Lögberg - 10.06.1897, Qupperneq 4

4
LÖGBERG FIMMTUDAGINN 10. JUNÍ 1807.
LÖGBERG.
GefiS út að 148 PrincessSt., Winnipeo, Man.
at ThE X>nr.BERO PrINT’g & PUBLI8ING Co’7
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B, T. Björnson.
A iiKI ý aInr fi r : Smá-auglýaingar í eitt skipti 25c
yrlr 30 ordeda 1 þml. dálRsleugdar, 75 cts um mán-
nðinn A stnrri augl; singum, eda augijsingumum
lengri tíma, afsláttur eptir samaingi.
llánlHda-Hklpti kaupel.da verdur að tilkynna
sknflega og geta um fyrveraud’ bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofn bladsins er:
Tliu ',«gberg Prmting A I'ublialt. t!o
P. O.Box 308,
Winnipeg,Man.
Utanáskriplttil ritstjóraus er:
Editor l.ögberif,
P -O.Box 36 8,
Winnipeg, Man.
___ samkva-mt landslngum er uppsíign kaupenda á
;adi dgild, nema hann sje sknldlaus, þegar hann seg
Inpp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytu
rtotferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
pad fyrir ddmstólunum álitiu sýnileg sönnum fyrr
prottvísum tilgangi.
-- FlMMTUDAOlKN 10. JÖNÍ I81l7. —
Aslandið á iHlandi.
Eptir frjettum úr ýmsum íslands
b’öðum, soin vjer prentuðum í síðasta
b aði voru og prentum í pessu blaði,
er ástandið mjög bágt víðast um land-
ið og framtfðaiborfur allt annað en
glæsilegar. Sumarið var svo votviðra-
samt nærri um allt landí fyrra, að hey
urðu r^r og hrakin og pví lentu menn
v.ðast í heyskorti fyrir pening sinn 5
vetur, svo sumstaðar varð nokkur fjár-
fellir í vor. í hinu voðalega áfelli
snemma í haust er leið, fennti fje vfða
á norður- og austurlandinu, en fje
hraktist allstaðar meira og miuna. Af
pessum orsökum, og illuin og ónógum
heyjum, varð sauðfje kvillasamt, og
drapst allmargt úr lungnabólgu o. s.
frv. í vetur. t>ar að auki drap bráða-
pestin fjölda fjár vfða á landinu eins
o r vant er. Ofan á petta bætist, ið
hinn gamli vogestur, sunnlenzki fjár-
kláðinn, gengur nú yfir mestan hluta
lmdsins, og óvíst hvenær tekst að út
r/roa honum. Fjársala á fæti til Eng-
1 nds er nú búin að vera, og pó verið
sje að reyna að fá markað fyrir ís
lenzkt fje á Frakklandi, pá er óvíst
að pað heppnist. t>ó pað takist, pá
verður sá markaður aldrei eins nota-
drjúgur eins og hinn brezki markaður,
pví bæði er sjóferðin lengri, og svo
fæst par aldrei eins gott verð að jafn-
ali og fjekkst á Bretlandi. Fiski
iaust hefur mátt heita á opna báta
við sunnanverðan Faxaflóa í 3 ár, og
ekki útlit fyrir að úr pví rætist, pvf
bjtnvörpuskip Breta, sem nú venja
pangað komur sfnar f stórhópum,
hindra fiskigöngu og eyðileggja veið-
arfæri landsmanna. t>að er álitið, að
>etta fiskileysi við Faxaflóa hafi áhrif
á hag 7000 tnanna (tfunda partsins af
öllu fólkinu i landinu), og er fjöldi af
mönnum við Faxaflóa, sem áður voru
bjargálnamenn, nú orðnir öreigar,
setn ekkert nema sveitin liggur
fyrir, og ekki sjáanlegt livernig
einstöku sveitir eiga að geta borið
pungann, pví sveitaipyngslin sliga pá
sem enn eru sjálfbjirga. Nokkrir af
hinum efnaðri mönnurn,bæði á Suður-
lacdi og Vesturlandi, eru að kaupa
pilskip og hefur allmikill a(li fengist
á pau, en eins og vant er að ganga
til, hafa eigendurnir mestan hagnað-
iun, en hinir fátæku hásetar fá varla
nóg kaup til að framdraga líf fjöl-
skyldna sinua, og hafa litla von um að
verða nokkurn tíma óháðir og sjálf-
stæðir menn aptur. Þó fjarskinn all-
ur af mönnum hafi farist í sjóinn af
opnum bátum við ísland, pá er spurs-
mál hvort ekki farast tiltölulega eins
margir menn á pilskipum. Dau sækja
lengra og eru almennt Htil og illa út
búin, svo að pegar pau lenda í öðrum
eins ofsa veðruin eins og stundum
koma við strendur íslands, vor og
haust, slranda pau, eða farast úti á
rúinsjó. Þannig strönduðu og fórust
7 eða 8 pilskip á Vesturlandinu ein-
göngu f hinum voðalega gArði,er gekk
meðfram öilum ströndum íslands í
byrjun f. m. (mai). Hinu aukni
pilskipa-útvegur bætir pvf ekki
nema að sumu leyti úr aflaleysinu á
opna báta][við Faxaflóa.
