Lögberg - 12.04.1900, Page 4

4
LOGEERO, FIM.MTUDAQ1NN 12 APllÍL l'JOO.
L'ÓGBERG.
GefiB út a6 309 y2 F.lgin Áve.,WiNNlPF.G,MA.N
af The Lögbf.rg Print’g & Publibing Co’y
(IncorporatedMay 27,1890) ,
Ritstjóri (Editor); Sigtr. Jónasson.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLVSINGAR: Smá.auglýsingar í eltt skifti 25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálksiengdar, 76 cts nm
mánaðinn. A stærri anglýsingum nm lengri
tíma, afsiáttur efiir samningi.
BtSTADA-SKiFTI kaupenda verdur ad tilkynna
sk Aiflega og geta^um fyrverandi bústad jaflifrum
Utanáskripttll afgreidslustofnbladsins er:
The Logberg Printing & Publishing Co.
P. O.Box 18)12
Winnipeg.Mar.
f Utanáskrip ttilritstjórans er:
Kilitor Ltgberg,
P -O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
--- Samkvæmt landslðgnm er nppgðgn kanpenda á
oladi ðglld,nema hannsje sknldlans, þegar hann seg
rupp.—Kfkanpandi, sem er í sknld vid bladid flytu
»Istferlnm, án þess ad ttlkynna helmilaskiptin, þá er
Þad íyrir dðmstðlnnnm álltln sýnileg sðnnumfyrr
ð ettvísnm tilgangi.
FIMMTUDAGINN, 12. APEÍL 1900.
Islendiugadags-málið.
Mr. Fri?j<ín Friöriksson í Glen-
boro, einn at' þeim þrernur iuönnum
er kosnir voru f nefnd á fundi Ar-
gyle-búa í fyrra vor, til þess að
reyna að koma á samkomulagi með-
al Vestur-íslendinga um sameigin-
legan þjóðminningardag, hefur af-
hent oss eftirfylgjandi skýrslu, um
það sem gerðist á fundi Argylebúa
2. þ. m., til birtingar í Lögbergi:
„FuDdur sí, til að ræða um ís-
lendÍDgBdsgs-málið, sem boðað var til
í Lögbergi og ,.Heimskripglu“ í
níestliðoum mánuði, var haldicn að
Brú í Argyle bygð mánudiigÍDn hinn
2. *príl 1900. Fundurinn var fjöl-
mennur.
B. Walterson var kosinn forseti
fundarins, og Árni Arnason skrifari
han?.
Þeir P'r. Friðriksson og Björn
Jónsson, sem Argyle-bygðarmenn
höfðn áður koaið f nefnd, til að bafa
íslendingadags-málið til meðferðar,
vora á íuEdinum, en þriðji nefndar-
maðurinn, S. ChristophersoD, var
fjarverandi.
Neftdarmenn þessir lögðu pá
álit sitt fyrir fundinn á þessa leið :
,Oss virðist að íslendingadags-
málið té komið í óefni. Mem) eru í
|)ví skiftú" í tvu llokka, sem ekki geta
komið íér saman. Vill annar flokk-
urinn balda upp á 2. égúst, f minningu
um sijórnarbdí íslands 1874, en binn
upp á 17. júnf, þ-nn dag, er alpingi
var fyrst sett á íslandi árið 930 og fs-
len/.kt pjóðfélag þá A stofn sett.
I/tur helzt út fyrir, að flokkadrftttur-
ir.n um petta efni ætli að leiða til
t-ess, að ísleDdingar í Anoeiíku bætti
Hð hafa nokkurn þjóðminningardag,
og væri pað mikill skaði.
,Til þess að ráða bót á pessari
sucdrung, virðist nefndinni pað til-
tækilegt, að íslendingar komi sér
samin um nyjan þjóðminningardag,
miðaðan við einhvern hinn hc'/ta
merkis atburð, sem borið hefur við f
s'gu íslendinga f Vesturheimi.
,Hinn 19. júof 1870, að þvf er
næst verður komist, stigu þeir Jón
Gfslason og fé'agar hans á land í
Qaebec I (Janada (sjá Almanak Ó. S.
Thorgeirssoqat fyrir árið 1900, bls.30).
Dá byrjar saga íslendÍDga og land-
nftmstfð í Ameríku, og er sá dagur
því að voru áliti binn mesti merkis-
dagur, ekki að eins fyrir oss 16 til 20
þúsundir ísIendÍDga, sem nú búum
hér í landi, beldur jafnframt fyrir
bræður vora á fslandi, sem ekki geta
látið kjör okkar og hagsmuni veia
sér óviðkomaDdi.
