Lögberg - 21.03.1912, Page 4

4-
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. MARZ 1912.
; Rordenstjórnarinnar h-efir aug- greiðslu? HvaS er hún í saman-
LÖGBERG
Gefiö át hvern fimtudag a£ Thb
Columbia Prbss Limited
CoraerWilliam Ave. & ’
Sherbrooke Street
WlNNIPEG, — MaNITOBA.
stefAn björnsson,
EDITOR
J. A. BLÖNDAL.
BUSINESS MANAGER
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS:
TheColumbia Press.Ltd.
P. O. Box 3084, Winnipeg, Man.
utanXskript ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG,
P. O. Box 3084, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARRY 2156
Verð blaðsins $2.00 um árið.
j sýnilega ret'aö aö gera flokk sín-
um þægt verk með þessum reikn-
ingi, en mjög er vanséö, aö höpp-
in veröi eins mikil eins og til mun
hafa verið ætlast. Hér hefir ver-
burði við það, sem Kyrrahafsbraut
C. P. R. félagsins kostaði þetta
land ? Samkvæmt reikningi þess
félags sjálfs, kostaði sú braut
fullgerð, með vögnum og öðrum
ið krítað heldur liðugt til þess. , útbúnaði $91,000,000. En með
Það er ekki líklegt, að margirjlágri virðingu fékk félagið hjá aft-
i(li verði til að trúa þvi. að þegar
i kostað hefir 114 miljónir dollara
|jj að leggja teina á rúma þrjá-
ffl fjórðu hluta einhverrar brautar,
: og búið að leggja brautarhrygg á
j;1 j sjö-áttundu hluta hennar, að þá
m i kosti hún fullgerð 258 miljónir
! doll.. eða 144 miljónir að leggja
j teina á og fullgera einn-fjórða
hlutann, sem eftir er; þessi fjórði
partur kosti m. ö. o. 30 miljónum
doll. meira en hinir þrír-fjórðu
partamir. Engum öðrum en þeim
sem setja sig beinlínis út til þess
að blekkja landslýð me'ð raka-
lausum þvættingi, dettur í hug að
bera fram slíka dóinadags-enda-
leysu.
Transcontinental-
brautin.
Þó að ekki séu skiftar skoðanir
um það, að Transcontinental-
brautin sé mesta mannvirki, sem í
Canada hefir verið unnið á síðari
árum, og hin nauðsynlegasta sam-
göngubót, sem verða mátti, þá
hefir hún mætt hinni megnustu
mótspyrnu frá því að á henni var
byrjað alt til þessa dags. Aftur-
haldsflokkurinn hér i landi hefir
urhaldstjórninni í peningum og
peningavirði $112,742,816, eða
alla C. P. R. brautina fullgerða
með vögnum, vagnstöðvum o. s.
frv- fyrir alli ekki neitt og um
$22.000,000 í ofanálag.
Er nú ekki hálf kynlegt, að
menn þess stjórnarflokks, sem
harðfengilegast gengur fram í þvi,
að útvega C. P. R. félaginu þessi
óhræsis-kjör, skuli einmitt ‘hafa
verið sömu flokksmennimir, sem
fastast berjast gegn Transcontin-
ental brautinni og mest virðist
vaxa í augu, að landið greiði eiin-
ar 39 miljónir fyrir aðra eins
samgöngubót eins og Transcontin-
ental brautin er.
Þessi látlausi jarmur aftur- j
haldsmanna um það, hvað Trans-
continental-brautin verði afardýr
fer annars ekki að verða sérlega
uppbyggilegur- Landsmenn vita
það fyrir löngu ,að gildar orsakir
liggja til þess. að brautin hefir
orðið nokkuð dýrari, en ætlast var
til í fyrstu. Svo hefir orðið um
flest öll mestu* mannvirki heims
alt fram á þenna dag. Meðal ann-
ars má benda á, að ómögulegt var
að sjá það fyrir, þegar kostnaðar-
róið að því öllum árum, að gera
þetta jfyrirtæki sem allra tor-
tryggilegast í augum þjóðarinnar.
Rökfimustu ræðumenn hans hafa,
utan þings og innan, verið að ota
fram agnúum á brautarsamning-
unum, sem engir hafa séð
þeir. Kostnaðinn hafa þeir herr- j
áætlun um braut þessa var gerð,
gj'ald verkamanna mundi hækka
eins og það hefir gert.
