Lögberg - 23.07.1908, Side 1

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»;»:>i>»>»»»»»a^
TRYGT
IIEYRIÐ
LOGLEYFT
BÆNDUR

Talsvert margir bændur hafa^keypt hluti í Home Bank,
sem vér sögðum yður frá fyrir skemstu. Viljið þér ekl.i
leggja fé f GOTT OG ÓHULT FYRIRTÆKl. SEM GEF
UR STÓRA RENTU? Skrifið eftir upplýsingurn til vor.
um það.— Gleymið ekki að vér verzlum með korn í vagn-
hleðslum og að þér komist að betri kjörum hjá oss en
nokkrum öðrum. t Skrifið ehir upplýsingum til
The Grain Growers fírain C#mi*any, Ltd.
WINNIPEG. MAN.

»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»•»»»»»»»»»»1
D. C. Adams Coal Co.
KOL og VIÐUR
Vér seljum kol ogjvið í smákaupum frá
5 kolabyrgjum í bænum.
Skrifstofa: 1224. BANNATYNE AVE.
WINNIPEG.
21. AR.
II
Winnipeg, Man., Fimtudaginn, 23. Júlí 1908.
NR. 30
Stjórnmálafundurinn
i
Goodtemplarohúsinu.
Nefndin, sem kosin var á fundin-
um, er Islendingar héldu hér í bæ
7. þ. m., boöatSi til fundar í Good-
templaraíhúsinu á mánudaginn var,
20. þ. m.
Menn komu þar saman laust eft-
ir klukkan átta um kveldiS og hófst
þá fundurinn.
B. L- Baldwinson, ritstjóri, var
kosinn fundarstjóri, en J. A. John-
son skrifari.
FundargertS fundarins næsta á
undan var lesin upp og samfþykt.
A5 því búnu gertSi nefndin, sem
áður er minst, grein fyrir skoöun-
um sínum á sjálfstæSismáli íslend-
inga austan hafs.
Bar séra Jón Bjarnason fyrst upp
svo látandi tillögu fyrir fundinum
af hendi nefndarinnar:
"Þa5, sem um þessar mundir er
a5 gerast í stjórnmálabaráttu þjóC-
ar vorrar hinum megin viC hafiö,
hefir valdið þvi, aö vér höfum safn-
ast saman á frjálsan fund t Winni-
peg 20 Júli 1908, til Þess atS bera
oss saman um þau mál, og höfum
komist a8 svo látandi niburstöbu:
Vér finnum til þess, a8 nú eru
mikilvæg og há-alvarleg tímamót í
sögu ættlands vors, íslands, og
óskum þess af hjarta, a8 þjó8 vorri
auönist a8 rá5a svo fram úr vanda
málum þeim, sem nú liggja fyrir
henni, a5 henni mætti veríSa til sem
mestrar blessunar um alla ókomnT
tíö.
Vér treystum því, aö þeir íslend-
ingar, sem nú standa helzt fyrir
stjórnnlálunum þar, vilji landi og
lýö alt hiö bezta. En hins vegar
lýsum vér yfir þeirri sannfæring
vorri, aö samningstillögur milli-
landancfndarinnar séu óaögengileg
ar og aö þeim eigi þjóöin því aö
hafna. lsland á rétt á þvi, aS ráða
algerlega öllum sínum málum, og
þess á fyrir landsins hönd aS vera
krafist, aS baS sé aS fullu og öllu
leyst tír stjárnmálasambandi við
Danmörku og hinn danska konung
Vér þráum á undan öllu ööru, aö
ísland veröi sjálfstætt lýöveldi, og
vér berum þaö traust til hinnar
kæru þjóöer vorrar þar heima, aö
hún reynist því vaxin aö stjórna
sjálfri sér á þann hátt.”
