Lögberg - 19.08.1897, Blaðsíða 2

2
LÖGBERO, FIMMTUDAGINN 19 ÁGÚST 1897.
Hóflaiin skáldsagnalestnr.
Ilitstjóri hlaðsins The Ilomiletic
Iteview hefur nylega tekið spursmál-
ið um hóflausau skáldsagnalestur til
at'iugunar, o<r byrjar hann með J>vl
að segja, að f>að sje alhægt aðsanna
prennt viðvíkjandi skaðsemi hóllauss
skáldsagnale8turs, ncfnil. sern fylgir:
í fyrsta lagi, að [>að veiki gáfurnar,
J>ví að hinn óseðjandi skáldsajrna-
lesari t«pi krapti sínum til að frrípa
hin miklu sanniudi, sem eru á bakvið
verulegleik llfsins. í öðru lagi, að
lestur f>essi deyfi, eða jafnvel deyði,
hinar sönnu eða eðlilegu tilfiuningar
minnsins, og að hjer eigi við grund-
vallarsetningin sem Butler biskup
hjelt fram, og sem Henry Kogers hafi
siðar minnt á, nefnilega, að áhrif, sem
maður verður hvað eptir annað fyrir
&n þess að f>eim sje samfara hreifing
. hjá manni sjálfum, verði smátt og
s nátt máttlausari, og að hjarta manns
verði’verra, en ekki betra, við hina
óhóflegu hluttekningu og góðgerða-
tilfinningar, þegar pessu sje ekki
simfara framkvæmd eða fuilnæging
þessara tilfinninga. í priðja lagi
liljóti hóflaus lestur, jafnvel hinna
bejtu skáldsagna, að eyðileggja allan
smekk fyrir öðrum staðbetri lestri,
sem er f>ó nauðsynlegur fyrir alla
gáfaða menn, konur og karla, og eyði-
leggja þannig að lokum allan srnekk
fyrir öllu hinu sanna og rjetta lffi
mannsius.—Ritstjóri blaðsins finnur
e’nnig náið samband rnilli pessarar
Ó3tjórnlegu ástar á skáldsögum, ann-
arsvegur, og hinna tilfinniuga-hrífandi
(sensational) blaðamennsku, pólitisku
spillingar, siðferðislogu og trúar-
bragðalegu ljettúðar hins vegar.
Ritstjóranum farast orð eins og fylgir:
„1. Ilið eindregna athygli, sem
menn veita skáldsögum, virðist hafa
deyít, ef ekki nærri eyðilagt. smekk
almennings'fyrir pví sem verulega á
sjer stað (fact), fyrir sannindum, fyrir
8 mnleikanum. X>etta kemur fram
hvervetna. Fíkn manna í hrífandi
skyrslur um viðburði, 1 staðinn fyrir
sannar frjettir, hefur gert nærri al-
gerða byltingu í blaðamennskunni.
Hinar sögulegu skáldsögur eru hver-
vetöa að prengja sjer inn hjá mönn-
um í staðinn fyrir hina sönnu sögu.
Hinn fjarstæðasti og ástæðulausasti
hugarburður er gefinn útfyrir og veitt
móttakasem sönn vísindi væri. Blöðin
eru að sligast undir greinum sem inni-
halda hinar inestu fjarstæður, hringl
og glamur viðvíkjandi vfsindum og
t úarbrögðura, sem ætlast er til að
uiaður taki trúanlegt í staðinn fyrir
söun vlsindi ög guðsorð. Tilfinningiu
fyrir sannindunuui 1 peiin grundvall-
ar-setningum, sem eru bakvið sam-
vizku manna, fjelagslíf og stjórn, hef-
ur í mörgum tilfellum algerlega tap-
ast. t>að lítur 1 sannleika stundum út
fyrir, að pessi kynslóð sje búin aðfara
hiioginn og sje komin aptur á pann
vantrúar depil, sein Fílatus var á peg
ar hann spurði: ,Hvað er sannleikur?1
Allt petta er að eins eðlileg afleiðing
af pvf, að yia öllum sannleika burt úr
færi sjónar vitsirs nieð allskonar bók-
um, sem inríihálda ekki annað en
heilaspuna.
