Lögberg - 18.02.1904, Blaðsíða 2

Q
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. FEBRUAR 1904.
Jólanótt
í Ríó Grande dó Súl.
<Úr ská)dsö(;anni: „Brazilíufararnir").
Eftir J. MagSös BjarnAsoN.
Majór Palmeró haí5i í flestutil-
liti farist mjög ódrengilega viö
okkur íslendingana. Fyrst og
fremst hafði hann látið okkur
vinna alt það, sem var erfiðast og
verst, verið okkur mjög óþjáll og
önugur í viðmóti, og seinast skil-
ið okkur eina eftir um 300 mílur
enskar frá mannabygðum—af því
honum þótti það alt of mikil fyr-
irhöfn, að koma Jóni Kolbeins-
syni vestur að Uruguay-fijóti og
Játa smíða þar bát til að flytja
hann á. ofan til Fray Bentos.
,,Þið, íslendingarnir, bíðið hér,
þangað til víð komum aftur, “
sagði Palmeró fáum mínútum áð-
ur en hann fór.
,, Hvað verðið þið lengi í burtu? ‘ ‘
sagði eg á minni afbökuðu portús
gölsku.
,,Eg skil ykkur eftir tvær byss-
«r og skötfæri, og mataríorða til
þriggja vikna, “ sagði Palmeró.
,,En hvenær komið þið aftur?“
sagði eg.
,,Eg skil eftir meðul handa
þessum landa ykkar, sem slasaö-
ist.—Nú, ef hann deyr, þá—þá
getið þið grafiö hann í sandhóln-
um þarna yfir frá.—En munið að
Josa sjö sinnum Pater nosíer. “
Og Palmeró glotti kuldalega um
leið og hann sagði þetta.
,,En hvenær megum við búast
við ykkur aftur?“ sagði eg, því
mér fanst það lífs-spursmál að
geta fengið einhverja hugmynd
um það.
,,Ef ykkur leiðist, þá getið þið
farið og haldiö jólin f Portó Ale-
gre.—Það eru að eins rúmar 400
mílur þangað. “ Og hann sagði
þetta svo illhryssingslega, og leit
‘til mín méð svo miklum þótta-
svip, að eg áræddi ekki að tala
meira við hann.
Og svo lagði Palmeró og sveit
hans á stað. Þeir sundriðu Ser-
ró-kvíslina þar sem hún varbreið-
ust, og hleyptu upp bakkan þar
sem hann var brattastur, alveg
eins og hestarnir þeirra hefðu
ækki lungu, sem gætu orðið móð.
eða fætur, sem fundið gætu til
lúa. Þeir beittu hestana sporum,
þegar þeir hægðu ögn á sér, og
iíka, þegar þeir fóru á harðasta
stökki. Og áburðarklárarnir urðu
líka að fara á harðasta stökki,
hvort sem hið þétta pampa-
gras á sléttunni náði þeim á herða-
kamp, eða að eins á miðjar síður.
Og Palmeró og sveit hans
.stefndi í vestur—vestur yfir gras-
sléttuna miklu, og vestur til Uru-
guay-fljótsins. Vlð sáum }>á
smátt ogsmátt minka og hverfa;
alveg eins og hin grösuga slétta
væri með ógnarhægð að soga þá
niður þumlung fyrir þumlung, unz
ekfcert stóð upp úr, nema kollarn-
ir; — og svo soguðust peir líka
niður, og ekkert sást nema blá-
grá skýrönd út við sjóndeildar-
hringinn í vestrinu.
Svo liðu dagar, og dagarnir
urðu að vikum, og vikurnar að
rnánuði; en ekki kom Palmeró.
né neinn af mönnum hans. Og
enn biðum við. Svo leið hin
fimta vika og hin sjötta; og nú var
komið fram í miðjan Desember
og dagarnir voru að verða heitari
og heitari, því eins og eg hef áð-
ur tekiö fram, byrjar snmar í
suður-héruðunum í Brazilíu og
Uruguay þegar vetur gengur f
garö á íslandi. Skotfæri okkar
vóru að ganga til þuröar, því við
Skúli höföum þegar skotið mikið
af dýrum og fuglum til matar; en
töluvert af því hafði þó orðið okk-
ur ónýtt sökum hitans.
