Lögberg - 08.12.1904, Blaðsíða 4

4
LOGBERG, FÍMTUDAGINN' *. DESEMBEK 1904

jeiQ
'•cor, William Ave.[&!N'ena St.
®innipcij, iHan.
M. PAULSOX, Kclitor,
. BLONDAL, Bus.Manager,
UTANÁSKRIFT :
The LÖGBERG PKINTING & PUBLCo
P.O. Box 130., Winnipeg, Man.
Japan og stríðið.
Katsura forsætisráögjafa míka-
■dóans í Japan fórust l»nnig orð
»111 stríðiö og pólitíska ástandið i
landinu rétt áður en þingið átti að
lcoma saman: „Aðalmarkmið vort
cr að trvggja framtiðar frið i Aust-
urlöndum og vernda sjálfstæði og
tilveru keisaradæmis vors, og til
þess að konta því til leiðar getum
vér ekki lagt of mikið i sölurnar.
lákki einasta brutu Rússar
inga i Mancliúríu heldur kórónuðu
þeir yfirgang sinn nteð því að senda
her inn á Kóreu-skagann.
Vér reyndum á alla vegu að hafa
frið, en vorum neyddir út í striðið.
Allan tímann meðan á samninga
tilraunum stoð sýndu Rússar stór-
mensku og hroka langt fram yfir
það sem á þeim sat eins og síðar
kom í ljós eftir að stríðið hófst.
A.ussneska stjoriiin var of auðtrúa,
lét menn sína telja sér trú um að
Japansmenn gripi aldrei til vopna,
og sýndi þess vegna keisaradæmi
voru óvirðingu. Að miklu leyti
voru Rússar því óviðbúnir þegar
striðið byrjaði, og loksins, eftir að
þeir liöfðu fasið hverja hrakförina
cftir aðra á s)ó og latidi, fóru þeir
að hafa verulegan viðbúnað. Hjá
oss var öðru máli að gegna. Vér
vissum hvers með þurfti og bjugg-
um oss vel undir.
Rússar hljóta að vita, að stríði
þessu lýkur ekki með fáeinúni or-
ustum. Undir úrslitum stríðs
þessa er. alt komið fyrir oss — líf
mælalaust. I>etta góða og ánægju-
lega ástand er þjóðareinkenni Jap-
ansmanna að þakka. I>egar ríkið
er í vanda statt, þá taka vinir og ó-
vinir höndum saman og hjálpast að
þvi eins og einn maður að láta ríkið
koma sínu fram. Hjá oss eru eng-
ir stríðsflokkar og friðarflokkar
eins og hjá Rússum. Japansmenn
eru einhuga um það að vinna sigur
og að leggja alt i sölurnar fvrir
það.
t>egar stríðið byrjaði stóð þann
ig á, að fjárhagshorfurnar voru
hinar beztu, enda sýnir þjóðin þess
ljós nierki, 4ð viö hinn mikla stríðs-
kostnað hefir ekki innbyrðís fjár-
hag liennar verið hnekt. Bankarn-
ir hafa auk heldur fært ut kviamar
siðan stríðið byrjaði.
Eg játa það, að ástandið og hort'-
urnar er betra en við var búist eða
stjórnin gerði sér vonir um. I>að
er því aðallega að þakka, að þjóðin
tekur striðinu með stillingu og læt
satnn- uJ. það trufla sig við stort
hennar og iðnað. Framleiðsla og
iðnaður hefir liannig ekki liðið við
stríðið.
Uppskeran á árinu er $50,000
000 meira virði en undanfarin ár
að meöaltali. Útlend viðskifti eru
talsvert meiri en árið I9^3> °S
búist við, að þau muni nema na-
lægt $350,000,000. Nauðsynjar
manna hafa að visu fremur hækkað
i verði, en efnahagur þjóðarinnar
hefir öldungis ekki farið versnandi.