2. Afleiðingin sjest ennfremur á
hinni fjarskalégu breytingu 4 fram-
ferði mannkynsins í hiuum jfmsu
deildum í lifinu. Spilling í pólitík
og skeytingarJeysi í trúaibragðaefn-
um er sláacdi dænii í pessu tilliti.
Ef engÍDn giundvöllur er til I rauu
og veiu, til sð byggja á, hvers vegna
skyldu menn pá haga sjer eins og
htnn væri til? Fjöldi manua hefur
svarað pessari spurningu í samræmi
við sínar eigin náttúrlegu fýsnir og
lifa samkvæmt peim. Breytingiu
h >fur verið svo stórkostleg, að hún er
nærri gersamleg bylting. Ileiinur-
inn hefur týut nærri allri tilfinnÍDgu
fyrir sannlciba og rjettlæti, fyrir hug-
sjónarlegum karakter og líferni, og
nærri allri tilfinningu um ábyrgð urn
leið.
Hver er lækningin við pessum
meinum? Vjer álítum að eina lækn-
ingin sje, að komast sptur til baka á
hinn trausta grundvöll sannleikans. ..
pað vciðar oinhvern veginn að vekja
sptur tilfiuningu pessarar kynslóðar
fyrir sannleika og verulegleik, ef
manúfjelagið á ekki að Ifða skipbrot
fyrir tímann.“
Þó vor litla íslenzka pjóð sje
eptirbátur anoara pjóða í flestum
framíörum, pá fylgist hún undra mik-
ið með heiminum í aptutför peirri,
sem kvartað er um í greininni hjer
að ofan, og veitir ekki af að nota
meðalið, sem beut. or á.
Tr tia i brn gðttl egur )>vottur
Múhamedstriuir-iiianna.
M. C. Grandin lýsir nákvæmlega
pvotti peim sem allir, er trúa Kóran-
inum, verða að viðliafa samkvæmt
trúarbrögðum sfnum, í grein einni í
l’arfsar-blaðinu Cosmos (17. f. m.), og
er greinin hjer fyrir neðan pýdd úr
frönsku fyrir „The Literary I)igest.‘‘
Dað má sjá pað af greininni, að ef
áhangendur „spámannsins11 ldýddu
fyrirmælum Kóransins bókstaflega,
pá ættu peir ekki að vera mjög ó-
hreinir. En M. C. Grandin gefur
manni ástæðu til að álíta, að pað sje
eins fyrir Múhameds mönnum eins og
mörgum öðrurn trúarbragðaflokkum,
að trúarsiðir peirra gangi úr sjer með
tímanum og verði tómt form. Grein
M. C. Grandins hljóðar sein fylgir:
„Ailir vita að Arabar, einkum
peir sem hafast viðí eyðimörkinni Sa-
hara og nágrenninu, oru hinar löt-
ustu skepnur I veröldinni og hirða
minna en flestir aðrir menn um vel-
sæmi. M úhamed hefur náttúrlega
vitað petta vel, og pess vegua sett
svipuð fyrirmæli og petta hjer og
hvar í binu pólitíska og trúarbragða-
lega lagabálk peirra, Koraninn: ,Ó,
pjer trúuðu! Hegar pjor farið til
bæna, pá pvoið andlit yðar og hand-
leggi yðar upp að olboga; purkið höf-
uð yðar og fætur yðar niður á tær!‘
Allir Múhameds menn verða. nú að
biðjast fyrir fimin sinnum ú dag á
vissum, tilteknum tímum, nefnil. f
dögun, einni stundu fyrir liádegi, kl.
3 e. m., við sólsetur og i rökkrinu.
Hinn minni pvottur, sem á að
endurtakast prisvar, verður að ganga
á undan hinum fimm bænum, svo að
,hinir trúuðu1 eiga pannig að pvo
sjer fimmtán sinnum á dag, fyrir utan
hinn stærri pvott, sem er reglulegt
bað við ýms tækifæri.
