Lögberg - 29.09.1894, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG LAUGARDAGINN 29. SEPTEMBER 1894.
J ö g b t x q.
Heníi út aS 148 Prinoess Str., Winnipeg Ma
of The Lögberg Priniing csr Puhlishing Co’y.
(Incorporated May 27, l89o).
Kjtstjóki (Kditor):
EINAR HfÖRLE/FSSON
B isS'If.ss M4N4GRR: B. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsmgar í eitt
skipti Íi6 cts. fyrir 30 orð eöa 1 (>001!.
dáikslengdar; 1 doil. um mánuöinn. Á stærri
auglýsingum eöa augl. um Ienj*ri tíma af-
sláttur epttr samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kauoenda veröur aB til
kynna skrtjlega og geta um fyrverandi bú
staö ’afnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LÓSBERR P^HTÍKC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 398, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
El>lTO£ LÖGBEKG.
O. BOX 36». WINNIPEG MAN.
__ laugakuaoxnn ‘29. sept. 1894. —
Samkvæm tapr.alögum er uppsogn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlatis, þegar hatm segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blaö-
ið flytr vistferlum, án i>es3 að tilkynna
heimilaskiftin, I>á er )>aö íyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang'.
Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendtr oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
tleen var settur í nefnd þessa, og varð
formaður hennar, J>(jtt hann væri ein-
hver yngsti neftidarmaðurinn. Nefnd-
in kom með tillögur um breytingar,
sem reyndar voru ekki leiddar í lög;
en járnbrautafjelögin hafa tekið J>ær
upp flestar af sjálfsdáðuni.
Næsta opinbera starfið, sem hon-
um var falið á hendi, var nokkuð
svipað hinu fyrra; hann var settur í
nefnd, sem rannsaka átti kærur, er
komið höfðu fram gegn skipa eigend-
um fyrir að secda óri/t skip út á haf-
ið. Aptur var hann gerður par að
fortnapni, enda J>6tt hann væri einna
yngstar nefndarmanna, og var for-
mennskan par hið mesta vandaverk,
með pví að hvorirtveggju málspartar
höfðu fulltrúa í nefndinni, og var par
afar-róstusamt. Hann varð að fara úr
peirri nefnd áður en hún hafði lokið
starfi sínu, með pví að hann var pá
gerður að varakonungi á írlandi. En
hvernig honum hafi faiizt formanns-
starfinn má ráða af pvf, að við burt-
för hans var honum greitt pakkJætis-
atkvæði af nefndinni í einu hljóði
fyrir óhlutdrægni sína og snilldar
framkomu.
Fyrstu árin, sem Aberdeen átti
sæti í lávarðamálstofunni, var hann
eiginlega ekki talinn neinn flokks-
maður. I>ó var hanu fremur talinn
m eð lhaldsöokknum en frjálslynda
flokknum, einkum a,f J>ví að ættmonu
hans höfðu verið íhaldsinnar, og pess
vegna fól Disraeli honum á hendi að
frá Umboðstnönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandarikjapeninga tekr blaðið
íullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
/*. 0. Money Ordrn-s, eða peninga í Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Landstjórinn og- frú lians.
I.
t>au lijónin eru hjcr í bænum
pessa d igan eins og kunnugt er. Oss
virðist ekki illa til fallið í tilefoi af
kornu peirra hingað, að fræða pá los-
endur vora, sem ekkert pekkja til
pe'rra, ofurlítið um pau — og pað pví
fremur, sem pau hafa ekki að eins
æð,t metorð allra manna í Canada,
heldur mega og áreiðanlega teljast
með hinum sannmerkustu mönnum,
sem nú dvelja hjer í landinu.
Landstjóri Canada, John Canip-
bcll Gordon, jarl af Aberdeen, er
fæddur 1817. Hann var að eins yngri
sonur, og pví eigi jarlsefni, pangað
til 1870, að eldri bróðir hans, George,
dó, og hann fjekk sæti í Uvarðamál-
stofunni.
Eins og flestir tignir menn á
Stórbretalandi, er Aberdeen lávarður
einkar mikið gefinn fyrir ailar llkams-
æfingar undir beru lopti, og er hann
orðlögð skytta. E:i pó er annað, og
J>að miklu sjaldgæfara, sem fær hon-
nm jafnvel enn meiri ánægju, og pað
er að fást við gufuvjelar. Ef hann
gæti, mundi hann, að sögn, miklu
heldur kjósa, að ferðast á gufuvjelun-
um en í skrautlegu lestavögnunum
um landið; og ef hann væri kunnugur
brautinni og merk jum peim sem not-
uð eru par, mundi hann geta st/rt
liraðlest C. P. R. fjelagsins alla leið
hafa á milli. Hann er áreiðanlega
fyrsti landstjóri Canada, sem fær
hefði verið um slíkt, enda sagður eini
enski aðaÍ3maðurinn, sem hefur pá
kunnáttu til að bera.
