Lögberg - 22.04.1894, Blaðsíða 2

2.
LÖGBEEU LAUGA.RDAGINN 18. APRÍL 1894.
Sögberg.
liei 6 út aC 148 Prinoess Str., Winnipeg Man
of T) e l.iigberg Printing ör Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, 189o).
Ritstjóki (Editor):
EINAR HföRLEIFSSON
BosJness manager: B. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 or6 e6a 1 þuml.
dálkslengdarj 1 doll. um mánuðinn. A stærri
auglýsingum e6a augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
fiÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verður að til
kynna tknjleqa og geia um fyrverandi bú
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TJJE LÓCBEFJC PIJINTINC & PUBLISH- C0.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
F.UITOK LÖÍiBERfi.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
-- I.AUGARD aGINN 22. APRÍI. 1894. —
Samkvæm lanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ógild, nema hann 6é
skuldlaus, þegar haDn segir upp. — Bf
kaupandi, sem er í skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang’.
tW Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viöur
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tima, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr biaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá Islandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. Money Orders, eða peninga í Ht
giatered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
t>að virðist vera sönn fyrirmun-
un fyrir fylLisstjórnar-andstæðingun-
um með kosning leiðtoga sinna. Eins
og flestir muna víst, var í fyrra dæmd
ómerk kosning Mr. Macdonalds í
Brandon, sem f>á var leiðtogi aptur-
haldsmannanna á pinginu hjer. Mr.
Macdonald náði ekki kosning aptur,
og varð pá Mr. Davidson, pingmaður-
inn fyrir kjördæmið Beautiful Plains,
leiðtogi I hans stað. Yfir honum
hjekk lika málsókn, sem afarlengi
hefur dregizt, út af kosning hans, og
var pað mál loksins útkljáð á priðju-
daginn var á pann hátt, að kosningin
var dæmd ógild. Eru pví stjórnar-
andstæðingarnir leiðtogalausir af
nyju.
—-------# ■ — i #------—'
Hr. Benedict Gröndal, sem ritað
hefur dóm í íxafold um „Chicago-för1*
sjera Matthíasar Jochumssonar, synist
algerlega vera farinn að örvænta um
pað, að unnt sje að fá pær fregnir um
íslendinga í Canada, sem hann óskar
eptir. Hann minnist á pað sem kom-
ið hefur til orða á íslandi, að senda
menn hingað vestur til pess að kynna
sjer ástandið hjer, og er pví mjög
mótfallinn, segir, að með pá muni
fara eins og með sjera Matthías —
peir muni ekkert hafa nema gott að
segja, pegar peir komi aptur. Hann
treystir sjer ekki til að fá nokkurn
mann í pessa vesturför, sem segi svo
neitt pað er letji menn vesturferðar.
öllu betri sönnun en pessa er naum-
ast hægt að hugsa sjer fyrir pví, að
Gröndal sjálfur muni hafa sannfæring
fyrir pvf, að hjer muni fara bærilega
um menn.
Vjer b^ntum á pað á laugardag-
inn var, hvernigsjera Matth. Jochums-
son hefði I hinni n/ju bók sinni borið
vitni með oss viðvíkjandi atvikunum
að ferð lians til Dakota og samfylgd
Einars Hjörleifssonar. Sjera Matthías
ber vfðar vitni með oss í bók sinni
um pað er oss hefur orðið að ágrein-
ingsefni við Heimskringlu. Einstaka
maður minnist pess ef til vill, að vjer
Ijetum í fyrra vetur í Jjós nokkurn
efa um. að pjóðsagnapingið í Chicago,
sem sjera Matthíasi hafði verið boðið
á, mundi verða neitt sjerstakt merkis-
ping. Heimskringla póttist pá vita
öll undur og skelfing um tilvonandi
ágæti pess, og Þjóðólfur tók pað allt
fyrir hinn áreiðanlegasta sannleik.