Múhamed gekk lengra: Ilann
ráðlagði hinum trúuðu að nudda and-
lit sitt og liendur ineð ffnum, hreinum
sandi pegar peir gætu ekki náð í
vatn, sjálfsagt til pess að peir legðu
ekki niður pcuna vana, að pvo sjer,
ineð tfmanum, af peirri ástæðu að pcir
gætu ekki náð í vatn.
Múhameds-mönnum hefur sjálf-
sagt pótt ákvæðin uin sandpvott of
hörð, pví peir viðhafa opt—svo illa er
peirn við vatn—pað sein peir kalla
,purrau pvott', sem er í pvl inuifalinn,
að peir núa hendur sínar með sljett-
nm steini eða nudda peim við jt'rðina,
og nudda svo höndunum uin andlitið
eins og peir væru að pvo sjer, jafnvel
pó peir sjeu ekki nema fáein spor frá
læk eða á, sem tært vatn er í.
Þrátt fyrir allar pessar varúðar-
reglur, sem hinn ,Almáttugi‘ sjálfur
skipaði sjiámauniiium Múhamcd að
kunngera peim....pá eru Arabar,
bæði karlar og kouur, viðbjóðslega
óhreinir, og p&ð er liægt að telja
óhreiniuda lögin á likama peirra eins
og hægt er að sjá aldur vissra
trjáa með pvf að telja barkar-
lögin á bolum peirra. Fatnaður pess-
ara Araba slitnar upp til agna án pess
nokkurutfina að kyuuast uokkru öðru
vatni en pví, sem rignir á hann—og
>að rignir sjaldan í eyðimörkinni
Sahara.
Af pessu fylgir, að fyrirmæli
Koransins um pvotteru eingöngu fyr-
ir Mýhamedsrinenn og ná ekki til
Evrópu-mauna sem tekið hafa Mú-
hameds-trú, hvort sem peir hafa gert
>að af sannfæringu eða af öðrum
ástæðum.
Kóraninn, petta ósamanhangandi
orðaglamur, sein ,hinir trúuðu1 kalla
guðsorð... .hefur pann kost fram
yfir aðrar trúarbragða-bækur—og
petta er ef til vill skýringin á pví,
hvers vegna trúarbrögð Múhameds
draga svo marga að sjer—að liann
lofar peim mönnum, sera fylgja kenn-
ingum hans, gleði og nautn f öðru
lífi, sem peir ekki gátu fengið f pess
ari veröld.
Ef vjer, satt að segja, pýðum
pelta Djenna (Faradfs), sem peir trúa
á, [>á sjáum vjer að pað pýðir petta
sem fylgir:
Hinir rjettlátu skulu öðlast:
Rennandi vötn, sem aldrei
bregðast;
Fljót af irijélk, sem ekki súrnar;
Fljót af víni, gómsætt fyrir pá
seiri drekka;
Fljót af hreinu hunangi;
Þeir skulu hvílast á ábrciðum
fóðruðum incð silkiflöjeli;
Undir trjám, sem munu yfir-
skyggja pá, hverra ávextir skulu
detta niður af sjálfu sjer.
Hinurn rjettlátu skulu boriu silf-
urker; peim skal pjónað af börnum,
sem aldrei eldast, klæddura í græn
silkiklæði, með armbönd úr gulli,
silfri og perlum; fyrir fótum peirra
skulu renria fljót af linu vatni; fyrir
konur skulu peir eiga nærsýna kvenn-
menn (sem að eíns geta sjeð eigin-
menn sína), konur, @em eru jafnaldra
peim, með yfirlit eins og strútsfugls-
egg sem falin eru í sandi.
Ö!1 pessi nautn hefur sjerstaka
pýðÍDgu í eyðimörk, par sem vatDÍð
er vont og varla neinn jurtagróður.
Múhamed var fimur spámaður, sem
klæddi sína Paradís í holdlegan bún
ing og kom með hana niður á pað
stig, par sem hinir allra óupplýstustu
menn gátu gripið hana.