JÞað vildi líka svo skrítilega til,
að pað var pessi ástríða hans fyrir
vjelafræðinni, sem fyrst vakti eptir-
tekt manna á honum í lávarðamál-
stofunni. Tillaga hafði komið fram
par um að setja nefnd til að rannsaka
jámbrautaslys. Aberdeen studdi
tillöguna með ræðu, sem l/sti svo mik-
illi pekking á allri járnbrautastjórn
og leyndardómum peim sem við járn-
brautir eru bundnir, að lávörðunum
pótti einkar mikils um vert. Aber-
gera tillögu til svars til drottningar-
innar upp á hásætisræðuna árið 1870.
Jafnvel (>á kom pað fram, hve iaus-
lega han'i skoðaði sig bundinn íhalds-
flokknum, er við völdin sat.
En brátt kom pað skýrar I ijók,
að liann var óðum að færast yfir i
frjálslynda flokkinn, og bar ymislegt
tii pess. Gladstone hafði verið hon-
um og konu hans nær pví sem faðir,
kona lians var eindregin með frjáls-
iynda flokknum, og svo hafði Aber-
deen óbeit á peirri yfirgangsstefnu,
sem einkenndi síðustu stjórnarár Dis-
raelis. 1880, daginu, sem Disraeli
(J>á orðinn Beaconsfield lávarður)
rauf pingið, tók Aberdeen sjer í fyrsta
sinni sæti á bekkjum frjálslynda
fiokksins í lávarðamálstofunni. Heldra
fólkið enska taldi alxennt víst, að
Beaconsfield mundi vinna sigur við
J>ær kosningar. sem J>á fóru í hönd,
og pótti pví Aberdeen fara ógætilega
að ráði sínu. En niðurstaðan var sú,
að Gladstone vann pá mikinn sigur,
og Aberdeen var í flokki sigurveg-
aranna.
Langmerkasta starfið, sem Aber-
den befur verið á liendi falið, var
varakonungsembættið á írlandi. t>að
var Gladstone, sem setti hann í pað
ernbætti árið 1880, pegar -hann var að
mynda fyrstu brezku stjórnina, sem
lilynnt iiefur verið heirnastjórn íra.
Sagt er, að sú staða hafi verið Aber-
deen mjög móti skapi, enda var hún
afarörðug. Hirð varakonungsins í
Dublin hafði eðlilega verið Irum tákn
hins útlenda valds, sem peir hötuðu
svo mjög, og embætti lians naut síður
en eigi aipýðuhylli. Vitaskuld hafði
páverandi stjórn, sem varakonungur-
inn var fulltrúi íyrir, tekið að sjer
heimastjórnarmál íra. Ea samt sem
áður var Gladstone siður en eigi vin-
sæll á írlandi, og menn tortryggðu
hann. Hann hafði eigi alls fyrir löngu
iátið hneppa I fangeisi flesta írsku leið-
togana, og pað hafði honum enn eigi
verið fyrirgefið. Til Aberdeens pekktu
írar lítið, og pegar liann tók við em-
bætti sínu, var honum tekið fálega.
Meiri hluta mennirnir írsku sneiddu
sig algerlega hjá honurn, eins og J>eir
höfðu sneitt sig hjá fyrirrennurutn
hans um mörg ár. Og minni hlutinn,
sem halda vildi írum undir stjórn
Breta, eins og peir höfðu áður verið,
leit á nyju stjórnina sem fiokk svikara
og landráðamrnna. Hað ræður pví
að iíkindum, að staða varakonungsins
hafi ekki verið sem ánægjulegust.
En ekki leið á löngu áður en
pau Iávarður og lafði Aberdeen kom-
nst úrpessum einstaeðingsskap. Detta
ár var hallæri á vesturströnd írlands.
