Lögberg - 08.02.1900, Page 5

LÖÖBHRÖ, KiAfA*PlU)AGLUNaS l FWPIÚJA IMQ.
5
lif'na, þá hef ájf ekki eftir nainu aK
iðrast i þeí'SU sambandi; og ef þa*
SBtti nú a8 fara gera þa8, sem búi8 er
a8 gera, þá mundi ég frainfylgja
somu stefnu, ef siimu kringumstæð-
ur ættu sér staS.
„Hva5 anertir a8 stjérnarskjöl
hafa veriB notu8 í sambandi vi8
ásakanirnar gegn oss, þá er ég au8-
vitaB sammala þeim blö8um sem
halda því frsm, a8 hinn rétti staður
til a8 útkljá malefni af þessu tagi
sé þingsalurinn; þa8 er eini staður-
inn scm stjörnarskjöl, þcss eðlia sem
þau, er birt hafa verið, geta verið
lögð fram á réttilegan hátt“.
Frá Islandi
Eftir séraJónas A. Sigurdsson.
Frá Akureyri var óg rúman sólar-
hring heim til foreldra og systkina
minna, er báa 1 Húnavatns^slu 1
grend við Blónduóss kaupstað. Skip
i8, sem ég var me8, var nú orBiB tals-
vert & eftir ámtlan, pó figrætlega viBr-
aBi og ekki væri landshöfðin«i raeB
til aB hefta för pess, eins og marga
mun reka minni td um blaBa deilu út
»f pvf. Ea nú beiB skip petta iBju-
laust & Akureyri nftlægt sólarhring til
a8 blBa h mtagleika annars valdmeira
landshöfðingja, Jóns Vldalins, sem
lsetur blöð og blaða skraffiana alla
tala eða pegja eftir vild,—og p& eðli-
leg* póstrkip landstjórnarinnar koma
Og fara samkvæmt eigin fyrirmælum,
■endir pau jafnvel inn & hsfnir, sem
ekki eru & ferða áætlan, eins og til
Vopnafjarðar 1 petta siun. Frjftls-
lyndið islenzka er stundum einkenni-
legt.
En ljúfar endurminningar fr& aust-
ur- og norðurlandi, og pft ekki sízt
viðtökur o x ljöö sóra Mttthiasar, er
hann las mér, og mér finnastsf-ung
°g jafn-ftgæt, fylgdu mór & veg. Séra
M. kvaddi mig siðastur manna með
fððurlegum kærleika. Ljóðin hans
héldu vöku fyrir mér 1 land', fylgdu
mér I rúmið og svæfðu mig loks ft
skipsfjöl.—Ekki hefur islenzka kirkj-
an og kennimar nastétt'n lsgt svo
lftinn skerf til skftldskapar og annara
bókmenta frft öndverðu til síðustu ftrs,
■ð psö ætti að gleymast, er óvinir
hennsr ftlssa henni. Og augljós
verður munurinn, pegsr verk msrgra
kirkjunnar manna frft s^guöldinni og
Sæmundi fróða t'.l Mattiasar og Valde
mars or borið siman við sfrek sumra
yagri „vandræða-sk4ldanna“, sem
hæst lftta nú gngn trú og kirkju,—
■em titt er um falsnótur, er hæst lftta
og slðast pagna.
Svo var paB, að meðsn nokkrir
■amferðamenn mfnir sj&anlega tign-
oðu helzt eitt útlent og suðrænt goð,
voru góðskftldin (slei zku mlnir föru-
nantar og hftlferjö Bir dý'ðlingsr.
M-<ður getur ft slíku ferðslagi, me*
petta sndlega föruneyf , pegnr andtnn
hrifur mann „upp ft hftfjalla tind1-
freistast til sð trfia pvf, að llfið prr
be’ma likist meira skftldskap en
nokkru öðru. það er að likind-
um ein astæðan pess, bve mörg oa
góð skftld íslsnd hefur aliö,—0? p',
ef til vill, eins hins, hve ónýtt og
ób«gsýDt, verklega dreymanda oar
andlega deilugjsrnt, þett* sama skiln
ingsgóða og skftldmælta fólk getur
oft orðið 1 félagslifinu og framhvæmd-
unum.