,t>að er því tillaga vor í þessu
máli:—
1. Að íslendingar í Argyle bafi
þjóðminningardag í bygð sinnibinn
19. júní næstkomandi, til mioning-
ar um það að himr fyrstu' laDd-
námsmeon fslenzkir stigu þann dag
á land f Quebec árið 1870, og að
þ& byrjaði saga vor Vestur í«l.
2. Að tér vírnum fð þvf að fá
binn 19 dag júnímánaðar framveg-
is viðtfkinn sem árlegan þjó^minu-
ingardag ísleedinga f Vesturheimi
fyrir það tílefni, sem að framan er
á minst1.
Málefni þetta var lengi rætt af
fundinum, og'að lokum samþykt með
öllum atkvæðum nema þremur.
Nefndarmönnunum var svo.á ný
falið að bald* áfram lilraunum um
samkomulag f þessu cfni, og kváðust
þeir mundu byrja þær bráðlega.
Fimtán menn voru kosnir í nefnd,
til þess að gangast fyrir undirbún-
ingi íslendingadags Argyle-búa f
sumar.“
það er ánægjulegt, að sainkomu-
lagsnefnd Argyle-búa hefur verið
að starfa í því niáli, er henni var
falið á hendur að vinna. En hvað
tillögu hennar um hinn nýja al-
menna þjóðminningardag snertir, þá
verðum vér að segja eins og er, að
vér erum ekki ánægðir með hana.
Oss finst, að ef óhjákvæmilegt er að
finna eða velja nýjan dag til sam-
komulags, þá hefði það átt að vera
dagur sem bæði Austur- og Vestur-
Islendingar befðu getað haldið sam-
eiginlega. Vér göngum sem sé út
l'rá því, að þótt landnám íslendinga
í Ameríku sé mjög þýðingarmikill
viðburður 1 sögu þjóðarinnar, þá
muni Austur-íslendÍDgar yfir hötuð
seint viðurkenna það eða halda há-
tfð f minningu um þann viðburð. A
hinn böginn bendir margt til, að A.-
Islendingar muni seint — ef til vill
aldrei — koma sér saman um þjóð-
minningardag, er haldinn sé árlega
og um land alt, svo að vér Vestur-
Isl. mættum' eins vel sigla vorn eig-
in sjó í þessu máli — og það nú
þpgar. Vér og aðrir, er nú nefnast
17. júní-menn, aðhyltumst þann dag
til samkomulags, þótt uppástungan
kæmi frá andstæðingum vorum, af
þvf oss fanst hann betur valinn og
heppilegri en nokkur annar dagur,
sem tilrætt hafði orðið um. En þótt
oss geðjist ekki að þessum degi, þá
er ekki þar ineð sagt að 17. júní-
menn mandu ekki aðhyllast hann,
ef það gæti orðið til almenns sam-
komulags meðal Veslur-ísl., þvf alt
er betra en sú ómynd að þeir séu að
halda tvo daga sama érið, sem kall-
aðir séu sama nafninu—íslendinga-
dagur eða þjóðminningardagur.
þessi nýi dagur, 19. júnf, hefur þann
kost, að hann er hentugur fyrir fólk
hvervetna f hinum fslenzku bygðum
í Amerfku og mundi því verða vin-
sæll f þeim, — að svo miklu leyti
sem það spursmál er haft fyrir aúg-
um. Úr því Argyle-búar hafa nú
ákveðið að halda hinn 19. júnf há-
t ðlegan 5 sumar, þá viljum vér auð-
vitað stuðla að því að hátfðarhaldið
geti orðið sem bezt, enda er þetta
30 ára afmæli komu hinna fyrstu
slenzku landnámsmanna til Ame-
r! ku.
Flutuingar Lslemiingu til
Ameriku.
í s'ðasta númeri hlaðs ’vors
prentuðum vér kafia úr bréfi úr
Skágafirði, er birtist i Reykjavíkur
afturhalds-niálgagninu „þjóðólfi“ 22.
sept. síðastl., og skýrðum frá, að í
sama númeri „þjóðólfs" hefði rit-
stjóri hlaðsins prédikað útaf efni
bréfkaflans—þótt hann, eins og hans
var vísa.segi ekki frá að bréfkaflinn
sé texti hans. Vér böfðum þá ekki
pláss fyrir þessa „þjóðólfs“-prédik-
an, en gáfum í skyn, að vér mund-
um lofa lesendutír vorum að sjá
hana síðar og gera nokkrar athuga-
semdir við hana, eða útaf henni.
