Lögberg - 01.10.1896, Síða 5

LÖGBERG, FIMMÍUDAGINN 1. OKTÓBER 1896
5
ið f>ví 1 gamla hlutfallið við gull (16
á mðti 1), f>á yrði afleiðiugin fyrst
Bá, að f>að yrði farið að vinna í hverri
sinustu silfurnámu í veröldinni af
ytrasta megni, og mjög mikið af f>eim
auð, sem dú liggur arðlaus i heimin-
um, yrði lagður í pessar námur, og
fjöllin og iður jarðarinnar yrðu öll
grafin sundur til f>ess, að auðmenn
nytu hagnaðar af verð-tvöföldun silf-
ursins. Arið 1894 grófu menn úr
jörðu 214 millj. doll. virði af silfri, og
vat únzan af J>ví seld á 63 cents. Ef
nú verð silfurs hækkaði upp I 11.29
únzan, sem er sama og 16 á móti 1,
hvað mundi uppskeran pá verða?
Gamla príliðs-reglan leysir pá spurn-
ingu. Ef járnbrautarvjel gengi 90
mílur á kl. stund með pví, að hafa 63
punda punga af gufu (á hverjum fer-
hyrnings puml. af yfirborði ketilsins),
hvað hratt mundi hún ganga með 129
punda punga? Ölukku vjelin yrði
að stanza við og við til pess, að
skugginn hennar nseði henni. Sena-
tor Stewart og hans fylgifiskar segja,
að pað geti ekki komið neitt silfur-
flóð. ]>að var maður uppi á dögum
Nóa, sem var eins vongóður og peir.
Ilann stóð á efstu brún á fjalli einu
h&u, og vatnið sleikti um tær hans.
Ilann hrópaði til Nóa og bað hann að
taka sig í örkina, en Nói hafði skip-
anir slnar að ofan og neitaði að taka
hann um borð. Þegar Nói sigldi
burt, pá steytti maðurinn á fjall-
inu hnefann og hrópaði: ,Farðu
til fjandans með dallgarminn pinn;
pað verður hvort sem er ekki mikið
úr pessari skúr“.
Fimmta atriðið er, að silfurmenn
segja, að fríslátta silfurs, að hlutfall-
inu 16 á móti l,orsaki, að allar eignir
hækki í verði. Kf Bandaríkja stjórn-
in opnaði myntir sínar fyrir myntun
silfurs alls heimsins, að hlutfallinu 16
& móti 1, pá væri pað hið sama og að
taka upp silfur-einmálm (silver mono-
metallism). Þetta segir rödd sögunn-
ar frá pví fyrsta, og ástand allra landa
S veröldinni, sem nú hafa frísláttu
silfurs, leggur áherzlu á hróp sögunn-
ar. Það er jafn-ómögulegt að hafa
tvímálm (bi metallism) i verulegleik-
anum, jafnliliða ótakmarkaðri bilfur
frísláttu, eins og að hafa ferhyrndan
sívalan hlut, eða purt votviðri. Hvaða
hagur væri pað fyrir fólk, pó pað
fengi tvöfalt verð í peningum sem
okki væru nema hálfvirði við pað,
sem nú er? Ef bændavara hækkaði
um helming, pá gerði öll iðnaðarvara
pað líka. Hagurinn og llunnindin
yrði jafnt, nema hvað kaupandi myndi
ætíð gera nóg fyrir verð-breytingu
silfurs, og sú upphæð, sem kaupandi
<dragi pannig frá, yrði hreint tap fyrir
framleiðanda, en auka-gróði fyrir
spekúlanta. Jeg pekkti einu sinni
pilt, sem seldi kynillan hund fyrir
ilOO; en hann fjekk borgunina í
Ikvolpum af sama
svo hann græddi ekki mikið á útpenslu
verðsins.
