Lögberg - 18.12.1902, Qupperneq 4

4
LOÖBERÖ 18, DE8KMBER 1902.
KJ
yógberg
ir refi!) fit bvem fimtndaf if THB LÖGBBRG
PRXNTING & POBLISHING Co. Obggilt). a8
Cor. \Viu.iau Atu. og NehaSt.. WnjHlFEO.MAH.
— Kostar $3.00 um áriS (á íslandl ft kr.) Borgiat
firrir íram. Einstök nr. 9 emt
Publlshed arery Thuradar br THB LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (Incorporated).
tt Cor. Williaii Ate and Neha St.. Wihhipko.
Mah. — Subecription prlce Hm per rear, pajrable
ln advance. Single oopiee 9 eenta.
ainrjðai (etneer): )
Haffnua Pauleoa
BoeiHEM HAHAeaa:
John Jk. Blondad.
AUGL'ÍSINGARr-Smá^ugláslngar < altt aklW
weontlyrir jo orS eSa l þumí dálkslengdar. Jft
lent um mánuðinn. A staorri auglýsingum um
lengri tíma. aísláttur eltlr samnlngL
UÚSTAÐA-SKIHTI kaupenda »«r8ur a8 HV
kynna skriflega og geta um íyrrerandl btlataB
latufru&t.
Utaaáskrlít til mfgrsiðslustotu blsðslns tr:
The Logberg Prtg. As Pub. Oo,
p. a Boa Uil .
Tslephone aax. _____ Wlnnlpftfit ’
Utanáskrlft tll ritstidrans ar:
Kdltor Logtterfz,
P O. Boi 128?. Wlnnlpea. Ma«.
tVStraVvæmt lai dsldgum or uppaðgn kaupanda
á buðlígiid nema ttsnnaá skuldiaus. þeger hann
segirupp.-Ef kaupandl sem er ( skuld viö blaðiA
fitytur vijtfetlum án þoss að íilkynna heimilisskirÞ
in. þá er það fyrir dómsfðlunnm álitin synileg
sOnnun fyrír prettv!slegum tilgangi. ~
Ji’lAlTUDAWlNN, 18. Des. 19 2.
Verndartolla'kenningin hrakin.
ÚtdhXttur úr rœdu J. D. Camerons
í Yocng Men’s Liberal-klcíbbnum
11. Nóvember.
Framh.
VESTURLANDID HEFIR BORGAD
SINN SKERF.
En það er ennþ& ein hlið á máli
þessu, sem mig langar til að draga
atbygli yðar að, þegar Manitoba-
fylki gekk inn í sambandið þá tók
það upp á sig, eins og eg hefi tekið
fram, tiltölulega meira en sinn skerf
af skuldum og árlegum kostnuði.
Fram á það sýndu þeir Mr. Norquay
og Mr. Greenway ijóslega í tilraun-
inni til að fá betri kjör („better
terms") fyrir fylkið árið 1884; og
þegar eg nú minnist 4 þettft þá tek
eg Norðvesturlandið úaeð í reikn-
inginn, sem nákvæmlega stendur
eins á með og Manitoba-fylki. Lát-
um oss athuga tölurnar, sem sýna,
hvað Manitoba og Norðvesturlandið
hafa borgað, sem afleiðing af inn-
limuninni f sambaqdið og hluttök-
una í hagsmununum og byrðinni
síðan árið 1879—80.
^HVAD TOLLARNIR KOSTA VESTUR-
LANDID.
