Lögberg - 12.10.1911, Síða 2

2.
bOGBKKG. FIM'/UDAGINN 12. OJCTÓBER 1911
Háir fossar.
Fossar hafa or'ið mörfjuin
að miklu deihl efni. c<í þœr deilur|
fara harðnandi. Þeir sem unna
náttúrufegurð, vilja vernda fossana '
svo óhreytta, ssm verða má, um
þeirni með því að rá a þá í
þjónustu, td aö ná í ódýrt ra
J að spilla fegurð hans eða ekki
í Allstöðvarnar hafa þesrar dregið
: til sín allmikið af vatn; hans, en
löggjöfum í handaríkjum og Can-
Stxrsti fess í lieimi, Vietoria-
fossinn í Zambesi fljót nu í Rjhod-
esia, er 33Ó fet á liæS, og meir en
| mila á lireidd. Livingstone fann
,hann árið 18^5. Nú er n.sin deila
,ada hafa bonst margar asköramrlunl f<jss )>enna milH þeirra> sem
um að varna iðnaðarfélösi'in að unna náttúrufegurð og verksmiðju
pilla fegurð bess i furðuJega | eig-encla Vatnsaílið í þessum fossi
| foss J er talifi rúmlega 35 miljónir hest-
aldur og æd, en vébræðingur og, ^nnar foss í 'vorðuf-AnjerÍKii. !afla efia fimm sinnuni meira en í
iðnaðarfröxnuðir vilja spilla fegurð 1 I NTi agara. Til samanburSar má, „
sein er nrL*sti !oss ín* 11111. «-»f 1 sm nnnin
sína , . . K( „ Inefna. ajS alt vatnsmagn i Evrópu | aIljro‘smi nmim
r skaldar vernd eirrs íinnao turou-1 ... . ■ -i:' -Jnm í tímarítirm •'nntlrviE” Pr
fur_ | . , , er ekki nema 35 miljonir ilini- 1 Limaritinti nutiooK er
magn til iðnaðar. Fm þegar það 1 ^ nAtt,ir"",ar- ° ' v,ríJ’st “" hestafla. Jgrein um þetta eftir George Kenn-
^ hafa fengið vernd um aldur og
er gert. er fegurð. fossanua spilt ... , . , oaom
denta dæmdur í fangavist á Rúss-
landi og Síberíu. Orsökin til þessa
upphlaups ungra stúdenta var
fvrst og fremst sú, aS þeir vildu
láta gremiu sína ! Ijós við stjórn-
ina út af þeim ráSstöfunum henn-
ar. að hún bannaði almenningi að
iáta hlutteknin g sína opinberlega í
Ijós við útför Tolstoys, og refsaði
með svipuhögg-
að niiklu eða ölfu iéyti.
Það eru ekki ne i a fá ár sfðan
menn tóku að nota fossaril til
iönaðtir, en síðan hafa nlenn korn-
ist aö raun um, að úr þeim má fá
ódýrt og nær óþrjótandi afl, setn
ella };rði að framleiða með kola-
brenslu. En kol verða dýrari
með ári hverju, eftir því sem
meira er eytt af þrim, o° nú heíir
fossaall komið í þeirra stað, en
áðnr voru þeir að engu uýiir og
víða þröskuidir í vegi sigli.'ga um
skipgeng fíjót.
iiestafia.
liafa fengið vernd um =‘ldiir "g T.að Vtr áuSvelt, að ná nokkrum an, og kemst bann þar svo að orði:
.oli, cr Vo^tmiti i.iSsimi 1 niíljónimi hestafla úr þess/itm fossi “Órói þessi varð að bitrustu bar-
! Californíu, se.1i íellur _>,6co fet aí ' ])ess a5 sker«a fegurð 'hans. áttU til að frelsást undan lögreglu-
þre'U stöllum. Allur \ mmnite- ()g enn sern komið er hafa menn|gæz]u Qg h]jóta sjálfstjórn handa
dalurinn va. gerðm uð þjóðeign- ekki farið fram a að nota nenia! ...