Útpenslumenn játa, að fyrir-
komulag pað, sem peir mæla með,
væri óhagur fyrir alla, sem lifa á
föstum eða ákveðnum launum. Þetta
innibindur alla, sem borgað er fyrir
starf sitt svo mikið um árið, mánuð-
inn, vikuna eða daginn, allt frá járn-
brautar-forseta niður að peim, sem
ber múrstein á öxlinni, og einnig pá,
sem lifa á eptirlaunum. Sagan sýnir,
að vinnulaun hafa aldrei haft neina
hlutdeild í verðhækkun sem orsakast
af að niðurlægja (svívirða peninga
landsins. Vinnulaun hafa ætíð verið
hjerum bil hin sömu, hvort sem pau
hafa verið borguð í góðum eða illum
]>eningum. Sá, sem vinnur fyrir
kaupi, er svikari við sjálfan sig og
fjölskyldu sína ef hann lætur fordóma
slna leiða sig inn í herbúðir útpenslu-
manna og sampykkir, að fá hið á-
kveðna kaup sitt í niðurníddum
gjaldeyri. Ef hinir svonefndu 16 á
móti 1-menn verða ofan á, pá munu
allir, sem vinna fyrir kaup, sanna, að
peir hafa tapað öllum peim hagsmun-
um, sem peir og stjettarbræður
peirra hafa áunnið sjer með verkfalli
og biturri baráttu í heila öld. Vel
gengni verksmiðju- eigendannna í
Mexico cr eingöngu byggð á niður-
lægingu og ániðslu á verkamanna-
stjettinni. Vjer kærum oss ekki um að
kaupa velgeDgni í iðnaði fyrir slíkt
verð, og sú velgengni er óðum að
aukast án pess, að verkamaðurinn sje
fjeflettur (swindled). Þegar dag-
launamanninum vegnar vel, pá brúk-
ar hann meira af allskonar vörum og
varningi,og velgengni hans hefuráhrif
á og hjálpar við allri verzlun o.s.frv.
t>að er margt af ríku og finu fólki í
Mexico, en verkamaðurinn par er
lágtstandandi præll. Hann fær frá
10 til 30 cents á dag, í peningum sem
eru að eins hálfvirði^við vora peninga,
Hann býr í vesælum leirkofa, hefur
hina vesælustu fæðu sjer til viðurvær-
is, er að eins heldur lífinu i honnm,
klæðir sig í hinn auðvirðilegasta
klæðnað, er að eins hylur nekt hans,
og verður jafnvel að fara á mis við
pau hlunnindi, að geta drukkið sig
fullan á vínföngum menntaðra manua,
og drekkur sig pví drukkinn á njóla-
safa. í sjerhverju landi í heiminum,
sem hefur silfur fyrir peningamæli-
kvarða, eða hinn svonefnda tvöfalda
peninga-mælikvarða, sjer maður, að
verkalyðurinn er í sömu niðurlæg-
ingunni.
Oss er talin trú um, að silfur sje
peningar fátæklinganna. Þetta slær
í strengi fordómanna,og er alveg ósatt.
Kaup er ekki borgað í silfri að afloknu
hverju dagsverki,heldur er árskaupið,
mánaðarkaupið eða vikukaupið borg-
að í gangeyri eða gulli, en að eins
nóg silfur með til pess, að gera hina
£>að gerir ekki eins
mikið til hvaða peningar pað eru, sem
menn að eins taka við og borga strax
út aptur, en pegar peningum er safn-
að, peningar sparaðir til pe3c, að lifa á
í ellinni eða ef einhver slys koma
fyrir, pá er meira varið 1 að peir sje
endingargóðir. Ríkismennirnir safna
auð á pann hátt,að leggjafje í eignir,
eða leggja peninga inn á banka, og
bankarnir mega, ef peir vilja, borga
peim í silfri, en par á móti geyrnir
mikill hluti fátæklinganna peninga
sína í sokkbolnum, eða grefur pá (
jörð, og peir fela ætíð gull af tveimur
ástæðum — peir hafa meiri trú á, að
pað haldi gildi sínu, og par eð J>að er
fyrirferðaminna, er hægra að fela pað.
Þess vegna stmda fátæklingarnir á
gullgrundvelli, en ríka fólkið á silfur-
grundvelli, ef bankarnir kjósa sjer að
borga peim í silfri.
Fordómar eru bölvun pessarar
pjóðar. Þeir eru hið eina hættu-sker
á Ieið ríkis-skips vors, h:n eina ógn-
andi hætta fyrir tilraunir vorar að
fólkið stjórni sjer sjálft. Fordómar
hinna óupplystu gera pá að bráð fyrir
pá sem lifa á pví, að vekja óróa og
gauragang, sem sífelít skrækja um
voða, sem sje á ferðum, pólitiskum
skúmum, sem hungrar eptir em-
bættum.