þess vegna prentum vér prédikan
þessa nú, og hljóðar hún sem fylgir:
„VE.STUBHEIMSFEKDÍK.
Vesturfarabugur alltnikill kvað
nú vera f sumum béruðum bér á landi.
Einknm er talað um, að allmargt fólk
úr Mýra og Borgarfjarðarsýslum vilji
komast til Vesturheims að ári, og
eins úr suðurhreppum Gullbringu-
sýslu, því að ástandið þar er bið
ískyggilegasta, sakir langvaraodi afla-
leysis, og er botnverplunum rnest um
það kent, eins og sjálfsagt má að
mestu leyti; fólki biöskrar og að horfa
á þe-»sa yfirgangs segui vera stöðugt
á veiðum í lai'dhelgi að ósekju, en
b/ergi vernd að fá, því að síðan enska
herskipið kom hingsð, hefur „Heitn-
dallur“ ekkert latið til sm tiks, og et
nú farinn burt fyrir nokkru. Og þótt
innlendir menn kæri hotnverplona
fyrir ólöj/lega veiði, er því ekki sinnt,
nema mælingar tveggja lærðra skip
st-jóra sanDÍ brotið, en slfksr sannanir
eru ekki auðfengnar, einkum þá er
sumir Íslerdíngar eru svo sksjii farnir
að hafa vin&ttumök og verzlunar-
skifti við þessa óaldarseggi, og jafn-
vel hjálpa þeim til að fótumtroða
landslög og rétt. t>xð er því engin
furða, þótt menn uni illa slfkutn bú-
sifjum og vilji leita af landi burt.
En menn verða lfka vel að gæta þess,
að rnenn bafa ekki bimin höndum
tekið, þótt menn komist til Vestur-
he'ms, og að vfðar er erfitt að f'íra.-
fleyta Iffinu ec bér á lardi. Það tjá-
ir ekki að „missa móðinn” þótt erfið-
lega gangi um stund, og skrum vest>
urfara agentanna og vestanblaðanna,
hefur mörgum reynst létt til fram-
búðar. Kanadsstjórn sparar ekki fé
til að krækja í innfiytjendur. ]>eir
eru ekki svo f&ir ser disveinarnir, sem
hún hefur sent hingað til að flytja
fólkinu fiéttir um sæluna vestanhafs.
Og í sama skyni er kirkjublaðið
,Lögberg‘ seDt í baugnm á kostnað
hennsr út um allar sveitir hér á landi,
alt til að /eyna að veiða, yeiða1.
enda er blaðið vel til þess ætluDar-
verks fallið, með öllum öfgutn sfnum
ogr ofstæki, þ-*r sera öllu er á loft
haldið, sem íslandi getur veiið til
rýrðar, en lofið um velgengni roanna
þar vestra á hinn bógion óþrotlegt,
oar þeir menn persónulega niddir riið-
ur, er rita hlutdrægnislaust um lesti
og kosti, eða dirfast. að balda fram
annari stefnu, en blaðinu hefur verið
skipað (af stjóroinni?) að halda fram f
þaula, hvernig se «1 allt ve'tist, enda
má með sanui segja, að Sigtryggur
sé tryggur dyravörður hennar. Og
það verður ekki annað séð, en að
binir and'egu höfuðleiðtogar kirkju-
félagsins séu bonum alveg samdauna,
þótt undarlegt megi virðast. E>eir
hafa LÚ verið að ferðast hér um land
f sumar—kynnisför hefur það verið
kölluð—og það befur náttúrlega verið
gert beilmikið stáss af þt-im með
veizluhöldum o fl , sjálfsagt til þnkk-
lætis fyrir binn agaodi, heimtufreka
kærleika(l) þeirra, er komiö hefur
8vo skýrt fram í ritum þeirra gagn-
vart landi voru og landsmönnum bér
beima. Hins viljum vér eigi til geta,
þótt sumir hsfi fmyndað sér það, að
þeir hafi komið hingað meðfram til
að reka erindi Kanadastjórnar, séu
með öðrum orðum einskonar dular-
klæddir agentar. En sem betur fer
mun sú tilgáta eigi rétt, og að því er
oss snertir leggjum vér eigi trúnað á
hana. En séu þeir svo miklir Islands-
vinir, sem þeir segjast vera, ættu þeir
að sjá um nð tnf.lgagn þeirra, ,Lög-
berg', verði þei’i: ekki til áfellis með
ritbætti sítjum í garð ættjarðar vorrar
og landa 1 ér beima, eins og þ&ð hefur
oft verið bingað ti 1. £>að ætti að
vera þe’m innan handar'1.
