Lögberg - 26.01.1911, Page 4

4-
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. JANOAR 1911
LÖGBERG
GefiO út hvern fimtudag af The Lög-
BERG PrINTING & PUBLISHING Co.
Corner William Ave. & Nena St,
WlNNIPBG, - - MaNITOPA.
STEF. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Business Manager.
* UTANAsKRIFT:
Tlu Lo<;berg I'rintins & 1‘nblishing €0.
P. O. Box 3084, Winnipeg, Man.
OTAN/(SKKIPT RITSTJÓRANS:
EDITOR LÖGBERG
P. O. Box 3084, Winnipeg, Manitoba.
TELEPHONE Garry 2156
Verð blaðsins: $2.00 um árið.
Jón Sigarðsson
Fyrir fáum árum hét HiS ís-
lenzka Bókmentafélag verölaunum
fyrir æfisögu Jóns Sigurössonar
Hún átti að vera komin til félags-
stjórnarinnar fyrir i. Jan. 1911.
En atS því er oss er kunnugt, hef-
ir enginn ortSiö til að semja æfisög-
una, og má vera aS þess veröi
langt að toíða að hún verði samin.
Hins vegar er í ráði, að prenta
allmikið af bréfum Jóns Sigurðs-
sonar og verða þau að líkindum
út komin á 100 ára afmælisdegi
hans. Vafalaust verður það stór-
merkileg bók, eigi siður en bréf
Tómasar Sæmundssonar, sem út
voru gefin á aldarafmæli hans
(7. Júní, 1907J.
Margir eru miklu ókunnari æfi-
ferli Jóns Sigurðssonar en skyldi,
og er það raunar vorkunn, merð
því að fátt hefir verið um hann
ritað á seinni árum. Séra Eiríkur
Briem hefir samið yfirlit yfir æfi-
sögu hans, sem prentað er í sjötta
árgangi tímaritsins Andvara, og
er það hin .bezta og ítarlegasta rit-
gerð, sem til er um Jón Sigurðs-
son. En hún er í sárfárra höndum
og þess vegna hefir oss komið til
hugar, að skýra stuttlega frá helztu
æfiatriðum þessa merkismanns,
sem unnið hefir þjóð sinni meira
gagn en nokkur einn maður annar.
Jón Sigurðsson var fæddur á
Rafnseyri við Arnarfjörð 17. dag
Júnímánaðar árið 1811. Faðir
hans var Sigurður prestur Jóns-
son, en móðir hans hét Rórdís
Jónsdóttir. Hann ólst upp hjá
foreldrum sínum og vandist þar
við alla algenga vinnu, og er mælt
að hann hafi á stundum legið í
fiskiveri utarlega í Arnarfirði.
Hann naut hins mesta ástfósturs
hjá foreldrum sínum, og stundaði
nám á vetrum hjá föður sínum, er
bjó liann undir stúdentspróf. Vor-
ið 1829 kom hann til Reykjavíkur
og tók stúdentspróf hjá Gunnlaugi
Oddssyni, er jtó. var dómkirkju-
prestur í Reykjavík. Næsta ár
var hann viS verzlun í Reykjavík,
en voriS 18301 varð hann skrifari
Steingríms biskups Jónssonar, er
þá var í Laugamesi viS Reykjavík.
Þar var hann í þrjú ár, og kyntist
þá mjög sögu íslands, því aS
Steingrímur biskup var hinn fróð-
asti um þau efni, og hafði hin
langbeztu söfn bóka og handrita,
er þá var kostur á á Islandi.
Seinni hluta sumars árið 1833
fór Jón til Kauipmannahafnar til
að stunda nám við háskólann. Það
ár dó Baldvin Einarsson í Kaup-
mannahöfn, liðlega þrítugur.
Hann hafði verið mjög fyrir ís-
lenzkum stúdentum þar í Höfn,
mikill fyrir sér, kappgjarn og á-
hugasamur um íslandsmál. Hann
hafði stofnað tímarit er hét “Ár-
mann á Alþingi’’, ev hann ritaði aS
mestu leyti sjálfur, og bar hann
velferð fósturjarðar sinnar mjög
fyrir brjósti. Hann hafSi eflt
samtök og áhuga meðal íslenzkra
stúdenta, komið á fót málfundafé-
lagi, er nefnt var “Alþing”, og
gerðu menn sér miklar vonir um
framtíð hans, en þá var það einn
morgun að eldur kviknaði i glugga
blæjum í herbergi hans, og er hann
slökti hann, brendist hann á hönd-
um og fótum svo að hann beið
bana af nokkru síðar, og varS
hann löndum sínum mjög harm-
dauði,
Um þær mundir voru margir
ungir menn og efnilegir meðal ís-
lenzkra stúdenta, er síSar létu
mikiS til sín taka, svo sem Tómas
Sæmundsson (síðar prestur, dáinn
1841), Jónas Hallgrímsson (d.