Við gengum nú brátt úr skugga
um það, að majór Palmeró ætlaði
iekkiaðkoma aftur. Við fórum
að hugsa til jólanna, og okkur
langaði til mannabygða.
,,Það er betra að fara en að
vera, “ sagði Skúli.
En það voru um 400 mflur
enskar austur til Portó Alegre, og
lítið skemmra til Pelótas; og Jón
enn ekki ferðafær. Samt afréð-
um við, aö leggja á stað og bera
Jón á börum.
Og þann 17. Desember vorum
við ferðbúnir.
En daginn áður fengum við
gesti, sem við áttum alls ekki von
á. Og gestir þessir voru: hinn
risavaxni Patagóníu-maður og
dóttir hans, sem við höfðum séð
vestur við Uruguay-fljólið, þann
5. Júlí. (Þann dag féll sá fyrsti
snjór, sein við höfðum séð í þau
tíu ár, er við höfðum dvalið í
Suður-Ameríku). Já, það var
Patagóníu-maðurinn, sem kom
að tjaldskörinni til okkar, þann
16. Desember. Hann bar dóttur
sína í fanginu. Hún var mjög
veik og máttvana.
,,Patagóníu-maöurinn fer með
friði, “ sagði þessi góðmannlegi
jötunn á mjög afbakaðri portú
gölsku, og setti dóttur sína niður
og lét hana halla sér upp að tjald
súlunni. ,,Hannfermeð friði, *
sagði hann aftur, eins og hann
hefði eitthvert hugboð um það,
að okkur kæmi það betur, að vita
það með vissu.
,,Og íslendingar fara líka með
friði, “ sagði Skúli; það var eins
og hann hugsaði, að það gæti
skeð, að Patagóníu-manninum
kæmi það eins vel, að íslending-
ar væru yfirleitt heldur friösumir
menn.
,,fslendingar!“ tautaði Pata-
góníu-maðurinn og lagði undir
flatt, eins og hann væri að reyna
til að koma þessu undarlega orði
fyrir sig. ,,fslendingar! íslend-
ingar! “ Nei, það orð var hon-
um með öllu ókunnugt — hann
hafði ekki heyrt það fyrr.
,, Við erum íslendingar, “ sagði
Skúli, ,,og við förum ævinlega
með friði. “
,,Já, þið eruð ísiendingar, “
sagði Patagóníu-maðurinn og
kinkaði kollinum ótt og títt; ,,ís-
lendingar eru þeirmenn, sem fara
tneð friði. “ Hann þóttist nú
skilja, hvað þetta fáheyrða orð
þýddi: það var sama setn ,,frið-
samirmenn.“ Og hann var á-
nægður, og ef til vill hróðugur yfir
þvf, að geta aukið svona áríðandi
orði við hið smáa portúgalska
orðasafn sitt. Enda lét hann það
ekki bíða, að færa sér þetta gull-
væga orð í nyt. ,,Patagóníu-
tnaðurinn er íslendingur eins og
ljóshærði maðurinn, “ sagði hann
og benti á Skúla, ,,þvf báðir fara
með friði. “
Skúli brosti.
,, Patagóníu-maðurinn er hrygg-
ur, “ sagði jötuninn mjög rauna-
lega og benti á dóttur sína; ,,hún
er dauðsjúk;—en hún er sterk, og
á erfitt með að deyja. Patagón-
íu-maðurinn hefir borið dóttur
sína á bakinu í þrjá daga, og í
fanginu í tvo daga. Langan veg
hefir hann boriö barn sitt, og
ekkert bragðað, hvorki kjöt né
mjólk. Patagónfu-maðurinn og
dóttir hans eiga engan vin, nema
þann, sem þarna er uppi. “ Og
hann benti til himins. og nokkur
stór tár—sem líktust hagli —
hrundu niður hina innsognu,
hrukkóttu vanga hans.
