Lögberg - 23.03.1911, Blaðsíða 4

4-
LÖGRERG. FIMTUDAGINN 23. MARZ 1911.
LÖGBERG
Gefið út hvern fimtudag af The
ColUmbia Press LimIted
Corner William Ave. & Nena St.
Winnipeg, - - Manitofa.
STEF. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Business Manager.
utanAskrift :
The COLUHBIA TBKSS Ltd
P. O. Box 3084, Winnipeg, Man.
utanXskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
P. O. Box 3084, Winnipeg, Manitoba.
TELEPHONE Garry 2156
Verð blaðsins: $2.00 um árið.
Litli kofinn á Nesi
I>áS er einstaklega vel gfert, af
ekki stærra mannfélagi, en þjóö- 1«lkur hlutvefikiö mjog ve„ B.zt;
ar þau tala saman, að samtölin
ekki eru eðlileg, setningar of lang-
ar. — Miss Laura HaJdórs on
arbrot íslendinga er hér vestan
hafs, að sýna tvö frumsamin leik-
rit á einu ári.
I>að siðara var leikið að kvöldi
þess 13. þ.m., og aftur á fimtud.--
j kvöld þann 15.
I Iöfundur leiksins, sem 1 eitir
“Litli kofinn á Nesi”, er C rist
fanst oss hún sýna geðsnrærin
sína í endir annar§ þáttar og upp-
hafi {>ess þriðja, enda er það
stærsta atignaiblik leiksins. Betur
hefði farið að búningur hennar
hefði verið einfaldari — snjekk-
legur en fátæklegur.
Brandur, kærasti hennar, kem ir
„TheColumbia Press
Limited.“
Fyrstu útgefendur Lögbefgs
voru þeir Sigtr. Jónasson, Berg
vin Jónsson, Ámi Friöriksson,
Einar Hjörleifsson, Olafur S.
Þorgeirsson og Sigurður J. Jó-
hannesson. Þéir gáfu Lögberg út
undir sínu nafni ,þar til í Júni
1890, en þó hafði annað félag
myndast um áramótin 1889—90,
sem keypti blaðið, en ekki var það
gefið út undir þess nafni fyr en
18. Júní 1890, og þann dag er
skýrt frá eigendaskiftum b’aösins
á þessa leið fsbr. 23. tölublað Löb-
bergs 1890J:
“Lögberg hefir skift eigendum.
opher Johnson, ungur Islendtngur, ’ mJ°S hti« við leikmn, og virtist a-
sem fæst við leikarastörf suður j | heyrendum lika það illa, að hann
Chicago, og var það sýnt undir ’ sk>'1(1 , >urfa,a5 koma svo,la eins
/o.stöðu Olafs Eggertssonar, sem K ,sk°íhnn ur ^uöareggmm og
einnig lék aðal hlutverkið. í sIlllla ol 11 a&ætlnU', Yer vcr5u,n
Aðsóknin að leiknum var mj g a5 v*«urkenna að ver skddum ekki
góð. alskipaður salarinn fyrra ,vel hverskonar mann að hotundur
kvöldið, er vér vorarn þar, og le,ks,ns heflr ha t 1 huga- enda var
heyrt höfum vér, að aðsókn væri erf,tt að heyra td S'gurðar Bjarna-
engu minni það síðara. |sonar a manudagskvold.ð Aftur
Vér viljum fyrst fara nokk um mattl buningur hans vel bera sig.
orðum um leikinn og drepa .síðar Hof- mun hafa sklllð b°ru rett> er
1882
STOFNUÐ FYRIR 29 ÁRUM
1911
VORVARNINQIJR VOR
AF KLŒÐNAÐI
HÁLSBÚNAÐI
og HÖTTUM
er nýkominn og til sýnis. Vér getum látiÖ yður té allra
nýjustu KARLMANNS HÁLSBINDI.
Geriö yöur aö venju að fara til
WilITE AIND MANAHAN LTD.
500 MAIN STREtT, - WINJOPEC.
á aðal hlutverkin.
1 Itann lætur hana taka ástum hans
Leikurinn fer fram í Winnipeg ‘l ny. . ..
á íslendingadag 2. Agúst og fyrsti Hver^ fatast bof-. lelkrltsms
þáttur daginn áður. Miðal ira meira en er hann le.ðir Guðrunu
kona ógift býr íWinmpeg fram a sjonarsvtðtö. Þar eru auð-
dvelur hjá henni ’ ungur fmendi j sJaanleSa tvær oskildar_ manneskj-
hennar, er Helgi heitir. H.nn
ur; önnur tekur ástamálum Hann-
hcfir gefið sig við málaralist og esar mitt 1 slarki.bans f óreSlu'
lifir í heimi hugmynda ag dreymir
en hin heldur siðferðisiegar á-
um frægð og frama, sem helgun minningarræður yfir Helga frænda
sínum. Það væri engum fært að
leika þetta hlutverk svo vel að alt
Nýtt ‘hlutafélag mEð $10,000 höf-! jg listaverk.
lífs hans listinni veiti um síðir.