Ef til vill ketnur þetta flatt upp á
övini vora, og er það ekki að undra,
þvi vér bjuggumst ekki sjálfir við
því. ' "
Vér leggjum meira á oss en áður,
vinnum kappsamlega, lifum spar-
. amlega og höldutn striðinu áfratn
hiklaust og einbeittir.*'
Af þessu hér að ofan gcta menn
séð, að Japansmenn eru ekki lík-
legir til að gefast upp þó Rússar
fjölgi liði í Manchúríu og sendi
Eystrasalts-flota sinn austttr.
Forseti Bandaríkjanna hefir nú
boðið stórveldunum til fundar i
Uppreistin í S.-Afríku,
eða dauði, og það held eg hvert
■cinasta mannsbarn, af þeinvríjöru-1 Hague til þess að halda áfram mál-
tiu og fimm miljónúm sem Japaníjntt unt alheimsfrið.og gerðu niarg-
þyggja, skilji og viðurkenni. Þess jr sér vonir ,iin, að þar tnttndi strið-
vegna erum vér líka á það sáttir að jð milli Rtissa ug Japansmanna
leggja í sölurnar síðasta mann vorn kotna til umræðu og, meira að
og síðasta pening áður en upp verð- segja, verða í vissum skilningi að
ur gefist. í>að hefir gefið Rússum aðaltnáli. En nú hafa Rússar
von um sigur, hvað seint hefir í svarað því, að þó þeir í rauninni
gengið að vinna Port Arthur, og i i séu hugmyndinni hlvntir þá sjat
þeirri von að geta varið bæinn ogjþeir fyrir sitt leyti enga ástæðu til
höfnina hafa þeir nú sent allan 'að taka boðinu eða taka þátt í nein-
hingað austur; og I um
slíkttm fundarhöldum fvr en
heimaflotann
landveg er á ferðinni mikill her stríðinu við Japansmenn sé loldð.
Kúrópatkin tii hjálpar. Þetta svar Rússa verðttr ekki skil-
Pólitíska ástandið heima fyrir ið nema á einn veg: I>eir eru ein-
Itjá oss er í bezta lagi. Saga þings j ráðwir i því að taka engri miðlun,
vors að undanfömu hefir í stuttu heldttr halda stríðinu áfram, hvað
máli verið þannig. að það hefir í j sem kostar og hvað lengi sem verða
fjármálum sett sig upp á móti I vill, þangað til þeittt tekst að sigra
stjórninni. Eftir að eg var gerðurj Japansmenn. I>að eru því allar
að stjórnarformanni ltafa báðir horfur á þvi, að stríð þetta haldi a-
þingflokkarnir verið mér sérlega! fram enn þa svo árum skifti, enda
.'tndvígir í þeim málum, og þrátt við því búist. Rússar ltafa bæði
fyrir allar umbætur, sem gerðar ntannafla og efni til þess að halda
hafa verið samkvæmt kröfum: áfrarn í það óendanlega, og með
þingsins, þá hefir ekki tekist að sínunt frábæra dugnaði, uthaldi og
gera það ánægt. I>ví þótt við biðja sámheldni verða japansmenn þeim
um of miklar fjárveitingar og neit-! seinunnir.
í
Japansntenn.
að að santþykkja fjárlögin.
í>ótt Japansmcnn ekki hafi form
I>ví var spáð, að til vandræða 1 lega látið það boð út ganga, þá er
mundi drága milli þings og stjörn- vitanlegt, að þeir taka sáttum hve-
ar þegar hinn inikli stríðskostnað- nær sem er upp á það, að Manchúr-
ur kæini ti! sögunnar. En eftir að j ja Verði framvegis óaðskiljanlegur
stríðið hófst þá hvarf allur ágrein- hluíi kínverska keisaradæmisins og
fngurinn. Fuiltrúaþingið, sem á- Kórea óháð ríki, þar sem japans-
lcit $125,000,000 útgjöld óhæfiiega; menn hafi óhindracT*initflutnings og
há og neitaði að samþykkja þau,
samþykti orðalaust og athuga-
scmdalaust fjárlög, þar sem beðið
var um $288,000,000.
