Lögberg - 28.05.1903, Blaðsíða 4

4
L.ÖGBEKG' 21. MAl 19(3
•fögbets
gtefiB fit bv*rn fimtodM •* T HE LÍ5GBBRO
INTING & POBLISHING to. OöglUt). *J
-. WiLLtAU Avk. oe Ni»»Sr.. Wctkipeo.Mam.
— Koetar $a.oo om árifi U íelflndl • krJ BorgUfi
fcrrix Iram. Kmetflk or. I oent
Pobllehod e\jry Thortdny by THK LÖGBERG
KUNTING * POBUSHINO Co. (Incorporated).
»t Cor. Wsxum Ars. ud Nkpa St.. Wwwpjo.
uak. — Mxcriptlaa prlco fcoo p«r jnr, payabU
CairaÐOQ. SlagU ooviaa s oaata.
umidci (aawr) *.
y«oynnA PatLlOOD.
WITllM MA*A»«mí
John JL, Blondnl,
■ent orn máooSma. A «ta»rrt aaglýeiagoia om
ttV
C^rUfaaa. afitiáttar eltir aimnlngi.
BÖSTAÐA-SKIFTI kaommda varOar «8
kynna akriflega og geta am fyrvoraadl
iatntraœL
Utaafiekritt til atgreiSeloetotu blaSetna ari
Tha LoObard Prta. » **«»>. 0«».
r.&tuu 1282. ,,
Teiwhoara an. _ Winnlpa*.
OtaaAakria tli ritatídraaa ac s
Bditur Oogbera.
P O. Bo* I2S2. Wlnnipe*. Maa.
> «9~Sntr.kvæmt iar d*10«om er nppefign Ranpanda
I blaði figiid neme Ðann aé akoUIaua. þeg&r nana
oeítir upp.—EI kanpandi, sem er í skuld við bIaSi5
fiytur vÍEtíeilum in þesr aS tilkynna heimilissktft.
k>, þí er það fyrir dómsfálumirn áii'.ra ajrnleg
tönnan fyrir prettvtslegum tilgangi. <1
PIMTUDAGINN. 28. Maí 1£0S.
Fróðleg ræða.
l^tdrátlur úr rœi’>u, sem Mr. Gret*n\ray hélt
í Brandon 7. Moí.
Hina 7. þ. m. hélt Mr. Tbonoas
Oreenway klnkkntíma ræfíu á opin-
berri samkomu í Brandon; og með
því ræfan er einkar uppbyg"ileg og
viðkomandi öllum kjósendum í
Manitoba um þessar mundir, þábirt-
um vér hér útdrátt úr henni.
Mr. Greenway byrjaði ræðu
sína með því nð þakka Brandon-
mönnum fyrir að hafa valið A. C.
Fraser vin sino sem þingmannsefni
þeirra. A fundi þessum, sagði hann,
að ýms atiiði úr því, sem hann hefði
lifað hér í fylkinu, hefði rifjast upp
í huga hans. Innan mjög fárra
mánaða yrði liðin 25 ár s'ðan hann
kom hingað til Manitoba. það rifj-
aðist upp fyrir honuin, að þá voru
fáir frjálslyndir menn í Mani'oba;
cnnfremur það, eftir því sera hann
frekast minti, að nú voru liðin ná-
kvæmlega 21 ár frá því frjálslyndi
félagsskapurinn myndaðist í Mani-
foba. Á þeim tíma voru einungis 7
frjálslyndir þingmenn í Manitoba.
Eitt aðalraálið þá á dagskrá var
synjunarinálið: vald Dominion-
stjðrnarinnar til að ónýta gerðir
fylkisþingsins, og allmikill ákafi
kom fram í því máli. það hefði
verið samþykt að rnynd* frjalslynd-
an flokk til þess að hefja sjálfstæða
mótspyrnu gegn því að frelsi fylkis-
búa væri fóturn troðið, og honum
hefði verið sýndur sá heiður að vera
gerður að leiðtoga þessa litla sjö
manna hóps/ Frá þeim tíma höfðu
þeir bsrist gegu þessum yfirgangi
-Doniinion-stjórnarinnar og eftir sex
.ára biráttu varð synjunin að hætta.
