Lögberg - 24.10.1894, Blaðsíða 1

I
LÍ3BBRG et gefið út hvern miðvikudag og
laugardag af
THB LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO.
SkriLtola: Algreiðsiustota: rrcr.tcmiðj’
I4i Princess Str., Winnipeg Man.
Knstair $2,00 um árið (á íslandi 6 kr.
borgist fyrirfram.—Einstök númer 5 cent.
LöGBKrg is puMished every Wednesday »n 1
Saturday by
The Lögberg printing & PUBLISHING co
at 148 Princess Str., Winnipeg Man.
S ubscription price: $2,00 a year payabl:
n advance.
Single copies 5 c.
I
7. Ar.

FRJETTIR
C.INAOA.
Dominionstjórnin liefur liafið
sakamúl gegn Emmanuel St. Louis,
sein tók að sjer að leggja Curran
brúna, eitt af þeim stjórnarverkum,
sem svívirðilegust óráðvendni hefur
verið í frammi liöfð við. Alls er talið
að St. Louis hafi haft $172,000 af
landsjóði.
liAMIARIKI.V
Fjórir menn rændu járnbrautar
lest í Texas á föstudaginn var, og
náðu $20.000, og komust svo á braut,
og höfðu ekki náðst, þegar síðast
frjettist.— Önnur járnbrautarlest
var rænd 1 Indian Territory á laugar
daginn af fjórum eða fimm mönnum
og varð þá bardagi nokkur, með því
að ræningjarnir byrjuðu með harðri
árás. Mönnum hefur um nokkurn
tíma staðið ótti mikill af þeim piltum
Um tvo mánuði hefur sterkur vörður
fylgt öllum járnbrautarlestum, sem
um terrítóríið liafa farið, af því að bú-
izt hefur verið við árás frá þeim, og
mörgum liefur verið neitað um að
senda pen'.nga inn í terrítóríið. Hjer
og þar hafa fantarnir verið að ræna
síðustu dagana. t>etta síðasta járn-
brautarrán hafði ekki orðið þeim
auðsamt.
ÍITLÖND.
Vegna þess hve sjúkdóm líÚ3sa-
keisara er lialdið á mikilli huldu hafa
komið upp og borizt út allskonar
kynjasögur um sjúkdóm hans og
fjölskyldu. Ein sagan er sú, að keis-
arinn sje látinn, en þvl sje leynt;
önnur, að keisaraefnið skorist afdrátt-
arlaust undan að setjast f sæti föður
síns, og því verði aðgera bróður hans
að keisara; þriðja sagan er sú, að
drottningin sje orðin brjáluð af hug-
arstrfði. öllum ber sögunum saman
um það, að keisarinn sje ólæknandi,
en missagnir eru enn viðvíkjandi
sjúkdómnum sjálfum. Flestir halda
því fram, að þar sje að ræða um
krabbamein innvortis, en sumir breiða
það enn út, að níhilistar hafi gefið
Ikeisaranum inn eitur.
Nytt fjelag, sem liefur fyrir mark
og mið að grafa skurð yfir Panama-
eiðið, hefur fengið löglega viðurkenn-
ing á Frakklandi, og á mánudaginn
Jjet það 800 verkamenn takaiil starfa
Ensk íhaldsblöð fasra freirnir um
n
alvarlegt sundurlyndi, som eigi að
eiga sjer stað innan brezka ráðaneyt-
isins; þar á meðal á Sir Wm. Harcourt
að vera andstæður stjórnarformann-
inum, Rosebery lávarði, og jafnvel
talið líklegt, að líosebery muni segja
af sjer áður en þingið kemur sam-
an aptur.
BÓKASALA
MEÐAL bússneskra BÆNDA.
