Lögberg - 19.08.1897, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 1D AGUST 1897.
Ymislegt.
MKSTI HVEITI-HÓNPINN.
Hinn mesti hveiti bóndi heims-
'ns er ftalskur nybyggi í Argentfna-
iyðveldinu f Suður Ameríku. Hann
Leitir Guazone og byr suunan til f
Buenos Ayres. Akur bónda þesssa
er 60.270 ekrur á stærð, og vinnu-
fólkið skiptir þósuudum að tölu. Þvf
®r borgað paunig, að J>að fær kkveð
>nn hluta af J>ví, sem búið gofur af
sjer. Til J>ess að flytja burtu eins árs
uppskeru af korntegundum bóndans,
þarf 3000 járnbrautarvsgna.
#
toiu'Edo-bAtukinn „tukiiina“.
Hinn liraðskreiðasti gufubátur,
Sem til er í heiminum, heitir „Tur-
bina.“ J>að er torpetlo-bátur, sem
Orezka stjórnin ljet byggja við Clyde-
Djótið, og dregur báturinn nafn af
vjelunum, sem eru ólfkar gamaldags
gufuvjelum—eru byggðar eptir sömu
grundvallarroglu og hin svonefndu
>,turbiue“ vatnsbjól, J>6 hjer sjo gufa
notuð, í staðinn fyrir vatn, til að
hreifa hjólin. Bátur pessi er reglu-
legt viðbrigði hvað snertir ferð, og
eiuuig hvað vjelarnar eru ljettar.
Hann er 100 fet á leDgd milli stefna,
9 fet á breidd um miðskipsbita, en
tekur að eins upp rúm í vatni er sam-
svarar 44 tons. Þegar báturinn var
fyrst reyndur, var aðal gufupípan of
lítil,og gekk báturinn J>ó um 32^ sjó-
niílu á klukkustundinni, en síðan ny
gufupípa var sett f bátinn, hefur liann
farið 35 sjómflur (knots) á klukku-
stund, sem er jafnt 40^ enskri mflu.
Það Jjykir góð ferð fyrir járnbrautar-
lest á fle8tum brautum. í bátnum
eru 3 „turbine“-vjelar, er hver um
sig sn^r skrúfu ás með afar-miklum
hraða—2,100 snúninga á mfnútunni.
Af j>ví skrúfu-ásarnar snúast svona
hart, er nauðsynlegt að hafa fleiri en
eina skrúfu á hverjum ás, svo þær hafi
hald á vatninu, og eru J>vf 3 skrúfur á
hverjum ás, eða 9 skrúfur í allt á
bátnum. Þó vjelarnar snúi ásunum
með J>essum fjarska hraða, finnst varla
Deinn titringur á bátnuro. Vjelarnar,
^llar prjár,vega að eins liðugt 3^ tons
til samans, en vinna J>eirra er jöfn
2,100 hestaöflum. Vanalegar vjelar f
hraðskreiðustu ,,torpedo“-bátum vega
írá 15 til 20 tons. Fyrir tiltölulega
fáum árum slðan J>óttu 20 raílur á kl.
stund afarmikil ferð fyrir gufubát, og
sýnir „Turbine” framförina, sem á
^áum árum hefur átt sjer stað I
skipasmfði af J>essari tegund. „Tor-
pedo“-bátar eru uotaðir, eins og kunn-
ugt er, til að skjóta „torpedos“-
hylkjum með sprengi efni f—undir
botn herskipa, eða neðan við hinar
Þykku stálplötur á hliðum J>eirra, til
ftð sökkva J>eim, og er um að gera að
bátar pessir sjeu sem allra hraðskreið-
sstir, svo að herskipin eigi sem örð-
ugast með að hæfa J>á uieð bissum
slnum.
*
’ svartidaudinn.
BakteríufræðÍDgurinn prófestO'
Koch hefur nú rjett nýlega gefið
skýrslu um rannsóknir sfuar viðvíkj
andi kýlaplágunni (svartadauða) sem
geisað hefur á Indlandi. Hann segir,
að bakterian, sem orsakar sýkina, hafi
tnjög lítið lifsa.fl utan í lfkama manna
og dyra. Ilann segir ennfremur, að
(>að sje enginn vafi á, að blóðvatu pað
(sorum), sem prófessor HafEkine hef-
ur fundið, sje mikil vörn gegn syk-
inni. Prófessor Koch bætir J>ví við,
að pessi skyrsla sfn sje byggð á nið-
uretöðunni af 1,400 tilraunum, sem
hann hafi gert.