„íslendingar skulu vera vinir
Patagóníu-mannsins“,sagði Skúli,
og honum vöknaði nm augun af
að sjá hina djúpu; skerandi hrygð
sem skráð var ljósu letri á andliti
þessa góðmartnlega jötuns.
,,Já, allir íslendingar hljóta að
kenna í brjósti um Patagóníu-
mann, sem á bágt, “ sagði jötun-
inn, og varir hans titruðu.
Skúli hljóp nú inn í tjaldið og
sótti ný-soðið kjöt-stykki og tin-
bolla fullan af heitu Paraguay-te
(mate).
,,Þetta gefa íslendingar Pata-
góníu-manninum, “ sagði Skúli.
Patagóníu-maðurinn tók við
þessu mjög feginsamlega og át
kjfitið með svo mikilli graðgi, að
undrum sætti, og enginn getur
gert sér rétta hugmynd um það,
nema sá, er séö hefir hungraðan
villimann éta kjöt. En tevatnið
drakk hann ekki, heldur bar hann
það að vörum dóttur sinnar, sem
svalg það í einum teig. ,,Hún er
svo þyrst—alt af svo óumræði-
lega þyrst, “ sagði hann; ,,sá í
hvíta skrúðanum stendur þarna
hjá henni og krefst þess, að hún
íari með honum yfir háu fjöllin,
þangað sem móðir hennar er. En
hún vill ekki fara—hún er svo
ung. “ Og hann brosti rauna-
lega. Svo tók hann hægri hönd
Skúla, lagði hana á brjóst sér í
hjartastaö og sagði: „Patagóníu-
maðurinn þakkar manninum með
ljósa hárið—og vinur hans ska
hann vera til dauöans. “
Við spurðum hann, hvaðan
hann kæmi og hvernig á ferðum
hans stæði. En hann vildi sem
minst tala um það, þá f svipinn
Hann sagðist bara koma að norð-
an og ætla suður—,,suður og
heim. “ En nokkurum árum síð-
ar fengum viö að vita, með vissu,
um hagi hans og ferþalag og lang-
varandi böl og baráttu; og verður
nokkurra helztu atriða úr ævisögu
hans getið, áður en sögu þessari
lýkur, því eg veit, að lesendunum
muni vera forvitni á að vita meira
um þenna dularfulla og merki
lega mann oghina hárprúðu, stór-
skornu og þreklegu tíu ára gömlu
dóttur hans, sem hann annaðist
og hjúkraöi með móðurlegri við-
kvæmni og þolinmæði.
Við sögðum honum að við ætl-
uðum daginn eftir að léggja á
stað áleiðis til Portó Alegrc, og
spurðum hann, hvort hann rataði
þangað. Nei. Hann hafði aldrei
heyrt það nafn áður, — þangað
rataði hann ekki, en suffur rataði
hann—y,sutSur og hcim. ‘‘ Þar
var gott aðvera, sagði bann; urm-
ull var þar af fljótum og fallegum
hesturn, þar þurfti maður þvíekki
að ganga; og gnægð var þar af
stórum og feitum sauðum, svo
ekki.var maður þar svangur; en
þar vár eitt, sem var meira í var-
ið en alt annað, og það var frelsi
—ótakrnarkað og ævarandi frelsi.
Við léöurn nú Patagóníu-mann-
inurn tvö íslenzk brekán og lítinn
dún-svæfil, svo hann gæti búið
um dóttur sína austan undir tjald-
inu, því inn í tjaldið vildi hann
ekki bera hana svona veika, sök-
um vissra anda, sem hann sagði
að kynnu að leynast þar; en eng-
inn sæi slíka anda, nema læknar
Patagóníu-manna * (Tehuelche-
Indíánanna). Um kvöldið gáfum
við honum stórt kjöt-stykki og
lfu og .Argentínu, að hann ekki
hafi með sér veiðarfæri, því stór-
árnar Parana, Paraguay og Uru-
guay og hinar óteljandi ár, sem í
þær renna, eru fullar af fiski.