1845^, Konráð Gíslason o. fl.
Þeir stofnuSu tímaritið “Fjölni ’,
og hafa veriS kallaSir “Fjölnis-
menn”. Ekki gátu þeir komið sér
saman viS Jón SigurSsson, og
höfðu heldur hom í síðu hans, og
aldrei skrifaSi Jón i Fjölni, heldur
stofnaði hann sjálfur tímarit
(1841J, er hann kallaSi “Ný Fé-
lagsrit”, og komu út 30 árgangar
af því, — hinn seinasti 1873.
Til þess að unt sé að átta sig á
starfsemi Jóns SigurSssonar i
þarfir íslands, verða menn aS
hafa hugfast, hvernig högum lands
og þjóSar var þá komið, því aS
mjög margt var þá á annan veg
en nú er.
Alþing hafSi veriS afnumiS meS
konungsboSi áriS 1800, en lands-
yfirrétturinn stofnaSur í staðinn,
er hafSi á hendi dómsvald þings-
ins, en aS öSru leyti drógu Danir
mjög í sínar hendur völd yfir
landinu. Margir söknuSu al-
þingis, er það var niSur lagt, og
var það eitt af áhugamálum Is-
lendinga aS það yrði endurreist.
Verzlun landsins var þá mjög
ill. Danir ráku einokunarverzlun
á íslandi og öllum öðrum þjóðum
stranglega varnað aS sigla þangað
til viðskifta.
Fjárhagur Islands og Danmerk-
ur var ekki aðskilinn, og töldust
Danir leggja landinu stórfé á ári
umfram tekjur, sem þeir hefðu af
því.
Mentamál voru lítt rækt og
verklegar framfarir sára litlar.
Hagur manna þröngur og deyfð
yfir almenningi:—
“Hvítt lá svell á sævi
sultur grét í dölum,
þögn á þingi bragna,
þoka í miSjar hlíSar,”
cins og Matthías kemst aS orði.
í næstu blöSum munum vér
leitast viS að skýra, hver afskifti
Jón SigurSsson hafði af þessum
og öðrum málefnum Islands.
('Framh.J
Sögusmíð ogsannleikur.
Hiö fjölles*nasta tímarit f Can
ada, eitt af þeim fáa, er segja má
um að lesið sé og keypt um alt
land, flutti nýlega þessa sögu um
Thos. H. Johnson M.P.P.:
,, Næst-æösti maöur í flokki
stjórnarandstæöinga á Manitoba-
þingi, er Tom Johnson, ungur
lógfræSingur, fæddur'á fslandi
og ræðnr lögumog lofum í Vest-
ur-Winnipeg, en þar búa fjölda
margir íslendingar.
Ekki eru samt allir Islendingar
f frjálslynda flokknum, enda rak
Johnson sig á þaö á einum kosn-
ingafundi í sumar ’eiö.
,,Jeg á þaS sannarlega skili5“,
sagSi hann í einni ræSu sinni,
,,aö allir íslendingar greiSi mér
atkvæöi, því þeir eiga allir góöan
hauk f horni, þar sem eg er.
Landar eru yfirleitt löghlýBiS
fólk, en eigi aS síöur mundu ensk-
ir lögmenn hafa klófest margan
landa og sent hann í betrunar-
húsiö ef ekki hefði mf 1 notiö viö,
og komiö hefir þaö fyrir, aö eg
hef náð íslendingum út úr
fangelsum, er enskir lögmenn
hafa kocuiö þeim í.í *
Þá stóö upp gamall' íslending-
ur fram ísalnum, sá var conserva-
tiv, tók til oröa og mælti:
, ,Góöir landar og bræöur! Vér
höfum allir heyrt hvaö Mr. John-
son sagði. Þaö væri mikil flónska
aö kjósa hann á þing, ef þaö er
satt sem hann segir. Johnson á
aö rera kyr viö sitt starf og skifta
sér ekki af ööru, ef hann er svona
framúrskarandi laginn á aö forða
löndum frá tugthúsinu“!
