Lögberg - 08.08.1894, Blaðsíða 1

Lögbbrg er gefiS út hvern miðvikudag og
laugardag af
ThE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHIN 'Tfs Q
Skrifstola: Algreiðsl ustoia: *
148 Prinoess 8tr., Winnipeg Man.
Kostar $‘2,oo um áriS (á íslandi 6 kr.
borgist fyrirfram. —Einstök númer 5 cent.

Lögberg is puhlished every W'ednesday an)
Saturday by
THE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO
at 148 Princess Str., Winnipeg Man.
S ubscription price: $2,00 a ytar payable
‘n advance.
Single copies 5 c.
7. Ar. |
Winnipeg,
Manitoba, miðvikndaginn 8. ágúst 1894,
Nr. (»1
FRJETTIR
CANADA.
Próf. Wiggins, veðurspámaður 1
Ottawa, lieldur pvi fram, sem annars
er framhaldið af fleirum, að íbCiar
jarðstjörnunnar Mars sjeu um pessar
mundir að gefa ibúum jarðarinnar
merki. Blöðin hafa eptir honum ept-
irfylgjandi kenningu: „Visindalegar
sannanir eru fyrir pví að mannkynið
sje upprunnið á Mars, og hafi lifað
par millíónum ára áður en pað var
ilutt til jarðarinnar, en par liafi orðið
eptir meiri hluti mannanna. Marsbú-
ar skoða oss sem sína týndu bræður,
og hafa verið »ð leita að oss um pús-
undir ára. Þeir hafa sjerstaklega
gert sjer góðar vonir síðan peir sáu
rafurmagnsljósin í borgum vorum.
Við getum talað við pá með merkjum
áður en næsta öld verður liðin. Það
er miklu ljettara fyrir Marsliúa að sjá
okkar merki, on fyrir okkur að sjá
peirra merki, pví að peimsýuist jörð-
in vaxa og minnka líkt og tunglið,
svo að peir eiga hægt með að sjá ljós
á okkar dimma jarðarhelmingi, en par
á móti sn/r jafnan að okkur bjarta
hliðin á peirra hnetti.“
James Beattie í Brandon fann á
föstudagskveldið konu sfna í liúsi
annars manns,sakaði hana um hórdóm
og skaut hana með skammhissu. lvúl-
an kom f kvið konunuar, og vita menn
ekki, hvort konan muni lifa. Beattie
var tekinn fastur.
Hópur einn úr sáluhjálparhern-
um, sem var að reyna að halda guðs-
pjónustu á strætum úti í Quebec á
mánudagskveldið, var gryttur af ka-
pólskum skrfl. Tvær stúlkur úr
hernum meiddust stórkostlega. K.a-
pólski manngrúinn var svo mikill, að
lögregluliðið gat cngan tekið fastan.
Mjög stórkostlegir skógaeldar
hafa átt sjer stað að undanförnu í
Turtle Mountain hjeraðinu hjerf fylk-
inu. Margir bændur voru í mikilli
hættu með unpskeru sína og hús, en
vörðust eldinum af mesta dugnaði og
björguðu pannig eignum sínum.
ÚTLftND.
Santo sá er myrti Carnot Frakk-
lands forsetann hefur verið dæmdur
til aftöku.
Eptir fyrirskipan keisarans, að
sögn, ætlar pýska stjórnin að leggja
fyrir ríkispingið hörð lög gegn anar-
kistum og sósíalistum, og standa yfir
snarpar umræður í pyzku blöðunum
út af pvf máli. Frjálslyndu blöðin
eru pessum fyrirhuguðu lögum mjög
mótfallin, lialda pví fram, að pau
muni að eins hafa pann árangur að
gera óánægjuna og glæpa-tilhneig-
inguna enn meiri en hún pegar sjo
orðin.
Kólora stingur sjer niður um
pessar mundir hjer og par á Hollandi.
Sakamál stendur yfir gcgn 30
anarkistum í París pessa dagana.— Á
ltalíu iiafa verið tekin föst ein ó-
grynni af anarkistum tvo síðustu mán-
uðina, og er búizt við, að citthvað
<2000 peirra verði rekin úr landi. 50
kafa pegar verið gerðir landrækir.
