Lögberg - 03.03.1910, Side 4

Lögberg - 03.03.1910, Side 4
ItMTUMQMK 3. MARZ 19ia \ 9 LÖGBERG g«68 út hvero ftmtudag af Thi Lóa- BSBG PrIBTISG * POBLlBHIHa Co. Cor. William Ave. & Nena St. WINNIFBG, - MaNITOBA S. BJÖRNSSON, Editor. J. A. BLÖNDAL, Bus. Manager Utanáakrifl Tk* Ugbtrg PriatiDg& Pnbfisbing ('«. p. o, M INX1PK(. l’tamáskrift ritstjóraos MiUr I-^brrg H. O BOXtmnt WINNIPW. PHONK M4IN 231 Drengskaparheitið. A aldarafmæli Jónasar Hali- grímsso«ar, — 16. Nóv. 1907 —, var Hannes Hafstein staddur í Kaupmannahöfn og- sat þar veizlu me8 ísl. stúdentum og nokkrum Jiarlendum lieiBursgesUun. t þeirri veizlu var mælt fyrrr minni Hann- <asar Hafstdns, og svaraBi hann skálarraeSttnni fagurlega,- og baB wienn aB drekka minni: '‘drengskaparíns íslenzka, "drengskaþar œskulýdsins, "drengskapar í öllum flokkunt.” ’ 1 þetta þótti drengilega maelt og vrrnn mörgum eno minnisstaett, hvfersu ítarlega og htýlega var frá þessu srkýrt í blöBum landvamar- xrsanna á íslandi. Þegar eg heyrBi frá þessti sagt, óx Hannes Hafstein stórum í mín- trm augum, þvi a5 mér kom ekki til htigar. að þetta væri mælt fyrir riBasakir eöa af hræsni og yfir- •drepsskap, heldttr taldi eg þa6 ■ drengskaparheit, unnií á hátíölegri stund, i áheym íslenzkra háskóla- aiámsinanna og erlendra merkis- manna. Þaö var drengskaparheit Hannesar Hafstdns, háleitt, siS- ierðilegt loforö hans ttm aS halda 7>slenzkum drengskap á loft í sín- um verkahring og sínum flokki, •'heimastjómar”-flokkinum. En hverjar hafa efndirnar orfiitS? Mér þykir tími til kominn aö gera opinberiega grein fyrir því, meö þvi aö eg er einn þeirra manna, sem ekki get lengur gokliö þögn viö þeim svívirömgum, sem Hannes Hafstein fremur og lætur fremja, i nafni “hdmastjómar- drengskaparins.” Þaö er óþarft aö rifja upp þau "drengskaparverk”, sem H. H. fraindi fyrir síöustu kosningar. Ranga þýöingin á millilandafrum- varjxinu, sem H. H. lét gera til aö fegra þaö og villa rnömnim sjónir, hefir ekki komiö að tilætluöum notum, og skammirnar, sem þá voru samdar hafa hlotið dóm þjóð- arinpar og livíla nú í einni gröf hjá frumvarpinu dg “safnaða <lanska ríki”. myndtr þær, sem tiökast meðal siðaðrz þjóöa, og höfundamir þora aö gangast viö. Hún er aö eins mannorös-morö, framin eins og morö og dulin eins og morö í herbúöunurn hafsteinsku. Þaö skiftir engu, hvort Hannes Hafstein hefir sjálfur gert mynd þessa eins og Heimskringla getur til. Aö sumu leyti er hann líkleg- asti maöurinn til þess, en þó er ekki fyrir aö synja, nema einhver maöur annar kunni aö finnast í flokki hans, sá skálkur, að þetta tuddabragö hafi framiö. Hift er aöalatriöiö, aö myndin kemur hingað vestur úr “heimastjórnar”- herbúöunum, og er aö vísu ilt til þess aö vita, aö nokkurt blaö skuli hafa skotiö skjólshúsi yfir hana og gerst einskonar skálkaskjól þeirr- ar einu svíviröu, sem Hafsteins- flokkurinn blygöast sín fyrir og jiorir ekki aö gangast viö. En þaö má Hannes Hafstdn vita og hans menn, aö svo litla sæmd sem þdr hlutu af millilanda- málinu, skulu þeir enn mfnni sæmd hljóta af þessan nýju bar- daga-aferð. Og þó að sá flokkur hafi sýnt Vestur-íslendingum litl- ar virðingar, þá má hann