Séra Jón mælti nokkur orö meö
tillögunni. Hann kvaö hana skyn-
samlega og gætilega gengiö fri
henni, og hún heföi þaö til síns a-
gætis, aö hún styddi engan einstak-
an flokk eöa mann. Hann kviö
nefnd þessari eigi hafa dulist þaö,
aö samningsuppkast millilandanefnd
arinnar væri óaögengilegt í alh
staöi. I ályktunum nefndarinnar
hér væri gengiö lengra, en bæöi
meiri og minni hluti millilanda-
nefndarinnar heföi gert. Nefndin
hér stæöi fyrir utan og ofan alte
pólitíska flokka, og hann fulltreysti
því aö meiri hluti ísl. þjóöarinnar
hór mundi aöihyllast þessar ályktan-
ir. Þær ættu aö nægja öllum Vest-
ur-íslendingum, mönnum, er heimr
et'u í frjálsasta landi heimsins. I
lok ræöu sinnar lýsti hann yfir því,
aö nefndin öll heföi veriö einhuga
um ályktanir þær, sem geröar heföu
| veriö, og vænti að fiundurinn féllist
I á þær.
| Séra Friðrik J. Bergmann studdi
tillöguna, og bjóst viö aö lítill á-
! greiningur yröi um hana. Hann
I vænti þess, að íslendingar hér vildu
8 þjóö þeirra austanhafs stigi spor-
j iö hreint út i sjáJfstæöisbaráttunni.
Þaö aö Vestur-lsl. væru aö láta
skoðanir sinar í ljósi um sjálfstæö-
j ismál íslendinga austanhafs, lcvaö
'hann bygt á þvi, aö vér heföium þaö
, traust á íslendingum lieima, aö þeir
neyttu fullkomJega sjálfstæðisréttar
sins. Aö þjóöin ætti enn sjálfstæð-
isréttinn og aö staöa íslands í Dan-
merkurríki væri ranglát, sýndi t. d.
skipun millilandanefndarinnar, og
kvaöst hann þrá þaö, aö ísland
ýröi fullveSja, og ef sú von nú rætt-
ist, kvaöst hann (þess fullvís, aö upp
rynni glæsileg öld í sögu íslenzku
þjóðarinnar, líkt og gullöldin til
I forna.
All-langar umræöur uröu siðan
I um þessa tillögu nefndarinnar.
j Móti henni töluöu Signiröur Vil-
j hjálmsson skósmiöur og Sigfús
f Benedictson. Honum þótti tillagan
1 ógætileg. Þótti sem skilnaður væri
! ekki í boði. Kvaö Island aldrei
hafa verið lýöveldi, og væri ekki
j æskilegt aö þaö yröi þaö, því aö
þingbundin konungsstjórn hefði
betur reynst en lýöveldisstjóm. Aö
lokum bar hann upp svolátandi til-
1 lögiu, studda af Sigurði Vilhjálms-
I syni: “Vér Vestur-íslendingar
! sendum yöur árnaöarósk vora i til-
i efni af sjálfstæöisviöurkenningu
Jieirri, er þér hafiö öölast í samn-
ingstilraunum yöar viö Dani.”
Séra Jóhann Sólmundsson svar-
aöi ræöu Sigfúsar og mælti fastlega
meö tillögu nefndarinnar. Ha nn
kvaöst ekki vilja aö íslendingar
vænu: lengur í neinu “kruJli” viö
j Dani. Hann vildi aö hafnaö væri
uppkastinu og stefnt að algerum
; skilnaði.
!
Þá tóku margir til máls, og allir
meö tiJlögu nefndarinnar nema séra
Rögnvaldur Pétursson. Hann var
heldur á móti tillögunni, og þótti
sem Vestur-íslendingar ættu ekki
aö hafa nein afskifti af sjálfstæöis-
máli landa sinna austan hafs. Hann
vildi helzt aö öll Noröurlönd, aö ís-
landi meötöldu, gengju í samband,
en þótti ilt aö þau væru slitin sund-
ur eins og loöbandsspotti.
Skafti Brynjólfsson svaraöi ræöu
hans og hélt því fram aö viö hér
vestra hefðum siöferöislegan rétt
til aö lýsa yfir áliti okkar á sjálf-
stæöisbaráttu Austur-íslendinga.
Hann óttaðist Jiættu af innflutngi
Dana, Islendingum og ísl. þjóö-
inni til meins og niöurdreps, ef
uppkast millilandanefndarinnar
væri samþykt, enda uppkastiö
mestalt Dönura í vil.
Enn var tillagan rædd um hríö,
en loks gengiö til atkvæöa um hana
og var hún samjþykt meö öllum at-
kvæöum gegn þremur.
