Lögberg - 24.10.1894, Blaðsíða 2

2
LÖGBETIG MIDVTKUDAGJMv 24. OKTÓBER 1894.
JJögbcrq.
«er.8 ót aff 148 Prlr.oass Sír., Winnipeg Ma
of Tht Lögbr.ri; Printing Pubíishmg Co'y.
(Incorporated May 27, l89o>.
Ritstjóri (Rditok):
KJNAR II/ÖRLE JPSSON
Busrwttss managís: P. T. BJORNSON.
AUGLYSINSJA.R: Smá-auglýsingar i eitt
skipti ‘26 cts. fyrir 30 orC eSa 1 þrnnl.
dálkslengdar; 1 doll. uro mánuSirm. Á stærri
auglýsinguco eSa augl. nra lengri tíma ai-
siáttnr eptir sammng'.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur aö ti
kynna ikrt/lega og geta um fyrvtrandi bó
staS jafnframt.
UTANÁSKfUPT til AFGP.EIftSLUSTOFU
WaSstos er:
TKE LÓCaEKC P!?i«UHC & P'JBUSH. GQ.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIPT til RITSTJÓRANS er:
EmTOIi Ld««E««.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN
— MIÐVlKUDAtJINK 24. OKT. 1894.
J3jr Samkvæm iaprálögum er uppsögr.
kaupanda á blaðt ógild, nema hann só
skuldlaus, pegar hann segir upp. — Eí
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið flytr vistíerlum, án bess að tiikynna
heimilaskiftin, þá er pað fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgangi.
en 30 af lmtlr. af vöruverðinu, o<r
er [rað \\ý sönnun pess, að toll-
urinn er hærri síðan Ottawastjórn-
in endurskoðaði hann í fyrra, í stað
fress se:n hún liafði marírlofað að færa
hann yfir hi fuð niður aðmiklum mun.
Alls námu vörur innfiuttar á fyrsta
ljórðungi pessa fjárhajrsárs 827,503,-
124, Oit er J>að 84,293,815 minna en
(i satna tírnabili í fyrra. Að meðal-
tali hefur tollurinn orðið frá 1 til 2 af
hndr hærri en hann var áður en breyt-
ingar síðasta [>ings komust á. Út-
fluttar vörur námu á síðasta ársfjórð-
ungi 833,106,433, sem er 84,211,393
uiinna en í fyrra.— I>að synist vera
að verða mál á fyrir viðskipti lands-
ins, að frjálslyndi flokkurinn komist
»ð völdum og fái rymkað um pau.
Það munar um minni apturför i við-
skijitum pjóðarinnar en 8 til 9
millíónir.
Hvernigj J>eim lízt ti sig.
Minnisvarði.
Yfiií sjera Pál Þori.aksso.v.
J3T" Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmðnnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir gerí oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandarikjamðnnum).
og frá íalandi eru íslenzkir pen-
ingaseðiar teknir gildir fuilu verSi sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
I‘. 0. Money Orders, eða peninga í Re
gútered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annar3taðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Míður ákjósar.legir inntlytj-
eiulur.
Eitt af aðaiumræðuefnum blað-
anna bjer í landinu um pessar rnundir
er fyrirætian líootlis, ,,generals“ yfir
Sáluhjálparhernum, að koma miklurc
mannfjölda af aumustu fátækiingum
Lundúnaborgar til Canada. Hann er
nú kominn hingað til lands, til pess,
ineðfrain að minnsta kosti, að preifa
fyrir sjer með að koma peirri fyrir-
setlan I framkvæmd. En iriikið vant-
ar á að peitri fyrirætlan sje vel tekið
af biöðunum, og heimta sum peirra
blátt áfram, að tekið verði öfluglega í
taumarra af landsstjórninni gegn pess-
uin væntanlegu inníiytjenduin gener-
alsins. Allir kannast við, að honutn
gangi gott til, en pað vakir mjög ein-
dregið fyrir inönnum, að betra muni
að iáta Canadasljetturnar vera óbyggð-
ar fyrst um sinD, en að skipapærræfl-
iim peiin, mörgum vitarrlega gömlurn
glæpamönnum og fóiki, sem lifað hef
ur liinu óvirðuiegasta líti, og Canada
nú er boðið af general Sáluhjálpar-
hersins. Wönnum þykir trycri/inytn
0 * j r>n n
svo undur lítil, fyrir pví, að snúningur
rnargra peirra til vandaðs lífs verði
langgæður. Og jafuframt pvkir
tnönuum ekki öðrum standa nær en
Englendinguin sjálfum »ð sjá fyrir
sinum fátæklingum.