Á pesium siðasta ftfanga
vsknaði óg ekki fyrr en inni ft Skaga
firði, skamt frft útlegðarstað hins
gftfa*a og gæfusnauBs skftldi Grettis,
—Drangey. Hinir Ijótu fuglafiekar
hjft eynni vöktu i huga mér hrygð-
arsögu Atlsgsns og ý msar sBrar nft-
skyldar sorgarsögur. Ég vildi óska,
að einhverjum „dýrsvin“ tækist sð
koma I veg fyrir veiðiaðferðins, sem
eg nefndi. Og það ætti að vinnast.
pvi pað er vafam&l, hvert ísland ft nú
færri dyravini en mannvini, ef dæmt
skal eftir löggjöf og meðferð ymsra
purfamanns og sjúklinga, t. d. vit-
akertra. Ekkert kristið land, með
dftlitil fj&rr&ö og framfara-viðleitni,
myndi fara eins sð Og par er gjö't.pó
pað lftti illa i eyrum að segja sllkt
opinberlega.
£>að þarf að (trekast og segjast
upphfttt, sem gott fólk finnur til og
talar um sln ft meðal, hvar sem íslsnd
ingar bú«, að psð sæmir illa kristnu
landi og lyð alt sveitsrstjórnar-prasið,
öll mftlaferlin og Pllstusar-réttvisin,
tem prftvslt kemur fram út af pvl
einu, að einhver verður efnslega ó
sjftifbjsrga. Stundum eru sj&lfir
prestsrnir, s«m sveitaoddvitar og
leiðtogsr, dregnir, &a efs oft h&lf-
nauðugir, inn I ókristilegar deilur og
mftlaferli. Ég jftta, sð ffttækrsm&lin
eru vandam&l 1 landi ffttæktsrinnar.
En þnð er kristindóms ffttækt eða
kær'eiks-f&tækt, sem stundura getur
orðið tilfinnanlegast i pjóðfélsginu,
og ekki s'zt gagnvsrt hi um snsuBa.
Ég minnist hér tveggja sveitarfélsga,
stór-royndarlegra, sem deildu um e:na
Stúlku, sem pau óttuðust að yrði
mannaþurfi. Pess vegns mfttti eng-
inn r&Ba hana i vist, ekki bysa hans
né hj&lpa henni i þeira tveimur sveit-
um, par sera hún hafði slið allan ald-
ur sinn. Og rúm, sem hún fttti, vsr
svo flutt 1 priðjs sveitarfé sg. 1 pvi
skyni &B v.>rjsst pannig sveitfestu.
Ég er hér ekki að tala um lags
hliðina, heldur hve ókristilegt og
miskuuarlitið aunað eias er. Og eins
er hitt varhug&vert, að telja hj&lpir-
þurfann i rsuninni fyrir það eitt ó
knyttauianu num óæðri Og svifta hann
f&tæktar vegna flestum mannréttind-
um,—og þ&ð þar sem allir eru ftlika
snauðir. Dað er eitthvið i ftttina til
þess, að grlpa fyrir kverkar slaum
sampjóni, uui haan hefur lokið skuld
sinni.
Vafalaust bygg ég, að p»8 myndi
til muna greið* úr f&tækra-m&lum ís-
lands, ef ryslufélöjrin 1 stað sveita-
fé>»g»nna önnuðast hina snauðu, likt
<jg tlðk»st hór i landi.
I>ví miður voru það ekki íslend-
ing&r, heldur útlent bræðrafélag, er
loks reisti sp'tala fyrir llkprfta menn.
En vitskertir menn eiga par eun ekk-
ert bæli. Og pað jnun pykja goðgft
næst—næst pv( &ð kristið pjóðfélag
styrki ofurlitið endurskoðun bibliu-
pyðingarinnar—, ef til pess er ætlast,
að landsmcnn^ fyrir landsfé, reisi sltk-
ar liknsrstofnanir. „F&tæktin" er svo
mikil, að slfkt þykir óbæfa, pó pað
vitanlega ætti að vera kostnaðarm nna
8ð annast sjúklingana og aumingjana
& pann h&tt sameiginlega, auk pess,
hve mjög það or mannúðarlegra og
kristilegra.
En aftur hefur verið opinberlega
farið fram ft það, að lsndssjóður komi
& fót rakarabúð og sl&turhúsi fyrir
höfuðstaðinn !