Kostnaðaráætlunin var miðuð við
verkkaup það, sem tíðkaðist þegar
npm, hún var samin, eins og rétt vari
nemai ekkilhÚn ætH aS sJá fyikisbúum fyrir
Afnám ferjutolla.
Þar sem mikið þarf að brúka
ferjur, eru það hlunnindli ekki svo
lítil, að þurfa ekki að greiða ferju-
toll.
Rétt nýlega var verið að ræða
það mál í þinginu í Saskatchewan.
Herra Haultain og liðsmenn hans
gerðu mikið veður af því, að Scott
stjórnin væri andvíg afnámi ferju-
tolla, eða því, að stjómin sæi fylk-
isbúum fyrir fríum ferjuflutningi,
og reyndu þeir conservatívu jafn-
vel að bera upp vantrausts, yfirlýs-
ingu gegn ráðaneyti Scotts. bygða
fyrir átta eða níu árum, að kaup- J l^essu-
Su vantrau-'s yfirlysing fekk
vitanlega engan byr, og var ómak-
leg í alla staði, því að það er síður
en svo, að Scottstjórnin sé andvíg
afnámi ferjutolla, að hún hefir
einmitt nýskeð lýst yfir því, að
hann aftur niður á jörðina og
kveikti þar í mannssálunum eld
framfara og framkvæmda. En
slíkt var brot gegn guðunum og
Júpíter hegndi hinum regindjarfa
Promethevs. Hann varð að þola
hinar óttalegustu kvalir
Thc BOMIINION B4NH
-SELKIKK GTlBCIf).
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Spctrisjóðsdeildin.
Tekiö við innlögum, frá $1.00 aö uppbaet
og þar yfir Hastu vextir borgaðir tvisvai
reyrður 1 3>nnurri á ári, Viðslaiftum bænda og ann
, ! arra sveitamarana séretakur gaumur gefiau
viö klaka 1 margar aldir, þars orn Ulétieg innlegf? og úttektir Jgreddda“ ósi,
sat yfir honum á hverri nóttu og í að eftir bréfaviðskiftum.
annað
( verkkaup var xovrvi j frjum ferjuflutningi. Er það 1
ar yerið að margfalda árlega síð- 1 hægt að miða. Kaupgjaldshækk- : þejni] samræmi við aðrar gerðir
an 1904, svo að ekki er að undra, unin mikla, sem orðið hefir á síð- Ihennar um að bæta samgöngur
þó að hann hafi hækkað töluvert, ari árum, er því ein gild ástæða ; innan fylkisins með nýjum járn-
og sé nú eftir þeirra reikningi i fyrir því, að brautin hefir orðið |1>rautum °g goðum vegum.
orðinn hátt á þriðja hundrað milj- dýrari, heldur en ráð var fyrir . . x.' , .
ónir dollara! Blöð þeirra hafa; gert. í annan stað hef.r bygg-|á þingj Saskatchewan-manna ekki
ginið yfir þessu góðgæti, þeytt því, mgar-efnið hækkað allmikið 1 ómerkilegt. Það var atkvæða-
út meðal almennings og kryddað verði frá þeim tima, og hefir það : greiðslan um þingsályktun til sam-
með nýjum og enn gífurlegri
sannindum-
orðið ofurlitið ! En hvaS er Um ,slíkt
í Yerður ekki brautin,
q. j og hlotið að hleypa fram kostnað-
i inum.
að tala?
hún
er
bandsstjómarinnar, út af fylkis-
réttinda málinu,—réttindum fylk-
isins til landa þess og landskosta.
Að vísu var litillega vikið að þeirri
er * hlutdrægni, í ályktuninni, sem
Bordenstjórnin hefði sýnt, er hún
Um hríð hafði
hlé á þessutn andblæstri hinna con- I
servatívu gegn þessari mikilvægu iuhScrA v*r®* ^ Þess ^lán ^ ^m
samgöngubót,
brautinni. En 14. f.m. fer járn
brautamála ráðgjafinn nýi og con-r'"“ “ |awa áttu nýskeð með forsætis-
servatívi á stúfana og tekur í bvl’ a ram or ana a .a 1 at ! ráðherrum fvlkjanna og stjómar-
þinginu að fjandskapast gegn tram' a® efast um Þa®> a® þessi fonnaður Manitoba fylkis var
brautinni, og brigzla fyrirrennur-j sam&ön^ubót “beri sig” <>g verði meðal annara boðaður á. Þetta
c r 1 'r,- , • r landinu til ómetanlegs gagns, með l settu þeir conservativu herramir í
um smum fyrir afskifti þeirra af , b.. . lo_ _ .. . . „ , .
henni.
sleit hold hans.