Þá var gengið til atkvæöa um til-
lögu Sigfúsar Benedictsonar og var
hún feld meö öllum atkvæöum gegn
einu fstuöningsmannsj. >
Þá bar Skafti Brynjólfsson fram
þá tillögu frá nefndinni hér, að svo
hljóðandi símskeyti væri sent til
Blaðamannafélagsins frá fundin-
um;
“íslendingar á allsherjarfundi í ^
Winnipeg 20. Júli 1908, vilja a,ö ís- j
land veröi og sjálfstætt ríki, segi sig
úr sambandi viö Dani og gerist
lýðveldi.”
W. H. Paulson studdi þessa til-
lögu meö prýöissnjallri ræöu.
Eftir nokkrar frekari umræöur
var sú tillaga samiþykt í einu
hljóöi. t
Séra Jóhann Sólmundsson bar að
lokum upp þá tillögu nefndarinnar,
“aö fundur þessi hér í Winnipeg
hvetji íslendinga víösvegar í Ame-
rí'ku til aö láta í ljósi álit sitt á
Þessu máli.” J. J. Bíldfell studdi
þá tillögu meö stuttri ræöu. Var
tillaga sú samþykt í einu hljóði.
Aö því búnu sagöi fundarstjóri
fundi slitiö. Var þá lokið öllum
þeim málum, er fyrir fundi láu.
Húsfyllir var.
heitir Swift og á aö vera tundur- j
bátaspillir. Þaö hefir olíu aö elds-
neyti og getur haft meðferöis 100 1
tonn af henni. Skipiö hefir verið
reynt, en eigi látið uppskátt hve
hratt þaö geti farið, en fullvíst
þykir að þaö komist 38 sjómílur á
klukkustund eöa jafnvel ofurlítiö
meira.
Peary heimskautafari * lagöi á
staö á skipi sínu Roosevelt frá
Sidney, N. S., í nýjan leiöangur til
noröurheimskautsins 17. þ.m.
Osman Pasha, lietjan frá Plevna
og )rfirforingi tyrkneska hersins við
Monastir, var veginn viö hermanna
búðirnar í Monastir á laugardag-
inn var. LiSsforingi einn réö hon-
um bana.
í sambandi viö kynnisför Falll j
eres for.seta Frakka um Norður
loii , enu; þessi eftirtektarveröu orð
hofð eftir merkum stjórnmála-
manni í Noregi: “Enginn minsti
vafi er á því, aö Norðmenn munu
afnema konungsveldiö eftir dauða
Hákonar konungs, eöa jafnvel fyr.
Mun heimsókn Fallieres forseta til
vor veröa lýðveldissinuum til
hinnar mestu aöstoöar. Hvort sem
Fallieres forseti veit þaö eöa ekki”
segir Norömaöur þessi, “mun han 1
veröa til eflingar þeim flokki ei
óskar að losast viö Hákon konung
nú þegar, og aö kosinn veröi for-
seti. Sumir eru jafnvel fúsir á að
kjósa Hákon konung fyrir for-
seta.”
Fylkiskosningarnar í
Saskatchewan.
Fylkisþingiö í Saskatchewan-
fylki var leyst upp 26. þ. m. og
efnt til nýrra kosninga. Útnefn-
jngardagur hefir verið ákveöinn 7.
Ágúst. og kosningardagurinn viku
síöar 14. s. m.
Ástæöan til þess aö þingiö var
leyst upp er talin sú, aö koma nýjm
kjördæmaski ftingunni á sem fyrst,
en eftir henni veröur þingmönn-
untim fjölgaö nær því um helm-
ing. Nú em þeir 25, en eiga aö
veröa 41. Búist er viö aö þingið
komi saman í haúst, og til þess aö
nýju kjördæmin sem mynda á geti
sent fiuJltrúa sína á þing, veröa
kosningar aö fara fram nú þegar, í
og hefir þótt haganlegast að hafa
þær áöur uppskera byrjar.
Svo er til ætlast, aö Þegar þing-
iö kemur saman í haust þá veröi
ný sveitafélaga lög samin, og þyk- j
ir þá áríöandi aö fulltrúar úr öll-,
um hlutum fylkisins geti meö j
meiri jöfnuöi en áöur gengið aö
samningi þessara Þýöingarmiklu
laga og greitt atkvæöi um þau.