Eitt »f pvi marga, er vór sem
pjóð purfum að læra, er að vinna
pjóðinni og gera gott sem einstakl-
ingar, — hinir kristnu einstaklingar,
sem pað geta, að leggja & sig per-
sónulega til framkvæmdar líknar-
skyldunni, ftn þess að biða ftvalt eftir
þingssampyktum og lögum. Öllum
tslendingum ætti að vera orðið pað
full-ljóst, að þ«B dugir ekki að búa I
blöðunum—eins og framfaramenn og
rithöfundar hafa gert,—né framkvæma
alt ft þingum og launa og lfkna að
eins af landssjóði.
En pessar anka hugleiðingar voru
allar útlaganum Gretti og eyðiskerinu
Drangey &ð kenna. Hvorttveggja er,
finst mér, fulltrúi fyrir svo margt
meðal vor íclendinganns enn i dag.—
u «
#
Vér prentum greinarkaflann
bér a8 ofan upp úr desember-núm-
eri „Sameiningarinnar". Oss þykir
hann svo fróMegur og eftirtekta-
verður, a8 oss finst þa8 vera skylda
vor aS gefa öllum lesendum Lög-
bcrgs kost & a8 sjá hann, því fjölda-
margir, sem lesa bla8 vort, sjá ekki
„Sam.“ Höfundurinn (sfra J. A. S.)
hefur nú ritað langa grein í „Sam.“
um íslandsferð sina sumarið 1898
og huglei8ingar út af ýmsu, sem
fyrir augu og eyru bar á ferðinni,
og er kaflinn hér fyrir ofan hinn 6.
í nefndri grein hana.
þaB er sérílagi orö í tíma talað,
er sfra Jónas minnist á meðferð vit-
skerts fólks á íslandi, því það mál
hefur ekki, svo vér munum, veriö
gert a8 blaðamáli, þótt það sé ekki
■Í8ur þess vert en meðferð þurfa-
manna, sem talsvert hefur veriö rit-
aS um frá mannúðarinnar sjónar-
miði hin allra síðustu ár—áður var
einungis rita8 um fátækramál frá
lireppsvandræða-sjónarmiðinu, en
mannú8in lfttin eiea sig, og í sömu
átt hefur öll löggjöfin um fátækra-
mál gengið. Vér verSum að segja
eins og er, aS oss blöskraði tilfinn-
ingarleysiS, er alment kom í Ijós á
ísl. gagnvart böli hinna vitskertu,
eftir nð vér höfSum kynst hugsun-
arhætti fólks hér í landi og sóð, að
ein nf hiuum fyrstu stofnunum, sem
komið er upp í nýjurn, fiítækum
fylkjum hér, er spítali fyrir vitskert
fólk. Og þá blöskraði oss ekki siS-
ur a8 sjá meðferðina á surnum af
þessum aumingjum á íslandi, sjá þá
lokaða inni í og geymda í frambýsi,
án nokkurrar stöðugrar pössunar
eSa aðhjúkrunar, rétt sem óargadýr
vesri; en út yfir tók þegar maður
stundum sá fullorna menn henda
gaman að og erta þessa ólánssömu
aumingja, koma þeim til að reiðast
cg kenna þeim ilt orðbragð. Stjórn
íslands ætti ekki að bíSa þangaS til
eitthvert útlent félag gengst fyrir
aS koma upp vitskertra-spítala, þvl
bæði er hætt við aS þess verði langt
aS bí8s, og svo er það þjóðiniji til
vanvirSu að gera þaS ekki sjáif.
þaS mundi þar aB auki ekki kosta
hlutaöeigendur, náunga eða sveita-
félögiu, mikið meira að gefa með
vitskertu fólki á spítala, en það
kostar að halda þá eins og nú gerist.
En munurinn er, aS meðferS þeirra
á sp'tala yrði miklu mannúðlegri og
■kynsamlegri, ogmargir yrSu lækn-
aðir, sem annars mundu verða vit-
skertir alla æfi.
