Lögberg - 01.07.1897, Síða 4

4
LðOBERG, FIMMTUDAGINN 1. JULÍ 1897.
LOGBERG.
Gefið út aö 148 Princess St., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publiöing Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B, T. BjöRNSON.
A u8 I ý»iii|rnr : Smá-auplýsingar í eitt skipti 25c
yrir 30 orðeóa 1 þml. dálkslong«iar, 75 cts um inán-
ndinn. Á stærri auglýsingum, eóa auglýsingumum
lengritíma, afsláttur eptir samningi.
|»ti kaupenda verður að tilkynna
Hkridega og geta um fyrveraud* bústaó jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofablaósins er;
1 l>e '^KbcrK FrinliiiB A Publisb. Co
P. O.Box 5 85
Winnipeg,Man.
Utanáskripjttil ritstjórans er:
Editor Lögberg,
P *0. Box 585,
Winnipeg, Man.
__ samkvæmt landslðgum er uppsðgn kaupenda á
i.laðiógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
liopp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytu
vlstferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
| ad fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnum fyrr
prettvisum tilgangi.
— fjmmtudaqikn 1. JtJLf 1897. —
1837-1897.
I>að er auðsætt og auðheyrt, að
f>að er lagður margvíslegurskilningur
í pað, hvern eða bvað eiginlega er nú
verið að heiðia með minningar hátíð
f> iirri í gjörvöllu veldi Breta, sem
staðið hefur yfir og sein langt er frá
að enn sje leidd til lykta. Sumir ætla
minningarhátíðina til heiðurs áttræðri
konu og sem J>eir svo segja að verð-
sk ildi ekki slíkan heiður fremur en
Jiver önnur heiðarleg gömul kona.
Aðrir ætla hana til heiðurs drembi-
1 itri drottningu og keisarainnu og J>á
um leið dyrkunarhátíð til uppbygg-
ingar skaðlegu konungsveldi. Og
enn aðrir ætla hátfðina helgaða ríkis-
heildinni.—ætluð mönnum til að láta
hugann svlfa y6r svið sögunnar á rlk-
isárum Victorlu drottningar og minn-
ast pess sem gerst hefur á peim 00
áium. t>eir sem J>essa skoðun hafa
koma næst J>ví sanna. Vitanlega er
bátíðin haldin til J>ess meðfram að
heiðra hina gömlu góðu konu, sem J>á
og J>egar hlytur að hverfa af starf-
sviði samtlðarinnar. Enn aðallega er
hún haldin til að minnast J>ess, að
Alexandra Victoria, Edwardsdóttir
hertoga af Kent, hefur rl/ct lengur en
nokkur annar J>jóðböfðingi Breta frá
fyrstu tlð, og til J>ess jafnframt að llta
y6r J>essi siðustu 00 ár og athuga pær
framfarir sem hafa áttsjer stað I heim-
inum á f>vi tímabili, meðsjerstöku til-
iiti auðvitað til framfaranna innan tak-
marka hins brezka veldis. En J>að er
liklega óhætt að segja, að með J>essu
hátíðaihaldi sje ekki verið að heiðra
Victoríu sem drottningu, nema þá að
j>ví leytinu, að híin hcfur aldrei sjfnt
hvað drottning er eða getur vérið, ef
hún vildi beita J>ví valdi, eða hefði
beitt J>ví valdi sem hún hafði upp-
haflega, en sem hún sir átt og smátt
hefur afsalað sjer, en selt I hendur
ráðherra sinna, sem allir eru f>jóð-
kjörnir fiingmenn, eða geta verið f>að.
í J>eim skilningi má heiðra hana sem
drottningu, en J>á er líka auðsætt að
minningarhátlðin er ekkitil uppbygg-
ingar konungsvaldinu, heldur er hún
pá pvert á móti til J>ess, að minnast
pess og fagna y6r pvl, að I hinu
brezka veldi er konungsvaldið ekki
orðið nema nafnið tómt, en stjórn-
frelsi og jafnrjetti manna engu síður
ákveðið en I hinum fullkomnustu lyð-
veldum nútíðarinnar.