Eptir pví sem Reykjavíkur blöð
bera með sjer, er farid að sjá áfálki
af harðrjetti í einum eða tveimur
hreppum suður með sjónum, en hvað
eiginlega er meint með orðunum „að
sjá á“ er ekki gott að segja um. Það
er allt eptir pví hvaða mælikvarði er
viðhafður. Það má nærri geta að
fólk, sem lifað hefur við mjög mikinn
skort og óhentugt viðurværi svo ár-
um skiptir, lætur á sjá, missir fjör og
krapta fyr en pað er ekkert nema
skinnið og beinin, en, sem saut, pað
er engin nákvæmari sk/riitu g< tm yfir
pað f blöðunum, hvað uieint er með
að „sjá á.“ En bvað sem pessu iíður,
pá eru nú horfurnar svo við Faxaflóa,
sem afleiðing af fleiri ára aílaleysi t g
veiðispilli botnverpinga, að ekki er sjá-
anlegt annað en að fólk verði að fl/ja
burt frá flóanum (eins og frjettaritari
einn f „Austra“ sagði í vetur er leið)
eða að sumtfólk falli par úr barðrjetti.
Eitthvað verður pví að taka til bragðs.
Landbúnaðurinn er nú annar helzti
atvinnuvegurinn á ísl.,og pó að mikl-
ar misfellur geti verið á bonum, eins
og reynzt hefur nú í vetur, pá hefur
hann reynzt affarasælli að jafnaði en
fiskiveiðarnar. Því er stöðugt lialdið
fram nú í seinnitfð f fslenzkum blöð-
um, að landið geti framfleytt um eða
yfir J milljón manna eins vel eins og
70 púsundum, ef landið væri ræktað
eins og má, að hin mesta vöntun á ísl.
sje fleira fóik, að útflutningur fólks
hafi verið landinu hinn mesti hnckkir
o. s. frv. Það er nú ekki nóg að stað-
hæfa Jetta á prenti, enda trúir eng-
inn slfkri staðbæfing á meðau að dag-
leg reyDzla er að gera hana að ósann-
indum. Þeir setn halda slíku fram
ættu að gangast fyrir, að laudsstjórn-
in og pingið taki á sig rögg og sann-
afi með tilraunum að pað, sem peir
halda fram, sje rjett. Þeir ættu að
gangast fyrir að landstjórnin og ping-
ið geri ráðstafanir til að taka fólk pað,
sem sveltur við sjóinn, upp og setja
pað niður á hiu óræktuðu lönd í
sveitunum, leggja pví til bústofn,
jarðyrkjuverkfæri o. s. frv. Ef pessi
tilraun heppnaðist pá væri fengin
sönnun fyrir, að svo væri sem
peir segja. Nú á dögum lætur fólk
sjer ekki nægja tóma skálda-drauma,
föðurlsndsástar skrum og kenniugar,
sem reynzlan s/nir að eru ósannar.
Þó verið sje að leggja allskonar höpt
á menn, og fæla menn frá með alls-
konar gr/lum um önnur lönd og gyll-
ingum á peirra eigin hag að leita
gæfu sinnar í öðruin löndum, pá
heppnast pau meðöl ekki til langframa.
Eini vegurinn er, að s/na í verkinu að
pað sje eins lífvænlegt á íslandi eins
og í öðrum löndum og að fólkinu geti
vegnað par eins vel. A raeðan petta
er ekki s/nt og sannað, er illa gert og
samvizkulaust að hiodra fólk á nokk-
urn hátt frá að fl/ja pangað sem pví
mundi vegna betur. ísland hefur
ekkert gagn af ósjálfbjarga fólki,
fólki, sem er sveitunum eða landssjóð
til byrðar, og sem ekki framleiðir neitt.
