Lögberg - 23.05.1894, Blaðsíða 2

2.
LÖGtíEEG. MIÐVIKUDAGINK 23. MAÍ 1894.
Vior
G L E II A U G U
fyrir menn mi-
kvæmleg’a eptir
sjöii j>eirra.
Mestu og beztn byrgðir af vörum meS öllum prisum. FáiS augu ySar skoSuS kostnaSar-
laust hjá W. R. Inman, útlærSum augnafræSingi frá Chicago.
W. R. INMAN & CO.
AUGNAFRÆDINGAR.
Stórsaiar og smásaiar
518, 520 Mnln Htr*., WimnPEO-.
ÍST SendiS eptir ritlingi vorum „Eye-sight-by-Mail,“ svo aS þjer gotiS valiS fyrir ySur
siálfir. ef bier netiS ekki heimsótt rss.
J ö % b e r g.
GehS út aS 148 Princesa Str., Winnipeg Man
of Tkt Ijigbcrg Printing <5r* Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, l89o).
Ritstjóri (Editor):
EINAR HJÖRLEIFSSON
Businrss manager: B, T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar i eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orS eSa 1 þuml.
dálkslengdar; I doll. um mánuSinn. A stærri
auglýsingum eSa augl. um lengri tima af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur að tii
kynna skrijltga og geta um fyrverandi bú
staS jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TtjE LÓGBEIJC PRINTING & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖOBERC.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— miðvikudaoinn 23. maí 1894. —
py gatnkvæm rapc.slögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar haDn segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang’.
Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjatnönnum),
og frá tslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaðið. — Seudið borgun í
P. 0. Money Ordert, eða peninga í Ite
gistered Letter. 8endið oss ekki bankaá
vfsanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Suðausturbrautin.
Manitobastjórnin hefur svarað
forgöngutnönnum suðausturbrautar-
fyrirtækisins og hefur neitað að veita
styrk þatin sem um hefur verið beðið.
Stjórnin sendi tvo menn til J>ess að
skoða land það er brautarfjelagið hef-
ur fengið sem styrk frá Ottawastjórn-
inni og boðið fylkinu sem trygging
fyrir J>v! fje, er umjrar beðið. Annar
J>eirra, Mr. John A. Macdonnell, verk-
fræðingur fylkisstjórnarinnar, gefur
J> i skyrslu um J>au lönd, er hann skoð-
aði, að þau sjeu allsendis einskis virði.
H'nn skoðunarmaðurinn, Mr. M. A.
Feirs, landskoðunarmaður fylkisins,
segir, að um 190,000 ekrur af f>ví
laudi, er hann skoðaði, sjeu vaxnar
trjám frá 2 til 24 f>uml. í f>vermál,
14 000 ekrur mætti nota til landbún-
aðar, og hitt af landinu, um 540,000
ekrur, sje alveg ónytt. Stjórnin lítur
J>ví svo á, sem hún muni ekkert geta
girt sjer úr" pessum löndum, að
minnsta kosti um langan aldur, sem
augsýnilega er alveg rjett, par sem
Ilka svo mikið er til af löndum, sem
m mn geta fengið fyrir ekkert, og að
húu hafi enga tryggingu fyrir f>vf fje,
sem farið er fram á að hún leggi fram.
Sjálfsagt J>ykir nú voru íslenzka
samtíðarblaði, sem er farið að verða
ótanngjarnara og stóryrðara en vjer
he’ðum búizt við, J>ar sem J>að hefur
jafn-stilltan og gaetinn ritstjóra —
sjálfsagt f>ykir J>ví, segjum vjer, að
J>etti svar stjórnarinnar sje Ijós vottur
f>ess, að stjórnin sje seld C. P. Ií. fje-
laginu, eptir pvf sem pað talaði á
laugardaginn var. Vjer getum ekki
neitað pví, að oss virðist sú niðurstaða
vera nokkuð út í hött og staðhæfing-
in fremur óviðurkvæmileg, pegar
pess er gætt, hve sakargiptin er stór-
kostleg. Hjer er sem sje, J>vf miður
ekki að ræða um neina samkeppni við
C. P. R. Stjórnin hefur margsinnis
tekið pað fram, að ef trygging fengist
fyrir pví, að brautin yrði lögð austur
til Superiorvatnsins, og gæti pannig
keppt við C. P. R., pá væri hún fús á
að veita stórkostlegan styrk. En nú
er ekkium neittslfkt að ræða. Braut-
in mundi verða að eins einstökum
pörtum fylkisii.s að gagni. Og með
pví að svo er ástatt, f>á vrðist oss
f>að ekki nema lofsvert, að hún fari
gætilega, ekki sízt par sem dágóð
reynsla hefur fengist fyrir pvf, live
auðvelt er að láta járnbrautafjelög
standa við loforð sín.