*
SÓI.SLAG í NEW ORLEANS.
Tvær sfðustu vikurnar f júní átti
sjor stað reglulegt sólslags-faraldur í
New Orleaus, sem var ólfkt öllu er
áður hefur komið J>ar fyrir. Hið ein-
kennilega við faraldur petta var pað,
hvað margir dóu að hlutfalli við tölu
J>eirra sem syktust, J>ví nieir en helm-
ingur þoirra dó, og uokkrir J>eirra, er
syktust, fuudust dauðir í rúmum sín-
um að inorgni. Tala peirra, sem dóu
beinlínis úr hita vikunasem endaði 26.
júní, J>egar hitaruir voru mestir, var
31, og dóu peir úr sólslsgi og heila-
teppu, en tala peirra, sem dóu í allt á
íneðan hitabylgja J>essi stóð yfir, var
43. Þossi dauðsfallafjöldi er alveg
einsdæini f New Orleans, pvf fólk deyr
J>ar mjög sjaldan úr sólslagi eða bita.
t>að hefur ekki komið fyrir nema
J>riðja eða fjórða hvert ár áður, að
nolckur rnaður hafi dáið par af sól-
slagi eða úr hita, og J>á að eins 2 eða
3 hvert árið.
*
IÐJA BANDARÍKJAMANNA.
í hinni 11. manntalsskyrslu
Bandarfkjanna, sem nylega hefur ter-
ið birt, er rnikið af merkilegum upp'
lysingum um iðju Bandarfkjamanna.
Skyrslan synir, að árið 1890 stunduðu
22,735,661 manns allskonar störf f
landinu (unnu eitthvað). Af öllum,
sem citthvað unnu, voiu 17.22 af
hundraði kvennfólk. Ef maður skipt-
ir öllu fólkinu, sem vann, niður f
flokka, þá var iðja pess eins og fylgir:
Akuryrkja, fiskiveiðar og námastarf,
9,013,336; lærðra manna starf (læknar,
lögfræðingar, kennarar o. s. frv.), 944,-
333; vinnuhjú (í heimahúsum o. s.
frv.), 4,360,577; verzlun og flutningar
(á sjó og landi), 3,320,122; verk-
8miðju-iðnaður og allskonar smíði,
5,091,393. Nokkuð meira en fjórir
fiinmtu partar af öllum ólæsum og
óskrifandi karlmönnum og meir en
einn fjórði partur af öllu ólæsu og
óskrifandi kvennfólki f landinu starf-
aði eitthvað. Yfir 59 af hundraði af
öllum starfandi karlmönnum roru
giptir, yfir 37 af hundraði ógiptir, yfir
3 af liundraði ekkjumenn og ekkjur,
og J af einuin af hundcaði skild'r
við konur sfnsr eða menn að lögum-
í flokki verksmiðjuiðDaðarmanna
og siniði af öllu tagi voru timbur-
menn og stukkarar fjölmenoastir,
nefnil. 611.482, en næst kemur fólk
pað tr starfar að öllu sem að kvenn-
búniugi lytur (dressmakers and mill-
inors), sem er 499.690 að tölu. Bók-
haldarar, skrifarar og búðar-menn
voru dálftið yfir 1 milljón að tölu;
kaupmenn af öllu tagi, 690 658; bæud-
uro. s. frv. 5,281,557; vinnuinenn lijá
bændum, 3,004.061; námamenu, 349.-
592; en fiskimenn af öllu tagi voru að
ein lítið eitt yfir 60 púsundir. Pró-
fessórar og kennarar af öllu tagi voru
347.344, og eru pannig fjölmennastir
f lærða flokknum. Læknar af öllu
tagi voru 104,805; prestar af öllu tagi,
88,203; stjórna-embættismenn, 79,-
6G4; söngfræðingar o. s. frv. 62,155;
verkfræðingar og landmæliiigameun,
43,239; listamenn og listakeunarar,
22,400; blaðainenn, 21,849; og leik-
endur af öllu tagi voru 9,728.
*
EPTIRLÍKING AF NÁTTÓKLEGU SILKI.