A þingi þessu verður stjórnin að þa,y hljóta þeir að gera
loggja fyrir þingið útgjalda-áætlun; betri vitund.
ttpp á$388.000,000, og alt útlit er j
fyrir, að hún verði samþykt mót-'
viðskiftaleyfi. Rússar halda því að
: vtsu fram, að Japansmenn hafi hug
á að leggja undir sig vissan hluta
af Manchúriu og Port Arthur, en
á móti
þessum mánuði verður ríkis-
þingið þýzka beðið að veita tuttugu
miljón dollara til að bera kostnað-
inn við stríðið gegn hinum inn-
íæddu í Suðvestur-Afriku. Til
þess að fylla skarð þeirra, sem fall
ið hafa, er nú verið að senda á ný
þangað suður 2.000 menn og 1,000
hesta. Til þessa dags er sagt að
stríð þetta muni hafa kostað I>joð-
\erja tuttugu og fimm miljónir
oollara, og svo langt er frá, að
þeir séu búnir að vinna bug á upp-
reistinni, að hún breiðist stöðngt út
meira og meira og verður óálit-
legri, og þeir, sem Þjóðverjum
hafa. fylgt, eru óðum að snúast
gegn þeim. Landstjórinn hafði
komið sér vel við vissa flokka og
getað lialdið þeim í skefjum; en
svö kom nýr landstjóri og þá sner-
ust flokkarnir á móti Þjóðverjum.
Maður er nefndur Hendrik Wit-
boi; hann gekst fyrir Hotteutotta-
upprest árið 1893—4, en hefir siðan
verið í þjónustu þýzku stjórnar-
itinar. Nú er hann að koma á stað
uppreist á ineðal Hottentottanna i
suðurhluta landsins og er álitið, að
er þeir verði hættulegri og erfiðari
viðfangs heldur en Hereróarnir að
norðan. Witboi þessi er langtum
betur mentaður en alment gerist
þar. ‘ Ilann kann þýzku vel og var
eitt sinn skólakennari í þorpskóla.
Hann hjálpaði Þjóðverjum á her-
ferðum þeirra gegn Khavas-Hott-
entottunum árin 1897—8, ,og hefir
tíl þessa tima verið hernjósnari í
liði Þjóðverja gegn Hereróunum
ogfyrir dugnað sinn við það starf
öðlast heiðurspening frá keisaran-
um. Hann er því Þjóðverjum og
liernáði þeirra eðlilega handgeng-
inn og gagnkunnugur, og lítur ekki
út fyrir að honum standi sérlega
mikill ótti af þeim, því að nú hefir
hann breytt ttm og gengið í lið nteð
óvinunum. Áhangendtir hans laum-
ðust á burt smátt og smátt og tóku
með sér vopn og skotfæri, og þegar
búið var að koma öllu í kring og
búa vatidlega undir uppreistina, þá
fór hann lika, gerðist leiðtogi upþ-
reistarmanna og sagði Þjóðverjum
stríð á hendur.
Þegar Herr von Burgsdorff.hér-
aðshöfðinginn í Keetmanhoop, fékk | Þa HPP
fréttir af þessu, þá reið hann aleinn
og óvopnaðttr til herbúða Witbois
til að reyna að fá hann ofan af ó-
liæfu þessari, en Burgsdurff var
haldið þar sem gisla, og frézt hefir,.
að hann hafi nú verið líflátinn.
Bastarðarnir fflokkttr kynblend-
inga) eru eiginlega hinir einu inn-
fæddu sem Þjóðverjum fylgja, því
að búist er við,að allir flokkar Hott-
entottanna rísi upp þegar minst
vari
Það gegnir fttrðu, hvað lítið er
um mál þetta rætt í blöðunum.