L>egar svo sjera Matthías var búinn að
fara til Chicago, sk/rðum vjer frá pví,
að merkurmaður parsyðra, sem tekið
hefði pátt í pessu fundarhaldi, hefði
sagt sjera Matthíasi, að hann hefði
einskis í misst, pótt hann hefði ekki
náð í pennan fund, með pví að hann
hefði reynzt mjög ómerkilegur. Hkr.
vefengdi afdráttarlaust pessa sögu-
sögn. Blaðið s/ndist hafa tekið slíkri
tryggð við pennan makalausa „con-
gress“, að pað var eins og kotnið væri
við hjartað í pví, eí á hann var andað.
Nú hefur sjera Matthías tekið af öll
tvímæli um petta efni. Hanu segir
svo í „Chicago-för“ sinni bls. 34—35:
„Til pjóðsagnapingsins kom jeg of
seint, enda varð ekki síðasti fundur-
inn haldinn sakir hita....Jeg leitaði
á fund oins p/zks fræðimanns, er dr.
Hirsch heitir, og kunnugur var pess-
um „Kongress11; kvað hann mig lítils
í missa, pví ping petta hefði mjög
mistekizt, ocr beztu mennirnir bar
hvergi nærri komið“.— Menn reka
sig ósjaldan á pað, ef eptirtektin er
nógu mikil, að staðhæfingar Lögbergs
reynast áreiðanlegri en sumra annara
blaða.
Tvístringur á Yestur-Islend-
ingum.
Einn af hinum pjóðkunnustu
merkismönnum íslands ritar vini sín-
um hjer vestra á pessa leið í prívat-
brjefi í vetur:
„Þar sem jeg er einn af peim,
sem ekki læt rojer á sama standa um
framtíð íslecdinga í Ameríku, pá
ætla jeg nú að gefa pjer upp skoðan
mína á pví efni. Eins og íslendingar
eru enn settir par í Canada hef jeg
litla trú á, að peir geti viðhaldið
tungu sinni og pjóðerni að öðru leyti
en pví, sem stöðugur innflutnings-
straumur hjeðan ber með sjer tung-
una og pjóðernið. Hætti hann, ótt-
ast jeg að íslendingar sem pjóðflokk-
ur hverfi sem dropi í sjóinn, eða rjett-
ara sem vatn upppornaðrar ár, og pótt
allir íslendingar llyttu vestur á pessa
dreif og ringulreið, sem nú á sjer
stað, og pað á fám árum, pá ætla jeg
peir mundu hverfa á sömu leið. I>ú
mátt ekki fyrir pesaa sök ætla, að jeg
áiíti baráttu ykkar fyrir íslenzkunni
og pjóðflokknum par vestra. árang-
urslausa. Jeg álít sjálfsagt að berj-
ast í pes3a átt meðan auðið er, og
nokkurn árangur kð bafa, og víst er
pað, að allt getur gengið og árangur
orðið mikill meðan útflutningarnir
pangað haldast.— En svo mikið
ttnnst mjer undir pví komið, að vest-
urfluttir íslendingar haldi hóp og taki
höndum saman og berjist sem einn
maður sjer til farsældar sæmdar og
sigurs í samkeppni við aðra, að mjer
finnst lífsspursmál að tryggja pað bet-
ur, en enn hefur tekizt, að svo geti
orðið í framtíðinni. t>essi mikla sund-
urdreifing, sem á er orðin fyrir við-
burðanna rás, hl/tur að vera meinleg
í pessu tilliti; sjerstaklega er voða-
legt, pegar menn hundruðum saman
flana út í að taka lönd, án pess að
kynna sjer svo mikið ástand peirra,
að peir viti hvort par sje fáanlegt
vatn fyrir menn og skepnur, eins og
átt hefur sjer stað með Þingvelling-
ana ve3tra. Yerður ekkert n/tilegt
og framkvæmanlegt ráð fundið til að