Fyrir nokkrum árum voru meðal
íslendinga hjer í bænum hafnar dá-
litlar umræður, sumpart f fyrirlestri,
sem haldinn var, sumpart í samtalí,
sem öllum var gefinn aðgangur að á
kirkjuþingi, um að það væri þess vert,
■að nokkur rækt væri við það lögð, að
Haða fslenzkan almenning til þess að
lesa sem mest af bókum beztu höfund-
anna og sem minnst af ruslinu. t>ví
var tekið heldur fálega, mörgum þótti
það stakasta vitleysa, og vjer minn-
umst þess, að í grein einni, se«j kotp
út í Heimskringlu, var slíkt talið al-
gerðasti ógerningur, og það borið
fyrir, sem vitanlega var ekkert annað
en heilaspuni, að bækur snillinganna
væru miklu minna fengnartil láns frá
alþ/ðubókasöfuunum lieldur en bæk-
ur þær er Ijelegu höfundarnir hefðu
saman sett.
Detta atvik, sem flestum mun nú
vera úr minni fallið, kemur oss til
hugar fyrir þá sök, að á Rússlandi
hefur nylega verið gerð nystárleg til-
raun til þess að koma inn hjá bænd-
um verulega góðum bókum, eptir því
sem frá er sagt í Pjetursborgar-blaði
einu. Tveir gáfaðir og menntaðir
Rússar tóku sjer fyrir hendur um
nokkra mánuði, að selja bændum og
daglaunamönnum bækur, allskonar
góðar og gagnlegar bækur, við s/n-
ingar, sem lialdnar voru hjer og þar í
smábæjunum í Litla Rússlandi. Bæði
lángaði þá til að gera eitthvað fyrir
bændurna, og svo þótti þeim merki
legur mannfjelagsskapar fróðleikur í
þvf innifalinn, hvernig þessi tilraun
gengi. Pá langaði til að fá að vita,
hvað rússnesk alþ/ða læsi eða metti
nokkurs, og hvort það væri mögulegt
fyrir menntaða rithöfunda að verja lífi
sínu til að skrifa fyrir þann ílokk
rnanna.
Yenjulegast hafa menn haldið.að
rússneskir bændur væru alveg frá-
sneiddir öllum lestri, hrottalega hjá
trúarfullir, og of latir til þess að haf-
ast nokkuð að, sem þeir sjeu ekki
beinlínis knúðir til af þörfum magans
eða hnútasvipu skattheimtumannsins.
Frásagan um bókasölu þessa við s/n-
tar í Litla Rússlandi bendir á,
að mönnum muni hafa töluvert skjátl-
azt f dómum sínum um rússnesku
bændurna. Vjer setjum hjer útdrátt
af greininni.
Bændurnir í hjeruðum þeim, sem
bókasalan fór fram í, eru flestir fátæk-
ir. Aður en bóksalarnir fengu að
s/na vörur sfnar og reyna að draga
að sjer kaupendur, áttu þájr við alls-
konar örðugleika að stríða. Fyrst og
fremst var þeim nákvæm athygli veitt
og /miskonar ógreiði ger af lögreglu-
stjórninni, hvar sem þeir settust að
með bækur sínar. Auðvitað urðu
þeir að fá söluleyfi lijá hlutaðeigandi
yfirtöldum, en embættismennirnir
voru óaflátanlega að heimta af þeim
sk/rteini þeirra, og stöðugt voru þeir
tortryggðir.
Bækurnar voru alþ/ðlegar, voru
einkum ritaðar „fyrir fólkið“, það er
að segja ómenntaða bændur og erfið-
ismenn. Pær voru um /ms efni, trú-
mál, vísindi, hagfræði, atriði úr mann-
kynssögunni, og svo skáldsögur. Fá-
einar bækurnar voru um illendi of-
drykkjunnar, heilbrigðisfræði, skatta-
mál o. s. frv. En meðal skáldsagn-
anna voru verk beztu rússnesku rit-
höfundanna og þ/ðingar af þ/zkum,
frönskum og enskuin bókum.