Það sjest ekki, að pað hafi verið ís-
landi til neius hagnaðar pó bein allra
peirra tuga púsunda rnanna, sem fa.ll-
ið hafa par úr harðrjetti á liðnum öld-
um, liggi par í jörðu, og vjer getum
ekki sjeð að pað yrði landinu til
neinna hagsmuna pó svo og svo marg-
ir fleiri veslist par upp og beri par
beinin á komandi árum og öldum.
Stjórn og ping verður að taka ein-
hverja aðra stefnu, en að undanförnu,
f pessum málum, ef duga skal. Nú
er tækifæri fyrir einhvern að gera sig
frægan með stjórnvizku, er gangi í
pá átt að bæta kjör fólksin—frægari
en hinir pólitisku leiðtogar hafa gert
sig með hinni svonefndu stórpólitik
sinni. A meðan atvinnumálin standa
eins og pau standa á íslandi álítuni
vjer að hver sá maður geri góðverk,
sem hjálpar til að koma fólki burt af
íslandi, pangað sem miklu meiri
trygging er fyrir að pað falli ekki úr
harðrjetti—pó pað verði ekki milljón-
erar á fáum árum. ‘ Ritstjóri „Skráar-
gatsins“ gæti gert sig frægari mann
með að s/na í verkinu, hvað mikið
hann getar bætt landbúnaðinn á ís-
landi, en að yrkja blaða-akurinn sinn,
sem ekki gefur af sjer annað en ill-
gresi.
Diirgsliáttnr Jjjóðólfs.
í durgslega blaðinu með durgs
lega gorgeirs rithættinum, „Þjóðólfi,“
sem sá dagsins Jjós í Rvík ‘2. apríl
síðastl. er eptirfylgjandi grein:
„Síðustu álygar Lögbergs út af
pfpnablæstrinum gegu W. H. Raul-
son eru pær, að Ben. Gröudal og rit-
stjóri Þjóðólfs hafi verið forsptakkar
hans(!l), eða að rninnsta kosti lagt á
ráðin. Það er öðru nær en að við
Gröndal munduin telja okkur pað
nokkra vaíisæmd að bafa gengist fyrir
pessu, en með pví að við viljum ekki
láta eiyna okkur pað, sein við eigutn
ekki skilið, pá )/sist pes-.i áburður
Lögbergs helber ósanniudi. Reyk-
víkingar purfa engan forsprakka til
að taka fyrir munninn á mannaveið-
urunum að vestan, pví að menn vita
pað ofurve), að peir hafa ekkert að
flytja nema sö:nu tugguna, sem jórtr-
uð hefur verið upp aptur og aptur um
pvert og endilaugt ísland af passum
sendiherrum.
Að öðru leyti hefur Þjóðólfur
jafnan fylgt peirri reglu, að láta sig
engu skipta, hvað ritstj. Lögbergs
hefur verið að pvæla vestur par, held
ur haldið sfnu stryki og pað mun hann
enn gera. Það er enginn efi á, að
ritstj. Lögbergs spinnur nú 4—5 dálka
langan lopa í blaði sfnu út af pessari
stuttu athugasemd, pvt að örfáar línur
í Þjóðólfi um vesturflutninga hafa
hingað til getað fyllt par marga
dálka. H. Þ“.
Grein pessi er sláandi s/nishorn
af hinum durgslega, gorgeirsfulla rit-
hætti „Þjóðólfs.“ Blaðið hleypir sjer
ætíð í herðarnar og böðlast áfram eins
og særður, blindur ,,bufiEalo“ tarfur
pegar pað á orðastað við önnur blöð,
í staðinn fyrir að færa rök fyrir máli
sínu. Blaðið er pannig að bölsótast
útaf „síðustu álygum Lögbergs.“
Vjer munum ekki eptir, að pað hafi
áður kvartað um álygar Lögbergs,
svo pessi ákæra kemur nokkuð skringi-
lega fyrir—kemur eins og skrattinn
úr sauðarleggnum. Ef „Þjóðólfur“
hefði liaft rænu á að sk/ra lesendum
sínum frá einhverjum fyrri álygum
Lögbergs, pá hefði verið vit í að tala
um síðusta álygar. „Þjóðólfur'1 ætlar
pó ekki að fara að halda pvf fram að
pað sje álygar, að blaðið hafi lagt sig
í framkróka með að svlvirða Vestur-
íslendinga og níð» land pað er peir
byggja? Lögberg játar, að hafa verið
svo vogað að gefa slíkt í skyn, og
geta lesendur „Þjóðólfs" dæmt um’
hvort pað sje álygar.
