinn, en opt er á hann
minnzt. Ilinn maðurinn í rjóðrinu hjá
Hans heitir Pjetur, ópokki og pjófur,
sem hefur samt aldrei komizt undir
manna hendur. Hans erað biðja Pjet-
ur að lána sjer 5 dali, svo að hann geti
strokið af landi burt.. Pjetur neitar,
skilur við Hans í styttingi og kemur
aldrei framar fram á leiksviðið. — Þá
koma til sögunnar tveir stúdentar frá
Höíd, Herlöv og Eibæk. Þeir eru á
skemmtiför um Sjáland og fara fót-
gangandi. Herlöv er kátur og ræður
eigi við sig fyrir fjöri. Eibæk er al-
varlegur og í pungum hugsunum.
Hann hefur og fyrir skömmu sjeð
stúlku tilsyndar í vagni. Sú sjón hef-
ur alveg heillað hann, Þeir hittaHans
í rjóðrinu. Hann læzt eiga heima par
i nágrenninu og gefur peim dálitlar
upplysingar um heimilisfólkið á
Strandbergi. Af pví sjá Herlöv og
Eibek, að pessi stúlka muni eiga
heima par. Stúdentar gefa Hans
pappírsbl&ð og blyant eptir ósk hans.
Þessi syning leiðir fram fyrir sjónir
vorar gesti pá, sem koma að Strand-
bergi.—2. syning er stofa að Strand-
bergi. Húsbóndinn, assessorinn,
Svale að nafni, er ekki heima. Han^
hefur allan hugann fastan við búskap-
inn. Hann er ekkjumaður og á eina
dóttur, sem lieitir Lára (pað er stúlkan
sem Eibæk sá í vagninum). Frænka
hennar, ung stúlka, Jóhannaað nafni,
er nykominn að Strandbergi. Jó-
hanna er kát og glaðlynd stúlka og
búsyslukona mikil. Lára er alvarleg
og jafnvel sorgmædd. Hún er f vanda
stödd. Ungur maður, Vermundur að
nafni, er að biðla til hennar. Hún er
sa.klaus sveitastúlka og getur ekki
sjeð, hvort Vermundi er petta alvöru-
mál eða ekki. Annað veifið hefur hún
ymugust á honum, hitt veifið finnst
henni sjer pykja vænt um hann. Ná-
lægt Strandbergi byr hjeraðsdómar-
inn, Krans að nafni. Hann er kammer-
ráð að nafnbót, en mesti einfeldning-
ur. Hann lætur konu sína, frú Helenu
Krans, ráða öllu. Hún er vitur kona
og hefur allt vald yfir bónda sínum.
Vermundur er hygginn en mjög ó-
vandaður maður. Hann á vingott við
frú Krans og er trúlofaður stúlku í
Höfn. En nú vill hann ná í Láru til
pess að eignast jörðina Strandberg.
Hann hugsar ekki um annað en fjár-
muni pá sem hún á í vændum. Þessi
syning leiðir fram allt heimilisfólkið
á Strandbergi. Hún endar með pví
að assessorinn kemur inn með Herlöv
og Eibæk. Hann hefur verið að ganga
út f skógi, hitt par stúdentana og boð-
ið peim heim til sín. Með pessu er
fyrsti páttur á enda. Allar persón-
urnar hafa komið fram á leiksviðið.
Annar páttur er og tvískiptur.
1. sýning er skrifstofa hjá Kranz
hjeraðsdómara. Hans kemur og fær-
ir honum brjef, og læzt vera bóndi
frá Elmtofte. Brjefið hefur hann
skrifað sjálfur á blaðið sem hann fjekk
hjá stúdentunum. Brjefið er skrifað
undir annars manns nafni og er lys-
ing á Skripta-Hans og Kristni Bægi-
fót. En lysingunni er pannig hagað,
að hún á við Herlöv og Eibæk. Hans
reynir að villa pannig sjónir fyrir
Kranz, svo að sjer verði engin hætta
búin. Það tekst ágætlega. Kranz
er einn heima. Hann verður alveg
ráðalaus og lætur Hanssleppafrásjer.
2. syning er skemmtigarður að
Strandbergi. Stúdentarnir eru að
kynnast heimilisfólkinu. Assessorinn
er mjög hugfanginn af peim. Herlöv
og Jóhanna leiða hugi sína saman.
Ejbek og Lára falla hvort öðru vel f
geð. Vermundi er illa víð veru stú-
dentanna. Hann vill koma peim í
burtu „svo peir dreifi eigi hugsunum
Láru,“ og frú Kranz lofar að hjálpa
honum til pess. Hans byr inn f runni
við skemmtigarðinn. Hann er að bfða
eptir pví, að hjeraðsdómarinn komi
og taki stúdentana fasta samkvæmt
lysingunni, sem liann gaf honum.
Annar páttur endar á pvf, að fólkið á
Strandberg gengur til kvöldverðar. í
pessum pætti hafa allar aðalpersón-
urnar kynnzt hver annari, t. a. m. Her-
löv Jóhönnu, Eibek Láru og Hans
hjeraðsdómaranum Kranz.
Þriðji páttur er og tvískiptur:
1. syning er stofa að Strandbergi.