Vér leyfutn oss fyrst og fremst
að benda á hina hlægilegu mótsögn,
sem kemur fram bæði í sjálfri ofan-
prentaðri prédikijn , þjóðólfs“-rit-
stjórans og við ýmislegt annað, er
hann fyr og siðar hefur ritað um
flutninga íslendinga til Ameríku.
Hann segir í fyrri hluta prédikun-
arinnar, að orsakirnar til þess, að
fólk í Mýra- og Borgarfjarðarsýsl-
umogúr suðurhreppum Gullbringu-
sýs’u vilji komast til Ameríku, séu
þær, að „ástandið þar er hið ískyggi-
legasta, sakir langvarandi aflaleys-
is“, og kennir botnverplunum það
að mestu leyti, Og eftir að hafa
hjalað nokkuð um þessa vogesti segir
ritstjórinn, að það sé „engin furða,
þótt meun uni illa þessum búsifjum
og vilji leita af landi burt“. Rltstj.
,þjóðólfs“ sannar með þessu það, er
vér sögðum nýléga í Lögbergi, að
hinn bágborni hagur fólks á íslandi
sé hinir eiginlegu vesturfara-
agentar, en ekki þeir sem hann í
aðra röndina kennir um vestur-
flutninga-hug fólks á Isl. Reyndar
þykjumst vér vita, að „þjóðólfs"-
ritstj. hafi ekki ætlað sér að segja
sannleikann um þetta atriði—hon-
um virðist ekki sýnt um að segja
sannleikann í neinu máli—heldur
að á honurn rætist gamli, fslenzki
málshátturinn: „Stundum ratast
lýgnum manni satt af munni“.
„þjóðólfs"-ritstjórinn er í þess-
ari prédikan sinni að burðast með
sama brígslið, er hann og aðrir
fjandmenn Lögbergs hafa verið með
seint ag snemma, að Lögberg sé
kirkjublað. í rauninni álítum vér
að það væri blaðinu alls eugin van-
sæmd, þó það væri kirkjublað, og að
þetta sé því ekkert brfgsl á það þar
sem kri8tið fólk á hlut að máli. En
það á að vera og er brlgsl frá sjón-
armiði annara eins fjandmanna
kristinnar -kirkju eins og ritstj.
„þjóðólfs" er—níhilistanna, sem á
ekkert trúa og um ekkert hugsa
nema sjálfa sig, mannanna, sem alt
rífa niður, en aldrei byggja neitt
upp. Vér höfuin ekkert á móti, aö
Lögberg sé kallað kirkjublað, annað
en það, að það er ósatt. Vér höfum
Dýlega sýnt í Lögbergi, að blaðið er
ekki eign presta kirkjufélags ís-
lendinga í Vesturhcimi, eins og
haldið hefur verið fram í níhilista-
málgagninu „þjóðólfi“, en oss dettur
ekki ( hug að neita því, að eigendur
44l>
„En hvern fjandan þýðir þetta?“ h ópaði ég og
stökk ofan af ,’í.or'inu.
,„Éor býst við, að þér flytjið veslings kæra Char-
ley boim til Englands“, endurtók DenDy, og lýsti
rödd hans þvf að hann væri í þönkum. „Jæja, ég
verð að játa, að það eru meiri horfur á því nú en
fyrir nokkrum dögum síðan“.
„Denny, Denny, ef yður þykir nokkuö vænt um
mig, þá segið mér hvað allt þetta, sem er f bréfinu, á
að þýða? Écr bef ekki fengið neitt bréf frá—“
„,Mömmu‘?“ sagði Denny. „Nei, við höfum
ekki fengíð neitt bréf frá mömmu. En svo höfum
við ekki fengið neitt bréf frá n.einum“.
„Fari ég þá í gálgann ef ég—“ byrjaði ég rugl-
aður cg niðurdreginn.
„En, Charley“, greip Denny fram f fyrir mér,
„máske xnamma bafi sent bréfið til—Mouraki's
pasj»!“
„Til Mouiaki’s?'1 hrópaði ég.
