Lögberg - 10.02.1894, Page 2

L'V,P>F,F. LAUGATlDAnjNN 10. FEBPÚAR 1804.
ö g b t r g.
Gerið út a8 143 Princass Str., Winniptg Min
I Tl, e 7,ö;berg Príntin; & Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, I 89o).
Ritstjóri (Editor);
EITSiAR H/ÖRLEIFSSON
Businf.ss manager: fí. T. PjORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar i eitt
skipti ‘25 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuSinn. Á s'.ærri
auglýsingum eBa augl. um lengri tíma af
sláttur eptir samningi.
BUSTAD A-SKIPTI kaupenda verður að tii
kynna tkriflega og geta um fyrvtrandi bú
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
biaðsins er:
TKE LÓCBERG PI^INTINC & PUBLISIf. CO.
P. O. Box 388, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖfiBERfi.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— LAUGARDAOIHN 10. FEB. 1894.—
tST Samkvœm íanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang'.
ty Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fj'rir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hœfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr biaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. O. Money örders, eða peninga í Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
rísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
í Nova Scotia eru talsverðar við-
sjár ineð mönnum út af efri málstofu
pingsins J>ar, sem kölluð er Legisla-
tive Council. Málstofa pessi er leyfar
frá p>eim tíma, J>egar Nova Scotia var
sjálfstæð brezk nýlenda, en er orðin
gersamlega gagnslaus og úrelt nú,
eptir að fylkjasamband Canada hefur
myndazt. Fielding, stjórnarformað-
urinn par, er að reyna allt, sem í hans
valdi stendur, tilpess að afnema mál-
stofuna, en pað gengur örðugt. Hann
hefur pegar fyrir nokkiu fengið loforð
hjá peim er sæti eiga í málstofunni
að peir skuli greiða atvæði með af-
námi hennar. En peir fá 800 dollara
um árið fyrir að gera ekkert, og svo
hafa peir sjeð eptir loforðum sínum,
og blátt áfram svikizt um að standa
við pau. Nú er ómögulegt að af-
ntma málstofuna nema með hennar
samjiykki, með pví að hún er einn
lduti iöggjafarvaldsins. L’n Fielding
er ekkí af baki dottinn; hann hyggst
nú að sækja um vald fyrir framkvæmd-
srstjórnina til að fjölga þingmönnum
efi i málstofunnar, og með pví tryggja
sjer Rtkvæðamagn par til að afnema
hána.
fylkið, sem er nú orðið gamalt mál.
Hrefið um syningunavirðist vera frem-
ur gagnslítið, ef augamiðið er að kom-
ast að nokkurri niðurstöðu. Það er
vitanlega örðugt að segja, hvort fylk-
ið hefði verið betur auglyst inni á
■iiálfu beimssyningar svtbðinu, par
sðm auðvitað allur manngrúinn kom,
en par sem jafnframt afurðum Mani-
toba hefði verið skipt í marga staði,
og par sem svo margt var að sjá, að
einstök atriði hlutu að festast lítið í
liuga manns, eða utan syningarsvæð-
isins, J.ar sem færri voru á ferðinni,
en líka færra, sem glapti fyrir. Stjórn-
in heldur pví fram, að sín aðferð hafi
verið betri, og hún hefur á slnu tnáli
menn eins og Mr. Awrey, umboðs-
mann Ontario-fylkis á syningunni,
sem hefur lyst yfir peirri sannfæring
sinni, að Manitoba hafi verið bezt aug-
lyst af öllum fylkjum Canada.