Pað er ekki þægilegt I einni
blaðagrein að gera gagnlegt yörlit
y6r J>að sem gerst hefur á slðastl. 60
árum. E>að er meir að segja alger-
lega ómögulegt. Breytingamar á
öllum mögulegum hlutum, smáum og
stórum, I öllum heiminum, eru svo
stórkostlegar, að bl&ber upptalning
pess kæmist ckki I allt blaðið, horn-
anna á milli. Það sjer hver maður
sem hniginn er á efra aldur, er hann
rennir augunum til bernskudaga sinna
og athugar ástæður allar J>á og ber
slðan saman við ástæðurnar nú. Und-
ir þessum kringumstæðum getur y6r-
litið y6r petta tímabil I þessu blaði
ekki orðið nema lauslegt hrafl. En
af J>ví pað er æfinlega fróðlegt að líta
yfir liðna tlð og gera samanburð, sjá-
um vjer enga ástæðu til að biðja um
afsökun fyrir að vekja máls á pessu
og rifja upp fyrir mönnum petta 60
ára starf.
Hvað suertir stærð liins brezlia
veldis, pá er ekki auðfeugin sk/rari
l/sing á pví, en sú, er Jiá-yfirdómari
Breta, Kussell lávarður, gerði I sain-
sæti I London núna fyrir skömmu.
En pessi voru orð hans: „Hið brezka
veldi erað ílatarmáli 53sinnum stærra
en Frakkland, 52 sinnum stærra en
Dyzkaland, prisvar sinnum eins stórt
og öll Norðurálfa, og 3^ Baedaríki
Vesturheims pyrfti til að jifnnst ft við
pað. Að ferhyrnings inílna tali er
flatarmál pess yfir 11 milljónir feih.
mflna, eða Igildi Englands, Skotlands
og írlands til samans 91 sinni. íbúar
pess eru alls, meir en prefalt flciri en
eru Ibúar alls Ilússaveldis, eða um
360 milljónir, en pað er fullur fimmti
bluti allra jarðabúa. I>að felur I
skautisínu fjögur meginlönd, tlu pús-
und eyjar, 500 skaga og 2,000 stor
fljót.“ Við pessa lysingu má bæta
peirri skyringargrein, að allt petta
landflæmi hafa Bretar eignast á siðastl.
150 árum, og ekki lítinn hluta pess á
stjórnarárum Victoriu. t>að má og
segja, að á pessum 60 árum hefur
pessi marglita hjörð sameinast svo I
anda, sem samvinnandi bræðrapjóð,
að slíks eru fá ef nokkur dæmi I sög-
unni. Að svo er, er ekki eingöngu að
pakka góðri stjórn Breta. t>ó pau
áhrif sem tilhliðrunarsemi I stjómar-
fari, viðurkenning pjóðsiða og viður-
kenning á rjetti manna I pessu og binu
hjeraðinu til að ráða sjálfir og ein-
göngu öllum sfnum sjerstöku in&lum,
sjeu auðvitað allt að pví ómetandi.
l>að er hægast að gera sjor grein fyr-
ir peim áhrifum og hvað pau verka
ineð pví að renna augum yfir tilraunir
Frakka og Þjóðverja að koma upp
nylendum I öðrum heimsálfum. l>eir
færa par allt I fasta fjötra og svo
gengur llka allt I öfuga átt. Bretar
aptur & móti viðurkenna pjóðsiði og
pjóðrjettindi og leggja á böndin, sem
tengjapjóðflokk eptir pjóðflokk við rík-
isheildina, svo laust og svo lipurlega,
að menn vita varla af peim, en sjá að-
eins pann hag, sem sambandið hefur í
för með sjer. Samt sem áður er sain-
vinnu'andinn ekki eingöngu að pakka
pessari góðu stjórn. Iíann er eins
mikið og enda moira að pakka greið-
um samgöngum og haganlegum við-
skiptum. Og pær greiðu sarogöngur
og slvaxandi haganleg viðskipti aptur
eru að pakka hinum mikilfenglegu
uppfindingum á pessari öld,—& pess-
um 60 árum. Þegar Victorla kom til
rlkis voru telegraf-præðir fáir og
smáir og enginn hafði p& gert tilrauu
til að leggja telegraf landa á milli á
sjávarbotui. Eu nú liggja pessir
pögulu fregnberar út á yztu endi-
mörk útrlkjanna og yfirbuga gersam-
lega allar torfærur, alla vegalengd.
Árið 1837 gat ekki heitið að járn-
brautir væru til. Nú eru pær hver-
vetna og alltaf að aukast. Gufuskip
voru pá til, en ekki nema klumpsleg
hjólskip. Þá hafði enginn hugmynd
um að hægt væri að knyja skip með
skrúfuspöðuin peim, sem nú eru á
öllum hafskipum I staðinn fyrir hjól.