Menn telja vist, að Scotts-stjórnin
veröi endurkosin með miklum
meiri hluta, enda á hún þaö vitan-
lega skiliö fyrir hyggilegar aö-
gerðir sínar og dugnaö frá því aö
hún kom til valda alt til þessa
tima.
Sagt er aö starfsmálamenn og
verlcsmiðjueigendur í Japan ætli aö
bjóöa hundraö amerískum starfs-
mála- og iðnaðarmönnum austur il
Japan í Oktobermánuði í haust.
Heimboöiö eiga aÖ annast stjórn-
mála fulltrúarnir japönsku í Wash-
ington. Það ætla menn aö heimboð
þetta veröi fremur til aö auka vin-
fengi milli þjóöa þessara heldur en !
hitt.
Nú er veriö aö bjóöa upp verkið
á þeim 575 mílum á Grand Trunk
brautinni í Ontario og Quebec, sem i
er eini parturinn af allri brautinni
frá Winnipeg til Moncton, sem
ekki hefir veriö falinn verkfræö-
ingum til lagningar. Tilboðumim
veröur veitt móttaka til 20. næsta
mánaöar, og álcveöiö aö brautinni
skuli vera lokiö 31. Desember 1910.
Ur bænum.
Fréttir.
Fregnir frá Lundúnum berast
um þaö, aö prinzinn af Wales, sem
væntanlegur er hingaö til Canada,
muni hafa meöferörs boöskap frá
Bretakonungi, þar sem lýst sé yfir
ánægju’ út af aögeröum Sir Wilfrid
Lauriers í þjónustu alríkisins og
honum tioöin lávaröstign aö nýju.
Prinzinn af Wales lagöi á staö
frá Englandi á miövikudaginn i
fyrri vilcu vestur til Quetæc til aö
vera viö Þrjú hundruð ára hátíöa-
haldiö, sem hefst Þar í þessari
viku. Þetta er í annaö sinn sem
prinzinn kemur hingaö til Canada.
Á spítala einum í New York hefir
-emskonar súrefni mjög mikið veriö
brúkaö viö lækningar á lífhimnu-
bólgu. Sú aðferð hefir reynst svo
vel, að taliö er líklegt aö nú sé
meðal fimdiö, sem lækni aö fúlki'
þennan mjög hættulega sjúkdóm,
sem hingaö til hefir banaö 95 prct.
af þeini sem hafa fengiö 'hann.
Dr.McKay, sem er aöstoöarlækn-
ir viö hermannaspítalann í Wash-
ington, hefir komist aö raun uin, aö
rottur flytji meö sér lioldsveikis-
gerja. Tilraunir hafa því verið
geröar í San Francisco til aö út-
rýma rottum. Veikin er jafnskæö
tempruöu beltunum eins og í heit-
ara loftslagi, svo hættan fyrir út-
breiðslu veikinnar er sú sama um
óll Bandaríkin.
Elis Thorwaldson kaupmaður
aö Mountain, N. D., ætlar ásamt
fleinum velmetnum mönnum þar
syöra, aö koma á fót banka á
Mountain. Taliö aö bráölega
veröi byrjaö aö reisa bankahúsiö.
Á sýningunni hér, sem nú er ný-
afstaöin, voru sýndir munir, sern j
lærisveinar barnaskólanna hafa
búiö til á smíöaskólanum í vetur.
fólkinu, sem á sýninguna kom, j
Þótti sýnilega gaman aö skoöa
smíðisgripi þessa. Blööin hafa og
Dríð lofsamlegwm oröum um
drcngina, sem þá hafa gert. En j
því segjum vér frá þvi hér, aö j
þrír íslenzkir drengir þóttu skara
þar fram úr. Þeir Einar og
Brynjólfur sonur Björgúlfs Brynj-
ólfssonar smiös á Beverley stræti
og Björn sonur Sveins Brynjólfs-
sonar á Toronto stræti. Einar
haföi gert borö og skáp og skorið
út haglega. Þótti þaö hin bezta
smíö, og fékk hann 1. verölaun
fyrir. Heyrt höfum vér, aö Ein- j
ari hafi veriö boönir $30 í skápinn j
og boröiö. Drengirnir voru í sýn- !
ingarhöllinni aö smíöa, svo gest-,
irnir gætii séö handbragö þeirra. j
Séra Jón Clemens, frá LaCrosse, j
Wis., prédikar í lútersku kirkj-1
unri enskiu á horninu á Beverlev
og Ellice á sunnudagskveldiö
kemur kl. 7.