Hann hefir málað listaverk eitt,
er sýnir frumbýlings heimili við
strendur Winnipeg vatns, gömul
hjón og dóttur þeirra forkunnar
fagra. Málverk þetta hefir hann
sent á sýningu Winnipeg borgar,
og bíður með óþreyju eftir kaup-
anda, en einkanlega þó, að hann
fái viðurkenning þess, að málverk-
uðstóli myndaðist um nýárs-lejti
síöastl. vetur og var löggilt fincor-
poratedj af Manitoba stjórninni
inni 27. Maí síðastl. Félagið hefir
keypt
sýndist með feldu. Mrs. P. Jó-
hannsson lék Guðrúnu ok tókst á-
gætlega með köflum, en miður i
samtölum við Helga.
Öll smærri hlutverkin hefir höf-
undurinn skilið b„tur, eða ráð.ð
betur við. Hannes “baslari” er
gamall kunningi, sem maður mæt-
ir í daglegu lífi. Björn Hailsson
leikur Hannes og tekst allvel víöa.
Miðaldra maður, Hannes að ,
nafni, ókvæntur bóndi frá Dakcta: Letur hef5i hann samt Seta5 s>nt
hefir komið til torgainnar og ölvaðan rnann.
heldur hann til hjá Guðrúnu; Gömlu hjomn eru bæði vel leik-
. , , .höfðu þau þekst í æsku á íslandi.;im Herdísi leikur; Miss Mana
blaðíð Legberg asamt! Vinnukonu hefir Guðrún) ný. j Kristjánsson og skilur hun hlut-
prentsmiðju og áhöldum öllum frá j komna. að heiman. verk sitt vel. íslendingar eiga efni
síðastliðnu nýári. Allir hinir upp-; Fyrsta Ágúst koma gömlu hjón- 1 afbragös leikara þar sem Hr.
haflegu útgefendur eru hluthaf-1 in frá Nesi, Jón og Herdis, með I’orður Axdal er Hann sýndi is-
.ænzka bondann alt af vel og stuno
ar 1 hinu nýja félagi asamt mörg- dottur sina Þoru, sem nu er oröin .. ..
J. , . . iblind; ætla þau að leita henni'um hstlle?a‘ ...
um oðrum, sem viö hafa bæzt. ;)ækninga. setjast þau aö hjá GuS. Bjorg vmnukona var mjog vel
Hið nýja félag heitir: The Log- rúnu Endurvaknar í huga Helga!leikin- Mlss Hulda ^^1 er 65
berg Printing and Publishtng Com- ^ sú? £r hann haf5i felt til Þóm leg á leiksviði. Hlutverkið var
pony. tveim árum áður, er hann dvaldi í ’remur létt, en vér erum þess full-
I félagstjórninni fBoard of Di- Nýja Islandi. Þóra haíði hei,ið j vislr> a® hdn hefir talsvert þrc-sk-
rectorsj eru: eiginorði manni þeim er Brandur:aSa leihara hæfileika. Þess m i
Sigtr. Jónasson. President. hét; bafði hann yfirgefið hana er &eta> aS 1 hennar hlutverkl bar
Arni FríSriksson, Vicc Pres. misti sjónina og lcnt ó« í »“•
Jón Olafsson, Secretary-Treas. Úanm °S óreglu. 'L.-, , .. _ f Eri-R -t. cwan
J 3 Augnalæknir frægur gefur Þóru T1old malu5 af Fn5rlk fwan'
von um lækningu, en efnaskortur json voru mi°S smekkleg. Stofan
I liamlar henni frá að leita þeirra'P^ meS ^ómandi myudum is-
Afræður Hel,gi um
lenzkum, sem hann hefir einnig
málað.
færas'áttur var
á því, að
and Business Manager.
