Lögberg - 17.03.1904, Page 4

INN 17. MAivZ 1904
I.i 1'IIvi í UDAii
GLo r.
5<J. A
% ö q b c i 3
Stlilliam ^bf. ilcnáog
a&linnipfg, Jttan.
■St,
M. PAULSON.Editor,
BLONDAI, Bus.Manaeer,
utanaskript:,
The LÖGBERG PRINTING & PL BE. C.O.
P. O, Box 130., Winnlpeg, Alan.
Fimt'iuiaginn 17. Marz, 1904
Síberíujárnbrautin.
Þegar maöur les utn saman-
burðinn á Rússum og Japans-
mönnum, og sér, aö Rússar eiga
fimm miljónum æíöra hermanna
á að skipa, en Japansmenn ekki
nema sex hundruö þrjátíu og
tveimur þúsundum, í mesta lagi,
eða með öðrum orðurn, að einn
Japaníti verður aö berjast viö átta
Rússa, þá er ekki að undra þó
manni verði á að álykta, að hér
sé næsta ólíku saman aö jafna, að
það beri vott um fljótfærni og
grunnhygni hjá Japansmönnutn
að segja Rússum strfð á hendur
og. að þeir hljóti aö rerða undir í
viðureigninni meö jafnmikinn liðs-
mun og á móti jafn harðsnúnum
og úthaldsgóðum mönnum einsog
Rússar hafa orð á sér fyrir aö
vera. Á hinn bóginn kom mönn-
um ekki á óvart þó Japansmenn
hafi borið hærri hfuta á sjónurn;
fyrst og fremst er þar líkara sam-
an að jafna en á landi og auk
þess eru skip Japansmanna til-
tölulega ný og allur útbúnaöur
þeirra ineð nýjustu nmbótum
þessara tíma og er þaö meira en
sagt veröur um rússneska flotann;
og auk þess eru Japanítar viöur-
kendir afbragðs sjómenn.
En hér stendur þannig á, að
Japansmenn hafa heimatökin,
hafa allan sinn kraft fáar mílur
frá ófriðarstöðvunum og geta því
neitt allrar orku. Að því leyti
standar Rússar ver að ; vígi—svo
aö segja eins illa að vígi og hugs-
ast getur. Um slíkt er Japans-
mönnum kunnugt og á því byggja! báöar leiöir/ sólarhringnum.
þeir vonir sínar um sigur. j
átján sólarhringum, þegar alt járnbraut í heimi. Hún liggur
Igengur sein be/A, og frá Vladivo- austur frá Moskva að stöðvum viö
i stock til Port Arthur (490 mílur) i Manchúríulandamærin, seni heita
j á tveimur. Hvaö lengi þær járn- Manchúria. Þar rennur hún sam-
' brautarlestir eru á ferðinni, sem : an viö Chinese Eastern járnbraut-
j ekki eru taldar hraðskreiðar, hefir j ina og liggur suöaustur eftir Man-
1 ekki verið gefiö út, en það er í chúríu til Harbin. Þar skiftist
minsta lagi mánuður. hún og liggur önnur greinin suöur
Þegar öllu er á botninn hvolft, til Port Arthur, en hin austur til
fer fiutningsmagnið eftir Síberíu- Nikolsk, eða Nikolskoe, og sam-
j járnbrautinni aðallega eftir því, tengist þar járnbraut, sem liggur
í hvað fljótt er hægt aö selfæra frá Khabarovka við Amur-fljótið
í vörur yfir um Baikal-vatniö. Ráð- | suður eftir Siberíu til rússneska
gert hefir verið aö leggja járnbraut j hafnarbæjarins Vladivostock.