Venjulega er reynt að ráða fram úr
siíkum vendræðum meðpvíað kalla
til fundar í höll borgarstjórans í Dub-
lin, og er borgarstjórinn sjálfur for-
seti. Engin dæmi veru til pess, að
varakonungurinn hefði tekið pátt í
slíkum fundarhöldum. En-í petta
skipti sendi varakoriungurinn borgar-
stjóranuin prlvatbrjef, og fór fram á
pað við hann að hann kallaði til fund-
ar. Jafnframt var borgarstjórinn lát-
inn vita pað, að pótt varakonungur-
inn gæti ekki komið á pennan fund
sem embættismaður, væri Iionum á-
nægja að koma pangað sem borgari,
er lieima ætli í Dublin. Borgarstjór-
ínn pekkti Aberdeen, og vissi, að hon-
um gekk ekki nema gott til. En
hann var hræddur um að flokksmönn-
um sínutn k'ynni að finnast fátt um.
Og ekki var sparað að telja pau hjón-
in af pessu fyrirtæki. I>að gerði liver
einasti maður, sem pau ráðfærðu sig
við. T>eim var sagt, að æpt mundi
verða að peim, að starf peirra mundi
pegar I byrjuninni fá slíkan hnekki,
að pau biðu J>ess aldrei bætur, ef pau
legðu á tvær hættur í nokkru efni.
Eu pau hirtu ekki um aðvaranirnar,
og fóru sínu fram.
Þegar pau komu til hallar borg-
arstjórans, var par saman kominn
múgur og margmenni fyrir utan, pví
að pað póttu hin mestu tíðindi, að
varakonungur írlands skyldi ætla að
taka pátt í slíkum fundi með frú sinni.
Svo virtist sem múgurinn hikaði sig í
fyrstu, og vissi ekki, hvort hann ætti
að æpa að peim hjónunum eða taka
peim með fagnaðarlátum. Svo fór
loksins einn í hópnum að hrópa húrra.
í>á var ísinn brotinn, og Aberdeen
fjekk ástúðlegri viðtökur en dæmi
voru til að nokkur varakonungur
hefði fengið hjá írskum mannsöfnuði
um mörg ár. Mest pótti mönnum pó
um vert, pegar lávarðurinn óskaði á
fundinum að verða gerður kunnugur
MichaelDavitt, Feníanum fyrrverandi,
sem dæmdur liafði verið í betrunarhús
fyrir tilraunir sfnar til að losa íriand
undan valdi Englendinga, og tók í
hönd honum.
Auðvitað pótti sambandsmönn-
unum (Úníónistunum) pað hið mesta
hneyksli, að fulltrúi drottningarinnar
skyldi ojiinberlega taka í höndina á
görnlum betrunarhúslim, enda J>ótt
hann væri talinn frelsishetja af meira
hluta pjóðar sinnar, og væri vitanlega
hinn vandaðasti maður. En eptir
petta gokk allt vel fyrir peim í Dubl-
in. Og nú bar pað við, sem flestum
írum mundi áður bafa pótt ótrúlegt.
Dublin-kastalinn, aðsetursstaður
varakonungsins, sem svo lengi hafði
verið skoðaður sem tákn útlends valds,
varð að aðalstöðvum heimastjórnar-
hrey fingarinnar. Ank J>ess ljetu pau
hjónin sjer einkar annt um iðnaðar-
framfarir landstns og studdu pær á
allan hátt, ogpá sex mánuði, sem J>au
vcru á Irlandi, má telja með hinum
beztu tímabilum í sögu írlands. En
svo var Gladstones-stjórninni hrundið
frá völdum, og öar með var varakon-
ungs-oign Aberdeens á enda. Þegar
pau hjónin óku af stað frá kastalan-
um til járnbrautarstöðvanna 1 síðasta
sinn, voru strætin, sem pau fóru um,
full af grátandi fólki; hvervetna
blöktu fánar og flögg; en kynlegast
af öllu pótti pað, að hljóðfæraleikenda-
flokkur írsku pjóðarinnar (Irish Nat-
ional band) ljek pá í fyrsta sinni um
mörg ár pjóðlag Breta „God save
the Queen“.
£>að pótti hátíðlegt augnablik —
pví hátíðlegra, sem breytingunni liafði
orðið framgengt með blíðu, mildi og
mannkærleik, en ekki með harðne3kju
og kúgun. Síðan hefur Aberdeen lá-
varður verið talinn með hinum allra
fremstu mönnum á Stórbretalandi.
Kona hans er engu ómerkari í
sinni röð, og mun verða farið nokkr-
um orðum um hana í næsta blaði.
Meðferð á liæntlnm Banda
ríkjanna.
Iíæða eptir Kn. Nehson ríkissljóra í
Minnesota.
(Niðurl.)