.. , c •»!,„. . . , , «.,. 0111111 æðri mentasaotnunum. rikis-
I ar garði i ðó 4. eiihann fanstanö htinn liluta vatnsmagfnsins. Eilt
1X51. * fé’ag hefir sótt utn 150,000 hestöfl|'ns • Stúdeírtarnir létu ekki sinn
fossarnir eru undir éða tæplega einn tvö hundraðastaí hhit fyr en þúsundir þeirra voru
femirð !;art a'ls vatnSmagns’ns, og stöð-| hneptir í íangelsi. og hundruð
Yosemité
verncl stjórnarinnar,
'ieirra verður aldrei
manna völdtim.
I>að er alnictin skoðun, en að
vísu röng. 'að Niagara fcss'nn sé
stærsti foss t heirrú. En Victoria-
fossinn í Zambesi-fljótinu í
ikit er meir en helmingi hærri og
ulmingi hreiðari, og Niag.nra er
fos
skerð af 1 inni á að yet ða svo fyrir komið, manna höfðu verið flxmdir hing-
að hún dragi ekkert úr fegurSi N , v n • 1 1 o- !
... b , að og þadgað um Russland og St-l
mssms. Krezka stjornm og nv-y
lcndustjórnin vita það vel, að síð- benu' °& l,e-?ar l)eir fundu’ a«
an árið Trps, er járnbraut var| t>ei>r gátu ekki veitt stjórninni við-J
lögð yfir Zambesi-fljót rétt neðanlnám, léttt þeir undan síga, ogi
við fossinn,, hefr ferðamanna- síigöu verkfa'linu lokið.
straumurinn verið svo mikill þangi
að, að 'fossinn hefir gefið meira’ Mtlli 21. Nóv. 1910 og 30. Ágúst
15200 íhúum.’Og ]>ó hikar stjórn-
in sér ekki við að reka úr skóla
1 200 læknaefni í einu í Pétursborg
og mörg hundruð víðsvegar um
rikið, til þess að brjóta með of-
beldi á bak aftur verkfall, sem átti
ndkkurn rétt á sér, og vel befði
tnátt afstýra meS ofur litilli lipurS
og frjá'smannlegri framkomu.
Óvart ltefir keisarinn og hans menn
gert fimm til sex þúsundir manna
að áköfum uppreisnarmönnum.”
Þó að þessar aðfarir geti í svip
reynst vel, þá eru þær þegar til
lengdár lætur svipaðar ]jví, er^
tnenn hclla olíu í eld. Allir óvið-
komandi. sem horfa á það sem nú
er að gerast á Rússiaiudi,, eru ekki
í neinutu vafa um, að stjórnbylt-'
iingamenn sigra að lokutn. (í>ýtt.)
TOMBOLA
Þann 17. þ. m.
(þriðjudag) kl. 8
___ að kveldinu verð-
ur haldin tombóla
til arðs fyrir sjúkrasjóð Stúkunnar Heklu, í efrisal Good
Templara hússins. Margir ágætir munir verða þar á'
boðstólum. Sækið vel og styöjið þarft fyrirtæki.
Intjgangur og einn dráttur 25 cent, meðan drættir
endast. Komið því í tíma !
DANS Á EFTIR
Fundarboð
Fossarnir hreyfa hvertihjól raf- jafnvel ekki annar stærsti ioss 1 . , 1 ,, ,
' . .i.... v \ „ 'i _ af ser nteð þvi að draga þangað.trm voru 5413 stúdentar hneptir
magnsstöðvanna og framleiöa hetmi, þvi að-1 Suður.Amenku er , ... , ,• 1
. ! r, ss wn; tneirri ™ WiXori terðamenn, Helclu, en.po að liann,, varðhald a Russlandi.
sem veitt er stundurn : ‘
ijós og afí.
um þræöi
væri látinn framleiða rafmagn.