Því síður dreymdi menn pá um, að
mögulegt væri að smíða skipa gamma
pá, sem nú peytast um höf öll með
12 til 25 mílua ferð á klukkustund.
Þá pótti vel ganga, ef farið var á 18
dögum rnilli Euglands og Ameríku,
en nú pykir lítt ganga ef menn fara
ekki pá leið á viku. Rafmagn kunni
pá enginn að hagnyta á pann hátt
sem pað er nú hagnytt til svo óendan-
lega margs I nærri öllum löndurn. Þá
var og bæði seinlegt og kostbært að
senda brjef með pósti, pó bráðlega
rakDaði fram úr (>vl á Englandi, er
„Penny“-póstlögin voru viðtekin
1840. Sem dæmi pess hvað póstflutn-
ingur var örðugur um pað leyti, er
Victoria drottning kom til rlkis, má
geta pess, að pá kostaði 25 cents að
senda bijefmiða með pósti milli
Kingston og Toronto I Ontario, eða
aðra ámóta langa leið,— um 150 mílur
vegar. Nú ganga sendibrjefin út á
yztu endimörk Norður Ameríku fyrir
3 cents og enda pað gjald pykir
mönnum of mikið og vilja fá pað fært
niöur um priðjung. Það væri óvinn-
andi verk að rekja út I æsar pægindin
öll og hagnaðinn allan sem mann-
kynið hefur af hinum stórkostlegu
breytiugum til bóta á samgöngufær-
um pjóðannaá stjórnar&rum Victoríu.
En pað er fróðlegt—enda parflegt,
fyrir hvern einnjið taka sjor tóm til
að yfirvega slíkt endur og sinuum.
Þvl pað eru pessi ymsu vegamerki I
sögunui sem glöggast syna hvað mik-
ið að heiminum fleygir áfram á hverj-
um áratug.
Framför I verkvjelasmíð á stjórn-
ar árum Victoríu er ef nokkuð er enda
meiri, tiltölulega, en er framförin að
pví er samgöngufæri snertir. Og hið
sama iná segja um áhöld til heirailis
parfa, o. s. frv. Það getur vart fund-
ist svo fátækt heimili, að pað beri
ekki ljósan vott um pessa hvíldar-
lausu framsókn, mönnunum til hagn-
aðar og pæginda. Yfirleitt eru hús
alpyðu miklu faliegri og betur byggð,
en pau voru fyrir 60 árum, húsbúnað-
ur og allt innanstokks meira og vand-
aðra og—fólkið sjálft miklu betur
klætt og fæði pess betra. Fæðisteg-
undir, aldini o. s. frv., sem fyrir 60
árum voru fágætisrjettir & borði ríkis-
manna, eru nú hversdagsrjettir 6
borði enda fátæklinga. Allt petta er
að pakka hinum óendanloga mörgu
uppfindingum, samhliða hinum greiðu
og góðu samgöngum á sjó og landi
árið um kring.
Breytingar til bóta—ef til vill
rjettar sagt, til fullkomnunar, hafa
og verið að sama skapi stórkostlegar
að pvl er snertir hergögn og vopn.
Af pvl leiðir að landvarnir pjóðanna
verða æ kostbærari, pví á meðan
hernaðarandinn rlkir og engii n porir
öðruin að trúa, og & meðan ein pjóðin
býr sig með nyjustu uppfindingum
sem hernaði tilheyra, hljóta allar að
gera pað. Framsóknin I pvl efni er
pessvegna allt af eins mikil, tiltölu-
lega, eins og er framsóknin við upp-
findingar sem miða til gagns og góða.
En Bretar eru vorzlunar pjóð fyrst og
fremst og sem verzlunar pjóð sæmir
peim bezt að sneiða sig hjá stríði og
styrjöld. Það hafa peir llka gert á
stjórnar árum Victoriu. Að frádregu-
um smá-hreðum peirra við skrælingja
pjóðir I ymsum áttum, og sem ekki
geta talist með styrjöldum, hafa peir
á siðastl. 60 árum ekki átt I nema
einu strlði—Krim-stríðin 1854—6.