Nei, |>að er að minnsta kosti eins
hættulegt, að fá eingöng'i sili'urpen-
inga, eins og að fá eingöngu gullpen-
inga, og enginn maður, sem nokkuð
hugsar um velferð lands vors, óskar
að hafa eingöngu silfur fyrir gjald-
miðil. £>að er hollur og heiðarlegur
„bimeta!Iism“, sem við viljum hafa.
Við böfum hann að nokkru leyti nú
pegar, en vandamálið, sem stjórn-
málamenn vorir eiga að ráða fram úr,
er J>etta, hvernig við eigum að auka
færa út og tryggja pennan „bimetal-
lism“; spurningin getur aldrei orðið,
hvernig við eigum að gera út af við
hann. Við getum upp á eigin spytur
haldið uppi peim takmarkaða „bime-
tallism11, sem við höfum haft síðan
Blands lögin komu út, en sem við
gátum ekki fengið fyrr en með peim
lögum. En pað má færa hann út og
tryggja hmn til fulls og alls með
samkomulagi við helztu verzlunar-
pjóðir heimsins. Hinn fyrrnefndi
„bimetallism“ hvílir á skipti mögu-
leika prinsípinu, hinn síðarnefndi hvíl-
ir á samkomulagi. Á aðra hliðina er
50 centa silfurd ollarinn gjaldgengur,
af pví að pað má hafa skipti á honum
og gulldollar; á hina hliðinayrði hann
gjaldgengur um allan heim, af pví
að mean hefðu pá komið sjer saman
urn, að hann skyldi hvervetna verða
tekinn eins og gull. Hver maður,
sem hlynntur er góðri stjórn og ó-
sviknum peningum, óskar eptir ó-
bundinni myntun, sem viðheldur
„bimetallism'1. En óbundin mynt-
un, sem mundi drepa hann tafarlaust
og láta oss fá silfurpeninga eina, vill
enginn maður hafa, nema peir sem
eiga silfurnáma og ómyntað silfur.
Bændurnir í voru landi hafa ekkert
silfur, sem peir purfa að selja eða
mynta, svo að peir mundu lítið gagn
hafa af pessari rjettarbót. Jafnvel
silfurmennirnir í Kína eru heiðarlegri
en silfurmennirnir hjer í landinu, pví
að í Kína heldursilfrið sínu verzlunar-
gildi í viðskiptunum, en ekki sínu
myntargildi, eða gildi, sem pví sje
gefið af handahófi. En prátt fyrir
pað hefur silfrið fallið stórkostlega í
verði í Kína síðan 1871, og pað enda
pótt par sjeu silfurpeningar að eins.
En nú ersagt, að of lítil peninga-
upphæð sje í umferð í samanburði við
J>að sem á purfi að halda til heil-
brigðra verzlunarviðskipta. Því hef-
ur verið haldið fram, að pað, að of
lítið sje utn peninga, sje ein af aðal-
orsökunum til lága verðsins, einkum
lága hveitiverðsins, sem nú eigi sjer
stað. Þessi staðhæfing er ósönn, og
styrkist ekki af tölum peim sem hjer
koma á eptir, og safnað hefur verið af
sk/rsluskrifstofunni. I>ær sýna fólks-
fjöldann og peninga-upphæðina á
mann, sem í umferð hefur verið á
liverju ári síðan 1866, og jafnframt
hveitiverðið (miðað við bushel) slðan
1869.