korna í veg fyrir pennan ráðleysis
tvístring, en jafnframt til að tryggja
aðkomendutn n/t lönd? Eru ekki
íslendingar vestra pess megnugir að
kaupa upp n/tileg lönd ísamfellu fyr-
ir landa sína, t. d. lönd sem eru reynd
og búið er að koma nokkuð til? Eru
ekki lönd fáanleg, pað er að skilja
heil svæði, vestur við Kyrrahaf, par
sem loptslagið er svo inndæltog heil-
næmt? Væru par landsvæði að fá,
væri pá ekki bezt fyrir allan íslenzka
pjóðflokkinn eða allan porra hans að
safna sjer pangað, draga strauminn
hjeðan að sjer pangað? Sem sagt,
verður ekker gert í pessa átt til að
tryggja framtíð hins íslenzka pjóð-
flokas, tungu hans og pjóðerni vestra,
og gera peim aðgengilegra að flytja
vestur, er prá að bæta kjör sín, og
pykir eigi viðunandi hjer? Hjer er
spursmál, sem lítt hefur verið rætt í
blöðum ykkar vestra og er pó sann-
lega pess vert, allra helzt ef Canada-
stjórn fer að seilast frekar eptir ís-
lenzkum innflytjendum eins og hreift
hefur verið í blöðum vestra. Getur
ekki Canadastjórn, ef hún annars vill
fá íslendinga öðrum fremur til lands-
vistar, sjeð peim fyrir hentugum
löndum, eða mundi hún ekki fást til
peirra afskipta, eða ekki vilja pað til
íslendinga vinna, að gera eitthvað í
pá átt fyrir pá?
„C>ótt jeg játi að eitt hlutverk
civilisationarinnar, og pað eitt hið
stærsta, sje að eyða pjóðernunum,
og öllum peim ertíðleikum og böli,
sem af peirn hefur stafað, svo að par
komi sá tími, að einnig í pjóðernis-
legu tilliti verði ein hjörð, og eitt mál
talað, — pá er mjer ekki sama um
pjóðerni og pá andlegu fjársjóði, sem
við pjóðernin, eins og enn stendur
heimurinn, eru bundin, og munu verða
bundin urn langan aldur eptir oss
látna — pessarar kynslóðar menn;
og hvað okkur snertir íslendinga, pá
er pað ómetanlega nauðsynlegt bæði
fyrir Vestur og Áustur íslendinga að
fslenzkt pjóðerni og tunga sje vemd-
að vestra“.
—Oss er sönn ánægja að pví, að láta
Lögberg færa lesendum sínum penn-
an brjefkafla. Hann s/nir ljóslega,
hve annt sumum merkismönnum á
ættjörð vorri er farið að verða um oss
hjer vestra, og hve hl/jan og
góðan hug peir bera til peirrar við-
leitni, sem s/nd hefur verið til að
halda íslendingum hjer saman.
Að hinu leytinu dylstpað fráleitt
neinum Vestur-íslendingi, að brjef-
kafli pessi er ritaður af nokkrum ó-
kunnugleik, og er slíkt ekki nema
eðlilegt. I>að er t. d. óhætt að full-
yrða, að dreifingin hefur orðið miklu
meiri í brjefritarans augum, en hún í
raun og veru er. Vitaskuld eru ekki
allir Vestur-íslendingar liver annars
nágrannar. En allur porri peirra b/r
innan um mikinn fjölda af öðrum
löndum sínum. -6 stórar og öflugar
n/bendur hafa myndazt, ein í Minne-
sota, ein í Dakota, ein í Assiniboia
(vjer teljum Dingvalla- og I.ögbergs-
byggðir sömu n/lenduna), og 3 í
Manitoba; auk pess eru JMelítan/lend-
an í Manitoba og Vatnsdalsn/lendan
í Assiniboia, sem báðar virðast eiga
góða framtíð, pótt pær sjeu smáar.