Samkvæmt skýrslum stjóinarinn-
ar hefir — frá því árið 1879—80, að
því ári meðtöldú, og þangað til árið
1901—2, að því ári meðföldu —
borgast í sambandssjóðir n frá
Winnipeg og Norðvesturlandinu
$19,638,700.52 fyrir toll á innflutt-
um vörum þangað, og þessi geipi-
lega upphæð gengið til þess að borga
rentur af sambandsskuldinni og upp
í stjórnarkostnaðinn. En það er
öðru nær en þetta sóu allir tollarnir,
sem Manitoba og Norðvesturlandið
borga, því að ffjölda mörgum til-
fellum eru tollarnir borgaðir austur
f Montreal, Toronto og öðrum aust
urborgum og hafnarstöðum; bvað
miklu þeir tollar nema í blutfalli
við það, sem hór vestra er lorgað, er
mjög eifitt að fara nærri um, því að
slikt breytist mjög eftir ýmsum
kringumstæðum og hefir sjalfsagt
farið mjög minkandi á síðari árum,
vegna þess hvað heildsöluverzlun
bttír farið bér vaxandi. En eftir
að bufa leitað mér upplýsinga, sem
auðvitað ekki er bægt að fá ná-
kvæmar, áætla eg, að uppbæð toll-
anna, sem eystra bafa verið borg-
aðir, séu að minsta kosti 60 prócent
á móti því, sem hér hefir verið borg-
að. það tvent til samans gerir þá
upphæðina, setu hið strjálbygða
vesturland (Manitoba og Norðvest-
urlundið) letír borgað í toll af inn-
fluttum vórum á tímabilinu, nálægt
$30.000,000. En hér með er ekki
alt talið, því að vér verðum enn
fremur að taka með í reikninginn
HIXA MIKI.U SKATTA,
fa*iu Manitoba og Norðvestuilandið
geldur verksmiðjumönnum eystra
af allri nauðsynjavöru, sem svo bár
tollur er lagður á, að innflutningur
hennar frá öðrum löndum er gerður
erfiður og illmögulegur. Hvað
miklu skattar þeir nema, er ómögu-
legt uð reikna, en lítil yfirvegun
getur g#ft yður það allskiljanlegt,
hvað ódýrra yrði að lifa, að yrkja
jörðina, að gera allar upphugsanleg-
ar umbætur ef alls konar innflutn-
ingur væri frjáls og óhindraður.
Hver ábrif mundi það nú á þessum
tímurn hafa á gróðahlut verksmiðju-
manna eystra, ef að þeir fyrir póli-
tísk umbrot eða einhverjar aðrar oi -
sakir mistu af Manitoba og Norð-
vesturlands markaðnum? það hefir
aldrei verið áætlað.hvað mikils upp-
hæð sú nemur, en eg dreg lítinn eía
á, að upphæðin, sem til verksmiðju-
eigendanna hefir gengið í skjóli toll-
anna, er helmingi meiri en það, sem
beinlínis hetir verið borgað 1 tolla.
TVEIR ADRIR TEKJULIDIR.
það er annað tvennskonar skatt-
gjald, sem ekki má gleyma: Hom-
iniou-löndin og innanlands tollar.
Dominion-löndin: — Tekjur Dom-
inion-stjórnarinn af stjórnarlöndum
frá þvi 1879—1880 til 1900—1901
(að þeim árum meðtöldum) nema
$15.257,000, og þegar þar við er
bætt samskonar tekjum á síðasta
ári, segjum $2000,000, þá nemur
öll upphæðin $17,240,000 í minsta
lag<-
Innanlandstollarnir: — Frá því
árin 1880—81 til 1901—02 (að þeim
árum meðtöldum) voru innanlands-
tollarnir, sem innheimtir voru í
Winnipeg, $7,162,712.18.
Síðan árið 1879—80 hefir því
Manitoba-fylki og Norðvesturlandið
lagt beinlínis í Dominion-tjárhirzl-
una í Ottawa:
InnflutninKstolla borg. bein-
línis í Man- og Norðv.l... $19,683,700
InnflutninRstoll. borg. i aust-
ur fylkj. (áætlað)....... 12,000,000
Tekjur af stjórnarlöndum.... 17,250,000
Innanlandstolla.............. 7,162,712
Þessi mikla upphæð gerir
til samans yfir..... $56,000,000
ÓTILHLýÐILKGA hIr SKATTUE.