Mr. Sifton, lögstjórnarráðherra
fylkisins, talaði all-rækilega nú í vik-
unni um hin tvö atriðin, sem minnzt
hefur verið á. Stjórninni hafði verið
fundið pað að sök, að húu skipti ekki
skólastyrknum rjett milli hjeraðanna;
að í stað pess að dreiía honum út um
allt fylkið í hlutfalli við tölu barn-
anna, eins og stjórnin hefur gert,
hefði hún átt að skipta honum eptir
menntunar-árangiinum. Lögstjórn-
arráðherrann kvaðst gersamlega mót-
fallinn peirri skcðun, og að með pví
að stjórnin gæti ekki lagt fram meira
fje en hún gerði, teldi hún betra að
skipta styrknum á pá leið, að hvert
einasta barn gæti notið hans að ein-
hverju leyti og fengið nokkra fræðslu,
heldur en aðfáein peirra fengju mikla
menntun, en önnur alls enga. Það er
naumast vafi á pví, að meiri hluti fólks
úti um landið er á sama máli og stjórn-
in í pví efni. Viðvlkjandi Northern
Pacific-brautinni setti Mr. Sifton fram
pá spurning, hvort nokkur mundi vilja
sleppa fyrir | millíón dollara hlunn-
indum þeim sem fylkið hefði haft af
komu brautarinnar, niðursetta flutn-
ingsgjaldinu, porpum og byggðum o.
s. frv., og varð enginn maður til að
svara peirri spurningu játandi,-sem
ekki var heldur von.
pað eru allar horfur á pví, að hún
muni allt a.f verða pað meira og meira
með hverju árinu“.
Á yfirstandandi öld hefur tala
Enskumælandi manna fimmfaldazt
mun hafa verið um byrjun aldarinnar
um 25 millíónir, en er nú að minnsta
kosti 1^5 millíónir. Engin önnur
tunga hefur útbreiðst með svo mikl
um hraða, og ekkeit atriði í sösru hins
borgaralega lífs meðal þjóðanna er
merkilegia en petta. í öllum álfum
heimsins er enskan að vinna sigur.
111 bænarskrá.
(aðsent).
Ileimsmálið.
Umræðurnar um fjárlötrin ocr
y r> n
meðferð stjórnarinnar á almennings
fje síða«íliðið ár hafa staðið yfir í
fylkispingínu undanfarna daga, og
pað leynir sjer ekki, að stjórnin hefur
bæði töglin og hagldirnar, bæði að
pvl er snertir málstaðinn og röksemda-
færsluna. Deir tveir pingmennirnir,
sem telja sig báðum flokkum óháða,
Mr. Fisher, pingmaður fyrir Russell,
og Mr. Prendergast, pingmaður fyrir
fít. Boniface, hafa líka báðir lyst yfir
p> í, að peir geti ekki betur sjeð, en
að vel og samvizkusamlega hafi verið
farið me.ð fje almennings og svo mik-
ill sparnaður í frammi hafður af stjórn-
ánni, sem sanngjarnt sje að ætlazt til.
I>að sem mönnum hefur einkum
orðið Að umræðuefni ( pinginu er
syning fjlkisins í Chicago, framjög
fylkisins ti'l skólanna og kostnaður-
ánn við að fá Nortbern Pacific inn í
í grein, sem uylega hefur staðið
í hinu merka pyzka tímariti Preus-
sische Jahrbuecker, er grein eptir Ilr.
Schroer um pað, hve mikil pörf sje á
að kenna í öllum skólum eitthvert að-
almál, heimsmál, og heldur höfundur-
inn pví fram, að pað eigi að vera ensk
tunga. Hann fordæmir með öllu all-
ar tilraunir, hvað vísindalegar sem
pær sjeu, til að búa til nytt heimsmál,
sem engin pjóð talar, eins og t. d.
Volapyk. Eptir hans skoðun er það
óhugsandi, að slíkt mál, sem hvorki
hefur neinar bókmenntir, nje sögu-
legan proska, nje málfræðislegt sam-
anhengi við önnur mál, geti almennt
orðið notað, af peirri einföldu ástæðu,
að þeir verði ávallt sárfáir, sem fari
að hafa fyrir að læra pað, áður en
farið sje að nota pað almennt. Slíkar
tilraunir sjeu líka alveg þarflausar,
með pví að pegar sje til alheimsmál,
mál, sem breiðst hafi út yfir alla jörð-
ina, og hafi, einmitt vegna þess, hve
auðvelt sje að læra pað, komizt svo
laugt á undan öðrum tungumálum,
að eigi sje unnt að hamla pvl, að pað
verði notað I viðskiptum manna af ó-
líkum pjóðum. Og petta mál segir
hann sje ensk tunga.