kringum vatnið, en hún er enn ó- Endastöðvar járnbrautarinnar í
bygð (nema í ,,HeimskringIu“!) j Moskva eru 5,388 mílur frá Port
og veröur ekkí bygö á skemri Arthur, 5,368 mílur frá Dalny,
tíma en tveimur árum. Baikal- | um 5,180 mílur frá Vladivostock,
vatnið er 15,000 ferhyrningsmílur, 4,780 mílur frá Harbin og 4,197
á stærö og því svipað stórvötnun- j mílur frá Manchúríu. Samt tók
um hér í landinu. Það er 390 það ekki Rússa neina hálft ellefta
mílur á lengd, en breidd þess er ár að byggja allar þessar brautir,
frá 18 til 60 mílur, og dýpiö sum-jeða álíka lengi eins og það tók
staöar yfir 3,000 fet. Noröur- Canadian Pacific járnbrautarfé-
hluti vatnsins, þar sem járnbraut- lagiö að leggja 2,921 míhi aí járn-
in liggur að því beggja megin, er braut í Canada. En vegna þess
40 mílur á breidd. Það eru þess- ^hvaö verkinu var flýtt, þá var það
ar 40 mílur vatns, sem gera svo óvandað og ófullkomið, og kom
afar erfitt og seinlegt að koma bráðlega í ljós, aö brautin yröi
herliöi og vörum öllum tii ófrið- ; mest öll að endurbyggjast. Járn-
arstöðvanna í Manchuríu og Kór- brautarteinar voru óhæfilega
eu. Vatnið byrjar að leggja í!grannir(i2 pund fetið), böndin
Nóveinbermánuöi og er á ís fimm jstutt og gisin, trébrýr, fá hliðar-
til sex mánuði. ísinn veröur níu spor, knappar bugöur, undirstaö-
til tíu feta þykkur og því traustur j an óvönduð o. s. frv. Afleiðing-
til yfirferðar ef ekki væri fyrir víð- arnar af þessu urðu þær, að ekki
ar sprungur, sem í ísinn koma; og; varð farið um brautina nema löt-
þegar sprungurnar lokast, mynd- 1 urhægt—lest sú, sem hsrðast átti
ast háar hrannir, sem varla er j að fara (hraðlestin).gat ekki fariö
unt yfir aö komast. Nýjar og i yfir tuttugu mílur á klukkutíinan-
nýjar sprungur koma allan vetur- j um þegar bezt lét—og ekki til að
inn og gerir slíkt umferðina svo j hugsa að geta látið ganga nema
undur illa og hættulega. eina fólkslest og tvær vörulestir á
Járnbraut fyrir vatnsendann dag. Til þessa hefir járnbrautin
heföi gert leiðina 200 mflum í kostaö nálægt $200,000,000, og á
lengri og verið auk þess mjög j eftir aö kosta ósköpin öll enn um
kostnaöarsöm, og til þess að kom- i þáð búið er að koma henni í gott
ast hjá þeim kostnaöi ákvað j lag og samtengja hana meö braut
stjórnin aö nota ferju og halda! fyrir endann á Baikal-vatninu.þar
vatninu opnu meö ísbrjótum; en; sem verður að höggva út margra
þaö hepnast ekki þegar ísinn erjmflna jarögöng undir klettafjöl!
oröinn yfir fjögur fet á þykt. og brúa ýms stórfljót.
Tímum saman eru því flutningarj----------------■■--------------
á terju ómöguiegir, og þegar b«tj Fon;etaefni demókrata.
gengur geta ekki stærstu og beztu j
ferjurnar fariö nema tvær ferðir j
Á;
vetrum verða því ekki fluttir yfir i
ig umtalið um hann
forseta-j
næsturn
líklegast
Eftir JÓHANN BJARNASON.
IIII.