£>að fyrsta, sem bóksalarnir kom-
ust að var það, að mikill liluti þess
sem þeir höfðu að bjóða var allsendis
ókunnugt skiptavinu*um. Þeir höfðu
heyrt getið um allskonar rusl, sem
skýrði frá liinum og öðrum voða-at-
burðum, en ekki höfðu til þeirra kom-
ið nema sárfáar bækur, er nokkurt
gildi liöfðu. Það varð að finna eitt-
hvert lag til þess að koma bókunum
út, og til þess gátu bóksalarnir enga
aðra aðferö sjeð en þá, að lesa upphátt
kafla úr þeim. Ilvenær sem þejr fóru
að lesa nokkurn veginn liátt, safnað-
ist hópur manna utan um lesarann.
Ef kaflinn, sem lesinn var kom tárun-
um fram í augun á áheyrendum, eða
vakti hjá þeim hlátur, eða virtist varpa
ljósi yfir eitthvert vafamál, sem fyrir
bæmlunum vakti, var bókin óðara
keypt. Auðvitað urðu þeir að by-rja
af n/ju» hvenær sem þeir fluttu sig
eitthvað, en merkilegt var það, hve
fljótt barst út frégnin um „góðu bók-
ina“, og hve ótrauðir bændur voru að
koma og biðja um hana epiir með-
mælum annara. En aldrei keyptu
þeir neitt fyrir það verð, sem upp var
sett, heldur röguðu ævinnlega. Þeir
trfia þvl ekki, að fa.ct verð sje á nokkr-
um hlut, og eru hræddir við að verða
fjeflettir.
í trúmálabækur voru þeir all-
sólgnir, ævisögur heilagra manna,
bænabækur o. s. frv. Sumar spurn-
ingarnar, sem þeir lögðu fyrir bók-
salana, voru uokkuð kynlegar. Til
dæmis að taka bað einn um „bókina,
sem talar um hjartað“. Bóksalinn
hjelt, að hann ætti við einhverja
kennslubók í líkskurðarfræði, en ept-
ir töluvert stagl kom það upp, að
bókin, sem hann var að spvrja um,
var nokkurs konar lærdómsbók í sið-
fræði og trúbrögðum og titillinn á
henni var: „Innra ástand hjartans.4'
Um jarðyrkjubækur var bænd-
unum lítt gefið. ,,Aðalsmen nirniri4,
sögðu þeir, „hafa farið á höíuðið við
að fara eptir slíkum bókum“. Auð-
sjáanlega halda þeir, að þeir sjeu
sjálfir einstakir búfræðingar. Þó
spurðu þeir eptir bókum um skóga-
rækt, vafalaust af þvi að þeim er mein
að skógleysinu. Skrítið var það, að
í öllum bókum um heitnilis-hagfræði
hjl,8'Sust I,e,r yiÖ að sjá leyndardóms-
fullar bendingar viðvlkjandi töfrum,
vernd gegn galdramöunum o. s. frv.
Lítil eptirspurn var eptir bókum
viðvíkjandi mannkynssögunni. Bænd-
urnir hafa mjög óljósa hugmynd um
sugu- jafnvel um sögu síns eigin fylk-
is. Bókum um almeun visindi gáfu
þeir líka lítinn gaum. En kynntust
menn einstöku sinnum vísindalegri
bók, var eptirspurnin eptirhenni mik-
il, og það þótt hún væri d/r.
Bókum um heilbrigðisfræði orr
D’fjafræði var veitt töluverð eptirtekt,
Ovenjulega mikil eptirspurn var eptir
bókum um illendi ofdrykkjunnar.Ekki
>ótti bændunum nein sllk bók góð,
nema þar væri lögð áherzla á það að
drykkjuskapur sje synd. Ein bók,
sem lijet „Dauði drykk j u m an ns,“
vakti megn mótmæli. Bændur sögðu,
að dauðinn kæmi af sjálfum sjer, þeg-
ar tíminn væri kominn, og gæti ekki
verið drykkjuskap að kenna. í sum-
uin þorpum þökkuðu helztu bændurn-
ir bóksölunum fyrir það góðverk að
selja miinnum bækur, sem prjedikuðu
móti drykkjuskap, sögðu, að lestur
Jeirra raundi hafa þau áhrif, að það
yrði ofan á með atkvæðagreiðslu að
loka drykkjustofum.