BAJVDARIKIN.
Eptir pví sem sagt er frá Suður
i bikota hafa purkar gert par ógurlegt
tJ<5n í sumar, svo að bændur fá par
víða alls enga uppskeru af neinu tagi.
í Norður Dakota yfirleitt cr ekki bú-
izt við meðaluppskeru, eptir pví sem
blöðin fullyrða.
Islaiuls frjettir.
ísafirði, 8. júní 1894
3. p. m. andaðist hjer í bænum,
eptir langa legu, konan Jóhanna
Pjetursdóttir, um fertugt, gipt Magn-
úsi húsmanni Örnólfssyni, er lifir hana
ásamt 2 börnum.
ísafirði, 15. júní 1894.
Kvkfvesöi.d. Þegar influenza-
pestin gekk hjer í vor, lagðist hún
fremur ljett á börn, en í stað pesp
hefur nú um hríð veiið að stinga sjer
niður á börnum all pung kvefvesöld,
sem á sumum börnum enda hefir snú-
izt upp í lungnabólgu.
8. p. m. andaðist Gísli bóndi
Steindórsson á Snæfjöllum, eptir
fárra daga legu í lúngnabólgu, og
var hann um sextugt. — Gísli heitinn
var dugnaðár- og greindar-bóndi, og
mikils metinD. — Hann lætur eptir
ekkju og 5 uppkomin börn.
Si.ys. 10. p. m. vildi pað slys til
á Langeyri, að sprengi-efni, sem hr.
Th. Amlie hvalfangari var eitthvað að
handleika, sprakk allt í einu, fiysjaði
ketið inn í bein úr lófanum á annari
hendi hans, og tók stykki framan af
3—4 fingrum. Hr. Th. Amlie sigldi
daginn eptir á einum hvalveiðagufu-
báta sinna til Noregs, til pess að leita
sjer lækninga.
Dkukknun. Á fiskiskipinu Sig-
ríður, sem er eign Á. Ásgeirssonar
verzlunar, vildi pað slys til á hafi úti
1. p. m., að einn skipverja, Gunnlaug-
ur Guðbiandsson að nafni, húsmaður
hjer í kaupstaðnum, datt útbyrðis og
drukknaði. Hann lætur eptir sig
ekkju og 4 börn í fátækt.
Hvalveiðamennirnir hjer veúra
hafa nú um tíma aflað pryðis vel, og
hafa hvalveiðagufubátar peirra opt
komið inn með 2—3 hvali á dag.
Bull, hvalveiðamaðurinn, sem í
f. m. settist að á Hesteyri í Jökul-
fjörðum, hefur síðan sem óðast verið
að koma sjer upp íbúðar- og bræðslu-
húsu m, og hefur pví enn lítt getað
gefrð sig að hvalaveiðum. Gufubát-
ur hans ísland, liafði pó fengið einn
hval í öndverðum pessum m.
ísafirði, 29. júnf 1894.
Hval, fertugan, rak á fjörum
Kleppstaðakirkju f Loðmundarfirði G.
pessa m.
Aflabkögð. Iljer við Ut-Djúp-
ið eru nú flestir hættir róðrum, enda
mjög tregt um afla, pótt síld hafi eigi
skort til beitu.
Grasspretta virðist í ár muni vera
í all-góðu lagi hjer vestra.
(Djóðv. ungi).
Vcrkalýðuriim og auðvaldið
Til ritstjóra Lögbcrgs.
Herra.
Þar eð pjer hafið látið f ljósi á
nægjuyðar yftr peim vott um vax-
andi áhuga á verkamanna spursmálinu
í pessu landi, sem lysir sjer í ritgerð-
um peim, sem birzt hafa í Lögbergi
um Pullman-verkfallið, pá dirfist jeg
að rita fáeinar línur, og f peim leitast
við að vekja athygli á einu eða tveim-
ur atriðuirf f pessu mikilsvarðandi og
yfirgripsmikla máli.