Einu flutningafæri Rússa til j um vatni5 á <la& fleiri en eitt Þús“ W. A. Clark, senator frá rík-
Manchuríu og Kóreu er Siberíu- j uníl rnenn me® ^>ai>Sa sfníi. Þann- ■ jnu Nlonta.na., er geysilega auðug-
járnbrautin. í fyrstu mun hún ig yrði ekki hægt að koma austur ur ma(5ur Þegar málaþrasið
aðallega haía í því skyni lögö nema 1 mesta lagi 3°,000 her- j Varð hér um áriö útaf koparnáma-
verið alla leið til Kyrrahafsins að i mbnnurn á manubl °% {>ab án samsteypunni miklu, þá kannaö-
geta notað hana á ófriðartímum. alls herbúnaðar. vig; ag hann ætti 90
Þeir sem bezt þykjast liafa vit áj Af þessu leiöir, aö orustan aust- miljónir dollara í námum þess fé-
þesskonar sökum, hafa spáð því, j urjfrá verður aðallega milli Jap- lags. Þessar námur eru frárnuna-
að brautin ekki mupdi koma aö ; ansmanna og þess hluta rússneska lega arðsamar, svoauöurinn hleðst
tilætluöum notum á ófriöartím- í hersins, sem nu er evstra. Og að honum með ógnar hraða. Þar
um, og nú virðast spádómar þeirjþa® er þess vegna, að Rússar að auki á Clark stórfé í ýmsum
vera að rætast. Síberíú-jáfn-1 hafa lagt svo mikla stund á þaöjöðrum fyrirtækjum, svo það er
brautin hefir að undanförnu ekki að undanförnu, áöur en ófriður- j sennilegt, að miljónir hans séu
haft undan aö flytja vörur á frið-i mn hófst, aö bua þar vel um sig einhverstaðar á öðru hundraðinu.
artímum, og má þá nærri geta, j bæði á sjó og landi. Jajians-; Clark er heldur illa Jiokkaður
hvernig ganga flutningarnir á|mönnum mundi ekki veröa skota- j af alþýðu yfirleitt. Hanrl þykir
stríðstímum; og til þess aö gera ■ skuld úr þvíað mæta öllum rúss- j fastur á fé. Menn skoða hann
örðugra, eða öllu heldur ómögu- i neskum heratla jafnóðum og hann ; sem fvrirlitlegan nirfil er klemmir
Þigt, að fjölga járnbrautarvögn-: yröi fluttur inn meö járnbrautum, lúkurnar utan um hvern smápen
um í hasti, vill svo óheppilega ti 1; °g’ um annarskonar innflutninga ing sem honum áskotnast. Það
að sporvídd brautarinnar er ekki; getur ekki veriö að ræða. Vinni eina skifti, er menn vita til aö
hin sama og annarra þjóða járn- j Japánsmenn sigur, þá getur slíkt j C-lark hafi verið ör á skildingum,
brauta; og gufuvagnarnir veröa ; ehki orðið öðru að þakka en því var þegar hann fékk ríkisþingið í
aö geta brent olfu og við—olíu á:elnu> aðtlutningar Rússa eru 1 Montana til aö kjósa sig fyrir con-
Evrópuhluta brautarinnar og við j sv°na frámunalega örðugir. Og j gress-senator. Þá var sagt að
á Asíuhluta hennar. A Evrópu- j hvað þaö snertir, hafa Japans- : hann hefði verið ríflegur í útláturn.
hlutanum verða, þegar alt eríjmenn ekki rent blint í sjóinn. i Var það í almæli manna á meðal,
góöu lagi, flutt 800 tons af vör-
um, en á Asíuhlutanum ekki nema
500 tons í mesta lagi og venju-
legast jafnvel helmingi minna.
Til þess að flytja vörur síðastliðiö
ár þurfti 4,000 járnbrautarlestir,
eða 11 lestir á hverjum degi, og
sýnir slíkt, að .þar muni ekki
miklu vera hægt við að bæta.
Vegalengdin frá Moskra til
Vladivostock er feiknamikil—
5,180 mílur. Hraðskreiðar fólks-
flatningslestir fara þessa leið á
Og þó flutningarnir hafi gengið j að hann hefði mútaö þingmönn-
illa eftir Síberfu-brautinni 1 vetur I um til að kjósa sig. Blöðin töl-
þá segja Japansmenn, aö með ; ugu mn þá kosningu sem þá verstu
vorinu hljóti þeir aö ganga mörg-, hneyksliskosttingu sem nokkurn-
um sinnum ver; segja þeir, aðjtfmahefði fram farið, og menn
þegar þiðnar, veröi brautin
staflega ófær yfirferðar meö
bók-
köfl-
bentu á Montana, með háði og
j fyrirlitning, sem þann reit er ó-
um. Samskonar álit á brautinni j drengskapur og lítilmenska þrif-
kemur einnig frain hjá Rússum j u5t betur í en nokkurstaðar ann-
arstaöar.
Á þingi hefir Clark ekki heldur
sjálfum.