Stórkostleg rjettarbót
er pað í vorum augum, og, að því er
vjer hyggjum, f augum flestra manna,
sem verulegu atvinnufrelsi lafa
kyr.nzt, að vistarskyldunni er nú að
mestu ljett af fólki á íslandi. Frá
1. apríl siðastl. voru allir eldri en
prítugir undan henni leystir, karlar
jafnt sem konur, en fólki frá 22 til 30
ára er gerður kostur á að leysa sig
undan henni eitt skipti fyrir öll, körl-
um með 15 kr. gjaldi og konum með
5 kr. gjaldi. Svo fullkomin vistar-
skylda hvflir nú að eins á J>eim sem
yngri eru en 22 ára. X>eir sem leyfis-
brjef purfa enn, 22—30 ára gamla
fólkið, eiga að hafa útvegað sjer pað
hjá lögreglustjóra fyrir 1. maí pað ár
sem peir ganga úr vistinni. Fast árs-
heimili eiga allir lausamenn að hafa
og tilkynna pað hreppstjóra eða bæj-
arfógeta á vori hverju eigi sfðar en
20. júnf, að viðlögðum 4—20 kr.
sektum. Húsráðandi ábyrgist lögboð-
in gjöld lausamanna.
ísafold 24. marz segir líklegt,
„að meiri hluti vinnufólks hafi vistað
sig á venjulegum tíma um vistarár
pað er nú fer í hönd, og getur pað pá
eigi hagn/tt sjer lögin fyrr en að ári
liðnu. *En úr ýmsura hjeruðum heyr-
íst pess getið, að vinnandi fólk hafi
dregið að vista sig til pess að bíða
eptir löganum og mun pað pá grípa
pau glóðvolg pegar í stað.“
I>að var sannarlega mál til komið.
að Ijett væri af mönnum á ættjörð
vorri pví ópolandi ófrels', að vera
annaðhvort skyldir til að ráða sig og
ganga í vist, eða verða að öðrum kosti
að kaupa dýrum dómum leyfi til að
leita sjer atvinnu sem frjálsir menn.
Að slík rjettarbót skuli hafa getað
dregizt langt fram á síðasta áratug
19. aldarinnar, er ef til vill einhver sá
ljósasti vottur um apturhaldsandann,
sem ríkt hefur á íslandi.
Islenzk lieimska frá Vesíur
beimi
Vestur-fslenzkri heimsku til verð-
ugrar háðungar hefur ritstjóri ísafold-
ar prentað í blaði sínu bollaleggingar
eptir einhvern hjervilling í Canada
um pað, hvert íslendingar ættu að
flytja sig búferlum, ef peir á annað
borð vilja endilega brott af íslandi.
Landið, sem fyrir pessum spek-
ingi vakir — ja, pið trúið pvf nú lík-
legast ekki, ef pið hafið ekki sjeð ísa-
fold 7. apríl síðastl. en pað er samt
alveg satt — landið er (Jrœnland!
Hvers vegna eiga svo menn, sem
„vilja endilega brott af íslandi“, held-
ur að fara til Grænlands en Canada.
Vjer skulum telja upp ástæðurnar,
sena fram eru fluttar fyrir peirri speki.
1. Af pví að „pað er hörmulegt
til pess að vita, að ísland eins mann-
fátt og pað er, skuli ala upp fólk sitt
að eins fyrir Canada, eins og pað hef-
ur gert síðasta áratug, og hefur ekk-
ert nema skaða og jafnvel óvirðing
fyrir“.— Höf. tfelur augsjfnilega ekki
pi sem alizt hafa upp fyrir ísland á
síðasta áratug. t>að hljóta að vera
mannkostir vesturfaranna, sem vaka
par fyrir honuæ, fyrst hann telur Já
einskis virði, sem eptir eru. Höfða-
talan getur pað ekki verið, með pví
að peir eru svo miklu fleiri, sem heima
sitja, en hinir, sem til Amerfku fara.