Jeg játa með yður, að verka-
manuafjelög hafa optara beðið ósigur
en sigur í deilum sfnum við auðvald-
ið; að minnsta kosti í peim deilum,
par sem til verkstöðvana hefur verið
gripið. Jeg leyfi mjer að bæta pví-
við, að pær umbætur,sem verkamanna-
fjelög hafa fengið framgengt, snert-
andi vinnulaum, hafa ekki orðið var-
anlegar. Þvert á móti. Ef verk-
gefandi lækkar kaup manna sinna,eða
lengir vinnutíma peirra, eða leggur á
pá pyngra erfiði án pess að hækka
kaupið eða stytta vinnutímann —
hvað af pessu prennu, sem er, hefur
hina sömu pýðingu og má nefnast
hinu sama nafui, kauplækkun — pá
sjáum vjer, að pó nú verkamennirnir
gangi í fjelag til að sporna á móti
pessum aðgerðum verkgefandans, og
pó nú að peir fái vilja sinn, vinni
prætuna, pá byður verkgefandinn
peim innan skamms tíma hina sömu
kostina og áður, nefnilega að sætta
sig við lægra kaup. Og á endanum
mega peir til að taka pví.
Sannleikurinn virðist vera sá, að
vinnulaun fari sílækkandi; að í saman-
burði við parfir hans, sje dagserfiði
verkamannsins að verða minna og
minna virði fyrir pann sem kaupir
pað; að til sje eitthvert sístarfandi afi,
sem gerir verkamanninum pað nauð-
verju, að sætta sig við sílækkandi
kaup.
Meðöl pau, sem hingað til hafa
verið.reynd, til að bæta kjör verka-
lyðsins, er orðið fullsannað að duga
ekki. Samtök til verkstöðvana stoða
ekki. Orsökin til eymdar verkalyðs-
ins liggur dVpra en svo, að úr henni
verði bætt með pví.
Þjer nefnið verkamanna samtök-
in í Bandaríkjunum „voðavald1. Jeg
neita pví ckki, en jeg álít, að pvf að
einsgeti pau kallast pví nafni, að haft
sje tillit til pess, hverju pau gætu
orkað, ef pau, eða pegar pau verða
sjer meðvitandi máttar síns og ef pau
pá beita honum ranglega. En pegar
jeg liugleiði, að verkalyðurinn er í
hverju landi í yfirgnæfanlegum meira
hlut, hvað fjölda snertir, pegar jeg
hugleiði pað, að ástand verkalýðsins
í öllum siðuðum löndjim er að verða
aumlegra og pungbærra, prátt fyrir
tilraunir lians til að bæta kjör sín,
pegar jeg hugleiði, hve vonlaus að
barátta verkalýðsins er gegn auðvald-
inu unair núverandi fyrirkomulagi,
en á hinn bóginn hversu ósegjanlega
miklu góðu að vinsamleg samvinna
verkalýðsins og auðmagnsins gæti
komið til leiðar, pá virðist mjer auð-
valdið eða auðmanna-samtökin vera
stórum voðalegra veldi.
Er ekki gildasta ástæða til fyrir
verkalýðinn að vera óánægðan með
hlutskipti sitt, eins og pað nú er um
allan hinn siðaða heim? Er pað ekki
dagsanna, að prátt fyrir liina geysi-
miklu framfarir í verklegum efnum,
eru lífskjör verkalýðsins að verða erf-
iðari og ískyggilegri? Er pað ekki
dagsanna, að verkalýðurinn er að
verða ósjálfstæðari gagnvart auðvald-
inu? Á hinn bóginn, er pað ekki
dagsanna, að jafnframt vaxandi eymd
og niðurlæging verkalýðsins magnast
ofurveldi auðkýfinganna? Að jafn-
hliða vaxandi pekkingu og vaxandi
framleiðslu á sjer stað vaxandi ör-
byrgð og ósjálfstæði meðal meira
hluta fólksins, verkalýðsins.
Þessir tvoir flokkar, verkalýður-
inn og auavaldið, heyja sífolt siríð.
En pegar viðureign pessara flokka
or veitt athygli, kemur pað fljótt í
ljós, að auðvaldið er miklu líklegra
til sigurs, og eins og jeg sagði áður,
ber ávallt sigur úr býtum að lokum.