Áriö 1891
mikla verki
var byrjaö á því
aö leggja Síberíu-
mátt sín mikils; verið í raun og
járnbrautina, sem nú er lengsta veru sama sem núll þar. Hvern-
sem
efni hefir byrjað er mér
óskiljaniegt. En lang
er, aö einhver af helztu blöðun- j
urn í Montana, blöð sem Clark áj
sjálfur að mestu eöa öllu leyti,
hafi komið þessu á gang. Að j
hann veröi forsetaefni demókrata j
finst mér ekki ná neinni átt. Þaö |
er víst nógur ósómi, að hann
skyldi ná því "veglega sæti sem |
hann nú skipar, þó ekki sé farið
aö bæta gráu ofan á svart með
_því, aö reyna að koma honum f
annað enn þá veglegra. Clark
ætti ekki að hafa neina opinbera
stöðu á hendi. Það ætti aö lofa
honum að telja peninga sína í
næði heima hjá sér. Hann lifir
svo hvort sem er fyrir þá og ekki
neitt annað.
George B. McClellan, borgar-
stjóri í New York, var tilnefndur
af Tammany-flokknum í þáglæsi-
legu stöðu og kosinn síöastliöiö
haust. Hann er sonur hershöfö-
ingjans McClellan er var um tíma
yfirhershöfðingi Noröanmanna í
þrælastríöinu. Borgarstjórinn er
enn ungur maöur, innan við fert-
ugt; hefir verið þingmaöur í neöri-
deild congressins um nokkur ár,
en ekki getið sér mikillar frægðar
þar; hefir fremur þótt vera með
hinum minniháttar í flokki þing-
manna. Hann hefir æfinlega
verið sérlega eftirlátur höföingjum
Tammany-,,hringsins“, og þeir
svo launaö honum þægðina með
því aö koma honum í embætti.
En regla þeirra höföingja er, aö
styðja helzt þá til aö ná í embætti
sem auösveipastir muni veröa og
viðráðanlegastir eftir að þeir eru
seztir að völdum.
Skömmu eftir að Tammany
vann borgarkosningasigurinn síð-
astliöiö haust, héldu þeir höfð-
ingjar veizlu mikla hinum ný-
kosna borgarstjóra. Matarskráin
var að því leyti frábrugðin því
vanalega, að þar voru sýndar
myndir af þremur stórbyggingum:
borgarhöllinni í New York, ríkis-
stjórnarbyggingunni í Albany og
,,Hvíta húsinu“ (forsetahöllinni)
í Washington. Engar skýringar
voru gefnar um hvað myndir þess-
ar hefðu að þýða þarna á matar-
skránni, en allir þóttust sjá, að j
þær ættu að tákna komandi æfi- j
íeril borgarstjórans nýja. Hann;
átti sem sé að stíga upp í ríkis-j
stjórasessinn úr borgarstjórasæt- j
inu og svo þaðan og upp í forseta-;
stólinn. Svo hefir samt einhverj- I
um þótt þessi leið of krókótt og j
seinfarin og viljað spara McClel-j
lan það ómak, aö taka að sér rík- j
isstjóraembættið, því það var rétt
bráöum farið að tala um hann
sem forsetaefni demókrata næsta j
haust. Þeim hefir víst þótt sem i
hann mundi ,,fær í flestan sjó“!
þegar hann um tíma væri búinn i
að æ’fa sig á borgarstjórninni, meö :
eftirliti og umsjón þeirra Tamm-
any-pilta.
En svo kom nokkuð óþægilegt !
fyrir. Þaö kom þá upp úr kafinu,
aö McClellan væri ekki fæddur í
Bandaríkjudum heldur í Dresden
á Þýzkalandi. En enginn getur
orðið forseti Bandaríkjanna nema
hann sé þar fæddur. Samt hafa
menn haldið áfram að tala um
hann sem forsetaefni. Hvernig
þeir ætla að bæta úr þeim galla,
að hann er fæddur utanlands, veit
eg ekki. En til þess þykjast þeir
sjálfsagt hafa einhver ráð, annars
héldu þeir ekki þessu umtali á-
fram. Jieir geta náttúrlega hald-
iö því fram, og líklega með réttu,
aö McCIellan sé fæddur af eins
alinnlendum foreldrum og nokkur
forsetanna hafi verið; að foreldrar
hans hafi átt lögheimili í Banda-
ríkjunum þegar McClellan fæddist;
þau hafi að eins dvalið sem ferða-
fólk á Þýzkalandi. En spursmál-
ið er, hvort hann yrði ekki samt
útilokaður frá forsetatigninni.