Menn gæta þess, að eg tek hér
ekki tillög vesturlandsins til póst-
máladeildarinnar nóneinnar annarr-
ar deildar, sem hér hefir ekki verið
nefnd, og jafnvel þó allar tölurnar
(nema þær áætluðu) sé bygðar á
skýrslum stjórnarinnar, þá krefst eg
þess ekki, að þær sé bókstaflega
réttar.
Á síðasta fjárhagsári borgaði
Manitoba og Norðvesturlandið $4,
500,000 í ríkissjóð, og er það ótil-
hlýðilega hátt eftir fólksfjölda.
Og svo má ekki gleyma því, að
inn í reikning þennan hafa ekki ver-
ið teknar þær miklu upphæðir, sem
gengið hafa til verksmiðjumannanna
eystra fyrir verndartollana gegn inn-
flutningi útlendrar vöru, sem eg hetí
sagt, að mundi nema helmingi meiru
en allir tollarnir, sem Manitoba og
Norðvesturlandið borgar.
STAÐLAUSAR KR^FUB.
Eg held þetta, sem hér hefirverið
sagt, nægi til at sýna, að þær kröf-
ur eru staðlausar, ósanngjarnar og
ranglátar, að Austur-Canada eigi
heimting á því, að fólkið í Manitoba
og Norðvesturlandinu leggi á sig sár-
staka byrði til hagnaðarauka fyrir
verksmiðjumenuina eystra. Að há
tollamennirnir skuli nota rökseinda-
færslu, sem er jafn gagnstæð hinu
rétta, jafn hlutdræg og, meira að
segja, heimskuleg, sýnir á hvað veik-
um fæti kenning þeirra stendur.
Múlefni þetta er svo yfirgrips-
inikið, að eg hefi ekki getað minst
á nema nokkurar hliðar þess. það
er mikið verk að kynnast því vel og
yfirvega það til hlítar. það er mjög
þýðingarmikið fyrir íbúa Manitoba
og Norðvesturlandsins. það er deg-
inum Ijósara, að það er oss hagur
hér vestra, að, verði tolllöggjöfinni
annars breytt, þá verði það til þess
að lækka to’lana, enekki hækka þá..
Og íþv( kemur ekki fram nein eigiu-
girni né hlutdrægni, því að reynslan
hefir sýnt það og sannað, að undir
velgengni og framförum vesturland3-
ins er pólitfsk framtíð og viðskifta-
velgengai fylkjasambandsins komið.
Með frjálsri vkrzlun.
Hvað mig sjálfan snertir, þá
held eg mér við kenningu miklu
þjóðmegunarfræðinganna, svo sem
Adams Smith og hinna frægu eftir-
manna hans, Ricardo, John Stuart
Mills og fleiri, sem sýndu það og
sönnuðu, að frjíls verzlun, að svo
raiklu leyti, sem henni yrði við kom-
ið, væri hagnr. það ev alvanalegt,
að óeinlægir stjórnmálamenn hæðast
að þessum stórfrægu mönnum og nú-
tíðarmönnum.sem kenningum þeirra
fylgja, fyrir sérvizku og fmyndaðar,
ópraktiskar kenningar. í hinu
minni.sverða ritverki „The Wealth
of Nations‘,> sem út kom minhis-
stæða árið 1776 — og sem Buckle
9Pg'r. I „History of Oivilization", að
sé þýðingarmesta bókip, sem nokk-
uru sinni hifi verið rituð — hiekur
Adam Smith þó og rífur niður
verndartollakenninguna, sem þeir
Borden, Tarte, Clancy, Blair og Rob-
lin halda nú að o-ss í sykruðum um-
búðum. William Pitt stjórnmála-
madurinn mikli, sem frelsiði Norð-
uralfuna frá harðstjórn Napóleons,
lýsti yfir því, að hann væri læri-
sveinn þessa mikla manns og fylgdi
ráðum hans f löggjafarstarfi sfnu.
Kynnið tður tollmálin.