Þaö er aö minnsta kosti einn
hængur á þessari sögu, sá, að hún
er ekki sönn. Mr. Johnson hefir
aldrei haft þann sið, að reyna aö
styrkja sinn málstaö, með því aö
níöa aöra, og sízt stéttarbræöur
sína. Hann er vitrari maöur og
betri drengur en svo. Ef allir
mótstööumenn hans færu aö hans
dæmi í því efni, þá mundu sumir
þeirra taka miklum stakkas iftum
og breytast til batnaöar. Þaö er
heldur ekki honum líkt, aö halda
því á loft, aö hann veröi löndum
sínum aö liði, enda n un það hafa
komið tyrir miklu oltar en al-
nienningur veit af. Þaö væri
líka uilkominn óþarfi fyrir hann
aö ota slíku fram viö Islendinga
hér tii þess aö ávinna sér atkvæöi
þetrra. Þeir hafa veitt Mr.John-
son drengileg fylgi af sömu á-
stæðum og aðrir kjósendur hans,
vegna vitsmuna hans og yfirburða
hæh’egleika, sem hann hefirsýnt.
trá því tyrst hann tók að gefa sig
viö opinberum málum. Og í
annan />taö værum vér íslending-
ar tæplega sjálfum oss líkir, et
oss þætti ekkt vænt um, að maö-
ur tinnst hér í vorum fámenna
þjóöflokk, svo velgefinn, aö hann
er talinn ja noki ninna helztu
sinna samverkamanna.
Þaö mundi hverjum þjóöflokk
hér í landi finnast mikiö til um
þaö, aö eigT þann mann sín á
meöal er ryöur sér svo til rúms á
skommum tíma, eins og hann
hefir gert. Þaö er kunnugt aö
mótstööumenn hans haf i lagt sig
fastar fram tll aö vinna bug á Mr.
Johnson, heldur en nokkrum öör-
um hans flokksmanna. Þeir hafa
sent á móti honum sfna höröustu
bardagamenn og þá sem þeir ætl-
uöu vænlegasta til sigurs. Mr.
Johnson hefir borið hærra hlut
frá borði í þeim viöskiftum, og
þiö er almanna mál, að hann eigi
þann sigur mest sjálfum sér aö
þakka, því hve vitur hann er,
kjarkmikill og haröur í horn aö
taka, þessu mun hann eiga það
aö þakka, ásamt áleitni mótstööu-
manna sinna, að hver og einn
sem veitir eftirtekt opinberum
málum í þessu landi, hetir athuga
á oröum hans og spáir um fram-
tíö hans.
Að ööru leyti er þess að geta,
aö ekkert tilefni er til þess, aö
taka þessa gamansögu illa upp,
og þaö því síður, sem tímaritið
jatnframt flytur álíka samsetning
um tvo hina helztu mmn í land-
inu, Sir Wilfrid Laurier og Sir
ThomasShaugnessy. Þaö mundi
margur óska sér aö vera ávarpað-
ur í slíkum félagsskap — þó ekki
væri nema meö græskulausu og
miöur liðlega smíðuöu sögukorni.
Viðskiftasamningarnir.
Um hríö hefir staðiö yfir viö-
leitni um viöskiftasammnga milli
Canada og Bandaríkja, og fóru
loks nokkrir ráögjafanna fiá Ot-
tawa suðurtil Washington, íönd-
veröum þessum mánuði, til aö
ræöa viö stjórnina þar um hag-
kvæma viöskiftasainninga milh
landanna. Þeir herrar hafa nú
setið þar á rökstólum í hálfan
mánnö, og hafa nú loks tekist
samningar með þeim.
En þaö er enn þá nokkuö óljóst
meö hverjum hætti samningar
þessir hafa tekist. Ekki er því þó
um að kenna, að tíöindamenn
blaða og fréttaritarar hafi ekki
reynt aö forvitnast um þetta mál.
En þeir hafa einskis orðið vísari,
sem neitt sé á byggjandi. Fréttir
hafa aö vísu borist af ráögjafa
fundunum, en þær hafa veriöget-
gátur einar og annað ekki, og aö
líkindum margar mjög fjarji sanni
Þeir, sem um máliö hafa fjallaö,
hafa varist allra frétta. Þaö verö
ur ekki fyr en25. þ. m., aö samn-
ingarnir veröa birtir og þá jafn-
snemma beggja megin landamær-
anna f Ottawa og Washington.