vita. að i svo mikið er hér af islenzkum drengskap, að enginn heiðarlcgur maður mælir þessu bót. Eða hvemig getur Hannes Hafstdn ætlaist til þess, að heiðarlegir menn viljj taka trl fósturs það dna af- kvæmi flokks hans, sem enginn hefir hug til aö gangast viö í | hdmahögiuvum ? En nú er eftir að vita, hvernig) íslenzkir námsmenn cg íslenzkufj æskulýður tekur þesisum “heima-j ! stjómar”-drengskap. j Finst þeim atferli hafsteinska! | flokksins samlboðið ? drengskapnum íslenzka, ; 1 ; eða drengskap ceskulýSsins? i Þaö er skylda Stúdentafélaganna jog ungmennafélaganna að láta til | sin heyra um það, svo að allir viti, jhve [>éttskipað er um þetta nýjasta I n erld hafsteinskunnar. Það er ef til vill ekki úr vegi að j geta þess hér fþó að það sé auka- | atriði), að það situr illa á j Hannesi Hafetein að brigzla nú- j \ erandi stjórn um f járeyðslu, þvi jað kunnugir vita, að hann hefir j alla daga verið manna eyðslusam- jastur á sitt fé og annara, og fjár- j hag íislands stofnaði hann í veru- ! legan voða, með gengdarlausum fjáraustri, þessi fáu ár, sem hann sat að völdum. ekki verður ■sagt að hann hafi sjálfur farið var- hluta af landsjóðsfé, þvi aö ekki mun mikið á skorta að hann hafi fengið scxtíu þúsundir kr. alls og alk af almannafé síðastliðið ár. En þetta em vitaskuld smá- j inunir. um aðfinstum upp í spaug, og segja aö fylldsbúar mtrni lítið hirða um gagnrýni stjómarand- stæðinga. F.n vitanlega er þaö ekkert nema hreystiyrði, þvi að bæði fylkisbúar fjölmargir og Roblinstjómin sjálf hafa tekið stórmikið tillit til aðfinninga lib- eralflokksins, þó að han nsé í míkl- um minnihluta á þingi. Það hefir verið bent á þaö, á þessu þingi, hve einkarfús einmitt nú Roblinstjórnin hefir verið til að ná sér í stefnuskrár atriöi minni- hlutaivs (liberalaj og gera aö sin- um stefnuskrár atriðum. 1 seinni tíö nægir aö vísa til áfengislaganna og talþráöa og kornhlöðu má!- aima. Þessa aöra vikuna þiugsins hafa umræöurnar veriö mest um fylkis- reikningana, og viljum vér vísa til þess, sem Dr. Thornton segir um þá í útdrætti ræöu hans er birtist liér í blaöinu. Stjórnin er að burö- ast meö einhvern tekjuafgang, setn að mestu er þannig til kominn, aö hún hefir haft í sukki innstæðufé fylkisins og krafist mörgum tug- um þúsunda hærra afgjalds eftir talþræöina. en kostnaöarverö hefir verið. Komhlööuinála írmnvarpiö og sláturhúsafrumvarpiö verða helztu frumvörpin, er næst verða rædd. Þaö lítur út fyrir, aö þingiö ætli að veröa heldur langdregnara en viö var búist fyrst. Dómur er nýfallinn í mdðyrðamáli því, sem H011. George E. Foster, con- servatívi kappinn alkunni, höföaöi á móti ritstjóra Toronto Globe út af ummæfum ritstjórans rnn Mr. Eoster, 6em siöarnefndur taldi sig meiddan af, en bygð voru á skýrslu konunglegu nefndarinnar. skipaðri 1906 til aö athuga lífsábyrgðarmál hér í Canada. Svo sem kunnugt er, varð sú nefnd þess vísari, aö nefndur Foster haföi haft ólöglegan hag af landabralli, er sjóðfé Foresters- manna haföi verið varið til, þegar Foster var ráðsmaður Union Trust Co. Blaðið Globe ræddi þetta all-óstint, svo aö Mr. Foster stefndi ritstjóra þess, Mr. Mac- donald, og er nú falliim