Að endingu leytí eg mér að
hvetja alla unga frjalslynda menn
til þess að gefa tollmálinu allan
mögulegan gaum, því það verður
vafalaust aðalmálið til umræðu og
úrslita við næstu Dominion-ko3n-
ingar. Og svo vildi eg benda milj-
ónaeigendunum á það, hvort heldur
þeir meðhöndla kol, járn, trjávið,
járnbrautir, sykur, baðmull, tóbak,
jarðyrkjuverkfæri eða kynjalyf, að
þeir geta ekki á neinn hátt unnið
þessum hluta landsins meira gagn
með peningum sfnum en með því
að kosta þjóðmegunarfræðiskenslu
í sambandi við háskólann f Mani-
toba
Avarp til Islendinga.
University of North Dakota,
Grand Norks, N. D.,
12. Des., 1902.
Kæru íslendingar:—
Fyrir skömmu sfðan var getið f
blöðunum um stofnun í'-lendinga-
fólagsins við Norður-Dakota háskól-
ann. Til að skýra stofuun þessa dá-
lítið betur eru línur þessar skrifaðar.
Frá því fyrsta hefir í skóla þess-
um verið aðal-skólaheimkynni Is-
lendinga í Dakota. þegar hann var
fyrst stofnaður — 4. Okt. 1884 —
voru þar tvær íslenzkar stúlkur,
Fríða Snowfield og Lfna Eyford.
Skólaröðin sýnir, að þær voru fyrstu
stúlkurnar, sem innrituðust í skóla
þennan. Síðan hafa íslendingar
verið hér á hverjum vetri og hafa
ætíð staðið með þeim fremstu í
hverju, sem þeir hafa reynt. þetta
er nú svo viðurkent, að íslenzka
hefir verið gerð að sérstakri náms-
grein í skólanum.
Kennarar skólans viðurkenna, að
íslenzka tungan geymi margan gim-
stein, og þeim er ant um að styðja
að þvf, að hún ekki týnist, jafnframt
því sem þeim er ant um að hjúlpa
Islendingum til að kom«st áfram.
I haust var því byrjað að kenna ís-
lenzku. þótt það só nú enn í smá-
um atíl, er það þó vísirinn; og hann
sýnir ekki einungis, að hér verður
: Islendingum gefið tækifæri til að
læra mófurmál sitt og bókmentir
þess, heldur jafnframt, að hér er
þeiin getíð tækifæri til að vekja at-
hygli anuarra þjóðflokka á íslenzk-
um bókmentum. Próf. Tingelstad,
sem hefir kensluna á hendi, er mjög
vel mentaður maður, og fiefir auk
þess rnikinn fihuga á að koma ís
lenzkunni í þann sess í mentamálum
Ameríku, sem hún ú skilið. Hann
byrjaði starf sitt með kenslu í forn-
íslenzku, og koin því til leiðar, að
ekki lesa hana nú einungis íslend-
ingar, heldur jafnvel norskir menn
og innlend r
þpgar því við, hinir fáu íslending-
ar, sein bér erum, sáum áhuga hans
og að allir kennarar skólans voru
honum Srtindðma um gildi í-tlenzkra
bókmeuta, faust okkur sj ilfsRgt að
við reyndum eitthvað að gera. Okk-
ur fanst það vera okkur skyldaia
en nokkuruin öðrum að vinna af
alhug að fullkotninni viðurkenning
íslenzkunnar og íslendinga. þess
vegna var íslenzka félagið stofuað.
Forseti félagsins er Barði O. Skúla-
son, lögmaður í Giand Forks; vara-
forseti er Hjúlmar A. Birgman, son-
ur E. H. Bergmans að Gardar; skrif-
ari og féhirðir er Franklin þórðar-
son, sonur Jóns þirðtirsonar, fyrrum
Hensel. í framkvæmdarnefnd
eru B. G. Skúlason, S. G. Skúlason
og O iðm. S. Urímson. í bóka--a!'ns-
nefnd eru próf. John Tingelstad, J.