P. S. Bardal.
A. Freeman.”
Félag þetta hefir síðan gefið út kekninga. ^
blaðið, þó að ýmislegar breytingar jsisir aS yíirgefa listina, sem lítið ' ■ ,,
hafi oröið í stjórn þess, þar til um Saf 1 a5ra hond‘ °S sía ^óru fyrir , ^el fór hví a5
siðustu áramót aö nvtt félap- var l)vl fe« er hun þurftl 411 l)atta- Mjog vel for a þ 1, a
stofnað er keypt hefir blaðið Lög hjálpar. Virðist hann búast við leika flSlu meðan a sumum samto
berea^amt Xm eím^ féÍJ aS hann fm aS "jóto ástar hennar.unl std«, en hef«i venð
berg asamt ollum eignum fe.ags- ^ ^ ^ ^ ^ a# lægra heftsi veris leiki« með
Þetta nvia félac heitir • l>aS tvent fyrir 1 senn aS Helgi köflum- Mr; Th- Johnson stJórn‘
. "The Columbia Press Limited”fær tilboS 1 mynd sma« i>*» do11”! ^^pagværi^kile^aTfá að siá
ofr hefir ha5 nvslíeð verið löo-p-rt °S aS Brandur fyrverandi elsk- 1 aS væn æskildgt, að fa að sja
HöÍls ,„Í b, Í em '4 Þóru, kcmur tU balc. Mnau. kikílokk áíur langt líBur
HoíufatoH þc, ser $50,000, ,g cr„ s,apraSis sins|.fl»r, þá me5 betri Ieik. Vér þykj-
hluthafar sömu sem áður,i em
nokkrir nýir hafa bæzt við'. Fé-'viS a5 sía mynd Helgra °g biður
lagsstjórnin er og hin sama, sem h'óm fyrirgefningar og fær fuilar
var í gamla félaginui:
J. J. Vopni, forseti,
A. Freeman, vara-forseti,
J. A. B’.öndal, ráðsmaður,
T. H. Johnson,
Cbr. Olafson.
sættir. Segir Helgi þeim að ti.Loð
sitt, að styrkja Þóru til lækninga,
sé þeim enn til boða, og kemur
sættum á með foreldrum hennar
og Brandi. — Þau Guðrún og
Hannes vekja upp forna vináttu
umst þess fullvísir, að íslendingar
kunni svo vel að meta g'ða Ieik-
arahæfileika a'ð vel yrði sótt.
B. Jónsson.
Kýlapestin.
Þetta nýja félag tekur nú við °“ afraSa aS muni að ganga
Lögbergi og öllum eignum félags- 1 hjotiaband seint en aldrei.
ins, eins og áður er frá skýrt, og í>etta er sagan í leiknum í ör-
kaupir ]>ar að auki mjög mikið af Faum orðum. Fkki virðist höf-
nýjum prent-áhöldum, og tekur að undurinn hafa gott vald á persón-
sér albkonar prentun, bæði á uuum« sem hann vil1 sýna' ^1’ Þau> ^ veikm dre^,r
ensku og íslenzku, og hefir fleiri a5al maSurinn« er a« V1SU sjalfum | nafn af.
mönnum á að skipa en áöur. ! sér samkvæmur alt í gegnum leik-j Sykin haga rser með ymsu moti
Mörgum fanst það undarlegt, inn- en hofundinum hefir ekki' sjukdomsemkennm
Kýlapestin, plágan mikla, sem
nú geysar um Austurlönd, er mjög
næmur sjúkdómur og sýkjast menn
af gerlategund nokkurri, er fundin
varð seint á næstliðinni öld.
Eitt helzta einkenni sýkinnar
mismunandi
tekist að láta hann koma svo fram eftir þvi hvar hún ræðst á. Fjór- í
vor fsleradinga, þegar það er rétt
borið fram, en í munni hérlendra
manna verður það afskræmislegt,
því að þeir læra aldrei að bera
það rétt fram, og geta ekki stafað
það rétt, af þvi að stafurinn ö
er ekki til í enska stafrofinu ög
er þetta aðal orsökin til þess aði
nafni félagsins hefir verið1 breytt,
eins og áður er getið.
