Lögberg - 05.11.1903, Blaðsíða 2

2
LÖöBERG, 5. NÓVEMBER 1903.
Úr ræöu
á samkomu aS ökrum 23. Okt. ’oj
Eftir Dr. M. Halldórsson, Park River.
Kwru lnndar! Jeg vildi að jeg f
kvöld (/æti annaðtveggja dáleitt yfur
os þannicr dregiA úr aáraaukanum,
sem þaö blytur jafnan að valda aö
heyra málhaltan mann tala, einkum
þegar bann er alveg óviðbúinn, eða
|>á að jetr mætti viðhafa sacna heilla-
ráðið og konan forðum. Hún átti
mar^t barna, sem eijfi var lauat við
að VBB ru fremur óf>ekk; f>urfti hún
f)vl jafnan að grlpa til hirtingarvönda-
inen avo f>ótt.i henni vaent um bðrn-
in, að hún 1 hvert skipti áður en hún
flen ;di pau, svæfði pavi með klðrð
for ni, til pess f>au fyndu eipri til sárs-
aukana. Gsrti jeg nú svasft yður ðll
▼»ri ðlln borjjið og engin bætta & að
pér bærnð Jf>að út um byggðina á
morsriin, hversu herfilega ðframhaari-
leg r»ða mfn hefði verið.
* •
*
Tveir menn stððu eitt sinn frammi
fyrir hásasti rjettlastispyðjunnar, sem
eins og pjer vitið hefur skylu bundna
fyrir augun, svo hún prjöri eigi manna-
mun, en pað vill nú samt opt verða,
að hún tfjóti öðru auganu undan
•kylunni bara fyrir forvitnissakir, og
svo srjörði hún f þetta skipti, og er
hún leit, að mennirnir að eins voru
▼erkameon, ðprúðbúnir og f stripa-
buxu n, rjettkomnir úr vinnu, bryndi
faún raustina og spurði heldur kulda-
hvaðj peir vildu sjer. Annar
J>eirra svaraði preyttum rðmi og &-
mátleffa. „Jeg er sáróánasjfður yfir
hö-ku mðtsajfna lífsins. I>ar sem
drottinn á einu pratnamðti reisir rjer
musteri, par reisa mennirnir beirt
andspænis andskotauum llkneski, A-
rancrurslaust reynir skynsemi mfn að
skilja tiltranfir tilverunnar, að sjá rjett-
lastishöndina, sem stjðrnar benni; en
mín villuráfandi sál fyllist að eins pvl
lengu" sem jeg hugsa um hana, nyj-
um ráðgátura, sem jeg gje, að jeg
aldrei einn fw leyst úr. Sjálfsmeð-
▼itund mfn og reynsla segir mjer, að
jeg sje »ðstur allra dyra—og pó er
jeg að eins præll tilviljunar oor for-
lafira!“
Gyðjan spurði hðplátlega, en pur-
le»a: „Hvers ðskar pú af rojer?“
„Rjettlæti, Ijaminpju, farsældjsömu
kjör op násrranni minn, hann Pjetur
prakkari! Jegrjvinn baki brotnu eins
helgran sera rúmheljjan dap’, og aldrei
eignast jeg spjör fyrir rassinn á mjer;
en nágranni minn, sem aldrei vinnur
parft verk og lifir í iðjuleysi alla daga,
klæðist pelli og , purpura. Detta er
eiffi rjettlátt. Vitið geogar úr vist-
inoi, ef pú eigi segir mjer, hvernig á
pessu stendur, jegjskil pað eigi. Jeg
▼il hafa sömu kjör og hann! í ffuð-
anoa bænum leystu úr pessari ráð-
*átu ; hún ofsækir mig dag sem nðtt,
▼akandi og sofandi og fyllir sálu
mfna efa og pjörir jafnframt pað að
▼erkutn, að jeg heyi daglega strfð
▼ið sjálfan mig. Segðu mjer, hvert
er sambandið milli ,jeg vil* og ,pú
skalt,‘ mðtsögn, sem lffið dagsdaglega
nyr mjer um nasir?“
„Æsktu að eins ávalt pess, sem
j e g vil að pú óskir; lifðu f sam
ræmi við mfnar skipauir, sem eru sam-
kværaar pfnu eðli, eins Og pað var I
öndverðu p]er áskapað—og pú skalt
f.rsæH verða,“ ansaði gyðjan og r ú
var eigi laust við, að hún sækti í s>g
veðrið; var rómur hennar karlmann-
legur og bystur.