G. Johnson og Árni Kri.stinson.
AHir fslenzkir stúdentar hér, og allir
Islendingar, sem útskrifast hafa af
þessum skóla eða öðrum skólum,
geta orðið meðlimir, og sérhver sí,
sem áhuga hefir á málofnuo. fél igs -
ins, getur orðið heiðursfélagi.
Aðal-markmið félagsins er að efla
mentun ámeðal íslendinga í Vestur-
heimi og að vekja eftirtekt á oss og
bSkmentum vorum á meðal inn-
lendra. Sem meðal til að koma
þessu til leiðar er fyrsta starf fé-
lagsins að koma sér upp íslerizku
bókasafni. þið er okkar einasta
markmið að svo stöddu; en það er
nú heldur ekki svo litið. Til þess
að koma nokkuru til leiðar, megum
við til að fá aðstoð íslendinga hór
vestra, að minsta kosti allra þeirra,
sem búa í Norður-Dakota. Við ætl-
um, ef mögulegt er, að safna hér
saman öllum þeim bókum, sem
út hafa verið gefnar ú íslenzkri
tungu. Bækuinar verða eign skól-
ans eða, réttara sagt, ríkisins og
verða hér ætíð til notkunar fyrir
þá, sem sækjast eftir mentun.
Til þess nú að koma þessu áfram
höfum við góða von um að fram-
kvæmdarnefnd skólans (Board of
Trustees) leggi fram að minsta
kosti eitt hundrað dollara, svo fram-
arlega sem Islendingar leggi fram
annað eins* Ættum vér Islendingar
ekki að vera fúsir til að gera það?
Et' innlendir menn eru reiðubúnir
til að leggja eitt hundrað dollara í
að viðhalda bókmentum vor-
um og vekja athygli á þeim, þá ætt-
um vér ekki að láta á oss standa.
Vér tölum mikið um hættuna á þvf,
að vér týnum íslenzkunui í þessu
laudi. Vér segjúin, að ef ungrnenni
vor fari burt frá Islendingum þá
séu þau týnd þjóðerni voru. Hér er
tækifæri til að r iða bót á báðum
þessum ínálum. Með því að koma
hór á fót íslenzku bókasafni sýnum
vér þann áhuga, sem leiðir án efa til
þess, að næsti tungumálakennari
verður Islendingur, og þess verður
ekki langt að bíða, að aukakennara
þarf. Með þessu fáuni vér þvi is-
lenzkan kennara og fslenzkt bóka-
safn við þann skóla, sem ekki er
einungis næstur oss Islendingum,
heldur skóla, sem stendur f fremstu
röð meðal mentastofnana í norð-
' estur-ríkjunum. Er ekki þetta
stórt spor til viðhalds tungu vorri
og þjóðerni hér í lar.dinu? Ekki
einuugis það, heldur verður þetta til
þess að vekja athygli iunlendra á
oss; það verður til þess, að ungmenni
vor — í stað þess einungis að þiggja
hér alt af ensku þjóðerni og enskum
bókmentum — hafa tækifæri til að
innræta koinandi kynslóðuin í Ame-
ríku ágæti bókinenta vorra og hið
bezta í þjóðerni voru.
Kæru Islendingar, vér erum of
fáir til að herjast við nokkura ein-
angrun. það borgar sig illa fyrir
oss að útiloka alt gott, sem vér sjá-
um í fari Ameríkumauna, og það
gerum vér þó ef vér höldum ung-
mennum vorum heitna. Aftur á
móti eigum vér rnargt gott, sem vér
getum kent þeim. Moð því einu
getum vér verið sj dfum oss, ættjörð
vorri og þjóð til sóma, að vér hag-
nýtum os3 það, sem vér sjáum betra
hj4 öðrum en oss, og gefum þeim
svo í staðinn það, sem er betra hjá
oss. þá fyrst getum vér verið á-
nægðir, því að hver sá þjóðflokkur,
sem leggur það bezta,sém hann á,inu
í hið Emeríska þjóferni, hefir ekki
íiuzt hingað til einskis og gleymist
ttldrei. }) :ss vegna skýrum við yður
nú frá því áformi voru að koma
þessu f vei k, í þeirri von, kæru Is-
lendingar, að þér styðjið okkur vel.