dómur í málinu austur í Toronto og í dómnum tekið fram, að ritstjóri Globe hafi haft fulla heimild til ummæla sinna um Mr. Foster og — að þau séu í alla staöi réttmæt. Þaö er atíka-atriöi að við próf í þessu máli voru lögö fram skjöl nokkur. undirrituö af Dr. Mont- ague fyrrum sambandsstjórnar- ráðgjafa conservat. og mikils metn um embættismanni Foresters- manna. Á einu þessara skjala standa nöfn þeirra Mr. Roblins og Mr. Rogers fylkisstjórnarráð- gjafa í sambandi viö lönd keypt af Manitobastjórninni. Þaö var eins og ofurlítiö hlé yröi á ‘mrengskaparverkunum” eftir kosningarnar og fram til þings, en þegar Hannes Hafstein varö aö hrökklast úr ráðherraem- Lættinu, tók steininn úr, og hefir síðan ekki lint á verstu skömm- xim, rógi, klámi og fegfleygasta niöi í blöðmn Hafsteins, —• öllu þesii-u hefir verið helt yfir núver- andi ráögjafa íslands, og aöra trúnaðarmenn þjóöarinnar — í nafni "heimastjárnar’órcngskap- arms. Þó befir þetta ekki þótt ein-hlítt til sigurs og viröinga. Þeir hafa viljað sýna "heimastjómar”-dreng- skapinn "uppmálaðan”, og birtist mynd tú í siðustu Heimskringlu. Þaö er níð-mynd, samm til þess aö svívirða meirihluta íslenzku þjóö- arinnar og alla þá íslemdinga, sem ækki fylgdu Hannesi Hafstein aö vnáktm viö síöustu kosningar. Myndin á ekkert skvlt viö skop- Hitt er miklu sárara, að hann, sem Danir hafa gert aö “tignasta manni fslandis”, skuli hafa brugð- ist drcngskapnum íslenzka svo hörmulega. sem raun er á orðin, að hann skuli, frammi fyrir öllum fslendingum, og öllum útlending- um, livar sem islenzkf þjóöerni spyrst, leyfa sér og isínum flokki 1 aö setja þann blett á þjóöardreng- I skap íslendinga, er hann getur : aldrei afmáö og allir landar hans 1 veröa aö bera kinnroöa fyrir. Winnipeg, Man. Baldur Sveinsson. Fylkisþingið. Nú hefir fylkisþingið setiö aöra viku til og umræður veriö miklu fjörugri, því aö stjómarsinnar hafa ekki lengur getaö þagaÖ viö akærum liberala. En varitaraö- ferö Roblinstjómarmnar er aö tnikki leyti sú, áö reyna að slá öll- Mr. Roger.s hefir neitað þvi, aö | hann liafi verið í nokkru verzlun- jarfélagi við nefndan Dr. Mont- ague. En Dr. Montague, sem nú er einn af íbúum þessarar borgar, telur þetta rangminni Mr. Rogers, og býðst til að færa sönnur á mál sitt fyrir þingnefnd hér í b;enum, ef honum skuli þess imna. Vita- skuld ætti þetta máJ að koma fyrir fyklisreikninga nefndina og hún að gefa þinginu skýrslu, en mjög óvist að þaö fáist. ------o- ---- Fylkisreikningarnir. A þriöjudaginn annan en var gerði fjármálaráðgjafinn fylkis- þinginiti reikningsiskap ráösmensku sinnar. Á síöastliömi ári höfðu tekjumar oröiö miklu meiri en nokkm slnni áöur, en meginþættir tekjuaukans rúmar tvö hundruö tuttugu og fimm þúsund dollarar, eru hæöí fjárveitingar frá Dom- inionstjómmni og undviröi sekirai fylkfelanda, svo aö tekjuaukinn er j ekki neinni sérlegri stjómvizkti aö ; þakka, en eigi aö síöur var ráö- gjafinn drjúgur yfir frammistöö- unni og' hampaði miklum tekjuaf- gangi í peiiingum, eftir því sem honum sagöist frá eitthvaö $l,-j .595.078. Sá er gagnrýndi fylkisreikning- j anna t fyrra var Dr.R.S. Thomton j þingmaður Deloraine kjördæmis. Hann