„Þjóðólfur" 1/sir pað helber 6-
sannindi, að Bened. Gröndal og ritstj.
blaðsins hafi geDgist fyrir pípna-
blæstrinum góða f Rvlk í vetur sem
leið og gefur í skyn, að Reykvíkingar
í heild sinni sjeu nógu mikill skríll
til að aðbafast annan eins skiílshátt
og pað, að loka munni manns sem
ætlaði að bera hönd fyrir höfuð Vest-
ur-ísl. útaf álygum Gröndals í svo-
kölluðum fyrirlestri, er sá alræmdi
fjandmaður Vestur-ísl. hafði haldið
skömmu áður. Að gefa annað eins í
skyr, er álygar á Reykvlkinga. Til
að sjá að svo er,parf ekki annað en að
lesa hin Reykjavíkur-blöðin. „Þj6ð-
ólfur“ var eina blaðið, sem var hróð-
ugt útaf svívirðingunni! „fsafold“
fyrirdæindi skrilsháttinn með sterkum
orðum,og hin blöðin fyrirurðu sig auð-
sjáanlega fyrir pá menn, sem gengust
fyrir og tóku pátt í ósómanum. „Þjóð-
ólfur“ er pví auðsjáanlega að fara með
helber ósannindi par sem blaðið gefur {
skyn,að Reykvikingar í heild sinni sje
svo skrílslegir að aðhafast annað eins
og hjer ræðir um. Vjersvörum pvíyfir-
1/singu ritstj. „Þjóðólfs“ um, að Lög-
berg hafi farið með helber ósannindit
fyrst og fremst með pessari spuin-
ingu: Hver vill taka óeiðfesta yfir-
1/singu pess manns gilda, í pessu
máli, sem ritar eins og hann gerir um
pað, pvert ofan í pað sem stendur ó-
hrakið í öðrum Reykjavíkur-blöð-
um? Þar að auki höfum vjer brjef i
höndum frá eius trúverðugum mönn-
um, í Reykjavík, eins og ritstj. Þjóð-
ólfs er, sem segja afdráttarlaust, að
B. Gröndal og hann (ritstj. Þjóðólfs)
liafi gengist fyrir að koma pípnablæstr-
inum á, o.s.frv. til að hindra Mr. W.H,
Paulson frá að halda ræðu sína. Allt,
sem útheimtist til að gera aðra eins
yflrl/singu og ritstj. „Þjóðólfs'1 hefur
gert, er nóg ósvtfni. Þar að auki
vantar sk/rteini fyrir, að ritstj. „Þjóð-
ólfs“ hafi eða hafi haft umboð frá
B. Gröndal til að gera slíka yfirl/s-
ingu fyrir hans hönd. Það hefði ver-
ið drengilegra fyrir ritstj. „Þjóðólfs“
að gangast við yfirsjón sinni, heldur
en að bæta gráu ofan á svart með yfir-
1/singunni og drótta skrílshætti að
uieðborgurum slnum I Rvik. Maður
freistast til að álfta, að ritstj. „Þjóð-
ólfs“ hafi komist að pvf, að hinir heið-
arlegustu meðborgarar hans fyrirlíti
aðfarirnar, og pvl sje hann að reyna
að klóra yfir hlutdeild sfna í skrfls-
hættinum. En vesalmannlegt tr pað.
Það 1/sir ekki miklum drengskap, að
vilja ekki leyfa manni að bera hönd
fyrir höfuð Vestur-ísl. Þetta var allt
s^m Mr. W. H. Paulson ætlaði að
gcra. Hann ætlaði að hrekja álygar
Gröndals, og pað veit ritstj. „Þjóð-
ólfs“ ofur vel, pó hann á hinn allra
durgslegasta hátt reyni að villa sjónir
fyrir lesendum sinum. Hvorki ritstj.
„Þjóð6lfs“ nje aðrir vissu fyrirfram
hvað Mr. Paulson muDdi segja, en pað
var kunnugt, að hann ætlaði að svara
rugli Gröndals. Ef nokkur ósómi
I heimi pessum er hlægilegur, pá er sá
ósómi hlægilegur, að „Þjóðólfur“
skuli sigla undir frjálslyndisflaggi.