Menn hafa hugann svo við stríðið
1 Austurlöndum, að ástandsins í
Suðvestur-Afríku gætir ekki. Yæri
það ekki svo, þá hefðu menn
veitt því eftirtekt. að horfurnar í
Afriku eru langt frá því að vera á-
litlegar. Ekki einasta horfir til
vandræða í Suðvestur-Afríku í ný-
lendum Þjóðverja, heldur óttast
Norðurálfublöðin, að uppreistin
þar leiði til þess, að svertingjarnir
í ollttm suðurhluta /tíríku geri upp-
reist gegn afskiftum og yfirráðum
hyítra manna þar. Þau halda því
fram, að jafnvel við Breta verði
vart óánægju á meðal svertingja,
einktim siðan Búastríðinu var lokið.
hæru Þjóðverjar halloka í Sttð-
vestur-Afríku þá mundi svertingj-
unum hvervetna aukast kjarkur og
uppreistarandinn verða o1’r.n á bæði
nýlendum Breta og JMrtúgals-
álitlegra em það sé nú orðið. Ekki [ Hvemer, sem svertíngi er þannig: af stjórnleysis, „þvi ekki mun,“ segir
emasta hefir algerlega misltepnastjHfi tekimi í Suðursikjumun -- ,-g liann, „látið staðair nema við það,
1 norðurhlutanum, heldur hefir upp-; sUmdum C,nnl§ * ->** að taka menn af bfi sokum btar-
reistin breiðst út pangað til nú að]~er Þa™ag að orði komist um það) hattarms emgongu. • Aðrir verða
hún nær vfir alt landið. Þvi eró blöðunum, að það ha£* verið fyrir Itiiátnir sökum trúarbragðanna,
að í orustum gegn | „vanalegar sakir". Með því er átt stjómmálaskoðananna eða atvinnu-
jvið nauðgtmar tilraunir.. En þetta greinanna, sem þeir leggja fyrir
j er ekki réttlátt eða sönre ákæra á sig.“ — Og það er ekki laust við
svarta kynþáttinn. Síðan árið 1885 að farið sé að bera á þ.ví, að þessi
hafa aðeins fitnm hundruð sextíu spádómur biskupsins sé líklegur til
og fjórir svertingjar verið teknir þess að rætast.
af lífi fyrir þær sakir, en eitt þús- Bjjurtari hliðin á þessu máli er
und níutiu og níu fyrir morðt það, að eftir því sem árin líða, fer
Yfir átta hundruð manna hafa þó tala þeirra fækkandi, sent af lífi
verið teknir af fyrir ýmsar sakir, eru teknir án dóms og laga, eins og
og skal hér getið um helztu sakar- framanritaðar tölur bera með sér.
efnin: 1 Árið 1892 er talan tvö luindruð
- Fyrir íkveikingui voru eitt huadr- Þ’ játíu og sex, en tiu árum síðar,
að Óg sex líflátnir, þrjú hundruð árið ekki nema niutíu og sex.
tuttugu og sex fyrirþjófnað og rán, Aldarhátturinn vtrðist óneitanlega
níutíu og fjórir fyrir þjóðkynja-
hatur og eitt hundrað þrjátíu og
j íjórir ókunnir menn fyrir ókunnar
Fimtíu og þrir svertingjar
voru líflátnir fyrir illinda-árásir,
haldið fram,
Hereróunum hafi fallið allir herfor
ingjar Þjóðverja. sem uokkuð
l>ektu til landsins og orustustöðv-
anna. Nýir heríoringjar verði að
vera upp á leiðsögn svertingja
komnir, sem í mesta lagi sé valt og
varasamt að treysta. Uppreistar-
menn eru sagðir svo vel búnir að
vopnuni, að furðu gegni, og nú er
gert ráð fyrir það hljóti að kosta
Þjóðverja nálægt $75,000,000 að
bæla uppreistina niður. Óneitan-
lcga væri það Þjóðverjum bezt að
yfirgefa 'land þetta algerlega og
láta svertingjana eiga sig: því
halda allir fram. En þjóðardramb-
ið leyfir það ekki. Hvað mörg
mannslíf og hvað mikið fé sem það
kostar, og þó ekki sé neitt verulegt
á því að græða, þá verða Þjóðverj
ar heiðurs sins vegna að bæla eða j
drepa niður svertingjana. Að því j
levti er Þjóðverjum líkt farið eins j
og Rússum í viðureign þeirra við atJán fyrir *Háðganir gegn hyítum
jmönnum og sextán fyrir heitingar
I —sakarefni, sem tæplega rnundu
stefna i þá áttina að reyna að af-
nema þennan ljóta og skaðvæníega
ósið, enda sér þess glögg merki í
þeim ríkjunum, þar sem ástandið í
þessu efni var einna lakast fyrmeir.