Og enn er ein n/lenda í myndun f
Manitoba við Manitobavatn. Svo má
ekki gleyma pví, að íslendingar, sem
í Winnipeg búa,munu vera eins marg-
ir og allir Reykvíkingar, ef til vill
fleiri. Enn fremur verða og landar
vorir heima að hafa pað hugfast, að
samgöngunum hjer í landi er varið á
allt annan hátt en heima hjá peim.
Vegalendin hefur ekki sömu p/ðingu
í Amerfku og á íslandi.
Degar vel er aðgætt, verður pað
alls ekki svo lítið, sem gerthefur ver-
ið í pá átt að tryggja framtfð hins fs-
lenzka pjóðflokks hjer vestra, tungu
hans og pjóðerni. íslenzku n/Iendu-
stofnanirnar hafa verið gerðarí pá átt;
blöð v'estur íslendinga vinna f pá átt;
kirkja Vestur-íslendinga sömuleiðis;
allar fslenzkar samkomnr, og öll við-
leitni til að fá íslendinga hjer til að
lesa íslcnzkar bækur og blöð miðar í
sömu áttina.
Oss er ekki ljóst, að hlaup'ð sje
að pví, að vinna í pessa átt á neinn
n/jan hátt. Brjefritaranum hefur
skilizt svo, sem Þingvellingarnir hafi
flanað að n/lendumyndan sinni, og
honum virðist nauðsyn til bera að
„koma í veg fyrir pennan ráðleysis-
tvítring“. Vjer getum ekki fallizt á
pað, að par hafi verið um svo mikið
flan að ræða. Þegar straumurinn átti
sjer stað vestur í Þingvallan/lenduna,
var par ekki vatnsskortur, og vitan-
lega hefur Lann allt af verið miklu
minni en ráða hefur mátt af pví
hvernig sumir hafa látið. En vita-
skuld hefur vatn protið par sumstaðar
vegna stakra purka, og af pvf að hjer
er enginn hörgull á n/jum stöðum til
að flytja sig í, hefur mðnnum ekki
pótt borga sig að hafa eins mikið fyr-
ir að ná í vatn, eins og meiln hafa all-
víða orðið að sætta sig við í eldri og
pjettbyggðari löndunum.
Að útvega oitt n/lendusvæði
fyrir alla pá íslendinga, sem að heim-
an kunna að koma, er í vorum augum
gersamlega óhugsandi Þess er eng-
in von að Canadastjórn mundi halda
stórum landflákum óbyggðum til pess
að bíða eptir innflytjendum úr neinu
sjerstöku landi. Og að kaupa slíka
landfláka er álíka Ijett fyrir fslendinga
eins og að kaupa sólina. Fyrir vor-
um augum væri pað ekki heldur nærn
pvf eins ákjósanlegt, eins og mönnum
mun virðast pað heima. Kæmist slík
allsherjar n/lendustofnun íslendinga
í framkvæmd, mundi henni óumfl/j-
anleg fylgja einangrun út úr hjer-
lendu pjóðlífi, og íslendingar mundu
par af leiðandi eiga miklu verra að-
stöðu með alla samkeppni við aðra
menn í pessu landi.
Sannleikurinn er jafnframt sá, að
vjer erum ekki heldur nærri eins
hræddir um pjóðerni vort lijer í land-
inu, eins og liinn háttvirti brjefritari.
Vitaskuld skulum vjer ekkertum pað
segja, hvernig um pað kann að fara
löngu, löngu eptir að vjer, sem nú
lifum, erum allir komnir undir græna
torfu. En hitt dylst oss ekki; að pjóð-
erni vort hefur enn sem komið er
síður en ekki tapað með pvf fyrir-
komulagi, sem haft hefur verið. t>að
ber enn ekki á sjer nein s/nileg dauða-
merki, og pað er óhætt að fullyrða,
að engin sönn tilfinning er enn til
meðal Vestur-íslendinga fyrir pví, að
íslenzkt pjóðerni geti farið forgörðum
hjer um pann tíma, er vjer sjáum út
yfirí huganum, eða eigi að gera pað.