Prófessor Schroer varar lesendur
sína við að hugsa sjer of hátt moð
enskuna, pví að pað sje towvelt að
læra að tala og rita liðugt og alveg
rjett tunga, sem standi jafn-hátt og
enskan í menntur.arlegu tilliti; en
fyrir allan þorra manna sje ekki pörf
4 slíku. Jafnvel meðalmenn meðal
Englendinga sjálfra hafi all-takmarjc-
að vald yfir móðurmáli sínu, og I dag-
legu tali purfi 'litla orðmergð, sem
auðvelt sje að afla sjer. Þetta má
segja um allar tungur, en af því að
svo litlar beygingar eru 4 enskum
orðum, og af pví að orðaskipunin er
svo einföld, er auðveldara að nema pá
tungu en aðrar. „Ensk tunga“, segir
prófessor Schroer, „er heimsmálið, og
Ilr. ritstjóri!
Mig langar til að leiða athygli
yðar og lesenda yðar að pví, að pað
er verið að bera hjer um bæinn vneð-
al íslendinga bænarskrá, sem er blátt
áfram — skammarleg, svo jeg leysi
ofan af skjóðunni umsvifalaust og af-
dráttarlaust.
Bænarskráin er stíluð til Dr. M.
Ilalldórssonar í Park River, og er par
skorað á liann að flytja hingað norður.
Slíka rekistefnu út af fyrir sig mætti
nú líta 4 sem meinlausan leik. Það
er svo sem auðvitað, að árangurinn af
henni getur ekki orðið neinn. Ef
nokkuð er hæft í peim sögum, sem
borizt hafa hingað norður af velgengni
Dr. Halldórssons syðra — og jeg ef-
ast ekki um að pær sjeu sannar — pá
mætti læknir pessi vera í meira lagi
| grunnhygginn og flasfenginn, ef hann
færi að flytja sig hingað norður eptir
áskorun fáeinna ÁVinnipeg-íslendinga
En auk pess stendur svo á, að pað er
gersamlega óhugsandi, að honum
auðnaðist að setjast hjer að og stunda
hjer lækningar, pótt hann gerði til-
raun til pess. Það er skylaus laga-
staður á móti því, og pað er engin
hætta á öðru, en að þeir læknar, sem
hjer eru fyrir, mundu færa sjer pað í
nyt. Hvað æskilegt sem það pví
kynni að vera. að Dr. Halldórsson
I flytti hingað—og jeg efast ekki um að
I hann sje góður læknir"— pá eru eng-
in líkindi til að pað mundi takast,
livað eindreginn sem vilji Winnipeg-
íslendinga kynni að vera í því efni.
Samt sem áður mætti telja petta
sem meinlausan leik, eins og jeg sagði
áður, ef ekki fylgdi annað verra með.
Bænaskráin er sem sje orðuð á pá
leið, að pað er eins og hún sje samin
I því skyni einu að ófrægja pann ís-
lenzka læknir, sem þegar er hingað
kominn, Dr. Ólaf Stephensen. Það
er tekið fram í bænarskránni, að hjer
sje enga íslenzka læknishjálp að fá,
°g hjer sje enginn maður, sem hafi
vit á íslenzkum sjúkdómum. Og
petta er staðhæft, jafnvel pótt pað
isje alkunnugt, að sá læknir, sem hjer
er, hefur staðizt embættispróf við
læknaskólann I Reykjavík, hefur par
á.eptir leitað sjer meiri pekkingar í
Kaupmannaliöfn, hefur verið settur
hjeraðslæknir á íslandi, og hefur með-
al annars gefizt svo vel sem læknir
hjer í bænum, að það mun vera örð-
ugt að benda á þann sjúkdóm, sem
fslendingar hafa sýnt honum enn, og
hann hefur ekki pekkt. Það hefur
[ enda komið fyrir optar en einu sinni,
að hann hefur þekkt rjett pá sjúk-
dóma, sem hjerlendir læknar hafa
stórkostlega villzt á.