er hið nýja stórhýsi félagsins var , ,
kallað. “Tlic Columbia”, þvi að a5 áheyrendunum finnist þrir ar eru aðaltegundir hennar;
menn bjuggust við, að það yrði! l>ekkja hann til fulls í leikslok. j i. Létt kýlapest,
kent við blaðið, því að menn voru Jafnvel Þaö sem hann genr bezt>
orðnir Lögbergs-nafninu vanir. j l>ar sem hann synir mesta mann'
Það nafn lætur ágætlega í eyrum (H5> genr ''hann Þaö a Þann hatt>
að engum getur fundist til um
það. Leikurinn mun eiga að sýna
bardaga tveggja afla um manns-
sálina: þrá listamannsins og ást-
areld æskunnar. Þetta hefir að
vísu verið hlutverk margra skáld-
verka frægra, en enn geti efnið
hrifið ef vel væri með farið. En
hér er viðvaningslega með stórt
eíni farið. Mjög finst óeðlilegt
Sjálft blaðsnafnið helzt vitan- a5 l)au frændsystkin álita sjálfsagt
lega óbreytt, og verður utaná- aS HdS[ hljoti aö ná ástum Þóru;
skrift ritstjórans eins og áður. | vlr®lst neitt ÞaS hafa vlS h01""
Stefna blaðsins verður og óbreytt,!i5 er &eti ^fi5 Þær vonir' Vér
þó að þessi eigettdaskifti hafi bykÍumst Þess fullvlsir a5 Mr-
or5l5 Olafur Eggertsson hafi gert hlut-
Þeir. sem senda blaðinu eða fé-lyerkinu eins ^5 skil °S föng voru jþetta því oft orðið til að vi’la fyr-
laginu ávisanir, eru vinsamlega a’ en ekkl fanst oss hann leika af ir mönnum þegar ákveða hefir átt
beönir að stíla þær til “The Col- ! Íafnmikihl llst °S t- d- 1 “Dóttir hver veikin væri.
umbia Press Ltd.”, því að fram-' fanSans-
vegis ganga allir reikningar þess Þóra virðist hafa verið sVýnri
undir því nafni. í huga höfundarins en He'gi. En
Nýja félagið vill gera alt sittjþ að listamannseðliö í báðum eðli-! gerlafræðingum að ák\«eða þá
til þess. að gera blaðið svo vel úr jlega dræ.gi sálir þeirra saman, er >eiki-
garöi. sem auðið er, og vonar það; tæpast líklegt að bún geg*i Helgaj Sýkin er veniulega fjóra, sex
fái að njóta sömu vinsældi ogj jafnmikið um hagi sína og bún loa alt að tíu dögum að búa um sig
velvildar hér eftir sem bingað til.'gerir. Alt of mikið ber á því þrg- ’ í mönnum, áður en þeir verðaj
2. Illkynjuð kýlapest,
3. Lungnadrep, eða svarti dauði
4. Þarmapestin.
Hin fyrstrfefnda varir ekki leng
ur en þrjá til sex daga. Eftir J
þann tíma er bitaveikin venju’ega
útrokin. En þó að þessi tegund
sýkinnar sé ekki þung veiki, þá
verður hún oft fyrirrennari megnr
ar drepsóttar. Hin il’kynjaða k la-
pest er nokkuð áþekk taugaveiki
og mikill fjöldi þeirra, sem fá
hana, deyja á sjötta degi eða fyr. .
Lang hættulegasta tegu id sýk-
innar er lungadrepið, eða svarti
dauðinn. Þá sýkjast lungun, en
kýlanna verður sjaldnast vart utan
á líkamanum, af þvi að veikin er
ekki í hörundskirtlunum. Hefir
Þarmapestin er að ýmsu leyti
lik innýfla taugaveiki, og verður
oft eigi auðið öðrum en æföustu
!sjúkir fyrir alvöru. Stundum
| deyr sjúklingurinn eftir fáeinar
kiukkustundir, oftast e.tir þrjá til
fimm daga. Ef sjúklingurinn lííir
j af fyrstu vikuna, er jafnaðarleg-
! así batavon. En slikt er meðal
| annars komið undir mótstöðuaíli
| sjúklingsins, og ’eiturmagni sýk-
i ingarefnisins.
Jafnaðarlegast vjrðist sóttkreikj
an komast inn undir hörundið ”m
litlar skrámur, rispur eða sár. En
í lungnadrepi er það altítt að sótt-
kveikjurnar komis upp úr sjúk-
lingnum 1 hrákanum, eða þegar
han nhóstar, eða talar og geta þær
sóttkveikjur lengi haldist lifandi
og sýkt menn og skepnur. Nýj-
ustu rannsóknir sýna samt að
pestargerlarnir geta ekki lifað í
mörg ár 1 röð í dúkum eða fötum
eins og trú manna var hér fyrr-
um.
Hættast er við, að rottur, mýs
| og kettir beri veikina. Skorkvik-
indi svo sem flugur og flær sýkj-
ast líka af veikinni. Hættulegast-
j ar 'eru þó rotturnar. Dauðar eða
j lifandi eru þessi sóttberandi nag-
j dýr flutt í~varningi hafna á milli
langar leiðir. Þegar vart verður
j við dauðu rotturnar er þeim
! fleygt. Rottur þær, sem fyrir eru
J eta svo þá pestarskrokka, sýkjast
og sýkja frá sér.