F.n Promethevs auðmýktist ekki,
Og neistinn er hann kom með á
jörðina, þroskaðist og óx ,en dó
ekki. Sá gneisti var gneisti ljóss-
ins, gneisti framsóknar, framfara
og framkvæmda. Plann var manns
andinn í öllum * sínum breytilegu
myndum. Síðan hefir nafnið Pro-
methevs í kvæðum og ritum tákn-
að mannssálina. An hans hefðu
mennirnir verið sálarlausar, dauð-
ar skepnur. Hann færði þeim eld-
inn, er knúði ]>á til framkvæmda.
Frá honum er komin þrá manns-
andans til frelsis, framfara og
menta; alt sem er göfugt og fag-
urt í fari voru; alt sem einkennir
okkur frá dýrunum-
Án eldsins vora menn fáteekir
og fáskrúðugir og stóðu lítið ofar
en dýrin. En mannsandinn sækir
fram. Hann sækir fram og setur
markið ofar og ofar. Hans ‘inottó’
má finna í stefinu:
Upp á við til himins horfðu,
hátt er markið sett,
eftir þekking stefn og stunda,
styð svo frelsið rétt,
annars lánast ei þitt nýja
endurreisnarverk,
fyrir andans framför eina
fólksins hönd er sterk.
• Eldurinn jók mönnum ásmegin
og þeir unnu brátt bug á dýrunum,
og tuaðurinn varð herra þeirra. ■
Þá fóru menn að glíma við öfl
náttúrunnar og varð sú glíma öllu
lengri og harðsóttari. En á end- j
anum er mannsandanum að hepn-
ast að temja öfl náttúrunnar, eld,
storin og sjó. Eitt er látið vinna
bug á öðru. Eldurinn er stöðvað-
ur með sjónum. Sjórinn er ekki ,
lengur eins ægilegur eða hættuleg-
ur og fyrri, og stormurinn er tek-
inn og látinn vinna fyrir manninn.
Öll náttúruöflin eru notuð og
Gceicklur HöfuöstóJl.... S 4.700,000
Vo'*jtJör og (jslafturgróði $ 5,700,000
Allnreignir..............$70,000,000
Innieignar s?kfrte»ni (letter of credita) seW
sem eru greiðanleg um allaci hekn.
J. GRISDALE,
bankastjóri.
I
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOr A í WINNIFEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuífstóll (greiddur) . . . $2^200,000
STJÓRNENDUR:
Formaður ----- sir £>. h. McMillan, K. C. M. G.
Vara-formaönr ------- Capt. Wm. Robtnson
Jas, H. Ashdown H. T. Champion Frederick Nation
Hon.Ð.C- Caraeron W, C. Leistikow Hon. R. P. Roblin
AUskonar oankastðrf afgreidd.—Vérbyrjum reikninga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaðastaðar
sem er á fslandi. —Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Reulur lagðar við á hverjum 6 raánuðum.
T. E. THORSTELNSON, Ráðsmaður.
Corner William Ave. og Nena St. Winnipeg. Man.
Eldurinn. sem Promethevs sótti
til liimna, kveikti framsóknarand- i
ann í sálum mannanna. Þá kvikn-
aði framfara, frelsis og menta-
þráin hjá oss. Honum verðum j
vér að þakka það, er vér eram |
komnir á veg til framfara, frelsis
og menta. Hann vísaði oss veg-
inn, hann kveikti hjá oss eldinn,
er hefir leitt til allra framkvæmda
og á eftir að brenna enn skærara
og bjartara; og gefa af sér meira
ljós og meiri hita- Áhrifunum er
Promethevs hefir haft á menn-
ina lýsir skáldið Benedikt Gröndal |
aðdáanlega, er hann segir:
“Lífsins blóma. guðdóminn
góða,
gafstu fjölda jarðar þjóða.