í þessuna endurrninningum gladdi
það hann mjög að geta óhræddur
skorað á alla andstæðinga sína að
benda á rokkuð óheiðarlegt í sögú
frjálslynda flokksins frá því hann
fyrst rnyndaðist fyrir 21 ári, setn
nokkur leiðandi meðlimur flokks
iris hafi gert sig sekan í. Yfir slíku
var ástæða að gleðjast. Og þegar
nú frjáhslyndi fiokkurinn kom fram
fyrir kjósendur og bauð þeim betri
stjórn en þá, sem þeir höfðu haft nú
að undanförnu, þá hafði hann ekk-
ert betra að bjóða en það sama sem
frjál.slyndi flokkurinn hafði ætíð
gert, a& annast hagsrnuni fylkisbúa
á þann hátt sem þeim væri hag-
kvæmast.
Eydslusemi Roblin stjórnarinnar
A síðasta þingi sagðist Mr.
Greenway hafa haldið tveggja
klukkutíma ræðu um fjármál stjórn-
arinnar og lagt fyrir þingið skýrslu
til samanburðar ytír eyðsluna í hin-
um ýmsu stjórnardeildum undir
stjórn afturhaldsmanna og frjáls-
lynda flokksins. Hann hefði sýnt
fram 6, að Roblin-stjórnin hefíi eytt
4 þrifja hundrað þúsund dollars
meira á ári en frjálslynda stjórnin.
Hann hefði einnig sýnt fram á, að
stjórnarkostnaðurinn' het’ði verift;
yfir níutíu þúsund dollars meiri á
ári hjá afturhaldsstjórninni en hjá
frjálslyndu stjórninni. Alt tii þessa
dags hefði enginn borið við að mót
mæla þe.ssu í ræðu né riti, er væri
allgóð sönnun fyrir því að tölurnar
sem hann tilfærði, hefði verið áreið-
anlegar. Roblin-stjórninni kæmi
ekki til hugar að reyna að réttlæta
aðgerðir hennar. Hann hafði ný
lega lesið skýrslu um fund, sem
haldinn var í Carroll hérna um
kveldið. þar hefði Roblin, vinur
hans, talað um fjármálin og borið
Greenway-stjórninni það á brýn, að
hún hefði fyrir nokkurum árum
síðan rangl&tlega borgað C. P. R.
járnbrautarfélaginu $150,000 fyrir
að leggja Souris-járnbrautina til
kolanámanna. Hann sagði að fé
þessu hefði verið ranglátlega varið,
en segjam að svo hafi verið, veitir
það þá Roblin nokkurt leytí til að
verja fé ranglátlega? Slíkt er ill
rökfærsla! Tveir svartir gera aldiei
einn livítan, og tvent rangt aldiei
eitt rétt. En það er ekki satt, sagði
Mr. Greenway, að Greenway-stjóin-
in verði fénu ranglátlega. Hún
gerði samninga við C. P. R félagið
um að leggja braut pessa til kola-
námanna, og í þeim samningum lof-
a*i hún $150,000 styrk þegar braut-
in væri fullgerð til Estevan eða
kolanámanna. Sumir hlntar fylk-
isins mundu eftir síðastliðinn vetur
bera vitni um, að það hefði verið
góðir samningar, með því fyrir þá
hefði verið hægt með léttu móti að
ná til okkar innlendu kola. Fé
þetta hefði verið veitt með leyfi
þingsins og ekki borgað fyr eu verk
inu var lokið. það sem Roblinreyn
ir að gera númer úr er, að verkinu
var ekki lokið á þeim degi sem um
var samið, heldur fúum dögtnn síð-
ar. því átti að vera lokið 1. Júll,
en var ekki fullgert fyr en einhvern
tfrna í fyrstu Júlí-vikunni. Með
þessu fóðrar Roblin þessa ranglátu
staðliæfing sína.