„Rn jeg vil eigi vera fórnardyr pitt
eða annara; jeg vil vera herra lffs
mfnf. Jeg vil lifa eins og mjer hent-
ar bezt. Jeg parf eigi að beygja
höfuð mitt undir ok lffslögmálsins
eða kringumstæðnanna. Jeg vilskilja
sjálfan raig.* Jeg vil bera minn hatt,
aem jeg vil; jeg vil vera frjáls, jeg
▼il vera sjálfs mfns herra!“
„Talaðu með skynsemi; vertu eigi
að mala petta f túðunni," sagði hinn
maðurinn sem stðð hjá og hnipti um
leið f ermina á honum, en hann skeytti
pessu eigi og bjelt áfram að tala, en f
lægra rðmi: „Jeg prái að lifa f aam-
ræmi við ðskir mfnar og tilhneyging-
ar! Jeg vil hvorki vera brððir aje
præll náunga mfns af eintðmri skyldn
rækt. Jeg vil vera pað, sem jeg er,
hvort sem pað nú er bróðir eða præl)
af sjálfs rolns fúsum vilja! Jeg vil
eigi lengur pola, að sambræður mfn-
ir hafi mig sem byggingarstein, til
pess að byggja upp pað, sem peir
kalla borgaralegt fjelag, söfnuði,
stúkur. Jeg vil vera frjáls maður f
frjálsu landi. Jeg er sál og andi l(fs-
insjjeger frjálsborinn; jeg bið um
frelsi, raetra frelsi, meira ljós!“
„Bfddu hægur, bfddu hægur, lax',“
sagði gyðjan, og pað leið hæðnisbro<
um varir henni. „Margt hefur pú
talað, en pað sem pú æ 11 i r að h<f *
sagt, átt pú ðsagt enn; jeg veit svo
sem, hvað pú ert að fara. Detta, sem
pú hefur verið að raasa, kemur eigi
mál við raig; pú mátt sjálfum pjer
umkenna; f upphafi var pjer vissu-
lega fengið f hendur frjálsræði; »n
pá kora hún Eva og beit f eplið og pá
fðr allt út um púfur. Jæja, pú vilt
fá frjálsræöi pjtt aptur? V e r t a pá
frjáls, vyndu að pú ert pað og takstú
höidum við aaig, berztu við æig,
sigraðn mig, pá verð eg ambátt pfn.
Þú veizt, að jeg er ástrfðulaus og
beygi höfuð mitt f blindni fyrir poiæ,
sem sigra mig. Eu* raundu p»ð að
pú v e r ð u r aðsigra! Kondu, taktu
á mðti mjer, berztu við mig um frelsi
pitt! En hefur pjer sldrei annars
hugkvæmst sú spurning: hvort pú
▼ærir nú nðgu sterkur, til pess að
reyna pessa glfmu? Trúir pú á mátt
pinn og megin? Treystir pú
sjálfum pjer?“
Maðurinn svaraði engu, en stðð
sem agndofa og horfði f gaupnir sjer;
loksins stundi hann .pungan og sagði
eins og utan við sig f lágum kjökr
andi tðni: „Jeg vil fá hvfld frá Iffsá.
byrgðinni. Æ, láttu mig njðta ham.
ingju eða að öðrum kosti—deyja!“
Gyðjan kaldbrosti við, og pað bros
lfktist norðurljðsaglarapa á harðfreðnu
svelli f fjörutfujgráða frosti. „Segðu
mjer, hvort h e i m t ar pú eða b i ð-
u r, er pú mælir slíkt?“—„Bið, bið!“
eins og bergmálaði af vörum manns-
ins. Gyðjan ansaði pung í akapi og
sagði: „Dú biður mig eins og leikinn
beiningarkarl raeð kjökrandi röddu;
hvar er nú dirfskan, sem samir hinum
frjálsborna manni og bonum erásböp-
uð? Lffið gefur engum ölmusu, borg
ar hverjum eftir sfnum gjörðum
Hinn fsjálsborni biður ekki, hanntek-
ur sjálfur, p-ið stm bans er; pú kem.
ur fram, sem værir pú einuogis præll
ðska pinna og fysna, og ekkert ann-
að. Sá einn getur, góðuricn minn,
verið frjáls, sem befir styrkieika til
að afneita sfnum'eigin öskum og fysn.
um, sem pekkir raátt sinn og megin
og hefur prekjtil að helga sjálfan sig
einhverju ákveðnu lffsstarfi með lff
og sál, og sem er boðinn og búinn að
leggja lffið sjálft f sölurnar til pess
að ná lífsmarki sfnu; hann verður
annaðtveggja a ð s i g r a eða f a 11 a!