Allrar vizku undirrót og stoð. í T
4*
4-
+
4-
4*
4-
i
4-
4-
4-
■f
t
i
4*
4
4-
4-
4-
4-
'i
4-
4
4*
4-
4-
ELDIVIDUR
srænn og þur, sagaður Poplar
4-
♦
4-
Tvö kord
$10
4>
X
X
X
X
X
X
X
X
Og enn fremur er hann segir:
Hefðir þú ei himins eldinn tekið
hvar þá væri afl og þrekið?
Hvemig væri þá á viðri fold?
Kalt og dimt og sjónlaust and-
ans auga,
allir líkir skuggum bleikra
drauga, (
engin gleði, eintóm dauðans
mold:
Engin vinna andans krafta
nærði,
engin leit að sannleiks djúpri
rót,
enginn vindur öldur helgar
bærði
undir vizkutrésins rót.
Vér höfum ekki íhugað einn
>áttinn í goðasögninni fornu.
The Empire Sash & Door Co. X
Limitcd +
t
X
t X
4HH4t'4tt4H44t'iitii'4'i'H'FH:4'H444fFWi'H4444'FH,44'f'H'l'
HENRY AVE., E. PHONE M. 2510
sé treystandi til að lifa grandvöru
og siðvöndu lífemi.
Á kvenfólkinu bitna svo brestir
þessara karlmanna, sem það hefir
skapað eftir vild sinni, eins og oft
henlir þá sem eitthvað skapa. Það
er fyrst, að til tkarlmannanna á rót
sína að rekja það hatur, sem kven
fólk á Frakklandi ber hvað til
j annars, og mjög mikið her á- Þ ar
| af kemur svo það, að kvenfólk
hefir engin samtök sín á milli til
Transcontinental- lan(hð hefir til hennar varið? Eða sniðgekk Saskatchewan og boðaði
_ ídettur nokkrum þeim manni í hug, stjórnarformann þess á fund
'jsem á annað borð trúir og treystir ( Þann- sem ^gjafamir í Ott-
Idi á-
j fram, að efast um það, að þessi : formaður
j því að hún hlýtur að breyta ó- Sask svo fyrir sig, að þeir greiddu
bygðunum i blómlegar nýlendur ? | atkvægi . f yktuninni, sem
_ . . . v . . c ! for fram a fylkisrettmdin til handa
Engum þeirra, sem harðast hafa Saskatchewan_fvlki. sýna þejr
. | --- f ranscontinental- ; glögt með því atferli sínu, hve
numið hrautinni, hefir heldur komið til j rigbundnir þeir eru á klafa aftur-
114 miljónum dollara, og 58 milj-;hllgar a8 efast uan þetta- Þeir jhaldsins
ónir muni þurfa til að ljúka við
Honum telst svo til, að til síð-
ustu ársloka hafi fjárveitingarnar hamast
til brautarinnar samtals
: uiauimm, iicm uciuui k.<juuu m j rigDunamr pei
Þeir j haldsins og auðfélaganna eystra,
hafa ekki séð sér það fært. Fyrir ’ °g a® þeir me^a þeirra virifengi
það sem eftir sé, svo að alls kosti löngu er þa?i sem s* á aiþjógar vit.
brautarlagningin þá
dollara, og er víst engan
meira en hagsmuni fylkis sins.
I>eir hömuðust gegn viðskifta-
, , __ að bæta hag sinn; félög verka
maðunnn situr og horfir á, og sér PfiQmcthgys var ag sönnu kvalinn kvenna f'trade unions) eru þar
sína skæðustu, fomu f jandmenn > óumnegilegum kvölum, reyrður ; ekki til, og ]>ó vinnur fleira kven-
gengna í lið með sér hlýðna og vj^ hamraheltín á meðan Túpíter fólk fyrir sér á Frakklandi, held-
undirgefna, vfirbugaða og sigraða drotnaSj. £n er hans veldi leið
af mannsandanum. undir lok, og er hinn nýi Herkúles
í fyrstti voru mennirnir undir- ,komst t;i ' vaida. var hetjunnar
gefnir og hlýðnir og Júpíter var | Promethevs „linst. er hafði fóm-
einvaldur. Til-að tryggja vald sitt I att jjfi sínu fyrir framfara. frelsis
tók hann eldinn frá mönnunum, en Lg sannleiksþrá. Hann var færð-
Promethevs vildi ekki vera fjötr- | ur úr eymdinni og kvölunum upp
aður og kúgaðtir af öðram, hann t]1 himna til þeirrar sælu:
þráði frelsi. Þess vegna sótti «löng er tígin mönnurn fal”.