Plágan hefir ávalt þótt hinn
mesti vogestur livar sem bennar
hefir orðið vart, og hefir hættan
af sýkinni jafnaðarlegast orðið
vegna þess hve fólk hefir farið ó-
skynsámlega að ráði sínu, skrifar
sænskur læknir nokkur, sem J. E.
Bergvall heitir. Nú er til varnar-
lyf gegn veikinni kent við hinn
iræga lækni Haffikine. Annað
varnarlyf er blóðvatn Dr. Roux.
Rúsneskur læknir, sem A. M. Le-
vin heitir, heldtir því fram, að
fyrst og fremst ríði á hrcinlæti og
góðu lofti, og sólskini í húsum
manna, til áð eyðileggja sótt-
kveikju pestarinnar.
Allvel hefir hepnast á Indlandi
inndæling á blóðvatni Raffkines
læknis. Lyf það getur verkað i
sex mánuði, en að þeim tíma liðn-
um þarf að endurnýja inndæling-
una. Á Indlandi lita menn og svo
á, að það sé aðal skilyrði til út-
rýmingar á sýkinni, að eyða rott-
unum.
Sá læknir, er einna mest orð fer
af fyrir rannsóknir sínar á kýla-
pestinni ,er prófessor A. Chau-
temesse í París. Hann segir sögu
sýkinnar í merkilegu »riti. Hann
segir að sýkin hér fyrrum sé lík-
lega að kenna dýri nokkru, siber-
íska múrmeldýrinu “arctomys bo-
bac”. Byggir hann þetta á rann-
sóknum þýzkra lækna. í verzlun-
armálinu er skinnið af þessunr dýr-
um kallað tarbogzn. Þetta dýr á
heima í vestanverðri Mongolíu og
við austanvert Baikalvatn. Þétta
dýr er eins næmt fyrir lungnadrep
og rottan fyrir kýlapestinni.
Það eru mörg ár síðan að menn
komust að raun um, hvað mikil
liætta stóð af að rottnrnar flytti
með sér næma sjúkdóma, af því
að flugur og flær, sem höfðu
drukkið í sig blóð þessara sjúku
rotta, gátu sýkt menn með biti
sínu á eftir. En sóttkveikjur
lungnadrepsins geta menn dregið
að sér í loftinu, ef þeir koma nærri
sjúku múrmeldýri.
Margir veiðimennn fóru í fyrra
til Mongolí, af því að spurðist að
þar væri óvenjulega mikið af
síberiskum mjúrmeldýrum. Sex
veiðimennirnir sem drepið höfðu
og flegið nokkur þessara dýra,
urðu skyndilega sjúkir seinast í
Október. Sjúkdomurinn byrjaði
með hræðilegum hósta, sem hafði
1 för með sér blóðspýting og leiddi
sjúklingana mjög fljótt til bana.
Þannig byrjaði lungnadrepið eða
svarti dauðinn í þetta skifti í Asíu.
Hamstola af hræðslu flýði mon-
golska fólkið frá búum sínum, og
flutti veikina með sér inn í Man-
chúríu. Þannig barst tveikin til
Kínverja. Ef hyggilega hefði ver-
ið að farið hefði mátt komast
fyrir útbreiðs'u veikinnar þegar í
byrjun, en það varð ekki, rg nú
breiddist sýkin út svo að ómögu-
legt varð að stöðva hatia.
Thc DO^IINION BANK
SLl.K IK K L TlDUlf)
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóðsdeildin.
TekiP viB innlógum, frá $1.00 aC upphæt
og þar yfir Hæstu vextir borgaOir tvisvai
sinnum á ári. Viðsteiftum bænda og ann-
arra sveitamanna sérstakur gaumur geftxin
bréíieg innlegg og úttektir afgreiddar. Ósk-
aö eítir brétaviöskiítum.
Greiddur höfuðstóll.. $ 4,000,000
Vor?«jóðr og óskiftur gróði $ 5,300,000
Allar eignir..........$62,600,000
Innieignar skírteini (letter of credits) seW ,
sem eru greiðanleg um allan heim.
J. GRISDALE,
bankastjóri.
Prófessor Kitacato í Tokio,var
það sinn ásamt Englendingnum
Yersen, er fann lungnadreps-geril-
inn, og hefir síðan gjört rannsókn-
ir veikinnar að hfstarfi sínu. Hann
er alveg ráðalaus með að lækna
veikina þó að hann viti fyrir víst
að gerillinn sem veikinni veldur sé
sá sami, sem veldur kýlapestinni;
allar tegundir sýkinnar, bæöi kýla-
pestin og lungnadrepið og hinar
tvær áður nefndu tegundir,
stafa frá “manúel - gerlinum". —
T tssi gerill hefir fengið nafn sitt
af þvi hann er svo líkur nafn-
kunnu leikfimis áhaldi.