Kranz kemur að Strandbergi með lys-
inguna á Skripta-Hans og Kristni
Bægifót. Hann verður sannfærður
um, að peir Herlöv og Eibæk sjeu
pessir strokupjófar. Assessorinn er al-
veg á sama máli. Frú Kranz trúir
pessu ekki, en lætur petta gott heita,
til pess að stúdentarnir verði að fara í
burtu. Hún gefur pað ráð: Að láta
stúdentana sofa í friði um nóttina,
setja vörð um húsið og taka pá fasta
morguninn eptir.
2. syning er herbergi á efsta lopti
á Strandbergi seint um kvöld. Þar
eru tvö herbergi til hægri og vinstri
handar. í öðru peirra sefur Vermund-
ur, en stúdentarnir eiga að sofaíhinu.
Herlöv segir Eibæk frá pvf, að hann
sje trúlofaður Jóhönnu og fer svo að
hátta. Eibæk er eptir. Lára kemur
inn til pess að segja honum frá peirri
hættu, sem yfir honum vofi. Eibæk
kveðst eigi hræddur vera, en grípur
tækifærið til að biðja hennar. Lára
segir liann koma of seint, pvf hún sje
„svo gott sem trúlofuð Vermundi.“
Og um leið fer hún burt úr herberg-
inu. í byrjun pessarar syningar hef-
ur Hans komið irin um glugga, laum-
azt inn í herbergi Vermundar og stol-
ið vasabó.i hans. Nú ætlar hann að
reyna að komast út aptur. Eibæk nær
honum. Þeir talast lengi við. Hans
skilur við hann með hrærðu hjarta.
Seiuni liluti pessarar syningar er mjög
alvarlegur og fagur. í pessum pætti
er vandræðahnúturinn hnyttur sem
harðast. Stúdentar eru álitnir stroku-
pjófar. Og Eibæk heldur, að Ver
mundur muni taka Láru frá sjer.
Fjórði páttur er að eins ein syn-
ing. Það er stofa að Strandbergi,
snemma morguns. Kranz ráðfærir
sig við konu sína, assessorinn og Ver-
mund. Síðan heldur hann kátlegt
próf yfir stúdentunum. Þá kemur
Hans til sögunnar og greiðir úr allri
flækjunni, leysir hnútinn. Hann sann-
ar Láru og Jóhönnu að Vermundur
eigi sjer kærustu f Höfn. Svo sann-
ar hann sakleysi stúdentanna fyrir
Kranz, og skilar aptur vasabók Ver-
mundar. Hann segir Kranz, að hann
sje Skripta-IIans, hleypur síðan út og
kemst undan. Þannig sannast sak-
leysi stúdentanna. Og lofa peir
Kranz að pegja yfir misgripum lians.
Eibek fær Láru, Herlöv Jóhönnu en
frú Kranz byður Vermundi að koma
heim með sjer. Og pað kveðst liann
muni piggja. Leikritið endar með
allmiklum samsöng, enda eru allir
sáttir heilum sáttum.
Leikurinn á laugardagskveldið
var gekk mjög vel yfir höfuð að tala.
En saint er engin efi á pví, að pessum
leikendum fer fram, pvf optar sem
peir endurtaka leik pennan. Það er
pvf eigi nema sanngjarnt, að geyma
dóm sinn um leikendurna, pangað til
peir eru búnir að leika tvisvar; pví
fáir eru f ullkomnir smiðir í fyrsta sinni.
En svo mikið er pegar óhætt að segja,
að leikendunum hefur yfir höfuð tek-
izt mæta vel.
Á laugardagskveldið stóð nokkuð
lengi á syningarbrejtingum, en pað
er að líkindum eigi hægt að gera við
pví. Það er sjálfsagt húsnæðinu að
kenna og skorti á leiktjöldum og öðr-
um sjónleika tilfærum.
Áhorfendurnir mega ekki skila
við dyrnar f eim hluta af aðgöngu-
miða sínum, sem röð og nr. er prent-
að á. Þann miða eiga menn að geyma,
meðan á leiknum stendur, til pess að
geta fundið sæti sitt og helgað sjer
pað. Sumir skiluðu pessum miða 4
laugardaginn var, og varð pað peim
til ópæginda.
Konur ættu helzt að sitja ber-
höfðaðar í leikhúsum. Að minnsta
kosti ættu pær eigi að hafa mjög háa
hatta á böfðinu, svo pær byrgi eigl
með höttunum leiksviðið fyrir peim,
er sitja að baki peirra. Þess vegna
hafa fjölda margar konur pann góða
sið, að sitja berhöfðaðar á leikhúsum.
Þótt mönnum pætti almenni mjög
vel leikið á laugardaginn var, pá
klöppuðu áhorfendurnir samt mjög
lítið. Það kemur óefað mikið if pvf,
að margir peiria eru lftt vanii leik-
húsum. Þegar mönnum pykir vel
leikið, pá klappa menn. Einkum er
klappað, pegar tjaldið fellur og peg-
ar einhver loikendanna, sem vel hefur
leikið, gengur út af leiksviðinu.
H. P.
Miklar byrgðir. Lægstu verð. Lát-
ið ekki bregðast að senda eptir J. M.
Perkius stóra príslista, með myndum,
hann er frí. Kaupið yðar fræ af hon-
um og hafið fallega garða, pvf liann
hefur pær mestu byrgðir í landinu að
velja úr.
Addr: 241 Main Str.
Winnipeg.
HlarRet Square Winqípeg.
(Andspænis MarkaSnum).
Allar nýjustu endurbætur. Keyrsla ókeypis til
og frá vagnstoðvum. ASbúnaCur hinn bezti.
John Baird,
eigandi,