Sf'an mintist Mr. Greenway á
ritsjórnargreinarnar í „Telegram'‘—
sem kostaði fylkisbúa ytír $23,000
érið sem leið—þar sem það 4. Maí
tslur upp spurnirgar, sem það vildi
gjarnan að hann svaraði opinber-
lega. Hann ætlaði að verða við
þessari beiðni blaðsins. en svo ætlaði
hann þá lika að biðja blaðið að gera
nokkuð fy^ir sig.
Væri hann stoltur af einu öðru
fremur, þá væri það stefnuskrá
frjálslynda flokksins. Hann bað
vini sína að líta til baka í tímann
og yfirvega stefnuskrá frjílslynda
flokksins, sem samþykt var í Júnf-
mánuði 1886 og bera hana saman
við nýju stefnuskrána. þeir mundu
ekki þurfa að hengja niður höfuðið
og fyrirverða sig eins og afturhal.ls-
menn verða að gera þegar þeirrenna
augum yfir stefnuskrá ieiðtoga þeirra
sem samþykt var fyrir sfðustu fylk-
iskosnÍDgar. Stefnuskrá afturhalds-
flokksins væri ekki neitt annað en
atkvæðabeita. Hunn bað menn að
bera saman stefnuskrár flokkanna
vandlega og dæma síðan á milli
þeirra.
Mr. Greenway sagði, að blaðið
„Telegram“ væri að gefa í skyn að
Greenway-stjórnin hefði farið óráð-
vandlega með fylkisfé; slíkt væri
gert í því eina augnamiði að reyna
í að réttlæta meðferð Roblin-stjórnar-
j innar á fé því, sem henni var trúað
! fyrir, hvernig hún hefir eytt fó án
leyfis þings og þjóðar; hvernig htn
hefir í algerðu leyfisleysi leyft sér
að fara með fé alþýðuskólanna til
; dæmis, og verja þeim til alls annars
en til var ætlast. Nú ætlaði Roblin-
'stjórniu að setja upp fleiri kennara
skóla en til voru í görnlu fylkjun-
um þar sem fólksfjöldinn var svo
margfalt me'ri.
í Winnipeg hefði hún lofað aðj
setja einn slíkan skóla á stofn, og
annan í St. Boniface, rétt hinumeg- j
in við ána til þess að veiða með því i
atkvæði, og í sama tilgaDgi hefðij
hún einnig lofað að reisa einn af
þessum skólum í Manitou. Hann1
sagði að í gamla daga hefði það við-
gengist að leigja herbergi til slíkrar
kenslu, einhvers staðar á hentugum
stað í hænum, sem hlut átti að máli,
fá nokkura kennara, borð, stóla og
önnur áböld. Grein hefði svo verið
sett í skólalögin, sem heimilaði
kenslumálastjórninni að veita fé til
þessara nauðsynlegustu þæginda.
þessa grein færði stjórnin sér nú í
nyt, sem heimild til þess að þjóta til
að láta reisa marga kennaraskóla an
þess að hafa til þess fjárveitingar-
!eyfi fyrir svo miklu sem einum
einasta dollar. Og svo fullyrðir
stjórnin að enginn minsti hlutur só
því til fyrirstöðu að eyða stórkost-
legri pepingaupphæð til þessa ef
henni svo sýnist. þetta er einhver
sú ranglátasta aðferð, sem nokkuru
sinni hefir verið beitt í nokkurum
hluta brezka keisaradæinisins, sem
fulltrúaþing hefir. Hann sagði að
blaðið „Telegram" kæmi með þá
spurningu, hversvegna hann hefði
lofað seytján hundruð og fimtfu
dollara styrkveitingu á míluna, fyr-
ir að leggja viðbót við járnbrautina
frá Hiiiiiiota, þegar aðrir hefðu boð-
ist til, um sama leyti, að leggjajarn-
braut þar um án nokkurs styrks.
Mr. Greenway sagði að það væru
mörg ár siðan að hann liefði boðið
þenna styrk til járnbrautarlagning-
ar frá Hamiota til suðurhluta kjör-
dæmisins en hvað það snerti að ann-
að járnbrautarfélag hefði boðið að
leggja þessa viðbót styrklaust, þá
hefði hann aldrei heyrt þvf hreiít,
eða orfiið var við að svo hefði verið.