Samt sem áður er aö ýmsu leyti
hægt aö gera sér í hugarlund,
hvernig samningunum muni veröa
háttaö. Sennilegt er ekki t.a,m.
aö þeir veröi bundnir nokkurri
vissri tímalengd, en þeir til skilja aö
sjálfsögöu ákveðna tolllækkun á
ýmsum varningi, sem fluttur er
milli Canada og Bandaríkja, og
þá tollækkun mun bæöi congress-
in og sambandsþingið leiða í lög.
Um tilhögun á tolllækkuninni
sjálfri er að vísu ekki auðið að
segja neitt enn þá. Langeðldeg-
ast væri, aö sami tollur yröi kraf-
inn af vissri tölu varningstegunda
beggja megin landamæranna.
Bandaríkjatollurinn er vitanlega
miklu hærri en Canadatollurinn á
ýmsum varningi, sem komiö hefir
til mála að færa niður toll á í þetta
sinn og þó tollur á þeimvarningi
yröi færöur jafnt niður bæði á
Bandaríkjavörum og Canadavör-
um, þá mundi hlutfalliö veröa hiö
sama og það er nú. Hitt væri nær
sanni og í samræmi viö verzlunar-
samninga hjá öörum þjóöum aö
sami tollur yröi i vissri tölu vöru-
tegunda beggja megin landamær-
anna.
Ef það hefir samist þá veröa
Bandaríkjamenn að færatolla nið-
ur meir en lítið á þeim varningi,
sem ráöist hefir aö lækka toll á.
Mundu mörgum Canadamönnum
þaö fagnaöarefni.
Ef vér gerum ráö fyrir aö s íkir
gagnskifta-samningar hafi verið
ráönir þá verður Bandaríkjatollur
lækkaður stórum á ýmsum iðnað-
arvarningi, en Canadaiollurinn
ekki nema lítið eitt; þess gerist
ekki þörf, eins og áöur var bent á,
til þess aö tollsamgildi verði, því
aö hann (Canadatollurinn) er svo
miklu lægri en Bandaríkjatollur-
inn.
Ekki er þaö talið líklegt, aö toll-
lækkun Canadástjórnar á Banda-
ríkjavarningi, fari nokkurntíma
niöur fyrir meöal tollákvæðin (in-
termediary tariff). Sambands-
stjórnin heldui enn fast viö á-
kvæöin um tollhlunnindin við
Breta, og því viröist þjóöin vel
una. Söinu tollhlunninni væri ó-
mögulegt að veita Bandaríkja-
mönnum, eins og nú er ástatt. Það
væri ekki hægt nema því aö eins,
aö breytt væri verzlunarsamning-
um þeim, sem Canadastjórn hefir
gert viö aðrar þjóðir, og það kem-
ur ekki til mála að svo stöddu.
Að ööru leyti verður ekki (jöl-
yrt um þetta efni aö sinni. Það
er ánægjulegt, að viðskiítasamn-
ingarnir hafa tekist, og áf því, að
um þá hafa fjallað einhverjir at-
kvæöamestu menn Cí.nadaþjóöar-
innar, eru öll líkindi til þess, að
hagsmuna þessa lands hafi verið
gætt í hvívetna. En það sýnir sig
sjálft núna síðara hlut vikunnar
þegar samningarnir veröa gerðir
heyrin kunnir, og mun Lögberg
þá gera Iesendurn sínum ítarlega
grein fyrir þeim.
C. H. Thordarson
rafmagnsfrœðingur.
Þaö er gaman aö geta verið sér
og sinni þjóö til frama, hvar sem
er, og þaö er gaman aö geta flutt
fregnir af þeim Islendingum, er
leitaö hafa sér fjár og frama og
öðlast hvorttveggja.
Sem beturfer, hefir mörgum ís-
lendingum lánast þaö, og einn
þeirra er hr. C. H. Thordarson,
rafmagnsfræöingur, í Chicago.
Hann er bróöir Dr. Th. Thordar-
sonar í Minneota, Minn. Hann
hefir lengst af ævinnar verið í
Chicago og á þar nú rafmagns-
verksmiöju mikla og víðfræga.
Lögbergi hefir fyrir fám dögum
borist janúarheftið af tímaritinu
,,Popular Electricity Magazine“,
sem gefið er út í Chicago, og flyt-
ur þaö ritgerð um Thordarson, og
mynd af honum.
Þar segir, að einkennileg stað-
festa í fyrirætlunum og alvarleg
hugsun einkenni marga Noröur-
landabúa, og er þaö þakkaö sí-
feldri baráttu við óblíða náttúru.