Fljótiö og sú þriöja í vændum.
Elzt er verzlun þeirra félaga Sig-
urösson & Thorvaldsson, stjórnaö
af Sveini Þorvaldssyni, öörum eig-
andanum. Þá verzlun Siguröar
Friösteinssonar, og nýjust sú, sem
verið er aö setja á fót. Sú verzl-
un er eign Gunnsteins Eyjólfsson-
ar söngfræöings, sem margir kann
ast við. Búö hans er næstum full-
ger og búist viö aö verzlunin byrjt
innan skamms tíma.
Sögunarmylna bændanna hér
hefir unniö af kappi siöan í vor.
Formaður fyrir vinnunni í ár er
Jónas Magnússon, tengdasonur
Lárusar bónda Björnssonar á Ósi,
maður vel heima í sinni ment og
kappsamur og ötull að þvi skapi.
Þ. 2. Júní s. 1. voru þau Valdi-
mar Hálfdánanson og Elín Páls-
dóttir gefin saman í hjónaband af
séra Jóhanni Bjarnasyni. Fór
hjónavígslan fram í hinni nýju
kirkju Bræðrasafnaöar og var þar
fjöldi fólks viöstaddur. Aö lok-
in*:' hjónavígslunm fór fram>
rausnarlegt og margment samsætí
i skólahúsinu aö Lundi, rétt and
spænis kirkjunni, hinumegin viö
Fljótið.—Valdimar er sonur Hálf-
dánar Sigmundssonar, J>óndi á
Bjarkarvöllum, sem er einn aí
gömlu landnemunum hér. En Elín«
••r systir Jón bónda Pálssonar her
i bygð og Guörúnar konu JóhannS'
Briem, bróöur séra Valdima:s
Briem og þeirra systkina. Ungu
hjqnin eru bæöi vel þekt og vim-
mörg hér um slóöir, og má víst ú-
hætt fullyröa, aö allir óska þe .n
til velfarnanar og blessunar í
framtíöinni.
Nýlcga liefir verið stofnsettur
skóli handa konsúlaefnum Banda- j
ríkjanna, í utanríkisstjórnardeild- !
inni i Washington, og byrjaði 1.
Júlí. Kenslutíminn er 30 dagar, 7
tímar á dag.
f Kristianiu hef.ir komiö til oröa
aö lækka flutningðgjald á bréfum
milli Noregs og Bandaríkjanna úr
20 aurum niöur í 10 í þeim tilgangi
aö lækkun þessi muni auka bréfa-
viðskifti Norðmanna beggja megin
hafs.
Nýlega er hlaupiö af stokkunum
herskip, sem smíöaö hefir veriö í
Lundúnum og taliö hiö hraöskreiö-
asta, sem enn hefir veriö gert. Þ'aö
Óeiröiunum milli Búlgaríu og
Serviu heldur enn áfram; stjórnin í
Búlgaríu hefir látiö i veöri vaka, aö
hún heföi nægar sannanir fyrir þvi,
aö jafnvel nokkrir af helztu at-
kvæöamönnum í Servíu, þar á meö-
al krónprinzinn, hvetji og aöstoöi
servisku herdeildirnar, sem drepi
menn og ræni bygðir og býli í
Masedoníu. Stjórnin i Búlgariu
hefir skorað á Servíiu aö liætta þess
um óeiröum, og jafnvel stórveldin
stuölaö aö því máli.
Á Póllandi hafa veriö handteknir
um hundrað manns, sem sakaöir eru
. m samsæri gegn Rússakeisara.
FRÉTTIR
frá íslendingafljóti.