Farðu heim til pín, paðan sem pú
komst og reyndu að vera maður með
mönnum. Dú hefur ekkert að heimta
af mjer. Dú varst eigi fæddur til að
vera annað en pú ert: Vindböla á
hafi tilverunnar, sem hrekst áfram
fyrir vindi tilviljunar og kringum-
stæðna.“
Maðurinn hnje til jarðar, er hann
leit fyrirlitningarsvip gyðjunnar, og
lagðist við^fætur henni, eins og seppi,
sem pegjandi tekur á móti kjötbeini
eða molum, sem af borði húsbóndans
falla, og dillar skottinu. — Gyðjan
renndi augunum til hins mannsins,
ssm með reiðisvip og pegjandi hafði
hlustað á samtalið, og spurði heldur
stuttlega: „Um hvað biður pú?“
„Jeg bið eigi, jeg heimta!
„Hvað?“ kvað gyðjan og hrökk við.
„Jeg heimta réttlæti! Hvar finn jeg
pað? Nú parfnast jeg einskis annars
en rjettlætis; allt annað er mjer f
hendur lagt. Jeg beið lengi með pol-
inmæði. Jeg lifði af vinnu minni nðgu
lengi, hvlldarlaust og ljðslaust. Jeg
beið, ef jeg mætti rjettlæti finna, en
nú er nðgu lengi beðið. Nú er kom.
inn tfmi til að jeg heimti sjálfdæmi f
minni eigin sök; jeg vil lifa. Hvar finn
jeg rjettlæti?“ „Taktu pað“ anzaði
gyöjan og skaut illu auga undan
skylunni. „Opnaöu pfn sofandi augu,
og pá munt pú sjá, að pað er pjer
meðskspHð. En varastu að heimta
meira af llfinu, en pjer aamkværat Iffs
stöðu pinni og eðli ber.“ Og gyöjan
hvarf sjónum mannanna.
* *
•
Dæmisagan á beima hjá oss öllum;
vjer leitum f lffsbaráttunni frelsis og
rjettlætis, finnum pað örsjaldan, að
minnsta kosti svo vjer verðum varir
við, af pvf að vjer heimtum tueira en
oss ber. Vjer möglum og práum
frelsi og rjettlæti, en höfum eigi dug
f oss til pess, að heimta pað og bera
08S eptir pvf, par sem vjer helzt gæt-
um átt von á að finna pað, f barmi
sjálfra vor. Lærið að pekkja sjálfa
yður! Dað er góð og göfug lffsregla
Ef vjer til hlftar pekktura sjálfa oss,
pekktum, hvað vjer gætum treyst oss,
hvað vjer gætum heirat af lffinu, pá
opnuðust augu vor «g vjer raundum
sjá, hvað til vors friðar hoyrði, otr sjá,
að pað er opt og einatt sjálfum ossum
að kenna, ef vjer eigi f lffsbaráttnani
finnum pað frelai og pað rjettlæti, er
oss að rjettu ber. Dð finnst njer, að
sjerstaklega megi heirafæra hana til
kvennpjóöar vorrar, og avo vil jeg
gjöra f kvöld. Djer hafið verið og
eruð að biðja um jafnrjettindi við ess
karlmennina, en pjer hafið eigi kaft
dug eða djörfung til að heimta rjett-
læti! Djer vinnið baki brotnu hvfld-
arlaust og án ljðss, hafið veriö að ðska
eptir og beðið, að kjör yðar batnaði,
og pjer gætuð hriat af yður okið, sera
yöur finnst að vjer karlmennirnir hifi
yður á herðar lagt, en hafið ura leið
sjálfviljugar gengið undir ok tfzkunn-
ar og venju, hafið hsldið að pað væri
lykillinn að hamingju og sælu, að
verða frjálsar, j«fnokar karlmannanna,
en h»fið aigi skilið, af pví pjer pekkt-
uð eigi sjálfar yöur, að sannarlegt
frelsi fæst að eins með pvf, að ganga
ðhræ ldar út f lffsbaráttuna, sigra til-
hneigingarnar, ástrfðurnar, ðskirnar,
«f pær eru ei f samræmi við hið bezta
f mannlegu eðli, ef pær eru ógöfugar,
eigi samræmar hinum eilífu hugsjór.