Kitasató prófessor, segir að
veikin orsakist altaf af blóðeitrun
í léttvægustu tegund kýlapestarinn
ar byrjar blóðeitunin á einum viss-
um stað, og er þá bægt að skera
1 ,na bnrm. Hraust likamsb gg-
ing er oft til mikillar hjálpar. Súr-
efnið, sem maður-andar að sér
myndar sem sé móteitur, sem rek-
ur gerlaeitrið útúr líkamanum, en
ef lungun geta ekki unnið verk sitt
og breytt súrefni loftsins í nægi-
legt eitur, þá er ekki um neina
lækning að ræða. Jafnvel blóð-
vatn þeirra Yersins og Haffkines,
bafa hafa ekki aðneinu haldi kom-
ið ef scttkveikjan hefir komist inn
í lungun. Lungnadrepið er hættn
legasta tegund sýkinnar, af því
gerlarnir þrífast hvergi betur en i
lungnavefnum.
Kitasató prófessor, heldur að
þess verði langt að biða, að veik-
inni verði algerlega útrýmt. QÞ.að
er langt siðan hennar varð fyrst
vart. Eftir ð fyrst var farið aö
veita henni athygli. hafa menn tek
ið eftir því, að léttustu tegundar
kýlapestarinnar verður ávalt ein-
hverstaðar vart. Síðan 1867 hefir
hún breigst út frá Norður Kína til
Kúrdlstan, þaðan til Hindusvatns,
og þaðan til Astrakan, og er nú
versta tegund hennar að geysa í
sínu rétta heimkynni, Háasíu, og
hefir borist þaðan inn i Mans-
chúríu.
Tabolotni prófessor, formaður
gerlastofnunarinnar 1 Pétursborg,
heldur því fram gagnstætt Kista-
sató og mörgum öðrum læknum,
að hægt sé að lækna lungnadrep,
ef það sé gert áréttiim tíma. Pró-
fessorinn er nýlega kominn aftur
úr rannsóknarferð frá borginnj
Harbin og segir að þar hafi hepn-
ast kínverska yfirlækninum Wu,
að lækna sjúklinga meði blóðvatni
Tlaffkines, og öðrum læknum hafi
tekist það sama, með blóðvatni því
sem Dr. Roux við Pasteur stofn-
unina í Paris hafi búið til.
Eftir að sóttkveikjan hefir verið
3 til 5 daga 1 sjúklingnum, skiftist
sjúkdómurinn í tvö timabil, < g
milli ]>eirra liða fáeinar khiikku-
stundir. Seinna tímabilið hefir í
för með sér blóðeitrun og endar
með dauða, en prófessor Zabolotni
segir, að ef lyfið sé notað á þessu
millibili þá sé hægt að læícna
sjúklinginn.
B’andaríkjamenn, eru hræddir
um að lungnadrepið flytjist inn í
Norður Ameríku með múrmel-
dýra skinnum frá Siberíu, sem
send eru til Seattle og San Franc-
isco; þess vegna verður að brenna
heila skipsfarma ef nauðsyn kref-
ur. Hættan fyrir Evrópu er mest
) vegna flutninga með síberisku
brautinni. En rússneska stjómin
hefir strangar gætur á öllum flutn
ingi með brautinni, til varnar því
/ að sýkin berist þá leiðina; meðal
I annars er ferðafólk skoðað við
landamæri Manchúríu og svo aft-
ur seinna við Irkutsk.
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKRIFSTOi-'A í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,200,000
STJÓRNENDUR:
Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
- Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W, C. Leistikow Hon. R. P. Koblin
Aðalráðsraaður: Robt. Campbell. Umsj.m. útibúa L. M. McCarthy.
Alskonar DaiiKaato.'lum sint í öllum útibúum.—Lán veitt einstaklingum,
Firmum, borsjar- og sveítar-félögum og félögum einstakra manna, með
hentugnm skilna ílum. Sérstakur gaumur gehnn að sparisjóðs innlögum,
lltibú hvevetna um Canada.
T. E. THORSTLINSON, Ráðsmaður.
Corner William Ave. og Nena St. Winnipeg. Man.
Formaður
Vara-formaður
Jas, H. Ashdown
Ð. C- Cameron
Eyrstu sagnir, sem menn höfðu
af svarta dauða, er á öndverðri 14.
öld. Þá geysaði hann i Kina og
drap þar 13 til 14 miljónirt manna.
’Þaðan breiddist hún út þjóðvega-
teiðina vestur til Evrópu, og drap
á þvi svæöi 24 miljónir manna.