Af skáldsögunum eru bændum
kutin verk tveggja af mestu rússnesku
rithöfundunum, Gogols og Tolstois,
og voru bækur þeirra mjög vel keypt
ar. Aptur á móti var ekki unnt að
fá þá til að kaupa rit sumra rithöfund-
anna. Útdráttur úr /msuin útlendum
bókum, t. d. bókum Iiugos, Iíobinson
Crusoe eptir Defoe, og Paradísarmissi
eptir Milton, þótti merkilegur, þegar
hann var lesinn hátt, og var keyptur.
Skrítið er það, að rússneskir
bændur biðja aldrei um neina bók
með liennar rjetta nafni. Þeir stytta
nöfnin og breyta þeim allavega I því
skyni, að ljettara skuli verða að skilja
þá. En einmitt fyrir það verða menn
að vera æði miklir bókafræðingar til
þess að ráða í, hvað fyrir þeim vakir.
Þannig var ein bók, sem heitir; „Á
hverju menn lifa“, aðalpersónan í
henni er skósmiður; þe s vegna köll-
uðu bændur hana: „Bókina um skó-
smiðinn".
Að lokum lieldur greinarhöf und- I
urinn því fram, að tilraunir þessara
bóksala s/ni, að rússneskir bændur,
þessir ræflar, sem umheimurinn hefur
haft hina mostu fyrirlitning fyrir, sjeu
I raun og veru undir það búnir. að
veita viðtöku hinum d/rmætu bók
menntafjársjóðum inenntuðu mann-
anna, sem þeir hafi svo lengi farið á.
mis við.
UR BÆNUM
—oo—
GRENDINNI.
Mr. Laurier og samferðamenn
hans hjeldu ræðuríVestur Selkirk á
mánudaginn, og var þeim þar tekið
með fögnuði miklum, eins og hver-
vetna annars staðar.
Á prentsm. Lögbergs verða keypt
2 eintök af 1. nr., 1. árg.,,Aldarinnar“
eptir að hún var gerð að mánaðarriti,
f/rir hátt verð, eða þá allur árgangur-
inn ef svo stendur á.
Carsley & Co.
Mr. Fiuubogi Guðuiundssou o<r
Miss Guðrún Eiríksson, bæði frá
Akra P. O. I Norður Dakota, voiu I
fyrradag gefln sainan I hjónaband af
sjera Jóni Bjarnasyni. Brúðhjónin
lögðu af stað heim til sín I gær.
Sjera Hufst. Pjetursson og Mr.
A. Freeinan komu vestai úr Argyle-
n/lendu I gær. Sjera Ilafst. íiafði
prjedikað þar vestra á sunnudaginn.
Mr. Birni Jónssyni, sem fyrir tiokkr-
um döguin var á batavegi, þyngdi
aptur uin helgina, og hafði verið mjög
veikur á sunnudagskveldið.
Mr. W. H. Paulson fór vestur I
Argylen/lendu á mánudaginn, og
dvelur þar nokkra daga. í fjarveru
hans eru menn hjer I bænum beðnir
að snúa sjer til bróður hans, Mr. M.
Paulsonar, 018 Elgin Ave., I lífsá-
byrgðar og bókakaupa erindum.
Mr. Steingr. Jónsson úr Þmg-
vallan/lendunni koin liiugað til bæj-
arins á mánudaginn. Hann sagði, að
uppskera hefði orðið litil hjá þeim
setn nokkuð fengust við hveitirækt I
sumar, I nýlendunni mest 10 bushel af
ekrunni, en heyskapur varð góður,
grassjiretta mikil og n/ting eptir því
Sú óvenjulega mikla vanheilsa,
sem nú gengur hjer I bæaum, heggur,
að sögn, mjög mikið skarð I sjóði
leynifjelagann og góðgerðafjelaganna
°n eykur injög skuldir fjelag3manna
við stúkur sínar. Nokkur hundruð
dollara eru vikulega borgaðir af hin-
um /msu Oddfellows stúkum fyrir að-
hjúkrun og sjúkrastyrk.