Vjer höfum áður lyst pví í Lög-
bergi, hvernig verksiniðja ein á Eng-
landi byr til eptirlfking af náttúrlegu
silki (silki, er silkiormar sjiinna), og
búumst pvf við að lesendum vorum
pyki eptirfylgjandi greinarstúfur úr
„The Literary Digest“ fróðlegur:
„Það er nú verið að gera tilraun
til að koma á hjer f landi (Bandaríkj-
unum) tilbúningi á eptirlíkingu af
náttúrlegu silki (artificial silk) með
hinni svonefnduChardonnet tilbúnings
aðferð. Blaðið The 7'exlile World
fer svolátandi orðum um J>etta efni:
,Miklir dugnaðarmenn, sem hafa nóg
fje til umráða, standa á bakvið hreif-
inguna að fara að koma á fót verk-
siniðju er búi til eptirlíkingu af nátt-
úrlegu silki, svo J>að er vafalaust, að
vorksmiðjan verður byggð, og er
ekki gott að segja uin uú sem stend-
ur, hvemig fyrirtækið kann að heppn-
ast; en ef staðhæfingarnar sem vjer
höfum sjeð um J>að, hvernig petta
hefur heppnast f öðrum löndum, eru
áreiðanlegar, þá virðast ekki neiuir
óyfirstfganlegir erfiðleikar vera pvf til
fyrirstöðu, að pessi iðnaður geti einu-
ig heppnast hjer f landi. t>að hefur
verið nógsamlega syot og sannað, að
J>að er hægt að búa til ljómandi syn-
ishorn af eptirlíkingu af náttúrlegu
silki úr tilbúinni kvoðu. Eptirlfking-
in er svo fullkomin, að pað er ómögu-
Iegt að sjá mismuninn á náttúrlegu
silki og eptirlíkingunni með berum
augum. Stækkunarglerið synir, að
eptirlíkingin er betur gerð en silki
úr náttúrlegum silkipræði. Eptir-
líkingar práðurinn er sljettari og á-
ferðin pess vegna jafnari. Að pessu
leyti tekur eptirlfkingin hinu silkinu
fram. Hjer er dæmi upp á sam-
3
keppni hugvits maonsins við náttúr-
una. Bæðí iptirllkingin og hið nátt-
úrlega silki er afleiðing af meltingu
t>je- eða plöntuefua, f öðru lilfellinu
með vjeluin, sem tilbúuar eru af
mannahöndum, en í liinu tilfellinu
með ineltingaifærum lyrfu einnar'.“
*
ALLIR MENN ERU JAENIK.
llinii stjórnaudi prinz f Bavaria
hjelt svolátaudi ræðu yfir fólkinu i
ltusonberg, J>egar hann heimsótti (>að
fyrir skömmu siðan: „Þegar jeg á
setti mjer að heitnsækja hallargreifa-
dæmi |>otta var jeg hræddur um, að
peningum yrði allstaðar eytt f að taka
á móti mjer. Jeg álft slikan lilkostn-
að ónauðsynlegan. Það pirf engar
veizlur til að syna ást íó ksins til
J>eirrar konungBættar, sem hollusta
J>ess hefur haldið við svo öldum skipt
ir. í>að, sem jeg óska eptir, er, að
allar stjettir búi sainan I ást og ein-
drægni; |>að or hið eina, sem getur
tryggt [>ægindi og velmegun allra I
fjelaginu. Jeg trúi á |>á grundvallar-
setningu, að við sjeum öll jöfn fyrir
guðs augliti, og við höfum öll mót
læti, sem við getum ekki sloppið hjá.
Meiin f hárri stöðu geta ekki linað
[>rautir, nema að fólkið vilji lijálpa
[>eitn til J>ess“.
Ciimalmoimi ogtiðrir,
uiob J>jást af gigt og taugaveiklan
ættu að fá sjer eitt af hinuin ágætu
Dr. Owen’s Electric beltum. I>au
eru áreiðanlcga fullkomnustu raf-
mrgnsbeltin, sem búin eru til. í>að
er hægt að tomp-a krapt þeirra, og
leiða rafurinagnsstraumiun f gegnum
lfkamann hvar sem er. Margir ís-
lendingar hafa reynt J>au og heppnast
ágætlega.
Monn geta [>vf sjálfir fengið að
vita hjá J>eim hvernig [>au reyuast.
Þeir, sem panta vilja belti eða
fá nánari upplysingar beltuDum við
víkjandi, snúi sjor til
B. T. Björnson,
Box 368 Winnipeg, M»n
HOUGH & GAMPBELL
Málafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: Mclntyre Block, Maiu St
WlNNlI'EG, Man.
Jitibcii'fíU'ir.
Sjerhvað [>að er til jarðarfara
heyrir fæst kcypt mjög bil-
lega hjá undirskrifuðum. —
Hann sjer einnig um jarðar-
farir gegn vægu endurgjaldi.