tók þaö aftur aö sér á þessu j þingi og varö honum ekki skota-1 skuld úr því aö fitma ýmsa mjög | i alvarlega agnúa á f jármálaráös- ! j mensku fylkisstjórnarinnar. Aö vísu er afarilt að átta sig á . ! fylkisreikninguitum eins og fyrri, þvi að öllu er hrært saman í glundurslegan graut, rétt eins og •stjóminni væri þaö miklu meira á- lvugamál að dylja fytkisbúa fjór- ! hagsástandsins. eins og þaö er í raun og veru, heldur en aö fræða þá um það cins og vera ætti. Þannig hefir t. a. m. tekjuni og út- gjöldum talþráðakerfisinis verið slengt inn í almennu tekjimiar og útgjöldin. Þetta vítti Dr. Tbornton og benti á, að á þenna hátt heföi fylk- isstjórnin stöastliðin tvö ár brúkað ti! ahnennra útgjalda $278,000 ai: talþráöagjöldum eöa unt 20 dollara af hverjum 100, sem talþráöa- notkendur höföu greitt. Þetta . * hefði veriö gert t algerðu heimild- • arleysi og þvert ofan í loforö fylk- j isstjórnarinnar, um að láta menn j fá talþræöi til afnota viö kostnað-' arveröi. Síöan vék þingmaðurimi aö aö- j alútgjöldum og tekjum, og fórustj orö á þessa leiö: “Ef viö drögum talþráðatekj- j urnar frá aðaltekjunum og taF þráöaútgjöldin frá aöalútgjöldun-j um, þá sjátim viö, aö tekjumar eru '$2,601,237.27 og útgjöldin $2,253,- 405.98, og veröur þá tekjuafgang- urinn $347,831.29; og þá er luegt aö gera samanburð á reikningunr um nú og á umliðnum árum. Tekj- uruar eru óvenjulcga imklar, og stærstu tekjuaukaliðimir em $86,- 749.60 fjártillög frá Dominion- stjórninni, $51,871.13 líka frá Dom inionstjórnimii fyrir seld skólalönd og $87,431.58 andvirði seldra fylk- islanda. Má af þessu sjá, að tekjuaukimi er ekki neinni sérlegri j fyrirhyggju fylkisstjórnarinnar að | þakka. Ctgjöldin ent $75,000 j mimti en síðast, en ekki er sú lækk- un aö þakka sparsemi á stjórnar- j tilkostnaöi, heldur sparnaöi á fjár-1 veitingum til fólksins. Áriö 1908 vom $216,203.91 vejttir til sveita- félaga og opinberra bygginga í fyllcinu, en í fyrra aö eins $149,- 785.93; nemur sú lækktui f járveit- inganna $66,4x7.98 og erþað mest- öll útgjaldalækkunin 1909. Stjórnarkostnaður hefir liækkaö j gífurlega síðustu tíu árin. Vér j neitum því ekki aö hann hafi hlot-| iö aö hækka nokkuð. Stjórnar- j kostnaður hlýtur aö aukast eitt ! hvaö um leið og fólk fjölgar og nýjar bygðir myndast. Knnfrem- ur hefir verzlunarvara hækkað i verði; en hækkunin verður að ítanda í réttu hlutfalli við þetta sem á undan er nefnt. . Fylkisbú- ar eru tæplega helmingi fleiri, en þeir voru fyrir tíu árum, og hefir íbúatalan nxest aukist í Winnipeg og öönim stærri bæjum. Eg ætla ekki aö víkja hér aö auka-atriöum, en viö sýndum fram á þaö á síö- asta þingi, aö margir útgjaldaliöir fylkiastjómarinnar voru algerlega óþarfir, og aö mikiö fé heföi mátt spara án þess aö almenningur hefði nokkurs í mist.” • ’Stærsti teknaliðurinn annar en fjártillagiö frá Dominionstjóm- inni, er andvirði seldra fylkfelanda. Sú upphæð er sama sem 20 dollar- ar af hverjum 100 dollurum allra árjteknanoa. Uœ þaö atriöi segir | Dr. Thornton: “Næst er aö minnast á meðferö ina á fylkislöndimum. 1 fylkis- reikningumim stendur þessi liður um þau : Tekjur ............. $515,298.80 Vextir cg stjómarkostn aður f rádreginn.... 