Er svo rjett, heiðarlegt, göfug-
mannlegt, kristilegt, að bera út með-
al almennings aðra eins staðhæfing
eins og pessa, og tæla menn til að
skrifa undirhana?
Og svo er sagan enn ekki full-
sögð! Það er á allra manna vitorði,
að par sem fyrirstaða hefur orðið með
að fá undirskriptir undir skjal petta,
par hefur tækifærið stundum verið
notað af piltum peim sem eru að
hlaupa um með bænarskrána til pess
að ófrægja flr. Stephensen, koraa pví
inn í menn, að hann sje að engu nyt-
ur. Lr petta bærnilegt ferðalag, og
mundt nokkur vilja láta gera sjer
sllkt?
Eini árangurinn, eína synilega
augnamiðið með J>essa bænarskrár-for-
smán verður J>annig að skaða vita-
saklausan mann og hnekkja pvi, að
hann geti gert löndum vorum hjer í
bæ fullt gagn. Það er undra lofs-
verð frammistaða — finnst mönnum
ekki?
Það hafa nokkrir valinkunnir
menn skrifað undir pessa bænarskrá
— pví miður, — menn,sem ekki vilja
vamm sitt vita, engum manni mein
gera, en öllum vera til góðs. Það er
Htill vafi á pví, hvernig á undirskript
þeirra stendur — peir liafa annað-
hvort ekki lesið bænarskrána, eða pá
lesið hana í svo miklum flyti, að peir
hafa ekki tekið eptir, hvað I henni
felst. Þeir menn ættu að heirnta
bænarskrána aptur og stryka nöfn sín
út af henni. Og peir sem enn verða
fyrir lieimsóknum umrenninga peirra
sem eru að burðast með bænarskrána
ættu að vísa peitn sem bráðast á dyr
og ráðlaggja peirn piltum að taka sjer
eitthvert sæmilegra verk fyrir bendur,
eða pá rorra heima á rúmum sínum, ef
Jeir geta ekki fengið neitt annað
að gera.
Jeg vona, að þjer, herra ritstjóri,
synjið mjer ekki um að taka pessa
grein í blað yðar. Jeg vona, að eng-
inn geti skilið hana svo, sem jeg sje
að draga úr læknisheiðri Dr. Hall-
dórssons, pví að jeg vil ekkert annað
en
fl'air play.
Samtal milli Jóns oglijama
(Jón kemur frá N. sveit til að finna
Bjarna frænda sinn 1 A.)
Framh.
J. Það er vöntun peninga, sem
að ykkur gengur. Þið hljótið að vera
framúrskarandi heimtufrekir eða með
öðrum orðum, pið hljótið að gera
ákaflega miklar kröfur til skemmtana
eða annara sjerstakra lífspæginda. Jeg
sje ekki að ykkur vanti margt af hinu
nauðsynlega sem út heimtist til að
geta haft heilsusamlegt og þægilegt
líf, eða ætlið þið að geyma pá sem
varasjóð ef einhverjar misfellur kunna
fyrir að koma I atvinnugrein ykkar?
Víst væru pað hyggindi, sem I hag
geta komið.
B. Jegsjeað pú ert mjög ó-
kunnugur ástandi okkar og viðskipta-
lífi, pví meiningin er, að okkur vant-
ar ekki svo mjög peninga til að auka
Iífspægindi okkar heldur til pess að
geta haldið peim sem við höfum.