En alveg láist honum að s/na fram á,
að hverju leyti peir sjeu svo miklu
meiri menn sem fara en hinir, sem eru
eptir heima. Jafnframt láist honum
°g gersamlega að koma mönnum í
skilning um, að hverju leyti ísland
hefði meiri hag og minni óvirðing af
að „ala upp fólk sitt“ fyrir Grænland
en fyrir Canada.
2. Af pví að „fargjald ætti að
vera mikið minna til Grænlands held-
ur en til Ameríku. Jafnframt tekur
höf. pað fram, að til pess að geta lifað
áGrænlandi, pyrftu íslendingar „auð-
vitað að flytja pangað húslóðsína,
svo sem húsavið, báta, veiðafæri, fjen-
að og húsgögn“. Með slikum flutn-
ingi ætti flutningskostnaðurinn að
verða „mikið minni“ til Grænlands
en Ameríku!!
3. Af pví að fólk parf svo margt
að læra hjer, pað „veit hvorki upp nje
niður“, pegar pað kemur hingað. Is-
lendingar mega ekki koma í cívili-
sjerað land, par sem peir purfa eitt-
hvað að læra og eiga kost á pví. bess
vegna eiga peir 'helzt að fara til
Grænlands, ef peir vilja ekki sitja
kyrrir heima — bora sjer enn lengra
út úr heimsrnenningunni en ef peir
væru á íslandi!
4. Af pví að allt fátækt fólk,
sem byrjar „hjer búskap á sljettun-
um, flosnar upp eptir stuttan tíma“!
5. Af J>ví að Grænland er miklu
betra land en Canada. „Veturinn er
par líkur og á íslandi, sumarið lítið
styttra, en fullt eins heitt, svo að gras
vex par eins vel. Garðávextir vaxa
par einnig sæmilega,“ „en sjórinn og
strendurnar auðugri.“ — Sumarið
„lítið styttra“ en á íslandi, en landið
annars líkt og Island, en fiskur meiri.
Meðan útlendingar rífa upp \ið Is-
land fisk, sem nemur ógrynnum fjár,
verður J>að naumast fyrir fátœkt sjáv-
arins, að menn flytja paðan pangað
sem „sumarið er lítið styttra.“
6. Af pví að „sumir landar
hjer halda, að ef ísland yrði sjálfu
sjer ráðandi, pá ætti Grænland að
falla undir pað“!
Svo vakir sjálfsagt pessi Græn-
lands-flutningur fyrir manninum í
7. lagi af’pví að pað er slík einok-
unarverzlun á Grænlandi, að par má
enginn reka verzlun, nema danska
stjörnin!
Vjer skiljum pað ofur-vel, að
pað sje freistandi fyrir ísafold og
önnur blöð, sem andstæð eru Ameríku-
ferðunum, að flytja slíka endileysu
hjeðan vestan að, sem synishorn upp
á pað, hve fákænir og framhleypnir
einfeldningarnir hjer eru. Eu neyð-
arlega er pað samt gert og vafasamt
að pað lfsi sönnum kristilegum kær-
leika. Rjettara virðist oss pað væri
gert af ísafold og öðrum heiðvirðum
blöðum á ættjörð vorri, að benda
slíkum fáráðlingum á pað með hóg-
værð, að rjettara muni vera fyrir pá
að fara hljótt með bollaleggingar sín-
ar, og helzt byrgja pær alveg inni 1
höfuðkúpum sfnum. £>ar er augs/ni-
lega ekki of mikið inni fyrir samt.
Ef—
í Austra er afarlangt brjef frá
hr. Arna Jónssyni hjeraðslækni í
Vopnafirði, og er par meðal annars
sú frjett, að barnaskóli hafi fyrir
nokkru verið settur á stofn par í firð-
inum og hús keypt handa honum, en
nú sje par hvorki kennari nje nem-
endur. „Barnaskólanefnd er til, en
hún lig^ur í dvala, enda er hagur
manna svo bágborinn, að tæplega
mundi hægt, að halda hjer uppi
barnaskóla.