Sem svar upp á þá spurningu hvort
hann væri því roeðmæltur að Dom-
inion stjórnin styrkti Grand Trunk
Pacific i'élagið sagði Mr. Greenw-iy
að eitt með öðru sem liann aliti
heppilega framför í væri það að iá
Grand Trunk félagið inn í fylkið.
Hann skýrði síðan fc& hvernig á-
stai-dið í fyikinu væri nú í sambandi
við járnbrautatnálefnin og sýndi
frarn á hvernig mögulegleikarnir til
til greiðra flutuinga heféu fariðstór-
kostlega versnandi síðan núverandi
stjórn tók við taumunum. Hann
kvaðst vilja spyrja Brandon-búa að
því hvort ástandið hefði ekki veiið
betra þar með fiutninga meðan
North. Pac félagið hefði haft þá á
hendi heldur en nú ætti sér stað.
Vitaskuld væri það að þeir hefðu
Can. North. járnbrautina tjl flutn-
inga, en hún væri titt verk. Hann
kvað afturhaldsstjórnina hafa sett
út á það að hans stjórn hefði veitt
Can. North. félaginu átta þúsund
dollara styrk á míluna. þegar þeir
svo koara til valda bættu þeir tvö
þúsund dollurum við, og það ekki
einungis á þeim hluta brautarinnar
sem ólagður var, heldur einn:g þann
hlutann sem búið var að leggja
brautina á. Hann sagðist oft hafa
reynt að gera sér grein fyrir síðan
til hvers þessi tvö þúsund dollara
viftbót hefði verið notuð. Jrað væri
siigt að henni hefði verið varið til
útbúnaðar og áhalda, en það væri
hlutur, sem enginn hefði séð né orð-
ið var við. Hann sagði að í vestur-
hlutauum þyrfti auðveldari og þægi-
legri samgöngur en nú væri, á
þeim væri hin mesta nauðsyn, og ef
Dominion stjórnin vildi veita Grand
Trunk fél. styrk til þess að koma
þeim á, ynni hún þeim hluta lands-
ins hið mesta gagn, sem mögulegt
væri að veita honum. Hitt væri ó-
sanngjarnt að ætlast til að félagið
gæti lagt þrjú J-úsund mílna langa
braut án nokkurar hjálpar, og ef
það gæti fengið einhverja hjálp hjá
Dominion-stjórninni mundi hann
ekki verða því mótfallinn. það
væri kominn tími til að austurhlut-
inu rétti vestuihlutauum að ein-
hverju leyti bjálparhönd. Að und-
anförnu hefðu þeir þar ekki skift
sér annað af okkur en taka fráokk-
ur það sem við hefðum haft. Til
dæmis hefðu löndin okkar verið
tekin frá okkur og gefin Can. Pac.
j árnbrau tarf élaginu.
(Meira).
Yflrgangur Ri'rssa.
Rússar eru sífelt að færa sig
upp á skaftið í Manchuria og lítur
helzt út fyrir að Kíaverjar hafi ekki
árræði eða mátt til að st-anda á móti
yfirgangi þeirra þar. Fyrir meira
en ári síðan varð það að samningum
milli Rússa og Kínverjá að hinir
fyrnefndu skyldi verða burtu með
allan herafla sinn úr landinu innan
j sex mánaða. Ea ekki haía Rússar
| staðið við þá 3amninga, heldur
jheimta nú aðra nýja samninga er
mundu, ef inn á þá væri gengið,
ekki einungis veita þeim meiri rétt-
lindiyfir landinu heldur en öllum
iöðrum útlendum þjóðum, heldur líka
i jafnvel meiri réttindi en Kínverjar
! sjálfir hafa þar nú. Ef inn á þessa
j.samninga væri gengið yrði þeirekki
jað eins til þess að veita Rússum fult
| vald yfir Manchuria eingöngu, held-
ur yfir Kínaveldi öllu um leið. Verði
Rússum liðið að kúga Kínverja hvafi
viðvíkur réttindunum til þessarar
nýlendu þeirra mundi það leifia til
þess að erfiðara yrði að staDda á
móti fieiri og stærri kröfum, sem
þeir kynni að gera til landeigna
K'nverja. Baudaríkjamenn sitja
hjft enn sem komið er en svo mun
þeim þykja Rússar nú orðnir nær-
göngulir réttindum sínum þar aust-
ur frá að ekki þykir ólíklegt að það
gæti leitt. til meiri tfðinda þar, litur
jpJnvel út fyrir, að þess verði ef til
vill ekki langt að bíða. í því máli
mundu Bandaríkjamenn hafa sam-
vinnu Breta og Japansmanna og
yrfii pásennilega björninn að skrífia
heiin í híði sitt.