Sú rökseindafærzla er viðhöfð, að
vjer skuldum útlöndum svo mikið fje,
að vextirnir sje að gleypa oss upp
með húð og hári. Hinir færustu
fjármálafræðingar í landinu, sem hafa
rannsakað petta mál nákvæmlega,
segja, að pjóðin öll skuldi útlöndum
2,000 milljónir dollara, er peir segja
að beri að meðaltali \\ af hundraði í
vexti, sem geri 90 milljónir dollara á
ári. Þeir ferðamenn vorir, sem ferð-
ast erlendis, eyða 47 milljónum doll-
ara í pessi ferðalög. Flestir peirra
pekkja ekki fegurð og tign síns eigin
lands, sem ytírgengur allt, er peir
eiga kost á að sjá erleudis. Þessir
menn ættu að hætta hið hin heimsku-
legu ferðalðg sín erlendis og fara að
kynna sjer sitt eigið land í nokkur ár.
Ef pjóðin er gjaldprota, eins og pessir
skúmar eru að rugla um, og getur
ekki borgað skuldir sínar, pá ættum
vjer að afhenda einhverjum allt, er
vjer höfum, og láta hann skipta pví
upp ineðal allra skuldheimtumanna
vorra. Þannig fara allir ráðvandir
menn að pegar peir verða gjaldprota.
Þeir fela ekki eignir sínar og
bjóða að borga 50 cents af hverjum
dollar. En í staðinn fyrir að vera
gjaldprota, erum vjer betur megnugir
um að borga allt, seui vjer skuldum,
en nokkur önnur pjóð í veröldinni.
Rlkisskuld vor er nærri 916 millj.
dollarar. Hún hefur verið lækkuð
niður í priðjung við pað, sem hún áð-
ur var. Árið 1865 (pegar borgara-
stríðinu lauk) var ríkisskuld vor nærri
2,846 millj. doll. Ríkisskuld Stór-
bretalands og írlands (j>jóðarinnar,
sem mest fje á hjá oss—og öðrum
pjóðum) er nærri 3,351 millj. doll.
Ríkisskuld Frakka er 4,446 rnillj.
doll.; Rússa, 3,491 millj.doll.; Aust-
urríkis og Ungverjalands, 2,866
millj. doll.; Ítalíu, 2,324 millj. dolL;
Þýzkalands, l,656millj. doll.,ogSpán-
verja (með að eins fjórða parti af
fólksfjölda vorum) 1,251 millj. doll.
Rfkisskuld Frakka er $116 á höfuðið,
Stórbretalands og írlands $87 á höf-
uðið; ftalíu, $76; S]>ánar, $73; Rússa,
$30; en ríkisskuld vor (Bandaríkjanna)
er að eins $14 á hvert höfuð. Samúel
gamli er pannig eini góði búmaður-
inn í öllum hópnum! Fólkið í Banda-
ríkjunum a liggjandi á bönkum um
4,000 millj. dollara, en allt fólkið (
Evrópu á ekki nema um 6,500 millj.
dollara liggjandi á bönkum. Eptir
síðustu manntalsskýrslum vornm er
pjóðarauður vor, á hvert höfuð, $341.
Þetta er byggt á inatsskrám hinna
ýmsu bæja og sveita, og eins og allir
vita, er fólki vöru ekki gjarnt, að
meta eignir sínar of hátt við slik
tækifæri.
Hinir gömlu hermenn geta ekki
verið með pvf,að pjóðin neiti að borga
skuldir sfnar, pó pví sje haldið fram
að vjer sjeum ekki færir um að borga
pær. Það er grundvallaratriði bæði
í lögum og siðferði (morals), að mað-
ur verði að vera rjettlátur áður en
maður má vera gjafmildur, og að gjaf-
ir, sem gjaldprota menn gefa, sje
ógildar gagnvart skuldalieimtumönn-
nm peirra. Stjórn vor gefur peim (í
eptirlaunum) um 140 millj. doll. á ári.
Ef vjer höfum ráð á að vera örlátir,
pá ættum vjer lfka að gera oss far um
að vera ráðvandir. Ef stjórn vor get-
ur gefið eins og koDungur, pá ætti
hún líka að borga eins og „gentle-
maður“.
Yjer borgum enga vexti af miklu
af fje pví, sem talið er að vjer skuld-
um. Mikið af pvíerfje sem járnbrauta-
fjelög, landfjelög og önnur pesshátt
ar fjelög, sem ekki gátu borgaðskuld-
ir sínar og hverra eignir pví voru seld-
ar, skulduðu, og eru pær skuldir
pví í rauninni kláraðar og ekki rjett
að telja pær.