Á öðrum stað í brjefinu er svo-
látandi klausa:
„Ef vjer hefðum verið lausir við
vesturheimskuna, en í pess stað hefði
eitthvert landbúnaðarfjelag sent hing-
að vel menntaða og ötula agenta og
peir hefðu gengt sínu starfi jafn-
dyggilega og vesturfara-agentarnir
og peirra fylgifiskar hafa gegnt sinni
köllun, pá er jeg viss um, að uú væri
annað uppi á teningnum eu er. Hjer
eru víða góðir landkostir og góð beit
á vetrum; engi er yfir höfuð lítið og
fátt hægt að gera pví til bóta. £>að
liggur J>ví allsendis beint við, að pað
á að stunda túnræktina af alefli, og ef
á pvf hefði verið byrjað strax og
Vesturheimsferðirnar hófust og pví
framhaldfð til J>essa tíina, og mönnum
hefði lærzt, að styia sínum eigin mál-
um og fara hyggilega að í verzlunar-
sökum,hygg jeg að Vopnafjörður væri
nú í tölu bezta sveita á landi voru.
Ef einhver núlifandi manna hefði
komið slíku til leiðar, hefði hann með
betri samvizku getað litið yfir gerðir
sínar, en peir sem lagt. hafa hendur á
að eitra sveitina með vesturheimsku-
ólyfjaninni“.
Já ef — og hefði pað verið, sem
aldrei var.
EJ unnt liefði verið að halda
fólkinu í algerðri vanpekking um alla
skapaða hluti í öðrum löndum, pá er
ekki óhugsandi, að tekizt hefði jafn-
framt að fá pað til að sætta sig við
hag sinn, hvað bágborinn, sem hann
hefði verið. Og „e/*einhver nú lif-
andi manna“ hefði komið pví til leiðar,
að búskapur og verzlun í Vopnafirði
og annars staðar á landinu hefði
breytzt stórkostlega til hins betra, pá
hefði sjálfsagt verið minni ástæða fyr-
ir menn til að flyja paðan.
En til hvers er að tala svona?
Hvers vegna hefur ekki læknirinn á
Vopnafirði gert öll ósköp til að stöðva
útflutningana? Vjer efumst ekki um,
að hann hafi haft góðan vilja á pví, og
pað stóð honum alveg eins nærri og
öðrum. En liann hefur ekki verið
pess megnugur, Hann hefur ekki
einu sinni getað svo mikið, sem sjeð
um að kennsla færi fram í barnaskól-
anum á Vopnafirði, af pví að hagur
manna er svo bágborinn, cptir pví
sem hann sjálfur segir, að tæplega
mundi hægt að halda par uppi barna-
skóla. Hvað á pað svo að pyða, að
vera að viðhafa stór og ljót orð um
Vesturheims-huginn, par sem slfk
eymd liggur í landi? Er pað ekki
eðlilegt; að fólk fysi burt úr henni?
Og er pað ekki gott verk að stuðla að
pví, að menn komizt burt úr henni —
pótt aldrei nema pað sjeu vesturfara-
agentar, sem til pess verða?
— Það er fráleitt neinum blöðum
um pað að fletta, að vesturferðirnar
eru farnar að valda ymsum ópægind-
um í sumum sveitum á ættjörð vorri.
Vinnukrapturinn er orðinn minni, og
vinna dyrari (sem reyndar er nú síður
en ekki tjón fyrir fjölmennustu stjett
landsins, vinnufólkið) og, pað sem
lakara er, pað er mjög trúlegt, að
Ameríkuhugurinn dragi úr framtaks-
semi ymsra manna, sem hálft í hvoru
hugsa til að flytja vestur, en eru pó
ekki ráðnir í pví. En jafnframt virð-
ist oss pegar mega sjá mót á pví, sem
Lögberg hefur fram haldið frá pví
fyrsta, að vesturferðirnar ætli að verða
íslandi að pví gagni, sem geri miklu
meira en vega upp ópægindin. £>að
leynir sjer ekki, að pað er vaknaður í
landinu miklu sterkari áhugi en
nokkru sinni áður fyrir atvinnu- og
samgöngumálum pjóðarinnar og hag
alpyðunnar yfir höfuð, og vjer trúum
pví naumast að nokkur neiti pví, að
pað sje að mjög miklu leyti vestur-
ferðunum að pakka. Vesturferðirnar
eru synilega að vekja leiðtoga pjóðar-
innar af peirra langa svefni. Nú
hafa peir hitann í haldinu, og finna
pað betur og betur með hverjum dMj.-
inum, liggur oss við að segja, að eití-
hvað parf að gera, sem til verulegra
umbóta horfir fyrir hag almennings.
Einn hinn fyrsti verulegi árangur af
peirri breytingu, sem orðið hefur á
hugum rnanna, er afnám vistarskyld-
unnar, sem vjer skyrum frá f pessu
blaði os9 ttl mikillar ánægju. £>að
er enginn vafi á pví, að sú rjettarbót
er beinlínis vesturferðunum að pakka.