mílna Það er se
harðni
hiindruð eða þúsundir
egt, að sú
■æði hærri og breiöari en
Niagara, og er það annar stærsti
foss i heimi. Hann er lítt kurmitr Þaö eru engir fosgar í he:mi sem
, og er i Iguassúfljótinu, sem fellur komast i samjöfnuð við \rictoria-
eila iiarOm akafíega ninan j í'arana fljöt ð, og liggur á landa- fossinn, Tguassu eða Ntagara. Þo
skams, sem verið hefir milli fagur- ‘ ;nærum tveggja landa. eins og að mikið sé um feikna stór fjöll í
fræðinga og iðnaðartnanna, því Niagra. og eiga þau sinn helming Asítt. er ]>ar lítið ttm stóra fossa;
að margir fossar hafa þegar verið j bvort. Iguassu fossinn er 213 feta en í Afriktt og
hár og n.fPi'i
ur. Afl '
hestafla.
Norður Ameríku
í stærstu fljótum
tans er talið ttm 14 milj. \friku er mikið um háa fossa. í
]>að er nærii eins mik-. Congófljótinu eru marg'r fóssar,
Afríku
tveggja mílna breið- eru þeir víða.
gerðir að engu. eða fegurð þeirra j
skerð til mikilla muna, vegna þessl
að afístöðvar !i tfa verið settar við ; iR eins og alt vatnsrnagn Noregs og Tegna vátnsmagnsins, sem er
þá. og Svijijéðar, og tiu sinnum meira sextán sinnum meira en í Níl, eru
Utn þessar mundir er deilt aflcn alt vatnsafl Þýzkalands. Það þar einkverjar mestu aflsupp-
tjiikiu kappi um hina frægujer ekki að undra. þó að mörgum sprettur í heimi.
Schafíhauseh fossa í Kín. Nokkrar led<’ bugur á að rota þenna ó- Stanley fossarn r i miðjli f jót-
afístöðvar og verksrniðjur baía bre:vtatj;li- si!úJ'5a fo-'s- t'1 i5naðar jnu eru sjö, hver upp af öðrum,
, x • fyrirtækja. F.nn sem komtð er lál ret til samans er bar feiki-
þegar vertð reistar tveimmegm r . , , , . er 111 sauians el l,ar lelK1
....... _ . . . , . : verður Igtlassu 'ossmn ]>o ekkt ]ega mikrifi afl, sem vera má að
við þa tstjorn Svisslands behr notaður, því að hann. er alt of nctað verði innan skamms. Þó er
þó áskiltð s.’O miktð vatn óskert, I fjarri verzhtnarleiðum t:l þess það meira vert um alt ]>að vatnsafl sem
að íegurð þeirra er eklri spilt J svari kestnaði að koma þar á stot'n er í þeirn hluta Congófljótsins, sem
til ^nuna, og er )>að bæði j fafmagnsstöð; en það er seimilegt, ekki er skipulegur eða frá ósi að
gert fyrir feguröar sakir og vegr.a | a5 e‘'bi ver5i ía,'Sft þess að bíða Stanlev Pool. Þar fellur fljótið í
útlendinga. sem þangað fíy-kjast
áriega. Enn meiri deilur hafa
risið í Bandaríkjunum út af
gará foss nurn, hvort leyft
að ]>essi foss sæti sömu forftjgum stokki, ekki meir en nokkur hundr-
sem Niagara. Og ríkin P,razilia og uð álna brelðum, og eitthvað 300
Argentina, sem eiga Itann. hafa feta djúpum, og fer 48 fet á sek-
. ia-|])egar gert sanminga til að vernda úndu. svo að um liálf miljón ten-
skuli hann. ingsfeta vatns buna þar fram 5 ó-
_____________ í stöðvandi straumi, en þrjátíu og
j tkeir fossar og strengir eru þar á
j 170 mílna svæði, og eru samtals
820 fet á hæð.