Að vísu er Thordarson sagður
Bandaríkjamaöur í öllum skilningi
þess orös, en jafnframt er þess
getiö, aö hann sé fæddur á ís-
landi og hafi komið vestur um haf
meö foreldrum sínum árið 1873,
sex ára gamall. Hann var hjá
móöur sínni í Wisconsin þar
til 1885, er hann tór til Chicago
og tók aö stunda eðlisfræði af
miklum áhuga.
Hann var fyrst hjá prófessor H.
V. Richards, er bjó til alskonar
tæki, er notuð eru viö eölisfræöi,
og þar nam hann undirstöðuat-
riöiu í vísindagrein sinni og komst
vel niður í öllu, er laut aö verk-
legum framkvæmdum í þeirri
grein. Næstu tíu árin kyntist hann
mörgum samskonar félögum og
vann meöal annars hjá Chicago
Edison Company, er var seinasta
félag, sem hann vann hjá, áöur en
hann kom sjálfur á fót verksmiðju
árið 1895.
Hann átti þá tvennt til að byrja
starf sitt meö:—rétta 7 5 dali í
peningum og það bjargfasta tak-
mark, aö koma síðarmeir á fót
hinni fullkíimnustu ,,high ten-
sion“ rafmagnsstöð í Chicago.
Þessi höfuöstóll hefir blessast vel;
hægt og farsællega hefir starf hans
aukist, svo aö nú cru um 100
manns í þjónustu hans. Aldrei
hefir hann fengið nokkurt fé aö
láni, og er slíkt sjaldgreft nú á
dogum.
Þaö má heita aö hver háskóli
og mann irkjaskóli Bandaríkj-
anna beri einhverjar menjar um
uppfundningar T nordarsons.
Hvervetua má þar sjá margskon-
ar verkfæri, sem hann hehr funU-
iö upp og látiö snn'öa
Fyrir nokkrum árum, þegar
I n t e r n a t i o n a I Electri-
cal Cuugress hélt fund sinn
á St. Louise heimssýnir.gunni,
vildu þeir fástóran,,transfurmer ‘
meö 1 50 hesia afli, sem framleitt
gæti rafinagnsstr um meO miljón
,,volta“ afli, en þaö er feikilega
mikið. Þá var sent hraðboð til
Thordarsons og innan 28 daga
var þetta ve.kfæri tilbúið og stóö
á sýningunni, og er þaöst.rsia
tæki sinnar tegundar, sem nokkru
sinni hefir verið gert. En hitt er
engu ómerkara, aö hann hefir bu-
iö til samskonai tæki, mj> g lítiö,
sem aö eins er haft til aO hringja
lítilli dyrabjöllu.
,,Að skapferli er hr. Thordar
son hlédrægur , segi í niöurlagi
greinarinnar, ,,og eins og tíct er
um djúpsæja hugvitsmenn, svo
viöutan aö ókunnugum getur í svip
virzt þaö ekki með ieldu. En þó,
þegar menn kynnast honum betur,
veröa menn þess varir, aö hin
draumkendu augu hugvitsmanns-
ins geta tindrað af önægju, og hið
hvatlegi, órólega látbragð hans,
sem alt viröist snúast um hinar
hugþekku uppfundningar hans,
það getui breyzt í innilegt glaö-
lyndi,—en þér veröiö að þekkja
hann injög vel áöur en hann eyð-
ir miklu af tíma sínum hjá yður.
Þessa stundina hefir hann hugann
allan viö fyrirætlanir um aö koma
sér upp stærri og fullkomnari
starfstofu (, .laboratory “), þó að
hann geti ekki hatt meiri ánægju
af því en þegar hann var að ráö-
gera, hvernig veija skyldi fyrstu
"5 dölunum“.
Nýtt tæringarlyf.
Langmesti og skæðasti vogestur
heilbrigöinnar er tæringin. Marg-
ar milíónir manna hefir hún lagt
i gröfina og margar miljónir
manna er hún aö dæma til dauða
á ári hverju. Fyrir því hafa marg-
ir frægustu læknar heimsins varið
æfi sinni til að finna örugt lyf
gegn þessum hættulega sjúkdómi,
en ekki hefir það hepnast til neinn-
ar hlítar. Ýmsir hafa að vísu
þózt hafa getað leyst þá þraut, en
þegar tii ítarlegrar reyndar hefir
í komið, þá hefir þvi miður komið í
ljós, að þeim hefir skjátlast.