Skilningurinn á þessum ákvæðum
hefir æfinlega verið sá, að ómögu-
legt væri fyrir þann mann aö
verða forseti.sem ekki væri fædd-
ur í Bandaríkjununj. Um ástæö-
ur aö ööru leyti hefir ekki verið
talað.
Svo ætti þetta atriði ekki að
veröa langvint þrætuefni, að því
er McClellan snertir. Hann er
ekki sá garpur, að minstu líkur
séu til að hann verði forsetaefni,
sízt viö næstu forsetakosningar.
Hann er líka ofmikið eftirlætis-
goð Tammany til þess að demó-
krataflokkurinn í heild sinni að-
hyllist hann, því á alsherjarþingi
flokksins hefir Tammany lítiö að
segja. Það er að eins í borginni
New York aö sú klíka er voldug.
McClellan er kominn eins hátt nú
og hann ætti nokkurntímaað kom-
ast.
Carter H. Harrison hefir veriö
borgarstjóri f Chicago um nokkur
undanfarin ár. Hann er enginn
afbragðsmaður í neinu tilliti.
Hann hefir spilað á tilfinninga-
strengi lakari hluta fólksins og
fleytt sér áfram á hans atkvæðum.
Ekki fæ eg séð á hverju hann eða
hans fylgifiskar byggja það, aö
hann geti oröið forsetaefni. Eg
sé ekkert sem mælt geti meö því,
en ýmislegt á móti. Harrison
má óhætt setjast á bekk með
þeim sem minst tækifæri hafa aö
fá tilnefninguna. '
Þá hefi eg nú lýst að nokkuru
flestum af mönnum þeim, sem
blöðin hafa talið líklega aö verða
forsetaefni demókrata. Sjálfsagt
þykir einhverjum eg gera of lítið
úr sumum þeirra og of mikið úr
öörum og kippi eg mér ekki upp
viö þaö. Eg hefi leitast viö aö
vera eins sanngjarn og rnér var
unt. Þekking mín á mönnunum
er fengin með því sem eg hefi les-
iö um þá í blööum og tímaritum
(eins og eg tók fram áður),hingað
og þangað, á síðastliðnum árum.
Hún styðst þessvegna ekki ein-
göngu við það sem einhver einn
maður kynni að hafa sagt um þá,
heldur er hún bygð á því sem
fjöldamargir rithöfundar hafa um
þá sagt á ýmsum tímum. Og
ritgeröir ^f þessu tagi les eg iðu-
lega, því mér hefir æfinlega þótt
mikil ánægja í aö lesa alt sem við-
kemur sögu og söguhetjum Banda-
ríkjanna.
Niðurstaðan sein eg hefi komist
að er þá sú, að Parker dómari
standi næstur því að fá tilnefn-
inguna, þá Richard Olney, þá
Grover Cleveland. Að öllum
þessum sleptum er Gorman ef til
vill líklegastur og má þó varla
heita, að nokkurar líkur séu til aö
hann nái að verða í kjöri. Hinir
allir hafa þó enn minni tækifæri,
aö því er séö verður.
En svo er hreint ekki víst, að
nokkur af þessum mönifum verði
forsetaefni, eftir alt saman. Þaö
getur meir en veriö, að einhver,
sem enn ekki er farið að minnast
á, veröi kjörinn að sækja um
þetta hávirðulega embætti. Bry-
an var kjörinn til sóknar á flokks-
þingi demókrata, 1896, en á hann
sem forsetaefni hafði ekki verið
minst áöur. Að eitthvað svipað
komi fram nú er alls ekki ómögu-
legt. Þó eru óneitanlega miklu
meiri líkur til, að valið lendi á.
einhverjum af þessum marg-urn-
töluðu mönnum. Það er búiðað
leita svo grandgæfilega aö forseta-
efnum, aö menn ættu aö vera
búnir aö finna alt sem nokkur til-
tök gæti verið að nota.