Ilnig’uun í vfffskiptuiu
Canada.
Aður hefur bjer í blaðinu verið
mirmzt á pað, live viðskiptuin C'anada
við önnur lönd hefur linignað á possu
ári, og ný sönnun er korniu fram fyrir
pví. Viðskiptaskýrslur Dominion-
stjórnarinnar fyrir septembermánuð
syna, að vörur inníiuttar I síðasta mán-
uði hafa numið 89,358,440, en á sama
tímabili í fyrra námu pær vörur 812,-
193,220, svo að munurinn er 82,834,-
786. Tollur á vörum, sem inn í land-
ið voru fluttar í september f fyrra, var
dálítið meira en 29 af hndr. af
vöruverðinu, en í siðastliðnum mán-
uði nam tollurinn- nokkuð meire
Oss er ánægja að birta í blaðinu
tilkynninguna um, að minnisvarði sje
fenginn yfir sjera Pál heitinn Þorláks-
son, og að hann verði reistur upp í
næstu viku. I>að hefur gengið stirð-
ara en rnargir mundu liafa óskað og
Att hefði að vera, að reisa sjera Páli
heitnum minnisvarða. Kiikjufjeiagið
íslen/.ka setti fyrir nokkrum árum
nefnd í pað mál, en nefndinni varð
lítið tða ekki ágongt, og málið lenti í
útideyfu. Nokkrir dollarar komu inn
til fyrirtækisins við fyrirlestur, sem
sjera Jón Bjarnason hjelt á Mointain
á kirkjupingi 1888, og sömuleiðis
rnuii íslenzkt kvennfjelag við Moun-
tain hafa styrkt fyrirtækið með dá-
litlum fjárframlcgum. En pessar
upphæðir voru sem hverfandi í saman-
burði við pað sem purfti til að reisa
minnisvarða, sem væri nokkuð nærri
pví að vera samboðinn minningu hins
látna. Niðurstaðan liefur svo orðið
sú, að nánustu ættingjar liins látna
hafa orðið að taka upp á sig á
byrgð fyrir mestöllu verði minnis-
varðans, og verða peim pað sjálfsagt
tiifinnanleg fjárútlát, ef peir verða
látnir bera pau einir. Oss virðist pað
vera sanngjarnt og sómasamlegt að
rjetta peim hjálparhönd, enda hefur
livert kirkjupingið eptir annað, og
siðast kirkjupingið 1 sumar, viður-
kennt pað. Starf sjera Páis Þorláks-
sonar hefur haft mÍKÍa pyðing fyrir
íslendinga í pc3sari álfu, og hana yfir
höfuð góða, eins og vjer hyggjum að
ílettir inuni nú viðurkenna, pótt all-
mikið væri utn pað deilt meðan rnanns-
ins naut við. Enda pótt pað hefðí
ekki verið æskilegt, eptir. pví
sem vjer líturn á, að stef.na iians
í kirkjumálum hefði orðið til fulls
ofan á í kirkjulíti Vestur-ísiend-
inga, pá verður pví naumast neit
að með rjettu, að starf hans hafi
orðið allmikill styrkur fyrir pann
kirkjuiega fjelagsskaj) hjer vestra
sem myndaðist eptir að hann sjálfur
var látinn. Eu hvað sem um pað
kann nú að mega segja, pá er að
minnsta kosti ein önnur hlið á starfi
lians, sem orðið liefur fjölda íslend
inga til mikillar hlessunar. I>að var
sem sje hans verk fremur en nokkurs
annars rnanns, að hin mikla og blóm-