Fáum árum eftir að hann byrj-
aði i Kma, var hann kominn til
suðaustanverðrar Evrópu og svo
breiddist hann sfcjótt út norður
og vestur á bóginn Sagnir þær,
sem menn hafa af veikinni frá
þeim tíma, eru mjög hræðilegar.
Læknislistin var þá i bernsku og
sóttkvíun þektist ekki. Veikin
gerði þjóðirnar því nær hamstola
af hræðslu. Helztu ráðjn voru að
flýja undan henni, leita sér fróun-
ar í bænum og dýrðlinga-ákal.i, og
sumstaðar reyndu menn að verj-
ast henni með kukli. Árangurinn
varð svo sem við mátti búast.
Fólkið hrundi niður. í Florenz
dóu úr veikinni um 60,000, iEen-
eyjum 100,000, 1 París 50,000, í
Lundúnum 100,000, í Lubeck 90,-
000. Mönnum telst svo til, að i
Evrópu hafi dáið um 25 miljónir
manna.
Frá Mið-Evrópu fluttist veikin
til Norðurlanda. Til íslands kom
hún árið 1402 á skipi Hval-Einars
nokkurs Herjólfssonar, og var
sóttin svo skæð, að menn lágu
dauðir innan þriggja nátta. Er
sótt þessari lýst i fslands sögu
séra Þorkels Bjarnasonar:
“Voru þá gjörð heit mörg, svo
sem að gefa s,ilfur til að búa skrín
Guðmundar góða, cg segir sagan
að eftir það næði flestir að skrift-
ast. Gekk sóttin um liaustið
(1402) fyrir sunnar land með hin-
um mestu fádæmum, og eyddi bæi
víða, og var hún svo áköf, að þo
að tólf eða fimtán færi með líkum
til grafar, er sagt áð á stundum
hafi að eins komið aftur f jórir eða
fimm. Eyddi nálega Skálholts-
stað (þáverandi biskupsetur) þris-
var að þjónustufólki. Næsta ár
gekk sóttin með hinni sömu ákefð
og þá mest fyrir norðan land', og
er mælt, þó að það sé harla ótrú-
legt, að þar hafi að eins lifað eftir
af klerklýð þrír prestar, jafnmarg-
ir diáknar og einn rnunkur. Segist
svo frá, sagnfróðum mönnum, að
þá muni hafa dáið tveir þriðjung-
ar manna hér á landi, en ýmsar
ættir urðu aldauða og dá'ð og
menntun dvinaði en jarðir lögðust
í eyði. Hefir sótt þessi verið köll-
uð svarti dauði og stóð hún yfir
tvö ár, og hafa þau ár verið ein-
hver hin þungbærustu og skað-
mestu landi þessu.”
Aðsent.
Sá sem skriíar þessar línur var
eitt sinn staddur á fundi þar sem
kapprætt var um kvenfrelsismál,
hvaða áhrif það hefði á heimilis-
lífið o. s. frv.
Þar tók til máls meðal annara
ungur maður, og sagði: “Aðal-
skilyrði fyrir góðri líðan er gott
heimilislif og barnauppeldi, og eitt
aðal undirstöðu atriði þess er það,
að hjónin deili ekki um trúmál.”
Margir hlógu þegar ræðumaður
sagði þetta og fæstir virtust gefa
því neinn alvarlegan gaum, en eg
fyrir mitt leyti var néðumanni
samþykkur. Síðan hefi eg fengið
enn betra færi á að athuga þetta
mál, og get fullyrt, að einmitt
þetta, skiftar skoðanir í trúmálum,
hjóna 1 milli, hafa raskað og meira
að segja stórum spilt heimilisfriði
á ekki svo fáum heimilum íslend-
inga hér í landi, og dreift þeim
kröftum og því viljaþrekj, sem
foreldrar voru skyldir að leggja
fram, til að ala börn sín upp til
ákveðinnar, nytsamrar og sóma-
samlegrar lxfsstefnu. Börnin alast
upp við að beyra deilumál for-
eldranna, sem fara sína leiðina
hvort um sig. Hvort um sig sækir
kirkju síns trúflokks. Sturadum
fylgja börnin ö'ðru foreldrinu, en
stundum skiftast þau, og ekki nóg
með það. Þegar frá tíðum er
komið hefir árangurinn af kirkju-
ferðinni oft ekki orðið æskilegri
en svo, að þref og þrátt hefst um
trúmálaskoðanir á ný, og sótt oft-
lega af miklu kappi á báðar hliðar
og ekki slitið stundum fyr, en ó-
hæfilega langt hefir gengið ágrein-
ingurinn.