Nú er það augljóst, að i Suður-
ríkjunum er mikið starfað að þvi
að aínema þenna háskalega ósið.
liafa verið til greina tekin ef hvítur úöghlýðnir menn, sem ant er um
Aftökur, án dóms Og laga maður hefði átt ; hlut Seytján sónta silln °s Þjóðfélagsins, sem
j voru teknir af lífi emungis vegna
þess, að nágrannarnir höfðu ýmu-
alþýða manna í i gust á þeim og tíu, sem of seint
í Bandaríkjunum.
Aldrei liefir
Bandaríkjunum gefið jafnmikinn kbmu sannanir fyrir að hefðu ver
gaum og nú að þeirri misbeitingu ið algerlega saklausir af öllum á
réttarvaldsins, sem þar á sér stað, kærum.
i lifláti manna án dóms og laga
flynching). Aldrei hefir það mál
efni verið ítarlegar tekið til um
ræðu og álita þar en einmitt nfí á
tímnm.
þeir eru í, reyna af öllum mætti að
afnema þcssi ólöglegu morð, og út-
rýma þeim hugsunarhætti að þau
liafi við nokkurt réttar-yfirskin að
styðjast t rikjum sem eiga sér lög.
landsrétt og dómstóla, þar sent
hægt er að láta hegna öllum af-
A þeim tímum, er þessar aftök- brotamöwnum á þann hátt> er tiðk.
án dóms °& la&a f-vrst hóíllst' ast hjá siðuðum þjóðum. í þess-
jvar þeim ekki beitt til að hegna um rikjunl) þar sem aftökur án
;með fyrir neitt nema morð og dóms og laga fyr . timum vom
, .. jdJarftæki til kvenna. Hegning fyr- dagkg yenja Qg þóttu aðeins sjálf.
Það virðist heldur ekki vanþorf ,r 0n onnur afbrot var þá aðeins sagður hlutur, er nú sú meðvitund
a því að athygli þjóðarinnar sé framkvæmd eftir undangegntim farin að ryðja sér til rúms hjá al-
leidd að því, hvernig ástandið er í reglttleguin dónti fyrir dómstólun- menningi, að slikt sé i raun og veru
þessum efnum, svo hún geti fengið um. Hvað mjög það síðan hefir ekkert annað en morð, hryllileg Cg
farið t vöxt að taka menn af án ^imildarlat.s vanbrúkun á logum
niðurstöðu um hverjar orsakir liggi dóms og laga, fyur alls konar og þ^ó^nm’nú^orðið0 * ** 1°ð"1
>•'* að þetta er þannig lagað, og á|stundum engar eða aðeins ímynd-( JAlls staða,.( þar sem dugleg yfir-
aðar sakir, hera dæmin nú ljósast- völd eru, fer aftökum þessum mjög
an vott ttm. Svartir menn og hvít- fækkandi, og í þeirra stað kemur
ástæðu til að komast að einhverri [
nii
til
hvaða hátt verði fljótast og heilla-
vænlegast bætt úr missmíðunuin.
Síðan árið 1885 hafa tvö þúsund, j ir eru nu líflátnir á þennan hátt
átta hundruð sjötíu og fimnt rnanns: fyrir afbrot, sem ekkert eiga skylt
fyrir afbrotin lögákveðin hegning.
staðfast af lögskipuðnm dómurum.
verið teknir af lífi í Bandaríkjun- j við þj,,, sakarefni er slík hegning
unt á þennan hátt,—í Suðurríkjun- lá aður við.
um tvö þúsund fj.ögur hundruð
níutíu og níu og í Norðurríkjunum
þrjú hundruð sjötíu og sex. Á
þessu timabili hafa flestir vertð
teknir af árið 1892. Talan
Candler biskup í Georgia hefir
nýlega látið það álit sitt í ljósi, að
„aftékur án dóms og laga eigi rót
James G. Harvey.
bæjarfulltrúi í 4. deild hofir Ieyft
oss að bera sig fyrir því, að verði
hann endurkosinn þá sé það ein-
kemst j sina í þjóðkynjahatrinu, en séu
i tvö hundruð þrjátíu og’ekki nein sérstök hegning lögð við dreginn asetnmgur sinn að fara
1 . t 1 , « iram a það við bæiarstjornma að
teeundum glæpaverka. . f . \ . J .