Almennur fundur verður hald-
| inn í efri sal Goodtemplarahússins
| ]iann 19. Okt. næstkomandi. A
1 fundinum skilar nefndin, sem
\f ])eim1 si>a5i5 hefir fyrir samskotunum til
voru 1293 gerðir útlagar úr há-|Jóns .Sigurðssonar minnisvarðans, *
skólabæjum Rússlands,. og meir en|af ser °S skýrir fra starfi slnu'
sex hunc’ruð manns var visað í út- Kinni* verða ráðstafanif ?erðar t!1
legð um tveggja til fimm árJað taka móti eftirmyndinni, sem
skeið. Fjögur þúsund og sextíujnefndin á Islandi hefir akveSið
stúdentar voru gerðir útlagar úr!að 2efa Vestur-íslendingum.
PROFESSOR
SVEINBJÖRNSSON
—— —-—-—--—--—r—~—-———■—-
HELDURl -
Lecture-Recítal
þcssum stððum
u
Pembina fimtud. *■.................. i 2. okt.
Gimli mánud....................... 16. “
Selkirk þriðjud..................... 17. “
Argyle Fimtud. og föstud. 19. 20. “
M.nneota, Minn., líklega föstud..... 27. “
í NiJfljótinu á Egiptaiandi er
mikið um strengi eða strauiniður,
neöatt til. en engir verulegir foss-
' ar. Ofarlega í fljótinu eru nokkr-
I ir fagrir fossar, til dæmis Riponj
fossi«n, sem er að vísu ekki hár,
en ntjög fagur vegtta vatnsmagns-!
• irs.
Mjög fáir vita, livaða fvss er
irestur í Evrópu. Vatnsmesti foss
]iar er Schaffhausen fossitin í-
Rín, en hæsfur er Rjúkan fossutn
á Þe’amörk í Noregi. Aðalfoss-j
inn er 800 fet, en hann fellur í
tvenrui lagi og báðir fossarnir ertt
1,837 fet- En vatnsmagnið er
[764 teningsfet á sekúndu. Rjúk-
anfoss'irnir höfðíu 250000 hestöfl,i
1 en þcir ltafa veriö teknir í þjón-
; ustn iðnaðarins, og eru nú tindir
lck liðnir.
Sömu forlög bíða margra ann-1
ara fossa i Noregi, en þar er svo
mikið af þeim, að ekki “sér li'iggi
á vatni’’. \ Svíþjóð 'hefir fossinn
'I'roill’atta verið nærri gjörsviftur
I fegurð sinni, en hann var frægastij
| foss á Norðurlöndum. Það rná
he ta. að alt vatn lians sé notaði til
jað hreyfa rafmagns stöðvar. j
Stjórnin sjálf hefir nýskeð iátiðj
setja þar aflst'ð með 40000 hesúj
ar i,' og er það stærsta aflstöð íj
Evrópu. en nú er verið að konia j
upp enn stærri afistöð við Rjúkan
fossinn í Noregi. og annari i Sví-!
þjóð norðarlega.
Tafnvel Finnland er að reyna aðj
vernda fegurð síns frægasta foss,
og hefir ákveðið að leyfa ekki að
storna þar neina aflstöð. Þlcssi j
foss heitir Imatra foss; hann er|
frerraur lágur en vatnsmagnið x|
ir num er mikið
PétursLorg. Moskva, Kharkof,
lomsk Oddessa, Kiev og fleiri
borirum. “Allir þessir stúdentar
voru hneptir i fartgelsi eða gerðir
útlægir með “stjórnarfarslegri til-
skipan”, segir Mr. Kennan, “og
án dóms og laga." Stjórnin kom
einhverri refsing fram við 6,851
stúdent, og lét meir en 200 pró-
fessora og kennara segja af sér, oS
vorn í þeirra hópi tnargir- merk-
ustu vísindamenn ríkisins. “Stjóm
inni tókst að brjótá á bak aftur
verkfallið, en það lamaði eða ó-
nýtti suma merkustu háskóla lands
ins og iðnaöarskóia, og svifti ríklð
nokkrum þúsundum ungra karla
og kvenna, sem lokið hefðu prófi
tneð , heiðri og hefðu' getað borið
menníngarljóma viða ■ um ríkið.