Vér birtum greinarkaflann og
gerum þessar meinlausu athuga-
semdir útaf honum meS hálfum
huga, eins og nærri má geta, því vér
megum búast við skömmum fyrir
það í durgslega Reykjavíkur-blaS-
inu, , þjóðólfi". Ritstj. nefnds sóma-
blaðs(?) vill auðsjáanlega ekki að
nein blöS flytji annað en logna lof
dýrS um Island, þegi yfir öllu sem
aS er og aflaga fer, vill jafnvel
hylma yfir glæpi, og þykir rniklu
betra aS menn séu hungraðir og
naktir, eða ánauSugir hreppsómagar
á Islandi, en aB þeir bæti kjör sín
meS aS flytja af landi burt. Hann
fer sjálfsagt aS halda því fram inn-
an skams aS þaS só betra að vera
holdsveikur, vitskertur eSa hrepps-
ómagi á íslandi, en aS vera hraust-
ur, upplýstur og sjálfstæSur maSur
í Ameríku! En vér förum ekki
lengra út í „þjóðólfs' -delluna viS
þetta tækifæri, því vér höfum hugs-
aS oss aS taka „durgnum" tak áður
en langt um HSur.—Ritstj. Lögb.
Við erurn ný-búnir aS fi miklar
birgSir af allskotiar karlmanna-
fatnaði, sem við getum selt íneð svo
miklum afslætti frá vanalegu verði,
að yður nmn furða á' því. Allur
þessi fatnaSur verður aS seljast í
vetur, áSur en vor- og sumar-vörur
koma, vegna pl í .ssleysis.
Við bjóðum yður nS skoSa vör-
urnar og verðiS, þó þér þurfiS ekk-
ert aS kauaa; þér getið' þá sagt vin-
um yðar livort við meimnn ekki
þaS sem viS segjuvn.
Eins og að undanförnu verzlum
við tneð álnavöru, skófatnað, tnat-
vöru, Flour & Feed, o. s. frv. Allnr
okknr vörur seljuin við með lægsta
verði, sutnt jafnvel lægra eu nokk-
ur nnnar.
Við höfum betri spunarokka en
hægt er að fá hvar annars staðar
sem leitað er í landinu.
OLIVER & BYRON,
Selkirk, Manitoba.
„EIMRÉIDIN“,
citt fjölbreyttasta ug skeiutilegasta
tímaritið & is!«rzku. Ritgjðrðir, rattd
ir, sögur, kvípði. Verð 40 ets. hvert
hofti. Fæst hjft H. S. Batd&I, S.
Bergmann, o. fi.
W. J. BAWLF,
SELUIl
Vinoc¥srsdla
Æskir eftir við-
skiftuin yðar.
158 Exchange Building, Princess Str.
Telefón 1211.
Dr. M. HalMorsson,
Strauahan & llamre lyfjabúð,
Park H'ver, — fj. Dalota.
Er »8 hiíta á hverjum miBvikud.
i Grafton, N. D„ íru kl.5—6 e. m.
ARIN3J0RN S. BARDAL
8elur likkistur og anr-. st
Allur útbúnaðnr sá bezti.
Enn fremur selur hanu
minnisvarða cg legsteina.
497 WILLIAM AYE.
nm ífcföiir
L-OLar
Telepn* ne
306.
Ii8
Hið eina avar han* var að hneigja sig h&tiðlega.
Ea hann sneri sér að uadirforingja, sem atðð við hlið
hana og baið eftir skipunum, og aagði. „L&tið ekki
Bokkura mann trufl* Whaatley l&varð I kvðld. Dér
hafið auðvitað meua & verði beði fyrir aftaa og íram-
an húsið, eu l&tiö þ& með engu móti koma hór ian“.
Eftir að haf* gefið þeiHar skipanir, sat lauditjðr-
inn þegjandi I nokkrar minútur. Htun hafði kveykt
1 sigarettu, og reykti hana hægt og seint. Svo lét
hann deyja & sfgarettunai—aokkuð, sem ég haföi
aldrei fyr sóð hana gera—kveykti & anaari og byrj-
aði að reykja hana hngt. Ég vissi &ð hann mundi
taka til m&ls innan skams, og eftir nokkrar mtnútur
lét hanu mig vita hvað haaa hafði verið að hugsa um.
Við vorum nú orðair aleinir.
„l>að hefði verið miklu betra“, sagði hann, „ef
þesai veslings kona—ég harma afdrif hennar einlæg-
leg &—hefði verið l&tin I friði, og að þessi stúlka
hafði diið i staðinn fyrir hana“; og hann kink«ði kolli
til mtn eins og hann væri algetlega sannfærður um
þetta.
„Ef Phroso hefði d&iðl“ hrópaði ég forviða.