ura mannaandans, ef pær geta eigi
lypt yður upp á við og áfrara 1 Kfsbar-
áttunni; frelsið á að helga allt ltfstarf
yðar, helga köllun yðar, hversera hún
er, hvort hún er há eða lág; hún á að
kenna yður öllum, að gefa gaum að
rödd samvizkunnar f öllu lffi voru;
ekki kæra oss kollótta, hvað Páll eða
Pjetur segir, heldur halda vora Ieið að
pvf lffsmarki,] sem vér höfum sett oss,
og pá sigra — eða falla. — Dað er
ekkert rjettlæti, engin haraingja, ekk-
ert frelsi f pvf, að fá jafnrjetti við oss
karlmennina, meðan pjer kvennmenn
hafið eigijdjörfung og prek til pess,
að taka á|herðar yðar sörau byrðarnar
og karlmennirnir. Daðerekkert rjett-
læti, ekkert jafnrjetti, að heirata sömu
rjettindi^t. a. m. málfrelsi og atkvæð-
isrjett á mannfundura eða f söfnuðum,
sem karlmennirnir hafa, meðan pjer
eigi gjatdiðj eins og peir til alraennra
parfa aðaj leggið fje frara til guðs-
pakka. Dað aem pjer eigið að heimt*
og vjar allir eigum að prá er meira
ljðs, svo vjerjsjáum glöggt vora köl'.
un f lffinu,læruæ að pekkja oss sjáifa
Djer, kvennæenn, eigið sð leita meiri
menetnnar, nn hún mun leiða fram
manmkosti,* bæta lundina, hugarfarið,
hugaunarháttinn, kasta ljósi yfir lifs-
starf yðar,Jsem sa -narlega er æeira og
æðra en að elda graut, ganga að bú-
▼erkum,j dubba yður upp f pell og
purpura, klæðast kjðlfötum að amer-
fsknm sið,en hafna peysunni og skott-
húfunni, svo pjer getið gengið betur
1 augu vor^karlmannanna, gipzt — ef
lukkan er graeð, eignaat heiraili og
börn.— Nei! pjer verðið að læra að
skilja, að sannarlegt frelsi fæst aðeins
með baráttu — við sjá.far yður! Ef
pjer skiljið hvað pað er að vera frjáls
ar, pá synið pjer pað f verkinu með
pvf að afneita ástrfðum yðar og fy»n-
um, ef pær eru ðgöfugar, f stðru sem
sroáu.
* *
*
Djer verðið að læra t. a. m. að
snfða yður stakk eptir vexti; gjöra
eigi meiri kröfur til Hfsins, en efnin
leyfa. Mrs. Johnson— sem ómögu-
lega má nefna sfnu rjetta skfrnarnafai
eptir að hún kom til Amerfku, — pað
pætti ðffnt og dönalegt — hefir eign-
ast silkikjöl, dyríndisgrip; pað leggur
ljðsglampa af honum og hann gengur
yður f augu; yður langar til að ná f
ann an eins, en pjer hafið eigi efni &
pví, og gamli kjðllinn, sem áður en
f.ér sáuð kjólinn hennar Mrs. Johnson
pðtti fullboðlegur, h rar sem vera
skyldi bæði f kirkju og á mannamöt-
um; pá eigið pjer eigi alltaf að vera
að hugsa um silkikjðlinn, sjá ofsjðn-
um yfir honum, vera alltaf við bðnd-
ann að nð'dra um að fá annað eius af-
bragð af kjól, sem pjer f raun rjettri
alls enga pörf hafið á eða brúk fyrir,
pangað til bðndtnum leiðist nöldrið
og !ætur að ðsk yðar og kastar með
illu f yður fjenu, heldur beygja yður
pegjandi undir nauðsynina að vera áa
kjólsins, en eigi heimta fjeð með
h rðri hendi eða ef til vill fara ofan f
vasa mannsins yðar að honum forn-
»p írðura og taka fjeð fyrir kjðl, fje,
aemhefði mátt verja miklu skynssm-
'egar. Detta er eigi frelsi eða jafa-
rjetti.
Og pegar maðurínn yðar hefur
verið 1 kaupstað og keraur kannsko
svfnkaður heim; hann hefur hitt kunn-
ingjana og peir hafa gefið honum tár,
sem farið hefur f kollinn á honum, pá
eigið pjer hvorki að fylgja dæmi hans
og pegar næata morgun f byti láta
tygja hestana og pjóta f kaupstað og
eyða par peningum f ðparfa eða pá
pjóta upp með rogasköramum, undir
eins og bðndinn vaknar, fyrir eyðslu-
semi; láta haon beyra, að honum befði
verið skammarnær að verja fjenu sem
hann drakk út f gær fyrir kjðl handa
yður eða flfk handa krökkunum; trúið
mjer, timburmennirnir, höfuðórarnir,
og samvizkubitið er full-nóg hegning
handa bóndanum, svo pjer purfið eigi
á að bæta —; heldur taka slfk glappa-
skot skynsamlega, og með blfðu og
Niðurlag á 7. bls.