En svo jog snúi rnjor aptur að
pvottinum, pá er hann innifalinn í
pví, að hella ögn af vatni á hægri
heudina og sfðan á bina vinstri, og
hafa upp eptirfylgjaudi orð á meðau
að maður er að pvo sjer:
,í nafni guðs, hins náðuga og
miskunsama1.
Siðan skolar maður hálsinn að inn-
an prisvar, og dregur vatn inn í nas-
irnar prisvar og segir:
,Ó, guð tninn, láttu mig finna
lyktina af Paradís.‘
Síðan myndar maður drykkjar-
ker úr lófanum á hægri hendinni, fyll-
ir kerið með vatni og pvær andlitið
frá enni niður á höku og frá eyra til
eyra. Síðan pvær maður haudlegg-
ina upp að olboga, og er byrjað á
hægri handleggnum.
Síðan eru hendurnar lagðar sam-
aD, á pann hátt að fingurgómarnir
snerta hvorir aðra, og höndunum síð-
an dýft niður í vatn og pær bornar
upp að enninu og síðan dregnar nið-
uráhöku; síðan eru eyruu uudduð
og húlsinn baðaður.
Loks eru fæturnir pvegnir, og
byrjað á liægri fætinum, en fingurnir
á vinstri hendinni nákvæmlegadregn-
ir á milli tánna á hægri fætinum mcð-
an á pvottinum stendur, og svo er
vinstri fóturinn pveginn, en fingurnir
á hægri bendinni dregnir milli tánna.
m
%
%
*
*
*
*
*
x
x
¥£
X
X
*
*
X
%
%
I %
I NOKKUR
¥
|ORD UM
| BRAUD.
¥
¥ Líkar ykkur gott brauð og
¥ smjör? Ef tjer hatið smjör-
¥ ið og viijið fá ykkur veru-
jg. lega gott brauð — betra
js brauð en |>jer fáið vánalega
u, lijá búðurmönnum eða
^ bökurum—J>á aittuð i>jor að
¥ ná í einlivern þeirra manna
¥ er keira út brauð vort, eða
skiija eptir strætisnafn og
núme • ykkar að 370 eða
^ 670 Main Street,
| W. J. Boyd.
K
ji Bezta „Ice Creain“ og
P; i’astry í bænuin. Komið
og reynið.
Vjer erum enn
“NORTH STÁR'-BUDINNI
í —
og erum par til að verzla. Viðskipti okkar fara allt af vaxaridi og viðskipta-
vinir okkar eru meir en ánægðir. Hvers vegna ? Vegna pess að vörurokk-
ar eru góðar og prísarnir lágir. Við reynura að hafa góðar vörur og hugsum
ekki eiegöngu urn að geta selt pær holdur líka pað, að allir verði ánægðir
með pær. Sem sýnishorn af verðlagi okkar, pá bjóðum við eptirfylgjandi
vörur fyrir |lt'> 4'J fyrir peninga út í hönd:
20 pd. raspaður sykur...........$1.00
32“ D. & L. marið hafrumjól..... 1.00
14 “ Saltaður þorskur.......... 1,00
1 “ gott Baking Powder.......... 20
“ Pipar....................... 20
% “ Kúmeu .................... 20
% “ Kanel ..................... 20
% “ Blámn......................... 20
8 “ títykki af góðri þvotta sápu.... 00
5 pd. besta S.H.R. grænt kafll... 1.00
2 “ gott japaniskt te............... 60
1 “ Sago......................... 25
„Three Crowu“ rúsínur......... 25
10 “ Mais mjöl .................... 19
B. G. SARYIS,
EDINBURG, N.DAKOTA.
Alltaf Fremst
tsGmxs.
.JT'P?*VilA
Dess vegna er pað að ætíð er ös í pessari stóru búð okkar. Við höf-
mn prísa okkar pannig að peir draga fólksstrauininn allt af t il okka
Hjer eru nokkur Juni-Kjorkaup:
$LU karlmanua alfatuaöur fyrir $7.UO.