Eins og sagt hefirverið, vorum
við ferðbúnir þann 17. Desember,
(eftir því, sem vasabók mín sýnir).
Við Skúli bjuggum nú um Jón
á börum þeim, sem við höfðum
búið til úr þurrum og grönnum
pálmaviðar-renglum og tjaldinu,
sem var úr þunnum segldúk. Og
af því að við höfðum þrjú íslenzk
brekán og tvo dún-svæfla, þá gát-
um við gert börurnar að þolan-
legu rúmi handa Jóni. Byssurn-
ar bundurn við á kjálkana á bör-
unum; en skotfærin, ásamt fáum
pundum af kjöti, létum við í dá-
lítinn poka, sem eg batt á bakið á
Skúla, því hans bak var svo mik-
ið breiðara en mitt. En á bör-
unum hefði pokinn orðið Jóni til
óþæginda. Svo lögðum við á
stað og bárum viö Skúli börurnar
á millum okkar þannig: að hann
gekk á undan en eg á eftir—og
bar hann þyngri endann. Við
brugðum snæris-spotta yfir herð-
arnar og festum endana (á snær-
inu) um kjálkana á börunum, [svo
þunginn kæmi ekki eins tilfinnan-
lega á handleggi okkar.
,,Nú gengur það glatt!“ sagði
Skúli. Það var máltak hans—
einkum þegar verst gekk.
Alla þá stund, sem við vorum
að búa okkur ástað, sat aumingja
Patagóníu-maöurinn dapurlegur
og niðuriútur yfir dóttur sinni
dauðvona. Eg hafði í fyrstu
hugsað, að hann mundi ekki fara
sömu leið og við,—að hann mundi
halda suður á bóginn til að kom-
ast sem íyrst til bygða í Uruguay.
En þetta fór öðruvísi en eg hugs-
aði, því jafnskjótt og við héldum
á staö, stóð hann upp, tók dóttur
sína í fang sér og kom á eftir
okkur. Sá eg þ?,að hann mundi
vera fastráðinn f að fylgja okkur
eftir austur að sjó. En þó fanst
mér það alveg ómögulegt, að
hann, ferðlúinn, hefði úthald til I
að fylgja okkur lengi eftir, með
því móti að bera dóttur sína
dauðvona í fanginu; því þótt
hann væri hálft sjöunda fet á hæð,
og aö sama skapi gildur og sterk-
legur, þá var samt dóttir hans—-
eftir því sem mér virtist—alt of
þung ogóþægilegbyrði fyrirhann,
þvf hún var undantekningarlaust
sú stærsta og þreklegasta tíu ára
gömul stúlka, sem eg hefi nokk-
urntíma séð.—En eg vissi þá lít-
ið um hið næstum því yfirnáttúr-
lega þrek og úthald Patagóníu-
manna.
Við stefndum nú beint í austur.
Á vinstri hönd höfðum við hinar
miklu heiðar, sem nefndar eru
Serra.— Þær ná hart nær alla
leið vestan frá Uruguay-fljóti og
austur að Atlanzhafi, rúmar 400
mílur enskar. En á hægri hönd
okkur lá hin víðáttu-mikla, öldu-
myndaða slétta, þakin háu og
þéttu pampa-gXB.s\ og litlum og
lágvöxnum pálmaviðar-runnum
hér og þar f dýpstu lautunum. j
Heiðarnar voru okkur hinn bezti \
leiðarvísir, en sléttan veitti okkur
nægilega björg, á meðan skotfæri
okkar þrutu ekki, því þar var
hvervetna mikið af ýmsum dýr- *
jafnan, að það væri horfið heim f einu
Reykjadal. ,,Þetta væri betur
horfiðheim íReykjadalinn!*' sagði
Skúli, þegar hann sá stórar hjarð-
ir af nautum. ,, Og þessar skepn-
ur hefðu Reykdælingar gaman af
að eiga, “ sagði hann, þegar hann
sá villi-hestana þeysa í oddfylk-
ing yfir gras-sléttuna. ,,Og þeir
kynnu líka að fara með þær, “
bætti hann við. Reykdælir voru
mennirnir í öllum heimin-
um, sem Skúla þótti nokkuð
kveða að. I Brazilíu sá hann
engan, sem hann áleit þess verð-
an að leysa skóþveng hins fátæk-
asta smaladrengs í Reykjadal; og
aldrei sá hann í Suður-Ameríku
þann blett, sem honum þótti eins
fallegurog Reykjadalur. Aldrei
óskaði hann samt, að Reykjadal-
Meira á 5. bls.