69.868.37 j * ...-T-■' Beint tap á innst. í fylk- rslöndwn .............$44543043 Þannig hefir innstæöa fylkisins veriö notuö til almennra útgjalda. í því er álíka fyrirhyggja og at- ferli þess mantis, sem eyöir meira en hann innvinnur sér, og selur lönd sin og lifir á andvirði þeirra. j Dænri þetta má jafnt heimfæra upp á þjóðir sem einistaklinga. Blaöiö Winnipeg Telegram segir í ritstjórnardálki um brezku fjár- lögin: “Þjóö má ekki viö því frekar en einstaklingur, aö nota innstæöufé sitt til almennra út-, gjalda. Þetta játar hver maöur.” En einmitt þetta hefir fylkisstjórn- in gert........Á síðastliðnum tíu árum hefir hún fengiö í tekjudálka sína $8407412.80 fyrir fylkis- lönd, sem hún Jiefir selt, og skul- um »við nú athuga nákvæmlega hve mikiö er eftir óeytt af þessu fé. Á bls. 18 í fylkisreikningumim stcndur, að tekjuafgangur stjórn- arinna r 1909 sé 51,392,078.23. í fyrsta lagi er þar meðtahö $252.- 000, sem er lánsfé og játar fjár- málaráðgjafinn þaö. í annan stað em þar og taldir $278419.40. sem eru tekjur áf talþráðunum. Dæmiö veröur því svona: Nú í peningum ...........$1,892.078 Þar frá dregst fé lánað 1900 bb. 427, 1900 ...........252,000.00 Talþr.tekj. $278,219.49 $525,219.49 Samtals eftir í pen. $866,858.74 Aö réttu lagi á fylkisstjómin því ekki meira í sjóöi en um $866,- 000. Þétta er upphæðin, sem Rob- Hrastjórnin hefir verið aö draga; saman í tiu ár, og hún á nú i pen- ingum, þó aö henni hafi innbenzt $17,107.743.96: þar e’K> tald-j ar tekjur af talþráöunum síöast- liöin tvö ár, en hinsvegar andviröi 1 fylkislandanna. sem stjómin hefir selt. $3407412.80. Nærri hálf fjóröa milj. af innstæöufé fylkisins í landeignum fariö og ekkert eftir nema $860.000 til aö mæta skuld- ttm. En stjórnin þykist geta sýnt tekjuafgang eftir tíu ára vertíð- iita, er alls nemi $3,007,106.29. Nokkur hluti þessa tekjuafgangs ^é í peningum, en hrtt i innieignttm og heldur stjórnin því fr;un í fylk- isreikningunum, aö $1,614,752.38 hafi verið varið til opinberra bygg- inga og sé innstæöa þar. En þessi liður á alls ekki heima þar í fylkis- reikningunum, sem hann er settur (imdir capital accountj. Stjórnar- byggmganna er þörf til þess aö j stjórnarstörfum í fylkinu veröi gegnt, og ef þær væru eigi til. þá yröi stjómin nauöbeygö til aö leigja byggingar til aö vera í. Þcssu hélt H. J. A. Davidson fram fyíverandi fjármálaráögjafi, þeg- ar hann var aö athuga starfsemi fvrirrennara síns. T.ýsti hann því yfir 25. Febr. 1903, að opinberar byggingar cins og hér eru taldar, séú ekki giid innieign og ættu ekki aö teljast til þeirra. I fylkisreikn- ingum Greenway stjómarinnar þeim síöustu, var þaö tekiö fram, aö $786,000 heföi verið variö til opinberra bygginga. Ef ætti aö telja þaö fé til tekjuafgangs þeirri stjóm, svo sem núverandi fyllds- stjóm vill að við teljum byggingar sínar, þá veröa roblinskú ráögjaf- amir aðjáta, aö Greenway stjóm- in hafí haft $538,000 bekjuafgang, þvi að þaö er mismunurinn á sjóö- þuröinni $238,000 og $786,000, er variö var til opinberra bygginga. Thc MHINION BANI stuui enw». AUr kooar baskutiri af hendi leyst. SparisJéOsdei Idln. Tekil! y«8 inslögam, frá $1.00 aft upphœð og þar yfir Haestn vestír borgaBir Ivimr sinnum á ári. Viðskiftum beada og aao arra svei tamanna sérstakur gaumur gefim. Bréfleg innieggeg úttektir afgreiddar. ónk a8 eftir bréfaviBskiftum. •Greiddur höfuSstóll .. ( 4.000,000 Varasjóðr og óskiftur gröði S 5,400.000 fnnlög almennings ........