í greininni „Blind Asylu:n“ I síð-
asta blaði er villaá einum stað. Þar
stendur. ,,íslendingar og St. Thomas'
menn hafa ætíð borið ld/jan hug til
íslendinga“, en á að vera: „íslend-
ingar og St. Thomas menn hafa átt
mjög mikil viðskipti saman, og, það
það jeg veit, liafa St. Thomaæmenn
ætið borið hl/an hug til íslendinga.‘‘
Með gufuskipinu „Trave“ frá
Bremen til New York kemur nú um
helgina einn kassi af n/justu skradd-
ara saumuðum Berlin Jökkum, sjer-
lega langir með „’eg of mutton slee-
ves“-sniði úr ágætum „Beaver'1 dúk,
bláir, svartir, brúnir og gulir. Þeir
eru keyptir með lágu verði, og verða
seldir fyrir minna en stórkaupa-verð.
— Einnig 1 kassi af dömu og stúlku
yfirkádum.
SJEliSTÖK KJÖlt-
KAUP
á kvennbolum (Yests) 25c., 50c, og
7-3c. hver.
Garsley & Go.
Stórsalar og smásalar.
344 - - - - jnaiq Síreet.
Suiinan við Portagc Ave.
Mr. Jón Sigfússon að Clarkleigh
hefur góðfúslega tekið að sjer inn-
köllun fyrir blað vort hjá íslending-
um við Lundar og Otto P. O. Sömu-
leiðis hefur Mr. Thorgeir Símonarson
tekið að sjer innköllun fyrir blaðið
við Westbourne, Man. Til þessara
manna vildum vjer mælast til að
menn borgi andvirði blaðsins við
fyrstu hentugleika.
3 msir af heldri mönnum aptur-
haldsflokksina I Manitoba, TerritorS-
unum og British Columbia fóru I byrj-
un þessarar viku austur til Ottawa,
voru, uð sögn, boðaðir þangað af
stjórninni. Þess er getið til, að hún
muni liafa ætlað að ráðgast við þessa
ílokksinenn síua um það, hvað gexa
skuli til að hnekkja framgangi frjáls-
lynda flokksins hjer vestra, og leikur
jafnvel orð á því, að hún hafi I hyggju,
að auka styrkinn til Iludsonsflóa
brautarinnar, svo að hægt veiði að
byrja á henni innan skamm3.
Á sunnudagskveldið var lýsti
sjera Jón Bjarnason yfir því eptir
guðsþjónustu, að kennarar fyrsta ís-
lenzka lúterska sunnc.dagsskólans
hefðu tekið að sjer að gangast fyrir
Itjálp til bágstaddra íslendinga hjer í
bæ, og að Mrs. Kristrún Sveinunga-
dóttir veitti viðtöku til bráð&byrgða
samskotum, sem gefin yrðu I því
skyni. Við flesta söfnuði hjer I bæ
munu einhver slík samtök eiga sjer
stað, og hefur mikið gott af hlatizt.
Eðlilega er eins mikil þörf á þeim
meðal íslendinga eins og annara
þjóða manna.
Mr. Jónas Kr. Jónasson fri Akra
P. O. N. D. kom hingað til bæjarins
a laugardaginn var á leið norður til
Manitobavatns. Hann hefur hug á
að flytja þangað norður, svo framar-
lega sem honum Iftist þar vel á sig,
og eins segir hann sje um nokkuö
marga menn I sínu nágrenni, á Samd-
hæðunum svo kölluðu; velduc því
einkura uppskerubrestur undanfarin
ár,og þólakastur síðastliðið sumar
Suinir bændur þar fc-ngu ekki nema
1* hvelt,U«*hel af ekrunni, en fáir eða
eng.r meira en 8 bushel. Mr. Jónas-
son hefur um nokkur ár verið innköll-
unarmaður fyrir Lögberg í 8ínu ná-
grenni, og reynzt pr/ðis ötull. Oss
er ^nmgja að geta þess, að hann segir,
að sjer hafi aldrei verið tekið betur'
þegar hann hafi komið til manna s er!
índum Lögbergs, naumast nokkris
sinni eins vel eias og nú, þrátt fVrir
»4