Við sondum bréf til belztu manna
f hverju bygðarlagi og vonum að
fá frá þeim töluverða hjálp. þeirn
öllutn, sem þettv er íihugamúl og
vilja leggja hönd á verkið, bjóðum
við vinsamlegast sem heiðursmeð-
limurn í félagskap vorn. Við biðjum
yður um hjálp, vegna þess við vitum,
að yður muui vera þetta engu
minna ahugarnál en okkur. í jóla-
leyfinu fara allir meMimir félagsins
heim, bver í sína bygð. þí ætlum
við að ltíita yðar. Verið þá viðbúnir
að taka vel á móti okkur. Eftir
jólin fáum við, ef til vill, próf. John
Tingelstad og forseta félagsins, BG,
Skúl ison, til að fara um Dakota-
bygðiruar og halda fyrirlestra. Við
efumst ekki um, að þeir verða vel
sóttir, ekki eingöngu vegna málefu-
isins, sem þeir verða til styrktar,
heldur fyrirlestranna sjalfra vegna.
Við íjölyrðum ekki frekar hér um
að sinni, en vonum, að þetta verði
til að brýna það fyrir öllum að láta
ekki áininst tækifæri ónotað. Að
fá fslenzkt bokasafn, borgað að hálfu
af ríkisfé, er stórt spor áfram. Að
fá íslenzkan kennara við agætan
skóla, launaðan að öllu af rikisfé,
er enn þá stærra spor, en sem nuð-
velt verður eftir að hið fyrra er
stigið.
Kæru Islendingar, tiikum oss nú
til og sýuum það í verkinu, að oss
er það sannarlegt áhugamál að sjá
bókmentum vorum og þjóðerni
borgið. Látum ekki vort eftir liggja
í því efni.
Virðingarfylst,
Gud.m. S. Grimson.
Almanak
raitt fyrir 1903 er nú fullprent-
að og er nú í höndura bók-
bindarans Ura helgina kom-
andi sendi eg það til útsölum.
Almanakið er f þetta sinn
stærra og vandaðra að frá-
ffangi en nokkuru sinni áður,
Innihald þess er:
Um tímatalið, rayrkvar og pláneturn-
ar 1903—Páskadagur.—20. öldin.—Tíl
minnis um Istanil.—Tímatalið — Duffer-
in lávarður, eftir Siatr. Jónasson(með
mynd).—Cecil Rhodes, eftir sóra F.J.
Bergmann, (með mynd). — Safn til land-
námssögu Islendinga í Vesturheimi:
Saga islenzku nýlendunnar f bænum
Winn’peg, eftir sóra F. J, Bergmann.—
Tveir látnir landnámsmeun: Björn Jóns-
son og Árni Sigvaldason, eftir sóra B. B,
Jónsson, með myndum).-Napoleon sigr-
aður af konu, saga eftir Balzac, þýdd.—
Fern silfurbrúðkau^shjón, (með mynd-
um)_—Eikurnar sjö —Uppvakning ncl-
tóbaksnautnarinnar.— Ý mislegt: H vað
litirnir t kna. Saltið. Umhverfis jðrð-
ina á 33 dögura. Fjötskyldur og gull
,,Jónatans“. ,, Y> llowstone National
Park.‘ — Helstu viðburðir og mannalát
m-ðal Íslendingaí Vesturheimi,—Mynd-
ir af Heklu og (Jeysir á sérstök„m b’.öð-
um.
Verð 25 cents.
Ólafur S. Thorgeirsson,
644 Williair Ave., Winnipeg.
Keannra
vantar til að kenna við Lundi skóla
sex til átta mánnði árið 1903. Kensia
byrjar svo fljólt sem untereftir næst-
komandi nýár. Þeir, sem tilboð senda,
eru beðnir að taka fram hvers konar
kensluleyfi þeir hafa-.
G. Eyjólfsson.
Icnl. liiver, 3. Des. 1902,