Ferö til ANsiniboia.
Máoud^ginn 4 Mai síðastl. lögfi-
um við undirskrifaðir & stið frft Gard-
ar, N. Dak., í laodskoðunarferð til
Yorkton, Asaa , pftir tilmælom ýmsra,
og svo fyrir sjálfa okkur Ferfiin t'l
\Vinnip“g gekk bæði fijó't og vel, og
bar ekki til tiðioda. Tollpjóaunum
þótti ekkert grunsamlegt við okkur
og lofuðu peir okkur pví allra nftðar-
.-amlega9t að fara í friði yfir landa-
mærin; en p»gar til Winnipeg kcm
fórum við &ð hitta herra W. H. Paul-
son oc greiddi hann vel götu okkar
með prf að f& niðuraett far fyrir okk-
ur með fi. Svo fórum við félagar að
sjá okkur út gististað fyrir nóttina,
en pað gekk nú miður uel, pví bær-
iun er sro fullur af fólki, bæði inn-
flytjecd im og fólki utin frft nýlend-
um, sem er að leita sér atvinnu, og
svo ferðafólki, sem er að skoða og
taka lönd 1 Norðvesturlandinu, svo
pað er belzt ómögulegt að f& rúm
yfir nótt, og hafa þvf margir, sem
ætia sér að nema staðar til muns,
keypt sér tjöld og búa í peim. Stjórn-
in hefir einnig l&tið setja upp nokkur
tjöld fólki til skjóls, og eru pau vel
notuð. Eo vifi félagar fengum loks.
ins inni hj& herra St. Scheving og fitt-
uu gófia nótt og skemtilega, og eru
pau hjón bæði eiukar ræðin og
skemtileg.
Morgunin eftir, kl. 7, iögðum við
& stað með eimlestinni fileiðis til
Yorkton, og slógust p& f för meðokk-
ur tveir landar frá Winnipeg: herra
Valdimar J. Biöndal og herra Guð-
mundur Gíslason, og fóru peir í sömu
erindagjörðum og við, og var nú
glatt á hjalla hj& ’okkur er við spjöll-
uðum um fyrirheitna landið og lögð-
um niður hver fyrir öðrum hvernig
við ætluðam að hafa pað þegar við
værum farnir að búa. Allir vorum
við ábyggjulausir einhleypir menn,
og leið dagurinn fram hj& ckkur &n
pess við vissum af; en kl. 9 um kveld-
ð komum við til Yorktoa og var
herra Jón Thorlscius par fyrir & vagn-
stöðinni að mæta konu sinni, sem kom
frá Winnipeg, og fylgdumst við fé-
lagar heim með peim hjónum og páð-
um par góða næturgisting. Að
morgni næsta dags vorum við svo
hepnir að finna nokkura íslenzka
bændur vestan frá Foatn Lake sem
ror r í kaupstaðarferð til Yorkton, og
fengum við far með peim, og eftir að
hafa fengið nægilegar upplýsingar á
laidtökustofu bæjarins lögðum við
svo & stað f pennan seinfarna leið-
angur og vorum h&tt & priðja dag að
koraast til Foam Lake, sem er um 70
mílur lrá Yorkton.