Merkil
Blá
Stjarna
The Blue Store
Íobölitnnabcmt! Jobslitnnabarn!
Yið höfura bætt hinum ágætn vörum frá Duhamel & Co, St. Annes, P. Q., vid hinar
raiklu vörubirgðir, sem við höfðum fyrir, og höfum því hinar langmestu
birgðir af loðskinnavöru í Vestur-Canada. — þær eru handa yður
Við kærum oss eigi um að halda í þær. Komið og finnið oss.
Kvenna Lodfatnadur
Jackets úr ekta grænlenzku selsk.,
bryddir með lambxkin. $22 50 og
$25 virði. Söluverð $18
Svartir Astrachan Jackets. $80 00
virði. Okkar verð að eins $20.
Svartir Astrachan Jackets, af mörg-
um b”tri tegundum, með sam-
svarandi niðursettu verði.
Astrachan Wallaby, að eins fáeinir
til, $22 50 virði, fysrir $15.
Victorian Wal'aby, betri tegundir;
samsvarandi niðursett verð.
Racoon Jackets, 2t, 30 og 86 þml.
langir, með svo miklum afslætti,
að furðu gegnir.
Tasmania Coon. Canadian Coon,
Silver Coon ogElectric Seal Jack-
ets, skreyttir og óskreyttir. Við
höfura svo raargar tegundir, að
eigi má lýsa þeim nákvæmar hór.
Koraið og skoðið. Verðið er frá
$45 osi niður i $35.
Persian Lamb Jackets. gráir, af
ýrasum gæðum. Komið og skoð-
ið þá.
Bokhara Jackets, svartir og mjög
góðir.
Russian Lamb Jackets af beztu
tegund.
Half Persian og Otto Seal Jackets,
ýmiskonar gerð og ýmsir prísar
Skreyttir og óskreyttir, eftir því
sem hver óskar.
Sjáið alt sera við höfum til af svört-
um Persian Lamb Jackets og
ekta suðurh. selskinns Jackets.
Karlm iodfatnadur
Loðfóðraðii yfírfrakkar, með rottu-,
marmot- og Labrador selskinna-
fóðri, frá $125 niður í $27.50
—Sjáið þá og yður mun undra
stórlega. Ef þór kaupið annars-
staðar án þess að skoða hjá okkur
verðið þér óánægðir
Racoonkápur.—Mikið af þeim teg-
undura, sera þór aldrei áður hafíð
get<ið fengið fyrir rainna en $80,
$90 og $100 Þmr eru af ýmsu
verði, alt niðnr í $37.50, og nokkur
úr Upiongo Coon á $30,
VVombat kápur: Fullkoranar birgð-
ir, seldar með niðursettu verði.
Sjáið Cape og Russian BuSalo káp-
urnar okkar með niðursettu verði.
Egta kínverskar geitarskinnskápur,
gráar, með niðurs. verði, frá $15.
Loðhúfur — Grenslist eftir niður-
setta verðinu frá $1.50 og upp.
Loðskinns-glófar. — Spyrjið um nið-
ursetta verðið.
Loðkragar úr oturskinni. Persian
Lamb, Tasmania Beaver, German
Otter og raargsk. canadiskum loð-
skinnum; frá $2.f0 og upp.
Smærri lodskinnav.
Kragar:
Marmot, Canadian Mink, Germ.
Mir.k, Canad Marten. Alaska Sable
80 þml. og 50 þral., Alaska Sable
breiðari og lengri. Rock Bear, Black
Thibet. Rock og Stone Marten,
Verð frá $65 niður í $8.
Muffs
úr German Mink; Black Bear. Al-
aska Sable, fallegar gráar og svart-
ar Persian lamb, Can. Mink, Stone
Marten, Astrachan, Chilian Stock
og margar aðrar tegundir. Gætið
að hinu ákaflega niðursetta verði:
Frá $65 niður í $2.
Capes og Ceperines
Capes með niðursettu verð, svört
og mislit:
$35......... á $22 50
30...........á 18.50
26...........á 16.50
Caperines af allra nýustu gerð með
afarlágu verði, frá $5 og upp.
Loðfóðraðir kvenna Ulsters með
niðursettu verði. Fallegasta úrval.
Komið hingað að kaupa loðfatnað
úr vísunda og moskus uxa skinni og
ýmsum öðrum loðskinnum,
Verð niðursett.
Skrifið til póstpantanadeildarinnar eftir uppiysingum. Fljót afgreiðsla.
Cheyrier & Son,
452 Main St.
BLUE STORE