(S. Johanttc£5on,
710 $Lo60 abc.
Northern
PACIFIC
RAILWAY
GETA SELT TICKET
TIL VESTURS
Til Kootenoy plássins,Vic.toria,Van
couver, Seattle, Tacoma, Portlaud, og
samtengist trans-Pacific Ifnum til
Japan og Kfna, og straudferða og
skoinmtiskijmin til Alaska. Einnig
fljótrtsta og heztaferö til San Francisco
og annara California staða. Pullman
ferða Tourist cars alla leið til San
Francisco. Fer frá St. Paul á hverj-
nm Miðvikudegi. Deir sem fara frá
Manitoba ættu að lcggja á stað sama
dag. Sjerstakur afsláttur (excursion
rates) á farseðlum allt árið um kring.
TILSUDURS
Hin ágæta braut til Minneapolis,
St. Paul, Chicago, St. Louis o. s. frv.
Eina brautin sem hefur borðstofu og
Pullman svefuvakna.
TIL AUSTURS
Lægst.a fargjald til allra stað í aust-
ur Canada og Bandarikjunum f gegn-
um St. Paul og Chicago eða vataðleið
frá Duluth. Menn geta haldið stans-
laust áfram oða geta fengið að stanza
f atórbæjunum ef [>eir vilja.
TIL GAMLA-LANDSINS
B'arseðlar seldir með öllum gufu-
skipalfnum, sem fara frá Montreal,
Boston, Now York og Philadelphia
til Norðurálfuunar. Einnig til Suður
Amenfku og Australfu.
Skrifið eptir verði á farseðlum eða
finnið
H. Swinlord,
Oen. Ageat,
á horninu á Main og Waterstrætuin
Mauitoba hótelinu, Winnipeg, Man.
Northern Pacifie Ry.
TIMB
MAIN LINE.
Arr Lv. Lv.
ii ca I-25P .. .Winnipeg.... I OOj» 3 °>P
6.55 a 11-iSa .... Morris .... 2.28 p S- 3° P
S->Sa lO.öOa ... Emerson ... 3.‘20p 8.15p
4.15a 10.50 a .. . Pembina.... 3.85 p 9.311 p
t0.‘20p 7.30a . .Grand Forks. . 7-05 p 5.55 a
l.Iðp 4.05 a Winnipeglunct’n 10.45p 4.UOp
7.30a .... Duluth .... 8.00 a
8.30 a .. Minneapolis .. 6.40 a
8.00 a ....St raul.... 7.15 a
) 0.30 a ..Cliicago.... 9.33 a
MORRIS-BRANDON BRANCH.
Arr. Arr. Lv. Lv.
ll.OOa 1.25p ...Winnipeg. . l.OOa 6.4 >a
8,30 p 11.50a 2.35p 7.00 p
5.15p 10.22a .... Miami ■4.06p 10.17
12.10 a 8.20a .... Baldur .... 6.20p 3,22 p
9.28 a 7.25a ... Wawanesa... 7.23p 6,02 p
7.00 a 6.30 a .... Brandon.... 8.’20p 8.30 a
PORTAGE LA PRAIRIE BRANCH.
Lv Arr.
4 45 p in .. . Winnipeg. .. 12.35 p m
7.30 p m Portage la Prairie 9.30 a m
CIIAS. S. FEE, H. SWINFORD,
C.P.&T.A.,St.Paul. Gen.Agent, Winniprg
113
120
109
að blessun sú, sem pessu frelsi var samfara, hefur
einkum og sjerílagi verið innifalin f þvf, að peir
hafa haft fullt frjálsræði til að deyja úr huugri,
kulda og hræðilegum sjúkdómum. Á meðan bænd-
Urnir voru prælar, voru Jieir dálftils virði fyrir eig-
endur sína; en nú eru þeir einskis virði fyrir nokk-
Urn lifandi mar,n nema sjálfan sig, og peir hafa nóg
vit til pess að meta ekki tilveru sína mikils. Satt
að segja fengu bændurnir frelsi sitt áður en peir
^oru orðnir undir pað búnir; og par eð smásmugleg
skrifstofu-harðstjórn, algerð forsómun af stjórnar-
’nnar hálfu og peirra meðfædda sinnuleysi hefur
baldið peiin aptur, þá hefur peim lítið farið fram f
áttina til að verða andlega óháðir. Allt, sem peir
bafa lært að gera, er að hata kúgara sína. Þegar
bungrið prengir að peim, reyna peir í blindni,
klaufalega og oins og mállaus skepna, að taka pað
ö’eð valdi, sem haldið er fyrir peim með valdi.