Einstaka maður er vitaskuld að gaspraí
pá átt, en mönnunum er s/nilega ekki
alvara, enda er pað í raun og veru allt
annað en pjóðernið, sera peir eru að
berjast á móti. Þessir sömu menn
eru af alefli að styrkja íslenzkt blað
hjer vestra, og hvaða vit væri í pví,
ef peir væru í raun og veru móti sínu
pjóðerni. t>eir eru að berjast móti
kirkjunni, sjerstaklega hinni fyiir-
huguðu skólastofnun hennar, af pví
að mælt hefur verið fram með peirri
stofnun með hliðsjón af pjóðerni
voru. Það er eigi p/ðingarlaust fyr
ir bræður vora heima, að hafa petta
atriði hugfast, pegar peir ætla að
fara að verða hræddir um pjóðerni
vort Vestur-íslendinga.
Jón Olafsson Brn, P. O.,
knjesettur, nppfræddur og sannfœrð-
ur — vonandi.
Herra ritstjóri Lögbergs.
í 18 tölubl. af pessa árs Lögb.
ritaði jeg nokkrar athugasemdir við
sk/rslu herra Jóns* Ólafssonar Bru, P.
O., um Ástandið í Argylebyggð, sem
birtist í 6. nr. næst á undan. í 23.
tölubl. svarar J. Ó. athugasemdum
mínum og í tilefni af pví svari bið jeg
yður að ljá pessum línum rúm í
blaði yðar.
Jafnvel pó jeg sje fyrsti maður-
inn sem hef s/nt höf. (J. Ó.) pá kurt-
eisi að tala við hann opinberlega um
pað málefni sem virðast leggja hon-
um pyngst á hjarta er hann auðsjáan-
lega óánægður við mig; svar hans
leynir pví ekki en með pví jeg pykist
hafa komizt að sanngjarnri niðurstöðu
með sk/rslu minni og finnst að hinu
leitinu svar J. Ó. sprottið af misskiln-
ingi langar mig til að sannfæra hann
og hans mörgu skoðana bræðurl! —
fylgifiskar í pessu sambandi skakkt.
Óánægju-efni höf. virðist stafa af
pví, að jeg færi bóndanum til útgjalda
móti hveitiræktinni fyrst skulda ept-
irstöðvar frá fyrra ári. Nú bið jeg
höf. að gæta pess að eptirst. frá fyrra
ári (ball. af old accts) eru færðar inn
í reikninginn, fyrir formsakir einung-
is, eins og venja er til, pegar ræða er
um skuld frá eldra reiknings ári.
Annað er skattur af landinu og vega-
bóta gjald, en pað eru gjöld til hins
opinbera og verður maðurinn skyldur
að greiða pau, ef hann á að hafa rjett
til lánsins, en landið er skilyrði fyrir
pví að liann geti ræktað hveiti.
Þriðja óánægjucfnið eiu vexlir
af hálfu verði hesta og verkfœra.
Hestarnir og verkfærin eru skilyrði
fyrir pví, að hann geti unnið landið
og ef bóndinn á ekki. höfuðstól, svo
hann geti lagt sjer petta til af sjálfs-
dáðum, verður hann að hleypa sjer í
skuld fyrir pað og borga vöxtu með
hveitinu.
Fjórða er groceries, föt og skóleð-
ur handa bóndanum, konu og 2 börn-
um. Groceries föt og skóleður eru
skilyrði fyrir pví, að maðurinn geti
lifað og unnið, og atvinnan (hveiti-
ræktin) veröur pví að borga. Skil-
yrði eru Hka pau lífspægindi, sem
ekki fást nema I hl/jum, rúmgóðum
og hreinlegum húsakynnum; án peirra
mundi maður ekki haldast við á land-
inu og hveitiræktin verða að engu.