lega nyienda íslendinga í Norður
Dakota myndaðist. Fyrir pað ættu
að minnsta kosti íslendingar í Norður
Dakotu að syna minningu hans fullan
sóma. — í>að má að öllum líkindnm
ganga að pvl vísu, að allrnargt fólk
verði viðstatt athöfn pá sem fram á að
fara að Mountain á priðjudaginn kem-
ur. Oss virðist pað hefði verið vel til
fallið, að sem flestir peirra sem pá at-
höfn sækja hefðu tekið meðsjernokk-
ur cent í pví skyni að leggja ofurlít-
inn skerf til að halda uj>p>i og heiðra
minningu pess manns, sem Dakota-ís-
iendingarnir eiga almennt svo mikið
að pakka, hverjum augum sem peir
llta 4 hans kirkjulegu starfsemi.
Mr. Fraser, einn af pingskörung-
um [>eim, sem eru með Mr. Lauricr á
fetðalagi lrans um pessar mundir,
„hitti naglann á höfuðið*1, eins oo-
hann er vanur að gera, í samræðu við
blaðarnann einn hjer i bænum nú í
vikunni. Ilann kvaðst ekki halda að
nokkur hópur manna hefði farið yfir
eins mikið svæði eða sjeð landið eins
vel á stuttum tíma eins og peir sam-
erðamennirnir hafa gert undanfarnar
fvikur. „Að undantekinni Souris-
brautar greininni, held jeg að við
höfum kcmið við á öllum helztu stöð-
um í fylkinu og Terrítóríunurn“,sagði
hann. Blaðamaðurini) spurði hann,
bvernig peim hefði svo litizt á
4 petta allt, sem peir hefðu sjeð.—
„Enginn partur Canada getur jafnazt
við pennarr partinn, að pví er snertir
auðæfi náttúrunnar“, svaraði Mr.
h raser. „I>að eru púsundir eptir pús-
undir af óræktuðum ekrum, sem eru
hetri en helmingurinn af ræktaða land-
inu í eldri fylkjunuin. £>að, að pessi
[önd skuli vera óbyggð, synir, að pví
er mjer finnst, að rangt sje að farið
að einhverju leyti“— Blaðamaður-
inn spurði, hvort hann ætti við pá
stefnu, sem fylgt væri í innflutniriga-
máium.— ;)3eg vil ekki beinlínis
segja pað“, sagði Mr. Fraser. „En
bezca fyrirkomulagið, sem unnt er að
liafa, er pað, að gera hag n/byggj
anna betri en hann var í peim löndum,
sem peir liafa komið frá. Sje pað
gert, verður hver einasti n/byggi
bezti innflutninga-agentinn sem
unnt er að fá. Vafalaust er pað, að
innflutningastefnan, sem Dominiou-
stjórnin hefur fyigt síðustu 10 árin,
hefur gefizt hrajiarlega. Fjeð, sem
varið hefur verið til innflutningamála,
hefur numið nálægt prem millíónum
dollara, og sk/rslur stjórnarinnar
s/rra, að pessi 10 ár hafa um 800,000
manns komið inn í landið. Við lok
pess tíinabiis hafði fólkið fjölgað um
iítið meira en helminginn af pessum
800,000, par með taldir allir peir sem
hjer hafa fæðst. Þaðer eitthvað rangt
við petta“. — Blaðamaðuriun spurði,
hvað bændurn væri annast um að fá
nú um pessar mundir. — ,Betri við-
skipti við Bandaríkin“, sagði Mr.