Það or hagur Breta að verzlunarfloti
peirra á höfum öllum f&i að vera
óáreittur, enda syna peir llka æ betur
og betur að peir meta pann hag og
vilja virkilega að lög og dómur úr-
skurði prætumál pjóðanna, en ekki
byssa og sverð,sem reynslan lika synir
að eru öllum dómurum hlutdrægari,
pví par ræður bolmagn en enginn
rjettur. Það er máske ekki samkvæmt
háflej gustu hugmyndunum, að gera
ráð fyrir að pað verði eiginhagsmunir
>jóðanna, fremur en mannúð, sem
stjórnar, ef sá dagur nokkurn tlma
kemur, að pjóðirnar hætta að myrða
og drepa hver aðra, ef eitthvað ber á
milli, en pó er pað nú liklegasta til-
gátan. Eiginhagsmunir hafa til pessa
ráðið meiru en mannúðin og pað er
margt sem bendir á að svo verði onn
um stund. Og geti eiginhagsmunir,
gróða fykn eða hvað annað sein menn
vilja kalla pað, komið pvl til leiðar að
ryrður verði herkostnaður pjóðanna,
pá er eigingirnin pakklætisverð. Því
miður gat ekki orðið af neinu friðarins
bandalagi milli hinna ensku talandi
bræðra pjóða I vetur er leið og pess-
vegna ekki hægt að benda & J>ann
samning sem eitt risafetið I framfara-
áttina & slðasl. 60 árum, en pað er öll
von til að posskyns bandal&g sje ekki
langt undan landi.
Utbreiðsla vlsindalegrar pckk-
ingar^hefur aldrei verið meiri en & síð-
astl. 60 árum. Alpyðu hefur aldrei
fyrri gefist kostur & að frjetta eins
ljóslega um rannsóknir og tilraunir
vfsindamanna, og aldrei hafa kenning-
ar peirra vorið færðar I eins alpyðlegan
búning cins og á nokkrum slðustu
árum. Þeim hinum mörgu ritsöfnum
er pað að pakka, að óskólagenginn
maður parf ekki lengur að vor mennt-
unarlaus maður og óupplystur, frem-
ur en liann sjálfur vill. Þaðerhverj-
um einum sett sj&lfdæmi I pví efni,
en pað er nokkuð, sem ekki varð sagt
fyrir 60 árum slðan. Þessi mennta-
öfl, auk alpyðuskílanna, verka pað,
að I siðferðislegu tilliti eru pjóðirnar
stöðugt að proskast, pó sá proski sje
máske ekki eins brfiðger og margir
vildu óska. Til að sannfærast um að
pjóðirnar eru að pokast hærra og
hærra, J>arf ekki annað en benda á
vlnnautnina. Það eru ekki ykjamöig
ár slðan sá pótti mestur garpur, se<n
flest staup gat tæmt og Btaðið & fót-
unutn. En nú pykir pað ósvinna bin
mesta, að sjást 1 slfkum solli. Að
benda á vlsindalegar uppgötvanir &
slðastl. 60 árum, er umfangsmeira en
svo, að J>að sje tiltækilegt í einni
grnin. Það má að eins minna & mik-
ilfenglegustu kenninguna, í vísinda-
legu tilliti, sem til hefur orðið á pess-
ari öld, p. e. breytipróunar keiv<0í
Huxleys. Verkanir peirrar kennin#'
ar eru lltt metanlegar, eins og Her-
bert Spencer og aðrir snillingar beit®
henni. Þá er geisli s&, sem Röntgen
uppgötvaði I fyrra, ein hin markverða
vlsindalega uppfindingin á pessum 60
áruin. Yerkanir hennar til gagns og
góðs eru orÖDar stórmiklar nú pog»r>
og er pó minnst sjeð enn, hverjar
pær verða. Tiltölulega eins pyðing'
armiklar eru og margar aðrar uppfind'
ingar tilheyrandi læknUfræðinni og
sem hafa verkað pað, að dregið verð-
ur meginafl úr skæðustu drepsóttufflj
sem engin r&ð voru til að vinna svíg
á fyrir nokkrum árum.
26
af Tver og nokkur púsund bændur. Það virðist
bysna hart, að maður skuli ekki mega gefa eða gera
gott með peim peningum, sem maður befur umfram
eigin parfir sínar, ef rnaður er sllkur auli að vilja
gera pað.“
Steinmetz reið áfram í pr&kelknislegri pögn.
Allt I einu hló ögn I honum, eða hann gaf frá sjer
hljóð sem benti á, að honum pótti betur, og sagði:
„Jeg sje ekki hvernig peir geta hindrað okkur.
Góðgerda-fjelagid er auðvitað búið að vera. Það
sundrast n&ttúrlega af óttanum fyrir fangelsi og út-
legð. En pað er ekki hægt að hindra okkur hjer I
Tver.“
Hann skellti stóru hendinni sinni á lærið um
leið og hann sagði petta, og pað skein meiri kátina
út úr honum en maður hefði búist við; pví pessi
maður ljezt vera mannhatari—inaður, sem fyrirliti
mannkynið og gerði gys að góðgeiðasemi.