Hinar einu skuldir, sem J>jóðinni
í heild sinni koma við, eru alríkis-
skuldirnar (National debt) og skuldir
hinna einstöku ríkja. Skuldir hinna
einstöku rikja námu' samkvæmt síð-
ustu manntalsskýrslum til samans
tæpum 229 millj. dollara, hjeraða
(county) skuldirnar námu til samans
liðugum 145 millj. dollara, skólhjeraða
skuldirnar námu til samans nærri 37
millj. dollara, en skuldir allra borga
°g bæja námu til samans um 724£
millj. dollara. Allar pessar skuldir
til samans nema liðugum 1,135 millj-
ónum dollara. Þjer hljótið að taka
eptir pvf, að um prír fjórðu partar af
öllum pessum skuldum til samans er
fje sem borgir og bæir skulda. Borg-
irnar og bæirnir hafa tekið petta fje
til láns til pess, að koma upp hjá sjer
gas, rafmagns og vatusleiðslu-útbún-
aði, til pess að brúa og bæta stræti
sfn o. s. frv. o. s. frv. Þeir 16 á móti
1-menD, sem búa f borgum og bæjum,
biðja nú p& bræður sfna, sem búa úti
á landinu og nota steinolíu til lýs'.ng-
ar í húsum sfnum, en eru í myrkri úti,
sem fá vatn sitt úr bruniium og baða
sig í lækjum og pollum, sem vaf a
leirleðju í votviðrnm og pyrla upp
ryki í purkum, að lijálpa sjer til að
komast hjá að borga (repudiate) skuld-
ir pær, sem peir hafa hleypt sjer í til
pess að hafa hin ýmsu lífspægindi sem
peir (er búa f borgum ogbæjum)hafa
fram yfir pá, (er búa úti á landinu).
Hvað snertir allar privat skuldir, pá
má stjórninni standa á sama, livort
rauðhærði maðurinn skuldar svart-
hærða manninutn eða svarthærði mað-
urinn sl uldar rauðhærða manninum.
Annar peirra hefur skuldina, en hinn
eignirnar, sem skuldin myndaðist fyrir,
svo pað vegur hvað upp á móti öðru.
Því er stundum haldið fram, að
með pví að gull hafi hækkað í verði, pá
hafi skuldir liækkað pegar maður mælir
pær með etgnum, og pess vegna sje
nauðsynlegt að draga af peim tiltölu-
lega. Jeg hef nú pegar rætt um
gull-liækkunar kredduna, en vildi
samtsegja petta I viðbót: í raun og
veru hafa allar skuldir vorar orðið til
síðan vjer gerðum gull að hinum eina
peninga mælikvarða,og si mulikvarði
var lagður til grundvallar og var
partur af öllum samningum um pær,
og hafi gull hækkað í verði, pá væri
eins mikil óráðvendai aðborgipæ:
eptir nokkrr.m öðrum mælikvarða eius
og að gera pað pó gull hefði ekli
hækkað. Ef einhver maður gerir
samning um að selja 1,000 bushel af
maís, pá er engiu afsökun að
segja, að hann vilji ekki afhenda
kaupanda pað fyrir um3ainið verð af
pví, að maís hali hækkað í verði sfð-
an samningurinn var gerður. Þar að
auki hafa öll skuldabrjef vor gengið
frá einum manninum til annars, flest
peirra margsinnis, og peir, sem nú hafa
pau í höndum, geta ekki meira gert
að, hvort gull hefur liækkað eða lækk-
að f verði, en f>eir ráða við flóð og
f jöru í sjónum.
(Niðurlag í næsta blaði).
0. Stephensen, M. D.,
473 Pacific ave., (|)riðja hús fyrirneðan Isabel
stræti). Hann er aS finna heima kl. 8—10J4
f. m. Kl. 2—4 e. m. og eptir kl. 7 á kvcldin.
HOUGH & GAMPBELL.
Málafærslumenn o. s. frv,
Skrifstofur: Mclntyre Block, Maiö St
Winnipeg, Man,
kyni, á $20 hvern, rjettu uppliæð.
119
Locke. Utundari fiáfhi hans hafði Set Chickering
skrifað: „Fjeli í prettalausum bardaga fyrir—“ og
svo kom að eins stryk, sem gert var með ritblýi, en
ekkert nafn sett f auða bilið. Erfingi auðs hans var
sagt að væri Miss Fidelia Locke, sem sagt var að
ætti heima í London og væri undir vernd lafði
Scardale.
Það má nærri geta hvernig tilfinningar Geralds
voru við pessa uppgötvunl Kveldinu áður hafði
hann verið að búa sjer til æskudrauma útaf andliti
Fidelfu Locke, sem hann pá hafði sjeð í fyrsta skipti.
Og nú!