Nú nýskeð hefir franskur lækn-
ir nokkur, sem Doyen heitir, vakið
mikla eftirtekt með fyrirlestrum,
sem hann hefir haldiö um tæringu
og lyf, sem hann þykist hafa
fundið við henni. Árum saman
kveðst hann hafa unnið að því að
finna þetta lyf, og segir að nú
hafi loks tilraunir sinar hepnast.
Fyrir tveim árum fékk hann lyf
þetta í hendur forstöðumanni sára-
lækninga sjúkrahúss nokkurs, og
i Júlímánuði í fyrra hefir hann
sent níu hundruð læknum bæði á
Frakklandi og víðar lyf sitt'til að
reyna það.
Dr. Doyen hefir því stórar
skýrslur um notkim þess og verk-
anir fram að færa.
Á þeim skýrslum sézt, aö af sjúk-
lingum á fyrsta stigi lungnatær-
ingar, og lyfið hafa notað í þrjá
mánuði, hefir 60 af hverjum 100
batnað, til fullnustu, en 35 af
hundraði fengið nokkurn bata.
Af sjúklingpim á ööru stigi
lungnatæringar hefir 25 af hverj-
um 100 batnað til fullnustu, eftir
sex mánaða brúkun lyfsins, en 60
af hverjum hundrað hefir batnaðí
nokkuð.
Af þeim, sem lungnatæring hafa
haft á síðasta og versta stigi hefir
8 af hverjum hundrað batnað til
fullnustu, eftir sex mánaða raun
meðalsins, en 60 af hundr. fengið
nokkurn bata.
Og batinn er sagður að koma
mjög fljótt; sjúklingarnir safna
holdum og batamerkin sjást gerla;
meðferðin er áhættulaus og lyfið
kvað hrífa jafnvel á þeim sjúk-
lingum, sem hafa hitasótt.
Þetta er aðalefni þeirra skýrslsa
sem Ðr. JDoyen lagði fram frá
læknum þeim, er notað höfðu
lyf hans.
Á Frakklandi hefir það lengi
verið siður meðal sveitafólks að
brúka ger, venjulegt ölger t. a. m.
til lækningar á bólgu og ígerð.
Doyen tók að kynna sér þessar
lækningar, og fann að þær' voru
ekki öldungis gagnslausar. Og úr
þessu geri tók hann að leitast við
að búa til sterkari efni, öldungis
eins og “framleitt er morphine úr
opium”, segir hann. Og honum
hepnaðist að fá búið til gerlaban-
væn, sýkisörugg efni, sem höfðu
sterkari verkanir en ölgerið. Á
þekk efni fékk hann búin til úr
þeim gerlum, sem valda gerð í
vínberjalegi svo að hann verður
að víni, enn fremur þeim gerlum,
sem valda edikssýrunni og mjólk-
ursýrunni.
Sum þessara lyfja má taka inn
því að þau spillast ekki af maga-
sýrunni, en öðrum verður að dæla
inn undir skinnið.
Verkanir þessara lyfja, þessa
móteiturs, eru taldar mjög undra-
verðar. Lyfin kváðu bæði eiga
við tæringu í lungum, og annars-
staðar í líkamanum. Og verkanir
þeirra eru mjög skjótar. Oft kvað
jafnvel bregða til bata eftir fáar
klukkustundir, eftir að farið er að
brúka lyfið.
Dr. Doyen segir að lyf sitt
verki á þann hátt, að örva hvítu
blóðkomin, þessa alkunnu heil-
brigðisverði líkamans, sem strax
eru viðbúin til varnar, þegar ein-
hver háski er á ferðum. Þau ráð-
ist strax á óvinina, gerlana, og
eyði þeim eða tortímist sjálf. Og
úrslit sjúkdómsins eru undir því
komin, hversu sá bardagi fer;
annað hvort sigra hvítu blóðkorn-
in og sjúklingnum batnar, eða
þau biða ósigur og hann deyr.
Doyen segir, að við það að brúka
lyf sitt ,þá aukist mergð hvitu
blóðkomanna a’lmikið. Hvitu blóð
kornunum fjölgar og í annan stað
verða þau þróittmeiri, stærri 'og
bardagafúsari, en ella, og þau
ráðast á gerlana hvar sem þau
finna þá í líkama sjúklingsins.
Við langvinna sjúkdóma, svo
sem kraíbbamein og tæringu í út-
limum brúkar hann ekki þetta
meðal sitt eingöngu heldur og
ýms efni, sem dælt er inn undir
hörundið.