Ietta af þeim sem eignir eiga með
sex. Lægst er talan árið 1902, ]
Afmælishatíd
TJALDBÚÐARINNAR
--Verður haldin í Tjaldbúðinni-
Miðvikudaginn 14. Desember, kl. 8 e. m.
manna. Þetta segja blöðin að ekki
fari fram hjá Bretum og því liælist
þeir nú ekki yfir óförunt Þjóðverja
þrátt fyrir alt og alt.
Blöð Þjóðverja sjálfra kannast
við, að ástandið í Suðvestur-Afríku
geti naumast verið öllu verra og ó-1 lætanlegar, sumar afkáralegar.
vissum
eða aðeins níutíu og sex. Af Norð- j Óttast biskupinn, að svo muni fara, fram j^qss ave. vesian Nena stræt-
urríkjunum er tala hinna liflátnu , ncma tekið sé í taumana í tima. að is þeirri ósanngjömu byrði að
manna liæst i Indiana og Kansas,1 þetta geti leitt 'til hins argasta borga fyrir asíaltið sem tagt var til
þrjátíu og átta manns í hvoru rik-
inu fyrir sig. Lægst er talan þar í
Nevv Jersey, Connectictit' og Dela-
vvare, einn maðtir í hverju ríkinu.
í Suðurríkjunum er Mississippi
ríkið efst á blaði. Tvö hundruð
níutiu og átta manns hafa þar verið
teknir af á tímabilmu. Þar er tal-
an lægst í Nevv Mexico,— aðeins
fimtán manns.
1 ríkjunum Massachusetts, Nevv
Hampshire, Rhode Island, Ver-
mont og Utah hefir ekkert siíkt líf-
lát átt sér stað á þessu tímabili. j
Þetta er hið mesta hrós fyrir ríki i
þau, en hver er ástæðan fyrir því, j
aö þau hafa komist hjá slíkum líf-1
látum? Mun hún vera í því ío.gui,
að í þessuin ríkjuin sé horin meiri j
virðing fyrir lögum og rétti en í j
liinum ríkjunum? Eða mun ástæð-j
an vera sú, að tiltölulega fátt er af
svertingjum í ríkjum þessum?
Hverjar eru orsakirnar til þess-
ara lífláta?
Að ekki séu mjög vandfundnar
ástæður til þess að lífláta menn á
þennan hátt má marka af því, að
það eru sjötiu og þrjár tegundir
saka, af ýmsu tagi, sem á þessa
menn hafa verið bornar. Margar
þeirra voru stórfeldar, flestar órétt-
1.
2.
3-
4-
4.
6.
7-
8.
9-
10.
11.
12.
.13;
*4-
PROGRAM:
Forseti samkomunnar talar nokkar orö.
Sóló.........................Mr. Bruce Ego
AfmælisræðaTjaldbúöarinnar.. SéraF. J. Bergman
Cornet sóló.. . .Comrades. . . . Mr. Carl Anderson
Recitation .... Selected .... Miss Minnie Johnson
Piano duet...... Misses Halldórson og Oddson
Frumkveöiö kvæöi...........Mr. M. Markússon
Ræöa.................... Séra Jón Bjarnason
Sóló........................Mr. E. J. Lloyd
Recitation.....................Mr. McCaver
Piano sóló................Mr. Jónas Pálsson
Sóló ........................ Mr. Bruce Ego
Samsönguf.. .. Brúöarförin í Harðangri..
. . . .Söngflokkur Tjaldbúöarinnar
VEITINGAR
Inngangur aðeins 25 cts.