J. Hvað er petta? haldið þeim
sem pið hafið? Er ekki eignarrjett-
urinn friðhelgur fyrir ykkur, eruð pið
ekki I frjálsu landi, njótið pið ekki
verndunar laganna?
B. Jeg svara öllum spurning-
um pínum jáíandi, en samt er ekkert
óeðiilegt við pað, að okkur vantar
peninga til að halda pvl sem við höf-
um, pví mergurinn málsins er að við
eigum ekki nema að nafninu til pað
sem við höfum undir hendi; margir
okkar hafa tekiðöll verkfæri oghesta-
pör að láni, sem mikið er enn pá ó-
borgað í, og til tryggingar fyrir peim
skuldum höfum við orðið að veðsetja
lönd og gripi, og ef ekki er borgað’á
gjalddaga, er hætt við að allt verði
tekið og selt, og ef svo fer pá er allt
farið, eign og óðal og öll þessi lífs-
pægindi, sem pú sjer. Þú sjer nú að
það er naumast ófyrirsynju, þó við
köllum harða tíma, pegar peninga
vantar til J>ess að geta haldið J>ví, sem
við höfum.
J. Jeg fer nú að vísu að skilja
betur, en undrandi er jeg ocr fleiri
iippíysingar þarf jeg að fá; það” hlyt-
ur að hafa verið eitthvað bogið við
það sem blöðin hafa sagt um ástæður
ykkar. En látum okkur nú sjá samt,
jeg trúi pessu ekki fyr en pú synir
Ijóst cTæmi.
B. Jeg skal pá segjaþjer ástæð-
ur mínar. Eins og þú vissir, fluttist
jeg hingað fyrir 8 árum og tók hjer
heimilisrjettarland, og var fjelaus að
undanteknum 2 kúm og mátti þvi til
að vinna út til pess að fá peninga til
að lifa á og koma upp húskofa" ofan
yfir mig, pá var hjer strjálbyggt og
akuryrkja var pá I smáum styl, þar
járnbrautirnar voru pá I fjarlægð; pá
var lágt verð á hveiti og lág; kaup
gjalj og pví seinfengnir peningar fyr-
ir ajla. Eptir 2 ár var jeg húinn að
eignast UAapar, plóg Qg herii og vagn-
ræfil. Mínar fyrstu 2 kyr átti jeg J>4,
en ungviðin undan peim ljet jeg upp
í uxana. Það ár braut jeg og bak-
setti af landi mínu 10 ekrur, 8. árið
hafði jeg uppskeru af þeim og var þá
skuldlaus; það ár braut jeg 20 ekrur,
næsta ár fjekk jeg cignarrjett á landi
mínu og á sama tíma veðsetti jeg Jað
fyrir peningaláni, sem jeg brúkaði til
að kaupa annað land og borga niður I
hestapari, sera jeg keypti. Nú lagði
jeg allan hugann á að yrkja lönd
þessi, svo að nú purfti jeg að fá mjer
öll verkfæri, sem voru pá afardyr. Jeg
fór smámsaman að verða á eptír með
að borga mínar nótur, því árlega upp-
skeran borgaði ekki þarfirnar. Samt
hjelt jeg áfram. Jeg átti allt af von
á betri uppskeru og betri prísum, en
jeg hreppti. Nú lief jeg brotið 4
þessum löndum 200 ekrur.hef 2 hesta-
pör og 2 tryppi, 13 nautgripi, nokkur
svln og fugla. Hús hef jeg byggt,
sem hafa kostað mig 1000 dollara,
verkfæri hef jeg tekið upp á $650 og
2 hestapör upp 4 $9Ö0, samtals $2,550
Auk pessa keypti jeg landið fyrir
800 dollara.
J, Þetta er áræði og áframhald,
enda koma hjer út háar tölur, en hvað
skuldar pú mikið og hvað eru rent-
I urnar háar?