Fátt mun mönnum nú tiðrædd
ara um en járnbrautina langlþráöu
frá Gimli til íslendingafljóts. >
Virðist sumuim, sem liarðla litlar j
líkur séu til, >að hún veröi lögö í
nærliggjandi framtíð; aðrir eru
vonbetri og telja brautina svo aö
segja vissa aö korna innan skamms
tíma. Betur aö svo yröi. Eitt er j
víst: Nýja ísland kemst aldrei í
röö meö búsældarsveitunum í
Manitóba fyr en járnbraut hefir
iögö veriö eftir því endilöngu!
noröur til Fljóts, eins og fyrirhug
aö hefir veriö. Komi járnbrautin
ekki, er hætt viö, aö alt verði viö
þaö sama sem er. En komi hún,
verður undir eins breyting. Skóg-
arnir veröa rifnir niöur og landinu
breytt í akuryrkj.uland. Viö það
eykst velgengni fólksins og þá um
leið eflast hugir manna til fram-
kvæmda. Þá veröur mönnum létt
fvrir að þurka upp landiö meö
framræsluskuröum, íaga vegina og
fleira, sem þarf endurbótar viö.
Þegar sá rekspölur er kominn á
framkvæmdir manna hér, getur
j Nýja ísland oröiö búsældarsveit.
1 En fyr ekki, Þaö er þess vegna
lífssikilyröi, aö bra.ut þessi veröi
, lögö, og þaö sem allra fyrst. Und-
ir því, meira en nokkru ööru, er
I velferð nýlendunnar komin.
Tvær verzlanir eru nú hér viö
FRÁ ÁLFTAVATNSBYGÐ.
I gær var haldin hér iri'.g
sk mtisamkoma alþýöuskólaniia
hér vestra. Fjórir skólar tókm
þátt í henni í þetta sinn. Mann
fjöldi var saman kominn, enda cr
þetta aðalsamkoma bygöarinnar að
sumrinu til, og vel til hentiar
vandaö. Unglingarnir reyndu
meö sér í ýmsum leikjum, og var
ánægja fyrir hina eldri aö sjá kipp
þaö og áhuga er hinir yngri sýndn
er þeir lögöu til atlögu hver und'r
merkjum síns skóla.
Um hádegisbiliö varö dálítið h’é
á skemtunum. Var þá stjóm i -
farsástand íslands, eins og ni.
horfir viö, tekið til umræöu. U'ú
kappræður nm þaö efni þurfti
ekki aö tala. Hér eru menn aí
mörgum flokkum: únítarar og 1 :t-
erskir menn, íhaldsmenn og itm-
bótamenn, o. s. frv. En í þe. sui
máli eru Þeir sem einn maö.:'r
ænda elcki isjáanlegt 'ihvernig
nokkrum góöum dreng er annaö
hægt.
Á fundinium var eftirfylgjandi
yfirlýsing samiþykt í einu hljóöt;
“Vér, íslendingar í Álftavacns-
bygö í Manitoba, lýsum hér meö
yfir því áliti voru, aö samnings-
tillögur dansk-íslenzku millilanda-
nefndarinnar, er nú hefir nýlokiö
starfa sínum, veröi Islandi og ís-
lendingum til óútreiknanlegs ó-
gagns og skaða, ef aö samningum
j verður. Vér skorum hér meö á
bræöur vora á íslandi aö fylgja
1 Skúla Thoroddsqn aö málum, ein-
dregiö og ákveöiö, í baráttu hans
fyrir frelsi og réttindum Islands, á
þingfundum og viö kosningar t
! sumar, og aö krefjast fulls skiln-
aöar viö Dani, ef þeir fást ekki tll
aö samþykkja kröfur þjóöarinn-
! ar.”
Aö því búnu var sunginn þjóö-
söngur íslands: “Eldgamla ísa-
fold.”
Lundar, Man., 18. Júlí 1908.
Hjörtur J. Leó.
Þeir eru nýkomnir. Beint frá
NEW YORK.
Hafið þér séð nýju hattana brúnu?
--- Dökkbrúni blærinn og flötu böröin gera þá mjög ásjálega. -
WHITE £> MANAHAN, 500 Main St., Winnipeg.
Hljóðfæri. einstök log og nótnabækur.
Og alt'sem lýtur aö músík. Vér höfum stærsta og bezta úrval af
birgðum f Canada, af því tagi, úr aö velja. Verölisti ókeypis.
Segiö oss hvaö þér eruö gefinn fyrir.
WHALEY, ROYCE & CO., Ltd., 356 Main St., WiNNiPEG.