Þriðja nafnið á skránni var hinn velborni
George Percy Raven, annar sonur Wallingtons
l&varðar. Útundan nafni hans var skrifað: „Fannst
d&uður utan við búðirnar; Nói Bland myrti hann“,
í skjalinu var sagt, að erfingi hans væri yngri bróðir
hans, hinn velborni John Raven, kapteinn.
Fjórða nafnið á skráuni var Nói Bland, og út-
hndan nafninu var skrifað: „Lyuch“-aður,og við petta
v»r dagsetning að eins tveggja mánaða gömul. í
Rkjalinu var sagt, að erfingi hans væri sonur Nóa,
Joseph Bland, en ekki var sagt hvar hann ætti
heima og ekkort í skjalinu gaf hina allra minnstu
t>endingu um pað.
Fimmta nafnið á skránni var Ratt Gundy, og út
hndan nafni hans hafði Set Chickering skrifað:
•»Horfinn“, og enginn erfingi var tilnofndur.
Í2á
tfma hafði alltaf haft vetrarbrag á sjer. hafði nú í
fyrsta sinn á vorinu nokkur hlýindi f sjer, hlýindi,
sein virtust nú einmitt vera að vekja náttúruna af
vetrar dvalanum. Sólin kom upp í heiði pennan
morgun og kastaði geislum sínum óspart yfir jörðina,
eins og hún væri að bæta upp með pessu snögga ör-
læti poku og súld vetrarins, sem ollir mannanna
börnum svo mikil ópægindi. Iliuar ffnu, rauðu
stjörnur möndlublómanna gerðu garðinn dýrðlegau
af roða sínum, og blöð blómanna, sem voru að springa
út, lögðu sinn mjúka, græna lit til pess, að gera vor-
litinn sem bjartastan og fegurstan.
Það var heilmikið lff og hreifing í kringum
menniugar-skólann pennan apríl eptirmiðdag. Hið
mikla hlið stóð opið allau daginn, og skrautvagnar
og leiguvagnar komn inn um pað, liver á fætur öðr-
um, og skildu farm sinn eptir í garðinum. Hópur
af fólki stóð úti fyrir, ná.lægt innganginum, og starði
á gestina, sem komu, og horfði gegnuin opna liliðið
inn í hinn forboðna reiíc fyrir innan og skemmti sjer
vcl við pað, cins og gapandi slæpingar æfinlega gera.
lnnan við hlðið, 1 memaingar-skólanum sjálfum, var
allt á flugi og ferð, pví liinir ýmsu gestir, sem boðið
liafði verið að skoða skólann á pessu fyrsta afmæli
hans, voru á gangi u;.n allt húsið undir leiðsögn
liinna viðfeldnu námiimeyja, sem falið liafði verið að
sýna gestunum um >pað. Þegar gestirnir höfðu skoð-
að allt, sem par var að sjá, og höfðu satt forvitni sfna
með pví að spyrja, allra mögulegra spurninga uni
115
upp við eitthvað á borðinu, að Söm þægilegast væri
fyrir hann að lesa pað.
Hið fyrsta, sem hann rak augun í, var dálkur
einn á aðal frjettasíðunni með fyrirsögn úr stóru
letri, er hljóðaði pannnig:
Leyndakdómsfullt morð í gækkveldi
í Vesturendanum.
Það var auðsjeð, að petta var merkilegasta
frjettin pennan morgun, að minnsta kosti 1 augum
pess, er frjettirnar ritaði; og Gerald, sem ætíð hafði
í huga efni fyrir blað sitt Catapult, byrjaði að lesa
greinina með athygli, en pó skeytingarlaust. En
hann var ekki búinn að lesa meir en tvær línur
pegar allur hugur hans var tekinn upp af pvf, er
hann var að lesa, og í nokkur augnablik spurði hann
sjálfan sig að því foiviða, Uvort hann myndi ekki
enn vera að deyma. Þvl að morðsaga pessi vaf
sagan af morðinu í St. Jamcs stræti, og nafn myrta
maunsins var Set Chickering.
Það var enginn vafi á, að pví var þannig varið,
að maðurinnn, sem borðaði við sama borðið Og hanti
kveldinu áður, maðurinn, sem hafði sagt honum liina
undarlegu sögu, maðurinn, sem hafði nærri neytt
hann til að geyma fyrir sig brjefaveskið er h&nn nú
liafði í vörzlum sínum, maðurinn, sem hafði skilið
við hann á St. James torginu fyrir fáum klukku-
stundum sfðan að heita mátti, var dáinn—myrtur,
felldur til jarðar & leyndardómsfullan hátt af ein-
hverjum ópekktum manni.