Hjer á Englandi lyjita fátæklingarnir upp rödd
sinni og hrópaj Látt pegar pá vantar eitthvað. Þá
vsntar ætlð eitthvað—samt aldrei vinnu—og pess
vegna bergmálar rödd peirr iffellt í loptinu. Þeir
bafa kveldblaðið sitt, sem peitn pykir dyrt á 1 cent.
l’eir hafa menn, sem ekki gera aunað cn að koma á
fjelagsskap meðal fátæka lyðsins, og peir hafa að-
gang að Trafalgar-torginu. Þeir hafa jafnvel ping-
n'önn. Þeir vinna ekki, og [>ó svelta peir ekki.
^ átæklingarnir á Englandi álíta sig hyggna á sinni
tíð. En petta gengur nú allt öðruvísi til á Búss-
pær eru úr silfri—og við verðum að svelta í vetur.
Bölvaður sje hann—bölraður sje hann!“
t>eir lyptu upp höfðunum og hlustuðu á hófa-
dyninn með polinmóðri, pegjandi örvæntingu, sem
er bölvun slavneska kynp ttarins. Sumir peirra
skriðu út úr dyrunum, horfðu upp til kastalans og
sáu, að gluggarnir á honum voru allir uppljómaðir af
Ijósum. t>ó Paul Howard Alexis væri rjettur og
sljettur heldrimaður pegar hann var í Loudon, pá
var hann uiikill prinz pegar hann var á Hússlaudi,
hjelt sig að öllu leyti eius og prinz og lifði í hinni
gylllu einveru, sem er hlutskipti háborinna manna.
Hið euska uppeldi hans hafði gróðursett í honuin
sterka skoðun viðvíkjandi nauðsyninni á aga 1 hvaða
stöðu sem er, og pess vegna reyndi hann af öllum
mætti að gera pað, sem hann áleit skyldu slua, á
Ilússlandi, eins og hann hafði gert J>að á Englandi,
eða hvar sem hann var, alla æfi sína.
Vagninn valt skröltandi upp að dyrum kastal-
ans, som voru opnar og ljóshaf lagði út um, en til
beggja hliða í hinum breiða gangi stóðu raðir af
pjónum, til að bjóða herra sinn velkominn. t>jóu-
arnir voru kynlegur, littnikill, marglitur skari: ytír-
pjónninn í svörum kjól og út frá honum hinir aðrir
pjónar—háir, rjettvaxnir piltar I fallegum eiiikennis-
búningi. Ut frá peim voru hostasveinarnir, skógar-
veröir o. s. frv., heilmikill skari í treyjum úr rauðu
klæði, í víðum brókum, sem stígvjelin gengu utan
yfir að neðan, sem allir hjoldu á loðhúfunum síuum I
áformi sínu, en ekkert, sem hún sagði, gat komið
honum til pess. Etta var ef til vill smá f anda, og
pess vegna gerði bún ekki eins mikið úr pessari
sönnun fyrir, að vald hennar yfir honum var tak-
markað, eins og hún hefði átt að gera. Vald hennar
hvarf satt að segja algerlega pegar pað kom í bága
við hina sterku skyldurækni, sem á sjor stað hjá
mörgum karliuönnum, en að eins hjá fáum kvenn-
mönuum.
t>að var ekki fjarri, að hin snögga burtför unn-
usta hennar væri að vissu leyti Ijettir fyrir Ettu
Sydney Bamborough. t>vf að pó hann, eins og
sæmdi unnusta, væri alvarlegur og hátíðlegur pá
stund setn eptir var af kveldinu, pá var hún alltaf
glöð og kát. t>að, sem hann sá sfðast til hennar, var,
að húu sat brosandi við vagngluggann, pegar vagn
hennar ók í burt.
t>egar Etta og Magga komu heim i litla húsið f
Brook-stræti, [>á fóru [>ær inn í gestastofu »e, og var
par vín og kökur á borði handa peim. Herbergis-
meyjar peirra komu og báru kápur peirra burt, og
svo voru pær einsamlar I stofunm.
„Við Paul erum trúlofuð,“ sagði Etta snögg-
lega. Ilún var að reita hin fölnuðu blómstur úr
kjólnum sfnuin og fleygöi |>eiin skeytingarleysislega
á borðið.
Magga stóð upp við arninn og studdi höndun*
nm á arinhilluna, svo bak hennar sneri að Ettu.
Hún var í pann veginn að snúa sjer við, en pá varð