Ár Fólksfjöidi Peningar llveitiverð
3o. júní á mann
1867 36.211.000 $18 28
1868 36.975.000 18.39
1869 37.756.000 17.00
1870 38.558.371 17.50 $104.2
1871 39.555.000 18.10 125.8
1872 40.596.000 18.19 124.0
1873 41.677.000 18.04 115.0
1874 42.796.000 18.13 94.1
1875 43.951.000 17.16 100.0
1876 45.137.000 16.12 103.1
1877 46.353.000 15.58 108.2
1878 47.598.000 15.32 77.7
1879 48.866.000 16.75 110.8
1880 50.155.784 19.41 95.1
1881 51.316.000 21.71 119.3
1882 52.495.000 22.37 88.4
1883 53.693.000 22.91 91.0
1884 54.911.000 22.06 65.0
1885 56.138.000 23.02 77.0
1886 57.404.000 21.82 68.7
1887 58.680.000 22.45 68.1
1888 59.974.000 22.88 87.3
1889 61.289.000 22.52 09.8
1890 62.822.250 22.82 83.8
1891 63.975.000 23.41 83.9
1892 65.403.000 24.44 62.4
1893 60.826.000 23.87 53.9
I. júní 1894 68.275.000 24.54
Af pessum tölum sjá mcnn, að
aldrei hefur komið meiri peningaupp-
hæð á mann en 1. júní 1894, pegar
hún komst upp í $24,54; en við vituin
idlir, að hveitið hefur aldrei verið í
lægra verð: en 1894. Arið 1893, peg-
ar penfngaupphæðin á mann nam
123,87, fengust ekki fyrir hveitibush-
elið nema 53 9 cent, en 1871, pegar
peninga-upphæðin nam að elns
116.10 á inann, kostaði hveitibúsh-
el'ð ÍL21,8. Af pví sjá menn, að
peninga-upphæðin hefur ekki neiu
sjáanleg áhrif á hveitiverðið. Þessar
tölur s/na lfka, að frál872—78, pau
5 ár, setn silfrið var ekki notað sem
myntmálmur, var hveitiverðið að með-
alta.li 11,04.1, en 5 árin J>ar á eptir,
18>8 1883, undir Blands-lögunum,
komst pað ekki hærra en 98.2. Ef
tímarnir 0g hveitiverðið væri komið
undir pví, hve mikil peninga-upphæð
kæmi á mann hvern að meðaltali, pá
ættu nú að vera betri tímar og hærra
hveitiverð en nokkru sinni áður síðan
1866. t>að eru fá lönd, sem hafa
rneiri peninga-upphæð á mann en vort
land. Öll J>au lönd, sem að eins hafa
silfurmynt, eins og lndland, Kína og
Mexico, hafa miklu minni jieninga.
Það er að eins ein pjóð, Frakkar, sem
hafa miklu meiri peninga á mann en
við. Og Frakkar purfa meiri peninga
en nokkurt annað land, af pvf að peir
borga svo lítið með bankaávfsunum,
og af {>ví að franskir bændur fara ekki
að eins og vorir bændur, að leggja
sinn gróða inn í bankana. Þeir hafa
jieninga sína heima í kistum sínum og
sokkabolum. Tölur pær sem hjer
koma á eptir s/na fólksfjölda ýmsra
landa og peninga-upphæð ii mann;
pær eru mjög fróðlegar, og eru frá
árinu 1893.
fjöldi mann
England 38.000. o>» $18.42
Frakkland . 39.ooo.ooo 4o.56
Þýzkaland 49.5oo.ooo 18.54
Belgía 6.I00.000 25.53
Ítalía .... 31.ooo.ooo 9.91
Svissland .... . 3 000.000 14.67
Giikkland .. 2.2oo.ooo 9.o9
Spánn 18.000.000 16.56
Portúgal 5.000.000 I9.oo
Austurríki og Ungarn. 4o,ooo.ooo 9.75
Niðurlöndin ... . 4.5oo,ooo 28.88
Noregur og Svíþjóð... 8.600.000 8,o2
Kússland 113.ooo.ooo 7.16
Tyrkland 33.ooo.ooo 2.88
Ástralía 4.000.000 26.75
Egyptaland 7.000.000 16.43
Mexico 11.600.000 4.91
Mið-Ameríka .. 3.000.000 .84
Suður-Ameríka 35.ooo.ooo 19.14
Japan 4o.ooo.ooo 4.9o
Indland 225.ooo.ooo 3.64
Kína 4oo.ooo.ooo 1.75
Canada 4 500.000 13.56
Kúba, Hayti etc... 2.000,000 31.00
Við samanburð sjáum vjer, að
vjer höfum ekki of litla peninga í
umferð. Við höfum aldrei haft meiri
peninga-upphæð á mann en einmitt
nú. Við sjáum, að pað er ekki sjálf-
sagt, að peningamagnið ákveði verðið,
heldur er pað nú — eins og endrar-
nær — bundið við framboð og eptir-
spurn. Fyrir sömu upphæð, 50 cent,
má kaupa eitt bushel af liveiti og eútt
bushel af kartöflum; hveitið er mjög
ódýrt og kartöflurnar mjög dýrar. Af
annari vörunni er of mikið til, og af
hinni vörunni of lítið. t>að er petta,
setn veldur verðmuninum, en ekki upj>-
hæð eða tegund jieninganna, t>að er
Veitt
Hædstu verdl. a heimssyningunna
HIÐ BEZT TILBDNA.
Óblönduð vfnberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonis eða
önnur óholl efni.
40 ára reynzlu.