Slíkt er alt annað en æskilegur
skóli fyrir bömin. Það er varla
hægt að byggja undirstöðuna undr
ir uppeldi þeirra á valtari grund-
velli eða hættulegri. Þetta er
vissasti vegurinn til stefnuleysis
og ósjálfstæðis þeirra, því að
hversu vel sem þau kunna að vera
gefin til lífs og sálar, hlýtur það,
sem þau nema fyrst 1 æskunni,
þær verkanir, sem þau verða þá
fyrir, að hafa óafmáanleg áhrif á
barnssálina, svo viðkvæm og gljúp
sem hún er fyrir öllum áhrifum.
Ekki verða þau áhrifin heldur
skammvinnust, sem börnin verða
fyrir af foreldrunum, því að það
er alkunnugt, að börn á óvitaaldri
bera mest traust til þeirra, alira
xnanna, svo sem eðlilegt er, og
vilja helzt eftir þeim líkja, og
meta tillögur þeirra um fram til-
lögur annara, af því að þau skoða
foreldrana sem ímynd alls hins
bezta og fegursta meðal manna.
Nú ættu allir góðir foreldrar að
hugsa um það, er einmitt þessi á-
hrif yrðu svo hrein og góð og ó-
gleymanleg, og óblandin allri deilu
hviklyndi og stefnuleysi, sem auð-
ið er.
Að minu áliti eru foreldrar, sem
ala börn sin upp við ágreining
þann, sem fyr var á minst, að
fremja yfirsjón, sem þau seinna
meir, þó þau fegin vildi, ekki eru
fær um að afplána, óviljandi eða
af hugsunarleysi í byrjun leiða
þau, áður en þau gera sér grein
fyrir því, börnin út á vandrataðan
veg, ef ekki vegleysu.
Trúmála ágreinings hefir lengi
kent hér á meðal Vestur-íslend-
inga, en ekki hefir liann þorrið á
siðari árumj og jókst til muna
þegar sundrungin varð í kirk u.’é-
laginu, en út yfir tók þegar anda-
trúar musterið var reist hér vestur
á sléttunum. Mér er kunnugt um
að þangað sækir oftast að eins
annað hjónanna, af þó nokkrum
heimilum, en’ hitt situr oft eftir
með sárt ennið og reynir að halda
börnunum frá þessum ófögauði,
svo lengi sem unt er. Svo þegar
heim kemur hefst þrátt bituryrði
og stundum illdeilur milli hjón-
anna, sem börnin taka oftlega sinn
þátt í eftir aldri og vitsmunum,
og er þá liætt við að kveldbæn
barnanna sitji stundum á hakan-
um.
Það er sannur málsliáttur, að
hægra sé að kenna heilræðin en
halda þau, og eins verður hér.
Venjulega rekur svo langt þenna
ágreining að hvorugt hjónanna
vill slaka til, eða það þeirra sem
ágreiningnum kann að hafa vald-
ið; jafnvel þó þau fari þess ekki
dulin, að þau með þessu séú að
molda lífsgleði sína og h imi'is-
ró, og varpa af sér skyldura sem
þau hafa bæði við sjálf sig og
börnin og aðra menn.
En eitt er það, sem þessum for-
eldrum er auðið að gera og hcil-
ræði er þeim til handa. Það er
það, að reyna að forðast að láta
börnin nokkurn tíma vera viðstödd
deilu sína um trúmál. Það ætti og
t. a. m. ekki að eiga sér staö, að
annað foreldrið, þó að mism m-
andi trúarskoðanir hefði, 1 iy'ði
sér í áheyrn bamanna að misojóða
eða lítilsvirða trúarskoðanir hi s
forelclrisins, gera t.a m gys aö
því, sem helgast er í trúarskoðun-
um þess, skirn, ferming o. þ. !.
athöfnum, ef t. d. um lúterstrúaða
manneskju er að ræða, án |*ss að
koma með nokkuð í staðinn, er \ið
slikt fái jafnast. Hins vegar ættu
bæði foreldrin og stuð'a að því að
beina buga bamanna t sem i-
kveðnasta og réttasta átt, ti1 þess
að þau geti orðið sem nvtistir
menn í mannfélaginu; og þó að
slík handleiðsla sé miklum erfið-
leikum bundin, þá verða forc’dr-
arnir að leitast við að r^kja hana
eftir megni, svo framarlega scm
þau vilja ekki hafa á sim dzku
sinni þá þtiwgu og óg'eyman egt
ásökun, að þau hifi ekki geri:
skyldu sína að þvi er unpeidi
bamanna þeirra snertir.
Þ.
1