„Þetta bréf mitt rataði leiðina til Mouraki’s“,
sagði Denoy.
„Óll bréf“, sagði kapteinninn, sem hallaði sér
aftur á bak f stólnum og horfði upp í Joftið, inundu
hafa gengið í gegnum höndurnar á Mouiaki pasja,
ef hann vildi að þau gerðu það“.
„Ilamingjan góða!“ lirópaði ég og stökk til
k8pteinsins. l>etta var næg bendÍDg fyrir mig. í
einu vctfangi voru hinar skjálfandi bendur mfnar
búLar að unilurua hiuum uuttu skjala hlOðum, sem
■1§3
Áit 1 einu heyrði úg lágan og sorgþrungíii
söng berast upp frá höfninni, stunur syrgjandi radda.
Letta hljóð truflaði þögniua, sem varð eftir hin sfð-
ustu orð Phroso.
„Hvað er þetta?-4 spurði ég. „Hvað 'er fólkið
að gera þarna niður við höfnina?-4
„Vissuð þér það ekki?-‘ sagði hún. “Lik Con-
stantine’s frænda míns og Kortesar skiluðu sér niður
f sjó úr tjörninni í gjánni, sem þeir féllu í, um sólar-
lag í kvöld; og nú eru eyjarbúar að flytja líkin upp
frá höfoinni, til þess að jarðsetja þau hjá kirkjunni.
E>eir syrgja Kortes af þvf, að þeir elskuðu bann; og
þeir látast syrgja Constantine einnig vegaa þess, aö
hann var af Stefanopoulos ættinni“.
Við stóðum kyr í nokkrar míuútur og hlustuð-
um á sönginn, sem ýmist hækkaði eða lækkaði og
bergmálaði 1 hæðunum. Saman við sorgarhljóm-
inn blönduðust bér og hvar vonartónar, er virtist
hæfilegur endir á sögunni, á óveðurs-dögunum, sem
lauk loks með friði og gleði fyrir okkur er eftir lifð-
um, og með faðmlögum binnar alt hyljandi, alt fyrir-
gefandi grafar fyrir þá, sem fallið höfðu. Ég lagði
bandlegginn utan um Phroso, og þannig hlustuðum
við nú saman þangað til söogurinn dó út í lágú
bergmáli, og þögn féll aftur yfir eyna.
„Ó, k»ra, kæra eyjan!“ sagði Phroso blíðlega.
„I>ér farið ekki burt með mig frá henni til fulls og
alls? Hún er nú eyja lávarðar mfns, og hún mun
verða houum eius holl og trú eins og óg sjálf; þvf
450
clyrunum. Svipur kapteinslna ásakaði mig fyrir ó-*
kurteisi. Denny greip 1 handlegg minn áður en ég
korast út úr herberginu.
„Það er ekki sæinilegt ennþá“, sagði bann, og
skein gletoin út úr augum hans.
„£>etta skeði fyrir uærri því mánuði síðan“,
sagði ég f bænarróm. „Ég hef haft nægan tfma til
að jafna mig eftir það, Denny; maður getur ekki
verið 1 sorgarbúningi útaf öðru eins alla æfi sfna“.
„Þér eruð reglulegasta humbug, Charley“, sagði
Denny; en hann slepti mér.
Ég var ekki lengi að komast á stáð. Ég stökk
ofan stigann. Ég býst við, að maður gabbi sam-
vizku sfna og finni sér afsakanir þegar aðrir sjá ein-
ungis hlátursefni; en ég fagnaði yfir þvf með sjálfum
raér, að ég hefði ekki talað úrsliti-orðin rið Phroso
áður en Denny hindraði tal okkar. Jæja, ég ásetti
mér að tala þessi orð nú. Og við þeasa hugsun
hvarf gremjan út af því skyndilega, að hafa verið
tvikinn.
„Þegar öllu.er & botninn hvolft“, sagði ég við
sjálfau mig þegar ég kom ofan í ganginn, „þá er
þetta ekki annað en heppileg samhljóðan f skoðun-
um“. Og svo gekk ég hratt út úr dyrunum og fyrir
hornið á húsinu.
Phroso beið þar eftir mér, og það leit út fyrir
að hún hefði beðið þar óþreyjufull; því áður en ég
gat 88gt eitt orð, hljóp hún til mfn og rótti mér báð-
ar hendur sfnar; og hún sagði með mjög lágri, en
ákafri, röddu, sem bænarhljómur var í;