Svona segist þessum Dr. Doyen
frá lyfi sínu, en mikig vantar enn
á, að nægar sannanir séu fengnar
fyrir lækningarkrafti þess eða á-
gæti, en af því framför í læknis-
fræðinni má heita nærri því tak-
markalaus, er sízt fyrir það að
synja, að einhverjtnm hepnist að
finna upp örugt lyf gegn “hvíta
dauðanum.”
Ljótt orðbragð.
Þaö er eitt í lögum“boy scouts”
félagsins, að meðlimir eiga að
temja sér fagurt orðlbragð. Þess
vegna vakti það mikla undrun
austur í Montreal fyrir skemstu,
að tveir drengir í þeim félagsskap
viðhöfðu mjög ljótt orðbragð á
einni æfingu sinni, i viðurvist að-
komumanna, og gerðu félagar
þeirra ekkert til að þagga niður í
þeim. Þetta atvik hefir verið gert
að blaðamáli þar austur frá, og
scgist blöðunum svo frá, að víða
sé “pottur brotinn” í þessu efni.
Þess eru dæmi þar austur frá, að
drengir hafa verið sektaðir fyrir
ósæmilegt orðbragð á götum úti,
og er mjög kvartað yfir því, hve
ljótur munnsöfnuður færist í
vöxt. Drengjunum þykir einskon-
ar fremd í því að tvinna saman
blótsyrði, sem þeir hafa heyrt fyrir
sér, og þeir virðast alls ekki gera
sér grein fyrir merking orðanna.
Þeir hafa þetta yfir í hugsunar-
leysi og eins og páfagaukar, oft á
tíöum. Sama veröur vart hjá
hermönnum. Þeir hnýta blótsyrði
nærri í hverja setningu.
Baden Powell, stofnandi “boy
scouts” félaganna, telur það blettá
félagsmönnum, að þeir blóti, og
hefir sent út viðvörun til þeirra,
þar sem hann kemst svo aö oröi:
“Ljótt oröbragð og blótsyröi
tíökast, eins og reykingar, venju-
lega meöal drengja, sem vilja
reyna aö sýna, hvaö þeir séú
mannalegir, en þeir gera sig aöeins
hlægilega. Venjulegast er sá mað-
ur uppstökkur, sem mikiö blótar,
og verður ráöþrota þegar mest á
ríður, svo að þess vegna er ekki
unt aö treysta honum. Þér ættuö
aldrei að skifta skapi í þyngstu
raunum; og þegar yöur er sérstak-
lega órótt innan brjósts eöa mikið
niöri fyrir, þá blótið ekki, heldur
neyöiö yður til aö brosa, og þér
komist t samt lag á einu augna-
bliki. John Smith. kafteinn, sem
hvorki reykti né blótaði, fann upp
ráð við þá sem blótuöu, sem vér
höfum líka tekiö upp í vorum fé-
lagsskap. Hann segir frá því i
minnisbókum sínum, aö menn hans
hafi orðið mjög sárhentir, er þeir
feldu tré, því aö þeir voru þeim
starfa óvanir, og viö þriðja hvert
högg mátti heita aö blótsyrði
heyröist af vörum þeirra. Til
þess aö koma í veg fyrir þetta,
geröi hann út menn, sem skrifuðu
niður blótsyröi hvers manns, og
þegar heim lcom á kvöldin, var
helt upp í ermar þeirra köldu vatni
úr einni könnu, fyrir hvert blóts-
Ttie DOMINION OANK
aRLKlKlt WTIBCIW
AHs konar bankastorf aí hendi leyst.
S pu r i«Jóðe*dei Id i 11.
TekiP riO ioolGgem, frá ti.oo a8 opphaeC
og þar yfir Hæsiti vextir borgaðir tvisvBT
siunum á ári. Viðstaftum bseoda og anD-
arra sveitamaooa sérstakur gaomur geirat.
Brérteg icnlegg ag óttektir afgraiddar. Ósk-
aC eitir brdfaviOskiltum.
Greiddur höfuöstóll .. $ 4,000,000
v-^acjóðr og óskiftur gróði $ 3,400,000
Innlög almennings ........$44,000,000
Allsreignir...............$39,000,000
Innieig.nar skírleim (letter of credits) se!4
setn eru greiðanleg um allan heim.
J. GRISDALE,
bankastjóri.
yröi, og reyndist það svo vel, aö
hver sem fyrir því varö, blótaði
varla næstu vikuna.”