M M
VINSOLUBUD
í
SELKIRK
IIcildHala Smásala
Nægar birgðir aí vfnum, liquors, öli, bjór
og öðrum vfntegundum. Vér seljum að eins
óblandaðar
víntegundir
Þegar þér komiö til Selkirk þá heimsækið
okkur. Beint á móti
Bullocks Store, Evetyn Ave.,
SELKiRK, MAN.
ERUÐ ÞER AD BYGGJA?
EDDY’S ÓKeBnkveemi bya:f<ingapappír er sA bezti. Hann
er mikið sterkari ok þvkkari en nokkur annar (tjöru eöa
byvKÍnga) pappír. Vinflur fer ekki f Kegn ura h«nn. heldur
kulda úti og hita inni engin ólykt aö l>onum, dregtir ekki
raka f sig. og spillir enpu sem hann liggur við llann er
xnilcið notaður. ekki eintsönsn til ad klieða hús rreð, heldur
einníg til að fóðra með fiystihús, kœlingarhús, mjólkmhús,
smjörgerðarhús og önnur hú-, þar sem þarf j ifnan hita, og
forðast þarf raka. Nkriiið agentum vorum:
TEES & PERSSE, WINNIPEG, eftir sýnishornum.
ne E. I. Eddy €0. Iitd., ilnll.
Tees & Persse, Ajjents. Winnipeg.
LOSÐOS »■ CASADIAS x
LOAS »• AGENCT 00.
LIMITEO.
Peningar naöir gegn veði í ræktuðum bújörðum. men bægilegum
skilmálum,
Ráðsmaður: Virðingnrmaflur :
Ceo. J Mauison, S. Ghrístopljerson,
195 Lombard St., Grund P ()
WTNNÍPEG. MANITOKA
Laudtil sölú í ýmsum pörtum fylkisins með láguverð og góðumkjörum.
•1
um og fuglum; Og jafnvel stórar
hjarðir af viltum nautum og hest-
aftur um
bolla fullan af te-vatni. Hann át um sveimuðu fram
kjötið.en gaf stúlkunni te-vatnið. hið mikla graslendi.
Hún var alt af svo ..óumræðilega
þyrst. ‘ ‘
Og áfram héldum við viðstöðu-
laust frá morgni til kvölds f
sex
Ekki höfðu þau feðginin annað daga. Við töluöum fátt, nema
meðferöis, en að eins tvo stóra þegar Skúli lét undrun sfna í Ijós
öngla og snærishönk.— Enginn yfir einhverju, sem hann sá. Þeg-
Indíáni né gauchó (kynblending- ar hann sá eitthvað, sem honum
ur) ferðast svo um Suður-Brazi- þótti markilegt, þá óskaði hann
♦
•
m
m
m
m
m
m
m
m
Við búum til að eins.
*
m
BEZTU TEGUND AF HVEITI.
OUk»r „PREMIER hungarian"
tekur öllu ððru fram. ^
Biðjfð kMpmanninn ydar um það. *
Mannfactured hy A(t
ALEXANDER & LAW BROS., ♦ *
— DKANDON.Maa. *