(44,000.000 Allar eignir............(59,000.000 Innieiguar skírteini (letter of credits) sefd, sam eru greiSanleg um allan heim. J. GRISDALE, bankastjóri. EJdiviður. Þegar þér þurfiö góöan eldivi*, þá fáiö harm hjá oss, því að vér höfum góöan viö og þurran, sem yöur vanhagar um. Verö vort hi« lægsta, en viöurinn hinn bezti. Vér getum sagaö viöinn og klofiö, ef óskað er. J. & L. GUNN, Quality Wood Dealers, Horni Princess og Alexander ave. Tals.: Main79i, Winnipeg. En þetta vilja þeir ekki Játa, og af sömu ástæöum og byggjandi á nýnefndri yfirlýsingu Hon. David- son’s, neitum vér aö viöurkenna þaö, aö byggingar þeirra sé tekju- afgangur. Stjómin hefir enga heimild til aö krefjast þe9s, aö fé sem variö hefir veriö til bygginga, geti kallast tekjuafgangur; en þó aö viö fellumst nú á þaö, þá geum viö ejcki leitt hjá okkur aö benda á, aö stjómin lætur telja til inn- stæöu í fylkisreikningunum fjölda margt, sem aö réttu lagi astti aö telja til viöhaldskostnaöar og end- urbóta. Það er aö segja aö eign sú, sem þeir segja aö sé í bygging- um, er í raun og veru ekki í þeim byggingum, því aö ef sanngjarn viröingamaöur ætti aö viröa bygg- ingar þær, sem taldar eru svo mikils virði, þá mundi hann færa virlöingarveröiö niöur til mikiHa muna. (ÁíeiraJ. ------o------ Skýrsla . . bankarannsóknarncfndarinnar. 1 ('Framh.J í seinasta blaöi var skýrt frá tjóni því, sem Landsbankinn hefir beöiiö og nemur 400,000 krónum, aö mati rannsóknarnefndarinnar. Hvemig stendur á þessu mikla tapi? Nefdin segir, aö rllu árferöi verði ekki um þaö kent, eða örö- ugumi verzljnariiögum. SkuJdu- nautar bankans hafi ekki alt í einu oröiö efnalausir fyrir óhöpp í at- vinnurekstri, heldur veriö eigna- litlir eða eignalausir frá upphafi, en ekki kunnað með lánsféð að fara, ekki lagt þaö í aiövænleg íyrirtæki, heldur annaö hvort eytt því eöa ráöist í fyrirtæki, er þeir voru ekki vaxnir aö rækja. Nefndin segir aö ólag þetta sé aö kenna hinni fráförnu banka- stjóm, og farast m. a. orð á þessa ieið: “Bankastjórnin hefir ekki notaö bækur þær, sem til þess. era ætlaö- ar, til að leita sér uppiýsinga í mn viöskifti einstakra manna við bank ann, og mun þaö vera aðalástæðau fyrir því, aö bækur þessar eru ekki og hafa ekki verið i lagi, þótt þaö sé ekki afeökun. Ekki hefir banka stjórnin heldur fengið ábyggilegar skýrslur hjá hlutaðeigendum sjálf- um, en látið sér nægja munnlegar skýrslur þeirra, sem vitanlega hafa verið mjcig einhliða og þeim sjálf- um í vil, þar sem ekki er hægt eöa mjög erfitt aö koma fram ábyrgö síöar gegn hlutaöeiganda, þótt skýrslan sé röng. Bankastjómin hefir séö í gegn um fingur meÖ vanskilum og lánað vanskilamön- um auösjáanlega oft í þeim tíl- gangi, aö ekki kæmi fram þá tap fyrir bankann. , Og loks hafa (

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.