B- Allar skuldir mínar eru hjer
um bil $1700 og renturnar eru afbeim
frá 8 til 24 prct! P
J. En pað sem pú hefur keypt
auk árlegs eyðslueyris er $3,350 og
hefurpvl borgað $1650 og þetta hefur
pú mest allt borgað áöárum; pú seg-
ist hafa lagt allan hugan á akuryrkj-
una; afraxtur hennar hefur pvl hlotið
að borga pessa upphæð, og að meðal-
tali hefur pú borgað árlega $275; þú
| parft pví naumast önnur 6 ár pangað
til pú getur orðið skuldlaus.
\ B. Jeg pyrfti ekki nema eitt ár,
e* Je£ fengi góða uppskeru og crott
verð fyrir hveitið, en ef það verður
ekki, sje jcg ekki annað en allt verði
af mjer tekið næsta haust.
J. Það getur pó ekki átt sjer
stað, pví meira virði er höfuðstóll pinn
en pað sem þú skulclar,eða hvers virði
álítur pú eignir plnar?
B. Ef jeg væri óneyddur til að
selja, mundi jeg ekki láta þær fyrir
minna en $4000, og jeg er full-viss
um að pær eru þess virði.
J. Þú parft þá ekki að láta
helming þeirra upp I skuldir pínar,og
hvernig getur pú pá orðið öreigi?
B. Því er svo varið, að fyrst
purfti jeg að taka peningalán fyrir
landið, sem jeg keypti, og veðsetti þá
mitt eigið land^ eptir pað lenti jeg í
skuldum fyrir verkfæri og timbur,
svo pá purfti jeg að veðsetja hitt
landið móti peningaláni. Nú pegar
hveitið fjell I verði hrökk uppskeran
ekki til að borga mínar nótur, svo jeg
nej ddist pá til að taka bankalán og
veðsetti fyrir pví alla gripi mlna og
hesta. Af þessu sjer þú, að allt, sem
jeg hef undir hendi, er veðsett, og jeg
hef undirgengizt að borga mínar nót-
ur á vissum tímum. Ef jeg nú get
pað ekki, hef jeg ekkert á móti þvl
að segja, pó lánardrottnar mlnir komi
einn góðan veðurdag og selji allar
eignir mínar fj-rir hvaða verð sem I
þær er boðið. En af því að pessi al-
menna peninga-þurð er, er jeg full-
viss um, að pær verða ekki keyptar
fyrir eins mikla upphæð og jeg skulda,
og ®f nú tilvantar, fá peir mig dæmd-
an til að borga, ef jeg kynni að eign-
ast peningavirði aptur. Svona er nú
ástandið bjá okkur og petta er gang-
urinn málsins.
J. Vissir pú ekki, pegar pú
varst að taka lánin, hver hætta gat
verið á ferðum, ef pú gætir ekki stað-
ið I skilum?
B. í rauninni vissi jeg pað, en
mestu af skuldum pessum var safnað
4 góðu árunum, og pá var álitið að
eitt eða tvö ár borguðu allt saman og
jafnvel mikið meira, og pá voru meDn
ekki hræddir við pá hættu að geta
ekki borgað, og pá virtust manni al-
veg óumflyjanleg verkfærakaup og
hesta, til pess að geta náð sem allra
fyrst ogsem allra mestum fjársjóð úr
jörðunni. Við ætluðum að komast I
jarðríkissælu á tveimur eða premur
árum. En nú sjáum við um seinan,
að við höfum farið of flast, pví ef illa
fer nú fyrir okkur, hefði verið betra
fyrir okkur að hafa minni lífsþægindi
og vissari oignastofn; við hefðum vel
getað komizt af með uxa I staðinn fyr-
DR
fuccr
W CREAM
BAKING
POWDfR

hið BEZT TILBÚNA.
Óblönduð vlnberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonia eða
önnur óholl efni.
40 ára roynzlu.