í Rússalönchtm í Evrópu er 1
læknir móti 7,300 íbúum, en í Asíu
lóndum þeirra er 1 lækmr móti
Almenningur er iieðinn að sækja
fund þenna. . '
JohosoQ & Carr!
Electrical
Contractors
Leggja Ijósavír í íbúðar
stórhýsi og íbúðar hús.
Hafa dyrabjöllur og tai-
símatæki.
Rafurmagns - mótorum
og ö ð r u rn vélum og
rafurmagns t æ k j u m
komið fyrir,
761 William Ave.
Talsími Garry 735
Fáið yður McCalí hatt
SNIÐIÐ ER HARRETT, EFNI, END-
ING OG GÆÐI FARA ÞAR SAMAN
Pað eru til McCALL hattar handa kven-
fólki á öllum aldri. — Og hentugir við öll
tækifæri. - Og verðið ekki ofvaxið neinum.
—BEZTU BÚÐIR SELJA ÞÁ ——
The D. McCalI Co,, Limited
Kvenhatta verksmiðja-
WINNIPEG,——
-heildsala aðeins
MANITOBA
Einnig f Quebec, Montreal, Ottawa, Torönto, Vancouver
e
Grein þessi er þýdd úr hérlendu j
l’Iaði. Ekki ertt fossar á íslandi
nefndir þar á- nafn, óg eru þó
bæði stærri og vatnsmeiri en sum-1
ir þeirra fossa, sem hér eru nefnd-j
ir. Stærstu fossar á ísiandi eru : i
Dettifoss, í Jökulsá á Fjöllum ogj
Gullfoss t Hvítá 1 Árnessýslu,
Anna Day sem Mary Tudor i leiktum, “When Knighthcod was in
flower”, í Wa1ker ieikhúsi 3 síðustu kvöld í þessari viku og matinee.
Rússíand á 20. öldinni
Hvaða böl, sem vér eigum við
að búa. ættum vér ekki að fara til
RúSslands til að forðast það. Það
varð mikið “verkfall” meðal stú-
denta i háskó'lum og æðri skólum
Rússlands eftir andlát Tohtoys
greifa í Nóvember 1910. og eitt-
hvað mánuði síðar var fjö'd,? stú-

BETRI
EN
KOSTABOÐ
MENN EIGA
AÐ VENJAST
FRÁ ÞESSUM TÍMA TIL 1 JANUAR
1913, FYRIR AÐEINS
$2.00
* «
NÝIR KAUPENDUR SEM SI-NDA OSS að kostnaðarlausu $2.00 fyrirfram borgun fyrir
næsta árgang LÖGBERGS, fá ókcypis það, sem er óútkomið af yfirstandandi árgangi og
hverjar tvær af neðangreindum sögum sem þeir kjósa sér. (Bækur þessar eru seldar á
40 til 50 cent hver.) Þetta eru því sjaldgæf kjörkaup, — notið því tækifærið.-- Þannig geta menn
nú fengið því nær $4.00 virði fyrir $2.00
Hefndin,
Svikamylnan
Kjördóttirin
Fanginn í Zenda,
Denver og Helga
Erfðaskrá Lormes
Hulda, Rúpert Hentzau
Gulleyjan Allan Quatermain
Ólíkir erfingjar. Hefnd Maríónis
Ef þér hafið e'cki kringumstæður *til að nota þetta fáheyrða kostaboö þætti oss mjög
vænt um ef vér mættum senda yður blaðið í næstu þrjá mánuði yður að kostnaðariausu. Ef þér
þá að þeim tíma liðnum, er þér hafið kynnst blaðinu, afráðið að verða kaupandi þess er tilgangi
vorum náð. En þótt sú von vor bregðist munum vér samt verða ánægðir. Ef þér leyfið Lög-
bergi inngöngu á hein.ili yðar hafið þér blað sem heldur fram heilnæmum skoðunum ; blað
setn siðþrúðir foreldrar niega óhrædd láta börnin sín lesa.
Stærsta og víðlesnast íslenzkt blað
V
/