Fraser. „Hjer er eitt dæmi frá
Deloraine. Maður par var að
kaupa nautgripi, sem liann ætlaði
að senda til Engiands, og maður frá
Bandaríkjunum bauð iiærra en liann
og ætlaði grijnna til Chicago-markað-
arins. Ef pað gat borgað sig fyrir
lrann, að borga toiiinn og fara með
gripina til Chicago, hve mikill mark-
aður mundi pá okki opnast í Banda-
ríkjunum fyrir bændur pessa lands, ef
viðskiptin væru gerð greiðari milli
pessara landa!“ — Það er óneitanlega
nokkuð kynleg blindni, sem hingað
til hefur komið Manitobabændum til
að greiða atkvæði með pví að útiloka
vörurnar, sem peir selja, frá markaði
Bandaríkjanna, og Bandarlkjamenn
frá tækifærinu til að selja peim sjálf
um, Manitobabændunum, pær vörur,
sern bændur purfa að kaupa, ód/rari
en peir annars geta fengið pær !
Iiúuir um Vínlands-ferð.
Dr. Sophus Bugge prófessor hef-
ur n/lega haldið fyrirlestur um rúna-
stein, sem fundizt hefur 4 bæ eiuum í
Hringaríki í Noregi. Arið 1823 hafði
verið tekin afskript af pví, sem á hon-
urn stóð, en steinninn sjálfur hefur
síðan farið forgörðum. En Bugge
hefur nú lesið letrið ( eptir afskript-
inni ) og segir pað vera erfiljóð eptir
einhverja unga menn eða mann, sem
farizt hafi á Vínlandsferð. Byrjun let-
ursins er t/nd, en niðurlagið hefur
haldizt. Efnið í niðurlaginu er petta—
orðrjett vitum vjer ekki hvernig pað
hljóðar, með pví að petta er tekið
eptir norskri grein um fyrirlestur
Bugges, og stendur par aðeins norska
p/ðingin af íslenzka frumtextanum :
„Þau voru magnlaus og vot og
höfðu pörf á að purka sig, pegar pau
komu frá Vínlandi á ísana í óbvgðun-
um. Óhamingjan getur beygt for-
lögin, svo að maðurinn d^yi á unga
aldri.“
í byrjun letursins, sem t/ud er,
segir Bugge að muni hafa veiiö riöfn
peirra, sern um er ritað. Letrið talar
um ferð fr'i Vínlandi til Grtenlartds.
t pessari ferð hefur »ð minnsta kosti
ein kona verið, p»ð sjá rneuu af pvf,
að tal»ð er uin ferðafólkið í hvorug-
kyni fleirtölu. Á pessari ferð hafa
skipverjar að öllum líkindum yfirgef
ið skip sitt á ísnum við Grænland, og
svo virðist, svo, sem peir hafi komizt
til óbyggða Græniands og liðið par
neyð. Sjá má af letrinu, að sá eða
peir sem við er átt bafi dáið á unga
aldri og liggur næst að haida, að peir
hafi dáið í Óbyggðunum en pó
getur verið, að prautir pær sern peir
liafa ratað í í óbyggðunum liafi síðar
orðið peiin að bana. líúnasteiuninn
hefur verið reistur heima í Hringaríki
stuttu eptir að frjetzt hefur paiigað
lát pess unga raanns (eða peirra ungu
rnanna), sem verið hefur í pessari Vín-
lands-ferð.
I>ví verður ekki haidið fram með
vissu, að Vlnlandsferð sú sem letrið
talar um sje sama ferðin sem talað er
um í einni af íslenzku sögunum. En
ekki pykir mjer pað ólíkiegt, aegir
Bugge. í Eiríks sögu rauða er'sagt
frá pvf, að JÞorfinnur Karlsefni hafi
farið með marga menn frá Grænlandi
til Vínlands (árið 1003). Ails hafði
liann 3 skip og 140 manns, og par af
nokkrar konur. Arið 1000 skipti
fólkið sjer í Víulandi í tvo flokka.