Hvað er pað í lieimsmenning-
unni, sem gefur auðvaldinu sigurinn
í nálega öllum deilum pcss við verka-
lýðinn? Er pað ekki rjett nefnt voða-
vald sem skipar pessum flokkum svo
ójafnt að vígi? Enginn getur borið
móti pví að lífskjör verkalýðsins eru
allt annað en æskileg, og fáir, ef
nokkrir munu beraá móti pví, að pau
sjeu ranglát. Og ef verkalýðurinn
polir ranglæti sem jeg álít að hann
poli, hvað er pað pásem hamlar hon-
um frá að ná rjettisínum, og staðfest-
ir á milli pessara flokka djúp nær ó-
yfirstíganleg? Að finna meðClscm geti
leitt verkalýðinn og ajðvaldið til
sátta, að brúa djúp pað sem pegar er
komið milli peirra, svo að peir geti
tekið saman vina höndum, er spurs-
mál paðsem hugsandi menn pjóðanna
mega til að Ieysa úr, og pað áður langt
líður. Því að gera pað ekki, eða
gera pað of seint virðist vera hið sama
og að horfa fram á óhjákvæmilega
eyðileggingu fyrir báða flokkana.
Jeg álít pað rangskoðað, að deila
um Pullman verkfallið eins og eitt-
hvort sjerlegt og einstakt tilfelli.
Pullman verkfallið er aðeins eitt af
lnnum nær pví dagrlogu tilfellum, par
sem pessi stríðaudi öíl láta tilsín taka,
verkalyðurinn og auðvaldiö.
Mjer finnst pað skylda hinna
hugsandi rnantia pjóðai vorrar, að
gera alvarlega tilraun til að skyra fyr-
ir sjálfum sjer og öðrura orsakirnar
til pessa voðavalds, sem virðist hóta
heimsmenningunni eyðileggingu.
Yictoria B. 0. 30. júlí 1894.
Chr. Sivertz.
Brúffkaui) eða banaráð.
Vidburður úr bi/llinrjan'úijH Unj-
verja.
Eptir Stephan J>auzanne.
Framh.
Móðir Batthyany, Elsa de Bat-
thyany, var greifafrú í Vín. Henni brá
lítt, er hún heyrði dauðadóm sonar
síns. Hún liafði polað 2 mánuði und-
anfarna alla pá harma og raunir, er
hrellt gcta viðkvæmt konuhjarta og
móður. Bræður hennar tveir höfðu
fallið á vígvelli fyrir fósturjörð sína,
annar við Komorn, enhinn hjá Yilla-
" *
gos. Eldri sonur hennar, Casimir,
hafði orðið að fara huldu höföi og flyja
land sitt, með pví að fje var lagt til
höfuðs honum, og nú átti hinn, Lúðvík,
að deyja, hann, sem jafnan hafði ver-
ið augasteinninn hennar.
H ún var göfuglyndari en svo, að
hún kenndi nokkurs haturs, og kjark-
meiri en svo, að hún ljeti hugfallast.
Ilún ásetti sjer pví að freista alls pess,
er mannlegur máttur fengi áorkað, til
pess að forða lífi sotiar síns, hversu
hart aðgöngu sem pað væri fyrirpjóð-
ernistilfinningu hennar. Hún hikaði
sjer ekki við, að leita á fund keisar-
ans og biðja hann griða til lianda
elskuðum syui sínum, er hann hafði
yfir stigið.
Ilúrj hjelt pegar til koisaraliallar-
innar og kom að máli við Maríu önnu
erkihertogadóttur, föðursystur keis-
arans.
Það var kona á fertugsaldri,
mikillát og drambsöm, liarðlynd og
pröngsyn, en ljet mikið til sín taka
við hirðina og rjeð'par mjög miklu.
Hún bar leynt í hjarta sjer ákafa
ást til Lúðvíks Batthyany. Hún hafði
fellt ástarhug til hans einn dag, er hún
sá hann á pingi, par sem hann stóð
ljómandi af eldlegum áhuga og
mælsku, og hreif með sjer allan ping-
heiminn, svo að allir pingmenn stóðu
upp sem einn maður væri og klöpp-
uðu frá sjer numdir lof í lófa.