Fimmta eru vextir af peninga-
láni (veðskuldinni). Jafnast veðsetja
menn lönd sín til pess að geta aflað
sjet f.estra pessara skilyrða, og með
pví slik útgjöld koma fyrir á hverju
ári meðan lánið er ekki borgað, hl/tur
hveitiræktin að borga pau.
Höf. hneykslast á pví, að jeg
nefndi konu og börn. Auðvitað eru
pau ekki skilyrði, en valda kostnaði.
Atvinnuvonin gefur manninum sið-
ferðisleg#^ rjett til að fá sjer konu
og flestir s/na lofsverðan áhuga á að
nota pann rjett, pví ,.pað er ekki gott
að njaðurinn sje einn“ enda á góðu
hveitilandi; en hjá skikkanlegum
mönnum eru börnin að eins afleiðing
af kvonfanginu.
Þá er hann óánægður með kostn-
aðinn sem leiðir af hveitimölun. Nú
verður hveitið að malast, og pað fæst
ekki gert nema borgað sje fyrir, eða
vill höf. láta bjóða sjer köku úr ómöl-
uðu korni? Og hver vill pá búa
hana til?
I>á eru lœknishjálp og meðöl.
Treystir höf. sjer til að neita pví,
að menn s/kist I Argyle byggðinni?
eða vill hann halda pví fram, að sveit-
ungar sínir leiti ekki sínum sjúkling-
um læknishjálpar og meðala eptir pví
sem peim er unnt? Það væri að gera
peim til skammar að ósekju. Sann-
leikurinn er sá, að menn s/kjast par
eins og annarsstaðar og meira að segja
steindeyja stundum. t>ó par sje gott
hveitiland, er par enginn ódáins
akur.
Jeg vona nú að höf. og hans
mörgu skoðanabræður átti sig á að
allur sá kostnaður sem jeg færði til
reiknings, stendur I svo nánu sam-
bandi við atvinnu bóndans (hveiti-
ræktun) að hann er /mist skilyrði fyr-
ir henni eða stafar af henni og hveiti-
ræktin lilýtur pví að borga hann.
Þetta er ágreinings efnið; að öðru
leyti virðist höf. sampykkur mjer með
pað sem jeg færði bóndanum til út-
gjalda og get jeg ekki pakkað honum
fyrir pað.
í sambandi við petta vil jeg nú
leyfa mjer að minna höf. (og hans
mörgu skoðanabræður) á, að í ritgerð
sinni tekur hann fram mjög afdráttar-
laust, að „með pvl búskaparlagi, sem
eigi sjer stað I Argyle byggð sje
girt fyrir griparækt11. Þetta er satt,
hvað flesca snertir, pvl pótt nokkuð
sje til á flestum heimilum af nautgrip-
um, svlnum og hænsnum, pá hafa
menn lagt svo mikla áherzlu á hveiti-
ræktina yfirleitt, »ð nautgripa, svína
og hænsna rækt hefur orðið útundan,
og I fæstum tilfellum gert betur en
borgað sig, með pví að leggja búinu
til kjöt, smjer, mjólk og egg; enda
gerði jeg ekki ráð fyrir I sk/rslu minni
að bóndinn pyrfti að kaupa pað. Og
enn segir hann, „að meðan bændur
hafi almennt haft töluvert af gripum,
hafi arðurinn af peim verið miklu
jafnari og dr/gri tekjugreinir, en
hveitiræktin. Nú ætla jeg að vekja
athygli höf. á dæmi, sem tekið er ekki
alllangt frá honum I hans búskapartið,
(ef til vill pekkir hann manninn sem
dæmið er tekið af.) Maðurinn stund-
aði hveitirækt og griparækt, hafði um
Veitt
Hædstu verdl. a heimssyningunni.
•DH*
BAKING
POMDfR
HIÐ BEZT TILBÚNA.
Óblönduð vínberja Cream of T&rtar
Powder. Ekkert álún, ammonia eða
Önnur óholl efni.
40 ára reynzlu.