Annar flokkurinn hjelt frá Vínlandi
á sklP' íslendingsins Bjarna Grímólfs-
sonar, og í honum var að minnsta kosti
ein kona. í Grænlandshafinu kom pað
upp, að skipið var maðksmogið. Svo
margir, sem gátu, yfirgáfu pað í bát.
En hann tók ekki nema helminginn af
fólkinu, svo varpa varð hlut um, hverj-
ir fara skyldu í bátinn. Þeir sem ept-
ir urðu á skipinu fórust. En peir sem
í bátinn komust björguðust og sögðu
frá óförum fjelaga sinna.
Mjer virðist, að ekki sje meiri
munur á pví sem ráða má af pessum
Hringaríkis-rúnum og frásögn ís-
lenzku sögunnar um ferð Bjarna
Grímólfssonar frá íslandi, en svo að
hvortveggja gæti átt við sömu ferð-
ina. l>að er miklu meiri misrnunur
á frásögninni í peim tveimur íslenzku
sögum, aem um petta geta.
Irúnirnar s/nast að minnsta kosti
vera frá árunum 1010 til 1020. Þær
eru merkilegar fyrir pað, að pær eru
sú eina sönnun, sem fundizt hefur í
Noregi sjálfurn fyrir Vínlandsferðun-
um, og af peirri sönnun sjáum vjer,
að að minnsta kosti hefur einn maður
frá Noregi verið með 1 Vínlandsför.
Svo er letrið merkilegt fyrir pá sök,
að pað er elzta Norðurálfu-letur, sem
getur um Ameríku.
Nýja verksmiðjan.
Frainh.
Það var satt, hann kom par, með
stráhattinn í liendinni. En livað hann
var borginmannlegur og öruggur út-
lits! Það var síður en svo, að pað
væri undirgefnissvip á honum að sjá.
Hún hafði hugsað sjer, að s/na hon-
um lítillátlegt viðmót, og búizt við,
að hann mundi pá á himnum uppi; en
nú póttist hún sjá, að pað mundi ekki
eiga meira en svo við.
„Hvað get jeg gert náðugri
greifadótturinni til pægðar?“ sjiurði
hann, og var auðsjeð, að petta koin
æði-flatt upp á hann.
„Jeg hefi aldrei á æfinni sjeð
verksm:ðju innan“, anzaði hún, „og
get alls eigi gert mjer f hugarlund,
ívernig par muni umhorfs. En par
sem pjer eruð svo nærri okkur, hugs-
aði jeg með mjer, að pjer munduð
sjálfsagt vera svo vænn aðs/na okkur
>að sem mest er um vert“.
„Það er mjer hin mesta ánægja“,
svaraði hinn ungi verksmiðjustjóri;
,pað er lakast, að pað er ekki neitt
pægileg vist fyrir hefðarmeyjar“.
Hann leit á hinn róslitaða við-
hafnarkjól, sem hún var í, um leið og
hann sagði petta.
„Það gerir ekkert til“, anzaði
hón. Heniii varð »l!t f einu rótt í
skapi, og var hún boðin 0g búin til
«ð ganga út 1 hvaða voða og skelfinff
sem vera skyldi, við hlið hins uníá
verksniiðjustjóra, er'henni virtist svo
fyrirtaks greindarlegur og Jagleg„r.
„Það er hezt að pjer skiljiö hund-
uin yðar eptir,“ mælti hann.
brottí>JÓ1A"iJakob> s»eri á
meö hundinn eptir skipun henn-
ar, en hún fór með Wolters ein i
Þau komu fyrst i„„ i ! ® e,Dsömul-
1 inn í allmikmn skála.
par sern duluræflar Voru b]eiktir •
sfðan malaðir í pu„„an „raut *
pvf megn sterkja, og ætlaði henni að
verða illt af peim ópef. En slfkt
virtist löngu komið upp úr 4 förunaut
nnar Hann Jysti ytarlega fyr[r
LT.I ííeirriaðferð’ en .kTldi
harla lít.ð af pví vegna Þe8S) að
práði syo mjög að komast burt paðau.