Landslagið á pessari leið var
mjög mismunandi; fyrstu 20 mflurnar
eða um pað bil var að sj& gott land,
en býsna óslétt, svo fóru að koma
sendnir og malarkendir hólar með
mýraflókum & noilli og jarðvegurinn
mjög punnur, að sjá, og var pað svo-
leiðis raest af leiðinni pað sem maður
gat séð af veginum, sem altaf lá með-
fram j&rnbrautinni nema pegar purfti
að sneiða fyrir keldu eða annað pví-
llkt. En pegar við áttum eftir svo
sem 15 mílur til Foam Lake, fór jarð-
vegurinn að bntoa og landið varð ekki
alveg eins ósiétt og er Jand par að
okkar áliti sæmilega gott bæði fyrir
griparækt og akuryrkju, og phð alla
leið vestur fyrir Foam Lake, enda leit
út fyrir, að fólk vissi pað, pað streymdi
í stórhópura gangandi og akandi—
surair út að skoða landið, en sðrir til
baka, sem búnir voru að skoða og
hröfiuðu peir ferð sinni mjög til að
n& peim löndum, sem peir höfðu val.
ið sér, áður en aðrir tæki pau frá peim;
og engnn vissi eg fara par vestur að
hann ekki tæki land, og sumir fyrir
heila hópa.
Flest »f fólki pessu var frá Banda-
rfkjunum.
Að kvöldi hins 8. p. m. kom lest-
in, sem við vorum með, upp til Foam
Lske og fór p& hver bændsnna heim
til sln. Við félagar fórum heim með
herra Guðbrandi Narfasyni og fittum
góðum viðtökum að mæta og beztu
gist'ng. Mr. Narfason er talinn að
v»ra rfkastur manca par, og á harn
yfir 100 nautgripi og annað eftir pví;
og yfirloitt standa bændur sig par
mjög vel pó ekki stuadi peir annað
en gripnrækt. Að morgni pess 9. lét
herra Narfason aka með okkur til
herra Tómasar Paulsonar sem er aðal-
leifisögumaður par vestra. Paulson
tók vel við okkur og gaf okkur holl
ráð: að eyða ekki tfma í að skoða
par sem væri búið að velja öll beztu
löndiu innan úr, og varð pað að sam-
pyktum að Mr. Paulson ók með okk-
ur vestur I Township 32 og 33 Rg. 14
W. sern er létt vestan við par sem
Isl. hafa verið að taka löndin 1 vor.
par má heita eggslétt grssgefin há-
slétta, en enginn skógur; en stutt, er
til hans, svo sem 3 mllur, og engin
regluleg engjalönd. Jarðvegurinn
«r djúpur, alt upp í 3 fet, og góður
leirbotn imdir. En rétt pegar við
vorum að skoða land petta kom fullur
vagn af annarra pjóða landskoðurum,
og sáum við útundan okkur, að peir
ætluðu sér sömu löndin og við vorum
búuir að velja okkur, svo okkur koin
snman um að hætta lacdskoðuninni og
gera okkur ánægða með pað sem við
vorum búnir að sjá og hraða ferð okk-
ar aftur til Yorkton á undsn hinum
og vonum við að sllir peir, sem við
tókura Jönd fyrir veiti okkur til vor-
kunnar pó við ekki 'skoðuðum v»nd-
lega hvert land út af fyrir sig, par
sem svona stóð &. Við hröðuðum
okkur pvl til bska austur fyrir Foam
Lake til Gísla Jónssonar, scm á fljót,-
asta hesta par nokkurstaðar, og ók
hann með okkur til Yorkton á tæpum
degi og komum við par rð kveldi
hins 11. Við fengum okkur gistingu
hjá Mr. Thorlscius sftur og var okk-
ur vel tekið. Að morgni hins 12. ris-
um við árla úr rekkjum og biðum ó-
prejjufullir pangað til kl 9.15, að
landstofan var opnuð, og vorum viö
fyrstir manna inn pangað, en að baki
okkar kom óslitin mannpyrping og
var húsið orðið fult á 5 mínútum.
Við vorum afgreiddir fljótt og
vel og fengum pau lönd er við höfð-
um útvalið okkur; en ómögu'.egt var