$ 8 “ “ “ $5.00.
Drengjaföt með stuttbuxum fyrir 75c. og upp.
Cottou worsted karlmannabuxur frá 75c. og uppí $5.00.
Buxur, sem búnar eru að liggja nokkuð í búðiuni á $1 og uppí $4.00
Kveuu-regukápur, $3.00 viröi fyrir $1.39.
10 ceuta kvenusokkar á 5c. — Góðir. karlmannasokkar á 5c. parið.
Við gefum beztu kaup á skófatnaði, smn nokkursstaðar fæst í N. Dak.
35 stykki af sjerstaklega góðri pvottasápn fyrir $1.00.
Öll matvara er seld með St. Faul og Minneapolis verði að eins flutn-
ingsgjaldi bætt við.
Komið og sjáið^ okkur ^úður'en pið eiðið peningumBykkar ann-
arsstaðar. i , .
L. R. ICELLY.
N. DAKOTA.
MILTON,
COMFORT IN SEWING'
Comes from the knowledge of possess-
ing a machine whosc rcputation assures i
the vser of Iong; years of high grade (
service. The
Latest Improvðd WHITE |
withits Beautífolly Figured Wocdwork, '
Durable Construction,
vr FOe Mechanical Adjustment,
U coupled wíth the Fínest Set of Stecl Attachments, makes ít the
* MOST DESIRABLE MACHINE IN THE MARKET.
Dealers wanted where we are not reprcsented,
Address, WHITF. SEWING MACHINE CO.,
a • • • • • Clcvcland, Ohío.
Til aölu'hjá
Elis Thorwald 35 i, MouMrxt.v.'N.'D.
Thompson & Wing
Crystaf, N. Dakota.
Eru nýbúnir að fá inn inikið af nýj'urn skófatnaðTsem peir geta selt mjög
ódýrt. — Einnig liafa peir mikið af góðuin sumarvörum bæði fýrir karl-
meun og konur. — Allr góðir viðskiptamenn geta fengið hvað helst sen>
peir vilja upp á lán til liaustsins; jafnvel matvöru.
Thompson & Wing.
I. M. Cleghorn, M. D.,
LÆKNllt, og YFIRSETUMAÐUR, Et-
ÚtsVrifaður af Manitoba læknaskólanum
L. C. P. og S. Manitoba.
Sknfstofa yflr búð I. Smith & Co.
EElZABETll ST.
BALDUR, - - MAN.
P. S. Islsnzkur túlkur við hendina'hve
nær sem fiörf gerist.
J. W. CARTMELL, M. D.
GLENBORO, MAN.,
pakkar Íslendingum fyrir undanfarin góð við
sklpti, og óskar að geta verið Jieim til J>jenustu
framvegis.
Ilann selur í lyfjabúð sinni allskonar
„Patenf' meðul og ýmsan annan varning, sem
venjutega er seldur á slíkum stöðum.
Islendrngur, Mr. Sölvi Anderson, vinnur
apóthekinu. H.unn er bæði fús og vel fæða
úlka fyrtr yður allt sem ]>jer æskið, ,
Richards & Bradsliiiw,
IHálsifærsliHiiciiu o. s. frv
Mrlntyre Block,
WlNNrPEG, - - MaS
NB. Mr. Thomas II, Johnson les lög b
ofangreindu fjelagi, og gcta menn fenS:
hann til að túlka J>ar fyrir sig l>egar J>öri Ccrl
Grlobe Hotel,
146 Pkincksr St. Winnif®4*
OÍHtihús þetta er útbúið með öllum nýj8tít
útbúnaði. Ágætt fæði, frí baðherbergi og
vínföng og viudlar af beztu tegund. hý8
ui>p meðgas ljósum og rafmagns-klukk'
ur í ölluin lierbergjum.
Uerbergi og fæði $1,00 ú dag. Einstak*
máltíðir eöa bsrbergi yfir nóttina 25 C**
T. DADE,
Kigundi.