„Það verður eríitt að hindra mig frá að gera
eins og mjer sýnist,“ tautaði Alexis við sjálfan sig.
Það var nú orðið dimmt—eins dimmt og gat
orðið petta kvold. Steinmetz ryndi I áttina paDgað
sem AlexU var og hló ofurlítið, pegar hann heyrði
hvað Alexis tautaði; hláturinn lysti bæði aðdáun og
umburðarlyndi.
Landið var nokkuð ósljettara par sem peir voru
nú á ferð. Langar, lágar hæðir, llkastar miklum
öldum á sjó, risu upp með nokkru millibili, og urðu
kestarnir að fara pvert yfir pær og dalina á milli
35
honum sje kært að rangla um I hinum máluðu skóg-
arlundum (b&kvið leiksviðið I söngskálunum), par
sem hann fyrst hitti hana Lipurtá sína, og pað er
líka mjög eðlilegt.
Það voru veitingar og hljóðfærasláttur hjá
franska sendiherranum. Sannleikurinn er, að pað
var reglulegt heimboð. Hinir fjörugustu synir
Frakklands hneigðu sig fyrir hinum frlðustu dætr-
um Englands. og syndu pá snilli og glaðværð, sem
peir hrósa sjer af með rjettu, og sem auðvitað gerir
pað að verkum, að Englendingurinn verður langt á
eptir peim á götu ásta og riddaraskapar.
Hvenær sem hin frönsku prúðmenni voru ekki
önnum kafin við ofannefnda iðju, pá hvísluðust peir
á I hornunum, hnipptu hver I annaun og gerðu at-
hugasemjir I hálfum hljóðum, sem orðið töfrandi opt
kom fyrir I. Þannig eru hinir ljettlyndu syuir franska
lyðveldisins I samkvætnislffinu.
Mrs. Sydney Bamborough var vafalaust fegursta
blóinarósin I stofum franska sendiherrans petta kveld.
Hú n purfti ekki annað en að líta í einn af hinum
mörgu speglum til að sannfærast um, að svo var.
Og ef frekari sannanir hefði purft I pessu efni, pá
voru J>ar hundrað karlmonn, að minnsta kosti, sem
hefðu verið reiðubúnir til að staðfesta pað með dyr-
um eiði. Frú pessi hafði nylega runnið upp eins og
sól í samkvæmislífinu—hún var ung ekkja. Hún
mÍDDtist mjög sjaldan á manninn sinn sáluga; menn
álitu almennt, að pað væri umtalsefni sem olli henni
30
Steinmetz stóð & pallinum eptir að lestin fór
renna af stað, og horfði & eptir henni pangað til hú«
hvarf I náttmyrkrinu. Svo gekk hann undir lainp11
einn, sem var á pallinum, tók vasaklút upp úr va9®
sinum og skoðaði hvert hornið & honum eptir ann»®
vandlega. Það var lítill vasaklútur úr finasta kaiK'
brik. í einu liorninu sá hann stafina „S. S. B.“ hag'
lega útsaumaða I pað með hvítum præði—slikan
saum og maður opt sjer I Pjetursborg.
,,.lcA/“ lirópaði Steinmets, „mjer fannst e,n'
hvernveginn pað vera hann“.
Hann sneri litla vasaklútnum við hvað eptir anO'
að og athugaði hann nákvæmlega og seÍDlega, e<°9
og Þjóðverjum er tftt að gera. Ilann hafði tek>^
vasaklút pennaaf hinum nafnlausa, dauða manni,9010
peir fjelagar höfðu skilið eptir úti á sljettunni,
milur frá Tver.
Svo fór Stoinmetz aptur inn I hina stóru «<8t’
sölustofu og bað einn borðf jóninn um glas af bent
diktine víni.
Þar næst gekk hann yfir að hinum mikla svart®
ofni, sem er I inatsölu stofuuni 1 Tver. Hann op«a®1
hurðina á ofninum með tánni & stlgvlelinu sfn°'
Viðurinn I ofninum skiðlogaði. Hann fleygði v«9*
klútnum inn I ofninn og lokaði svo hurðinni str9*’
„Það var gott, prinz minn, að jeg fann petta, e°
ekki pjer“, tautaði hann um leið og hann gekk b«rt
frá ofninum.