Demókratar þurfa ekki að vera
f neinum vandræðum. Velji þeir
einhvern þeirra manna, sem mest
fylgi hafa og bezt njóta hylli al-
þýöu, þá geta þeir haft full-álit-
legan mann í boöi. Hvort þeim
tekst að ná forsetatigninni á vald
sitt ætla eg engum getum aö leiða
að í þetta sinn.
Læt eg svo úttalað um mál
þetta.
íslands fréttir.
NÝTT TÍMARIT.
er Freyr nefnist, eru þeir teknir ad
gefa út Einar Helgason. garðyrkju-
maður, Guðjön Guðmundsson. búfræð-
is kandidat, og Magnús Einarsson
dýralæknir. l'að á að ræða landbún-
að, þjóðhagsfræði og verzlun, kemur
út ein ðrk á mánuði og kostar um úrið
2 kr.
Reykjavík, 19. Jan. 1904.
Dáin er 11. þ. m á heimili sínu á
Eyrarbakka, eftir langa og þunga
sjúkdómslegu, Ástríður Guðmunds-
dóttir, kona Guðmundar bóksala Guð-
mundssonar, nálægt sextugu.
Kirkja FÁUK
í Goðdölum í Skagafirði mánudaginn
miili jóla Og nýárs 28. f. m. Prestur
var ekki heima og enginn karlmaður,
nema húsmaður einn, sem þá var við
beitarhús. Aftur voru þar gestkom-
andi 3 mæðgur, og kiæddust báðar
dæturnar karlmaunabúningi og fóru
út tn að bjarga fatnaði, orgeli, bókum
og messuklæðum, sem alt var í kirkj-
unni; og tókst þeim slysalaust að ná
öilu að undanskildu öðru altarisklæð-
inu, er fanst daginn eftir úti á túni. —
Kirkjan fauk út á tún og mölbrotnaði,
og var daginn eftir rifið sundur það
lítið, er saman hékk. Þá fauk þar og
þak af fjósi. En ekki ergetið um aðra
skaða.
KONUNGLEGA STAÐFESTINGU
til að vera prestur Fríkirkjusafnaðnr-
ins í Reykjavík hefir séi a Ólafur Ólafs-
son (ritstj. Fjallkonunar)hlotiðl8. f.m,
Reykjavík, 26. Jan. 1904.
JÓN Þorkelsson,
fyrv. rektor lærða skólans, riddari af
Dannebrog og daunebrogsmaður, and-
aðist að kveldi dags liinn 21. þ. m.
Hanu var fæddur 5. Nóv. 1822 á Söl-
heimum i Sæmundarhlíð í Skagaíirdi.
Lærði undir skóla hjá Sveini prófasti
r
KOSTABOÐ LÖGBERGS.
Kaupendur Lögbergs, sein borga fyrir yfirstandandi ár-
gang blaðsins íyrir lok þessa mánaðar, fá í kaupbætir hverjar
tvær, sem þeir óska sér af neðangreindum sögubókum Lögb.:
Sáðmennirnir....................554 bls.—50C. virði
Phroso..........................495 bls.—40C. virði
í leiðslu.......................317 bls.—35C. virði
Hvíta hersveitin................615 bls.—50C. virði
Leikinn glæpamaður..............364 bls,—-40C. virði
Höfuíiglæpurinn.................424 bls. — 45C. virði
Páll sjóræn. og Gjaldkerinn .... 307 bls.—40C. virði
Hefndin ........................173 bls.’-—40C. virði
Ránið...........................183 bls.—35C. virði
Nýir kaupendur, sem senda oss borgun fyrir einn árgang,
fá í kaupbætir ,,Ritverk Gests Pálssonar“ (að eins fá eintök
eftir), eða tvær af ofangreindurn sögum.
The Lögberg Printing & Publishing Co.,
P. O. Box 1 36. Cor. Wllllam Ave. A Nena St„ WINNIPEG, Man.