Og vjer vonum að annað og meira
muni á eptir fara, svo að jafnvel
læknarinn í Vopnafirði sjái á3tæðu til
að pakkahamingjunnifyrirpað heilla-
atriði í sögu íslands, að flutningar
hófust paðan til Vesturheims.
HEIMILID.
Aðsendar greinar, frumsamdar og þýdd-
ar, sem geta heyrt undir „HeImilið“•
verða teknar með þökkum, sjerstaklega
ef þær eru um biiskap, en ekki mega
þær vera mjög langar. Ritið að eins
öðrumegin á blaðið, og sendið nafn yðar
og heimili; vitaskuld verður nafni yðar
haldið leyndu, ef þjer óskið þess. Ut
anáskript utan á þess konar greinum:
Editor „Heimilið“, Lögberg, Box 368
Winnipeg, Man.]
Tuherculosis (tæring).
Skyrsla—38 blaðsíður á lengd—
hefur nylega komið út frá fyrirmynd-
arbúinu í Ottawa um veiki pessa.
Þeir Director Saunders og Dairy Com-
missioner Robertson sem gáfu skyrsl-
una út, liafa pví miður haft nóg færi
á að gjörkynna sjer veikina, og skyrsl-
an er byggð & reynslu peirri sem peir
hafa haft síðan í júlímánuði 1891 —
að hið fyrsta tilfelli af tuberculosis
kom fyrir á fyrirmyndarbúinu par á
“Jersey”-kú einni. £>að lítur út fyrir
að “Jersey”-kúm sje fremur hætt við
pessum sjúkdómi, en kúm af öðru
kyni, og margar fallegar og vænar
hjarðir af peim hafa verið dfepnar í
New York ríkinu af pví pær hafa ver-
ið syktar á pann hátt. í fyrra voru
680 skepnur drepnar, en par eð “tu-
bereulin” var ekki reynt við pær sem
litu út fyrir að vera hraustar, er ekki
ólfklegt að veikin kunni að vera miklu
meira útbreidd. “Tuberculin” var
uppfundið af Dr. Kock, nafnfrægum
pyzkum bakteriu-Iækni, og pó pað
ekki — eins og menn fyrst gerðusjer
vonir um — lækni sjúkdóminn, pá
hefur pað samt reynztnokkurnveginn
éreiðanlegt til pess að uppgötva hann
og er nú vfða notað til pess. £>að
hefur verið reynt mjög ytarlega á
Ottawa-búinu, og skyrsla pessi synir
greinilega áhrif pess, bæði á heilbrigð-
ar og veikar skepnur. Menn hafa með
pví fundið fyrst vísi veikinnar hjá
skepnum sem litu út fyrir að vera
sterkbyggðar og hraustar, og synir
pað ljóslega hve lengi veikin getur
leynt sjer. £>egar á pað er litið hve
algeng pessi veiki er, og hve hætt er
við að hún geti borizt frá skepnunum
í mennina, pá liggur í augum uppi að
pað er eitt af liinum allra mikilvæg-
ustu heilbrigðis-spursmálum yfirstand-
andi tíma hvernig megi fara að fyrir-
byggja bat>a og verjast henni, og
menn ættu að gefa pví atriði alvar-
lega gaum.
£>að er ómögulegt að gefa nokk-
urt fullnægjandi ágrip af skyrslu pess-
ari, en bændur og aðrir sem vildu
kynna sjer innihald hennar geta skrif-
að eptir einu eintaki hennar til direct-
or Saunders f Ottawa. £>að er mjög
líklegt að hin nyja mjólkur búskapar-
reglugjörð sem fcngin var hjá bæjar-
stjórninni í Winnipeg á pinginu f
vetur, muni gefa Manitoba-mönnum
tækifæri á að pokkja betur brúkun
og nytsemi pess „tuberculins“ sem
varnarmeðali gegn pessari skaðsömu
veiki.
Sterkt nytt kalkvatn blandað sam-
an við linseed olíu er ágætt við bruna.
Vef bómull væitri f pessu um sárið,
°g bleyt hana aptur og aptur óðara
og hún synist pur án pcss að taka
hana frá sárinu. Þessu má halda á-
fram í níu daga ef pörf gerist, pví p&
er farið að koma nytt skinn.
Eptirfylgjandi meðal við hlustar-