„J&, ef Phroso hefði d&ið“,sagði Mouraki. „Við
hefðum þ& hjfttpast að pví að hengja Const&ntine,
gr&tið yfir gröf Phroso I s&meiningu, og hver um «ig
hefði farið heim til sin með sæta endurminningu um
hana—pér til unnustu yð&r, en ég til starfa minna.
Og við hefðum fyrirgefið hver öörum sérhverja sraft-
iaökun, or ri8 höfuin gegn hver öðrum“.
348
vera; ég skal bera ftbyrgðina. En hvað verður um
yBur?“ Hann at&nz&Öi, brosti og bætti sið&n við:
„Og hvað verður um Phroso?“
Vald mitt yfir sjftlfum mér var nú algerlega far-
ið. Eg stökk & fætur. Að augnabliki^ liðnu hefðu
hendur minar verið utan um kverkar hans; & næsta
augnabliki b/st óg við að ég hefði verið fangi 1
höndum varðmannanna. En það var ekki ðsk haus
eða ftform. Hann var nú búinn aB lata mér of mikiö
1 ljðsi af hugsunum siuum til pess, að hann gerði sig
ftnægðan með nokkuð minna en sð hafa líf mitt;
og hacu var m&ður, sem lét hvorki reiði sina né mlna
Buúa sér frft r&ðagerðum sinum. Hann hafði gengið
fram að hur’inni & meðan hann var aO tala við mig.
£>egar ég stökk að honum opuaði h&nn hurðina með
snöggri og liðugri kreifingu og smokraði sér út um
dyrnar ftður eu ég n&ði i hann. Hann gekk mór
þannig úr greipum, og lokaði hurðinni ft eftir eér
rétt pegar ó>? kom að henui. Eg heyrði hinn lftga
hæðnishl&tur hans um leið og ég hneig aftur niður i
stól minn, fjúk&ndi reiður útaf f>ví að óg okki n&ði í
hann, en ft næsta augn&bliki pðtti mér vænt um, &ð
ég hafði ekki komið fram þeirri vanhugsuðu tilraun
minni.
Eg heyrði fðt&tak manna land*tjðraus þ&r sem
peir gengu & hermanna visu niður eftir hinum harða
vegi, er 1& frft húsinu út & aðalveginn.
Fótatak peirra hvarf smfttt og smfttt, og alt varð
ujjög kyrt og hljðtt. Eg litaðist um I hiaum mikla.
339
Ég horfði í augu hans, og ég held að augu mín
hafi sagt honum býsna ljðslega, hvað ég &liú að mið-
inn þýddi. Hann horfði fyrst í augu mín, &n poss »ö
uokkuð sæist 4 honurn hvað hann væ.-i að hugsa; c.u
svo kom meining í augnaráð h&ns; hann virtist játa
með augunuru, að hann hefði slspt Conslantiue og
skora ft mig að nota j&tningu sína ft livera þann hátt
er ég vildi. En á n; sts. augnabliki hvarf pessi
augnabliks-hreinskilni úr augum hans, og pað var
ekkert hægt að lesa út úr svip hans framar.
Ég h&ði stranga baráttu við sj&lfan mig að
halda mér i skefjum. Ég hef ftlitið alt frain á þenu-
an dag, að ef hér hefði verið að ræð • um lír mitt, og
mitt lif einungis, pá hefði ég neytt Mouraki til að
berjast við mig tafarlaust þarna í l’tla dimma hcr-
berginu, sem bin dauða kona A ft bekk. um í. V ð
hefðum ekki truílað hana. Ög óg held tiiar.ig að
Mouraki, sem ekki skorti hng,hefði tekið ’nólmgöngu-
áskorun minni og verið áuægður með, að \ ) jöfuuð-
um misklið okkar þarna tafarlaust og að einungis
annar okkar skyldi fara lifandi ofan hæðina. Eg las
þessháttar hugsanir út úr a’.'gum Innis ft þcssu hrein-
skilnis-augnabliki; ég sá & hi íum sa canþrýsiu vörum
h&ns og & því hvernig hanu stóð, að hann hafði hug
og löngun til að berj&st.
Jæja, hvorugur okkar hafði kringumstæður til
að fullnægja þessari löngun sinni, Ef ég dræpi
hsmD, þft mundi ég verða orsök í þvl að sterkur grun-
ur tegðist á rbroso; {>að yrði ftlitið, að hún og eyjar*