Blótsyrði eru aldrei til gagns en
oft til hneykslunar. Hver maður
ætti að reyna aö venja sig af þeiir
o -
Menn og málefni í
Portúgal.
Vegna verkfallsins í Portúgal,
hefir athygli manna aö nýju beinst
að manngildi forsetans, Theophilo
Braga. Oftast gera menn sér þaö
i hugarlund að fyrirliöar uppreisn-
arstjórna, sé í manngildi við Crom-
well eða Napoleon, sem hafi þessi
einkunnarorð: “Orð og högg —
en höggið fyrst”, að þeir séu ekki
miklir hugsjónamenn, en ákaflega
hagsýnir, duglegir og staðfastir.
Theophilo Braga er allur annar
maöur. Ilann hefir barist áfram
úr fátækt, en fremur meö ástund-
un á visindum og bókmentum,
heldur en í því augnamiði aö
“komast áfram”.
Hann er skáld, sagnfræðingur,
félagsfræöingur, heimspekingur,
háskólakennari, og eina sýnilega
; orsökin til þess aö hann tók þátt
í stjórnarbyltingunni, hefir veriö
hinn djúpi og mikli áhugi hans á
því, að bæta kjör verkalýðsins meö
breytingum á fyrirkomulagi stjórn
arfarsins. Þegar menn sjá hinar
hvítu hærur hans og stóru, svörtui
augu, þá er hann alt annað en lík-
ur venjulegum stjórnmála leiötog-
um, og mönnum viröist þaöe hafi
ldotið að vera mikil sjálfsafneitun
er liann lét af heimspeki-rannsókn-
um sínum, hætti viö sögu portú-
galskra bókmenta, hvarf frá rann-
sóknum á samanburöi fornra rit-
höfunda í Portúgal viö Spencer,
Sidney og Cervantes, og gekk inn
á rykugan vígvöll stjórnmála-
manna. Hinn mikli áhugi hans á
manngæzku hefir ekki haft á sér
eingöngu háskólalegan blæ og vak-
ið að eins umtal og skriftir. Það
hefir ekki vakað , fyrir honum
þokukend hugmynd um “mann-
gæzku”; hann hefir lagt ást á fá-
fróðan, stritandi daglaunamann-
inn í Portúgal. Þaö hefir verið
sagt um hann, að hann hafi “ekki
ritað vegna valdfýkinna höfö-
ingja eöa aðalsmanna 1 Portúgal,
heldur vegna hinna lítilmótlegustu
borgara ríkisins, sem hann getur
fengið til að hefja augun yfir
plógsköftin og ok aröur-uxanna,
Það er óséö enn, hvort hann og
“háskóla-ráðgjafar” hans hafa
mátt til þess aö draga Portúgal út
úr því foræöi, sem þvi hefir verið
sökt i. Þó aö verkfallið sé frá
skiliö, þá eru þar mörg og erfiö
viðfangsefni. Ríkisskuldirnar eru
um $165 á mann, og embættis-
rekstur kostar 30 franka á mann,
en tíu og hálfan franka á Stór-
bretalandi og sex franka í Sviss.
Þó að skólaskylda væri aö nafninu
til lög meðan gamla stjórnin sat
að völdum, þá eru um fjórar milj-
ónir manna ólæsir í Portúgal, en
landsbúar eru allir rúmlega fimm
miljónir.
Dr. Dillon, sem sagði fyrir um
stjórnarbyltinguna 1 Portúgal, hef-
ir nýskeö látið þá skoöun í ljós,
aö beztu og öflugustu stjórnmála-
menn i Portúgal láti enn ekki til
sín taka. Hann minnist á umbóta-
flokkinn, sem Dr. Brito Camacho
er fyrir. Hann er læknir, blaöa-
maöur og stjórnmálagarpur, og
gerir Dr. Dillon sér i hugarlund,
að hann eigi eftir aö láta mikiö til
sín taka um stjóm landsins.
Hvaö sem öðm líöur, þá voru
þaö mentamenn og heimspekingar,
sem dirföust aö gera gangskör aö
uppreisninni, og þaö eru þeir, sem
nú er aö fást viö aö Ieiða verk-
falliö til lykta. Ef það reynist,
sem liklegt er, aö þeir komist heilu
og höldnu gegnum þá eldraun, þá
styrkir það aö nýju hina fornu
staðhæfing — hversdagslega en þó
sanna — aö “penninn er máttugri
en sverðið.” — Witness.