Móðir Lúðvíks hafði vitneskju
um pctta.
Hún kom pví og fjell á knje fyr-
ir prinzessunni.
Hún var lotin af harmi og fórn-
aði höndunum. Hún gat varla orði
uppkomið fyrir ekka. Ilún stillti sig
eptir mætti og sárbændi liina tignu
konu að sjá aum á bandingjanum, er
hún hefði lagt ást á og bæri enn ást til,
og forða honum frá peirri voðaraun,
að sæta smánarhegningu.
María Anna erkihertogadóttir
reisti hina sorgmæddu ekkju á fætur
og hugsaði sig um stundarkorn, en
mælti eigi orð. Hana setti rjóða og
var som einhver kynlbgur eldur
brynni úr augum hennar.
„Jeg fer af stað í kveld,“ mælti
hún loksins. ,,Jeg hitti páson yðar
að máli á morgnn. Fallist liann á að
láta að orðum mínum, strengi jeg
pess heit, að fá keisarann til að veita
honum líf og síðan fullt frelsi.
Daginn eptir náði hún fundi Lúð-
víks Batthyany.
Hún hafði engar sveiflur á pví,
heldur vakti pegar máls á erindinu.
„I.úðvík greifi,“ mælti hún við
hann. „Jeg veit af konu, sem borin
er við hásætisskör hátignarinnar, með
konunglegt blóð í æðum, og tignuð
og elskuð af heilli pjóð, en ey pó boð-
in og búin til fyrír yðar sakir, hins
seka skógarmanns og af lífi dæmda,
að stfffa niður úr liásæti sínu oir af-
sala sjer allri lögtign sinni, af pví að
hún ber ástarhug til yðar og hann er
enn heitari og ákafari en ella mundi
fyrir pað, að hún er af æskuskeiði.
pað sem hún ætlast til á móti af yður,
er dálítil alúð og pað heit, að skilja
ekki við hana meðan lífið endist, og
fara með henni til peirrar afskekktu
hallar eða pess fjarlæga lands, er hún
flyr til. Minnizt pess áður en pjer
svarið, að kona pessi veitir yður pað,
sem hún á dyrmætast í heimi pessum,
par sero hún er boðin og búin til pcss
að leggja sæmd sína í sölur gegn
drengskaparheiti yðar einu saman.
Bandingjanum brá livergi.
Hann svaraði hægt og stillt, cg
kvaðst pekkja konu pá, er hún ælti
við. „Segið henni,“ mælti hann, , að
drengskaparheit pað, er hún ætlist til
af mjer, muni jeg ekki vinna, af pvi
að mjer virðist jeg enga heimild hara
til pess að yfirgefa pá, er við söir.u
hrelling eiga að búa, pá, sem verið
hafa lagsmenn mínir í bardaganum C'g
brátt munu einnig verða förunautar
minir til heljar. En úr pví að koua
pessi er svo hátt sett., að keisarinn
hlyðir máli hennar, vil jeg mælast til
pess greiða af hennar hálfu, að l.ún
fari á fund keisara og flytji honum
pau orð eins pjóns hans, er áður var,
að honum skjátlist ef hann ímyndi
sjer, að ófriður sá, er Ungverjar hafa
átt við tvö hin voldudustu ríki hjer í
álfu,hafi ekki verið annað en hjcgóm-
legur pjóðerniskritur. Nei. Vita
skal hann pað, að pað var óprotleg
barátta, hjaðningavíg, er til skarar
mun pó skríða uin sfðir. Það var
barátta frelsisins gegn einveldi og
harðstjórn. Og sigur sá, er pessi pjóð
vann hvað eptir annað á herliði hans,
pað var ekki neinn vafurlogi á feigs
manns götu, lieldur fyrirbofi sjálfs-
forræðis heillar pjóðar.11 Meira.
]>1D KEYIHD
°g
VID LEGGJUM TIL
HESTANA.
Vlð höfum ætíð á reiðum höndum
góða kcyrsluhesta, sein við lánum mót
mjög lágri borgun.
WOOD & IÆWIS,
321 Jemi.na St.
TKLEl’llONK 357.