„En hvernig fara verkamenn.
.rn.rað pola annað eins og
bl k T er í>aU V°rU k°min út úr
bleikjuskálanum. „Auminga menn-
irmr. HVað hafa peír ti] unnJð) er
pe.r verðaað kveljast í slíku vfti f
hfanda lffi?«
„Þcim líður ekki eins il]a hjerna
Þier ímyndið yður, „áðug greifa-
dðttir anzaði hann )>ÞeJ hafa
misst alla pefnæmi á petta, eins og
jeg Vinnan er hæg og kaupið hátt
a< tiltölu. Þeir keppast eptir að fá
vinnu hjer.“
. , Nú «engu Þau um hvern gang-
vjelaskálann á fætur öðrum. Þau
fylgdu pappírsefrdnu á öllum stigum
pess, frá pvf pað var ekki annað en
punnur grautur pangað til pað var
orðið að fallegum, hálum pappírsörk-
um, er kvennfólk tók af sfðasta vel-
>num gljáandi og skurðarvjel breytti
siðan í sendibrjefasnið.
Hertha hjelt hálfsmeik að sjer
kjólnum, til pess að koma ekki við
lnnar voðalegu gangvjelar, sem suð-
uðu og mörruðu og skurkuðu sí og æ
á fleygiferð.
Hann ly8ti öllu nákvæinlega fyr-
ir henni, og pótti henni æ meiri og
meir. frdðleikur f pvf, on híin rarð ||
vera alveg fast við hliðina á honum
til pess að heyra hvað hann sagði.
Þegar [>au komu undir bert lopt
aptur, mælti hún nærri pvf hátíðlega:
„Guði sje lof; pað liggur lfkt á
mjer og kafaranum f kvæðinu hans
Schillers er hann andaði aptur að sjer
hinu rósrauða ljósi.“
„Er pað satt, að yður finnist svo
voðaleg vistin parna inni? Það fer
vel um mig par,“ mælti Wolters.
„Það skil jeg ekki.“
„Yður muudi eptir pvf ekki langa
‘il e,ga heima í verksmiðju?«
„Dauðann kysi jeg mjer heldur.<‘
Hún var enn hálfringluð. Þegar
Pau komu út að hliðinu, hneigði föru-
nautur hennar sig kurteislega og
kvaddi. Sagði liann, að sjer pætti
>llt, að hann l.efði ekki haft neitt
skeinmtilegra að syna henni.
líún skundaði á brott og hitti
Jakob gamla við hliðið á hallargarð-
inum, en Hektor hljóp f m<5ti henni
með miklum foginslátum.
„Þessi vjelaófögnuður fer vax-
andi dag frá degi“, sagði Ratnli
Kobbi 0g hristi höfuðið. „Góðu
gömlu tímarnir eru frá fyrir fullt 0ff
allt.“ *
Greifadóttirin pagði og var hugsi.
„Jeg pakkaði honum ekki einu-
sinni fyrir ómakið og hvað hann var
pægilegur“, hugsaði hún.
Um kveldið sagði Hertha greifa-
dóttir við föður sinn:
ti ksmiðjustjórinn pessi er
reyndar mikið liðlegur og laglegur
maður.“
„Já, pað er sagt, að hann kunni
mikið vel til pess sem hann á að
gera“, anzaði greifinn.
„Hann syndi mjer pað í dag 0g
útskyrði fyrir mjer allt saman af eiu-
stakri lipurö. Synist pjer ekki, faðir
minn, að við ættum einhvern tfma að
bjóða honum til niiðdegisverðar?44
(Framh. á 4. bls.)