Blaðið er nógu ófrjálslynt og harð-
stjórnarlegt til að vera málgagn rúss-
neskrar harðstjórnar og ófrjálslyndis.
Ritstj. „Þjóðólfs" parf ekki að
vera upp með sjer af að segja, að
hann hafi jafnan fylgt peirri reglu að
láta sig engu skipta, hvað ritstjóri
55 ‘2
andi, og pað er jafngott að jeg segi yður nú í trún-
aði, að hann var hinn leynilegi óvinur, sem var að
gera tilraunir til að ná lifi Geralds. Jeg kæri mig
ekki um að segja meira en petta, og jeg er líka viss
um, að pjer kærið yður pess vegna ekki um að spyrja
að meiru en pssu. Maðurinn var allra mesta præl-
menni. Mjer pykir fyrir að pær kringumstæður
skuli vera til, sem hjálpuðu til að gera hann að slíku
prælmenni; jeg get ekki samvizkusamlega sagt, að
jeg finni til nokkurs saknaðar eptir hann.
Jæja, pað er til kynlegt fólk í veröldinni, og
vinur yðar, Bostock, var einn af hinu allra kynleg-
ustu. Jeg hef komist í tæri við marga undarlega
pilta um dagana og b/st við að eiga eptir að komast
f tæri við nokkra Ueiri slíka enn pá, en jeg b/st ekki
við að jeg rekist nokkurn tíma á neinn kynlegri ná-
unga en pennan Bostock. Til allrar hamingju hefur
flakk mitt um veröldina og reynzla mín ekki haft pau
áhrif á mig, að jeg missti alla trú á mennina. Það
gleður mig að geta sagt, að jeg álít, að góða fólkið
sje miklu fieira í veröldinni en hið vonda, og pað
gleður mig að hugsa til pess, að jeg hef verið svo
ueppinn að kynnast/msu elskulegu fólki, nú í seinni
tíð, á mínu kæra, gamla föðurlandi, setn jeg, hinn
forherti flökkumaður, er nú saint að fl/ja burt frá.
Já, já; pað hl/tur að vera Tatara-blóð i mjer, sem
ekki viíl lofa mjer að vera í friði og ró í föðurlandi
mfnu, hjá minni eigin pjóð og vandamönnum.
ímyndið yður ekki, að mjer hafi ehki geðjast að
hinu litla bragði, sem jeg n/lega fjekk af líti hins
siðaða heims, geSjast að pví að sitja til borðs hjá
góðum og heiðarlegum mönnum og heyra kirkju-
Jtlukkurnar hringja til guðspjónustu. Sannarlega,
548
öllum, og pannig staulaðist hatin áfram eptir /msum
mjóum götum, pangað til liann kom á Westminster-
brúar stræti.
Veitingahús eitt, sem opið var bæði dag og nótt,
stóð á horninu á götunni par sem Granton kom út á
Vestminster-brúar stræti. Hann fór inn í prfvat
drykkju-herbergið, og lak vatnið enn niður af hon-
um,svo hinir fáu menn, sem par voru inni að drekka,
og stúlkan innan við borðið, horfðu forviða á hann.
Granton sagði frá með sem fæstum orðum, að hann
hefði dottið i iljótið myrkrinu, og bað um vel heitt
brenuivins púns og að láta sækja leiguvagn handa
sjer. Hann drakk helminginn úr glasinu, og enn
gláptu allir á hann. Eigandi veitingahússins bauð
Granton að ljá honum pur föt, en hann afpakkaði
pað og sagðist vera að flýta sjer mikið að komast
heim.
Svo kom vagninn. Granton skipti öllu pví
silfri, er hann hafði á sjer, milli peirra sem inni voru,
og ók burt eins hart og hesturinu gat farið. Strax
og hann kom heim til sín, fjekk hann sjer heitt bað,
drakk annað glas af heitu brennivins púnsi og bældi
sig svo strax niður í rúm.
„Jæja, Rupert, vinur minn,“ sagði hann bros-
andi við sjálfan sig um leið og hann vafði rúmfötin
utan að sjer, , pú hefur átt mjög annrfkt í nótt, sann-
arlega mjög annrfkt. Jeg held pú hafir aldrei áður
átt alveg eins aanrfkt.“ Svo sneri hann sjer á aðra
hliðina og var 1 pann veginu að sofna, pegar honuiq