hann eldinn aftur upp til himna- Promethevs sigraði að lokum
Síðan hefir æðsta þrá mannsand- | og vann bug á harðstjóranum og
ans verið frelsið. Mannssálin brýt- einveldinu. — Framsóknarandinn
ur alla f jötra og alt einveldi. Kon- mun ætlg sigra, þar sem hann er
ungar og keisarar hafa reynt að ; öbilandi að hugrekki og þolgæði. fyrir. Það sýnir, að kvenþjóðinni
fjötra bæði líkama og sál, en þeim Mannsandinn vinnur bug yf.ir öfl- !er að fara fram, er þær era þess
liefir reynst hvorttveggja ofurefli. nm náttúrunnar, sigrar einveldið. megnugar, að láta ekki það á sig
Nú .er frelsi viðurkent, sem æðstajog fjý^tn- hærra og hærra og leit- bíta, hvort karlmönnunum líkar
ur en 1 nokkru öðru landi. Hvar
sem kvenfólk hefir samtök sér til
hagsbóta og beitir sér með samein-
uðttm kröftum til þess að bæta
hag sinnar stéttar, þar má að vísu
ganga, að þær meta sjálfar sig
mikils, finna til sín, hvers virði
þær eru, bæði siðferðislega og til
venka. Þær taka höndum saman
til þess að þroska virðinguna fyrir
sjálfum sér og ná þvi að þær séu
meira metnar og betur borgað af
karlmönnunum, sem þær vinna
skilyrði Iifsins víðsvegar um hinn>ast vig ag ver$a gofugri og göf-
mentaða heim. Hinn smái er jafn ugri þar tij .hann aS lokum sigrar.
rétthár hinum háa; kotungurinn Hvar sem þráin er núgll sterk,
komingssyninttm. : leitin nógu staðföst og markið er
Er Promethevs sótti eldinn upp j sett nógtt hátt, þar er sigurinn vís.
til himna, þá var hann knúður af Qrg skáldsins, Benedikts Gröndal,
þra cftir betra og fullkomnara eru sonn hvar sem þau hljóma:
lífi. Honum var ekki nóg a$. lifa «Hvi þá ei ef þinna foa.la. kendi
eins og skynlaus skepna í auð- j komin þjóð frá sömu hendi
mýkt og undirgefni, algerlega eins og þn_ sem nn ert horfinn
stjórnað af öðrum, án viljakrafts ' heim _______
eða nokkttrs starfsþreks. Hann mun hun þa ei þinnar Sælu njóta?
linreiknað, því að nú er búið að j
i unnið til þess.
Menn vita, að hún er fyllilega Hvað er bHnt flokksfyigj; ef
"amt te ur ierrann- aö kosta muni virgj þess fjár> sem tij hennar hef- jekki annag eins háttalag og þetta?
58 milj. dollara að fullgera þessa jr veris varj8( enda hefjr enginn j-----------------------
stllia' andmælandi hennar séð sér fært að
En þó að hér hafi nú verið tal- brigSur á þaS, Þeir hafa
inn allur brautarlagningarkostnað- látig sér rcegja, a8 fjargvi«rast út
urinn, þá heldur afturhaldsráð- af byggingarkostnaðinum, hvað
gjafinn samt áfram að bæta við ihann væri h4rj tif ag reyna aS
hann. Meðal annars telur hann j
til byggingar kostnaðarins átta
milj- doll. til umbóta á brautinni j herrar yildu telja iandsfólkinu trú
eftir að hún er fullgerð; ennfrem- um ag fé ^ lagt yæri til
ur sem næst einni miljón dollara Transoontinenta! - brautarinnar
vöxtu meifan á þeim umbótum j væri hent j sjóinn> j staí5 þeSS; ag
alþýðunni blöskra fjárframlögin.
Það er þvi líkast eins og þeir
Promethevs.
Ræða eftir Jónas Th. Jónasson, flutt
á mælskusamkepni stúdentafélags-
ins 26. Febrúar þ. á.
Ekkert er jafn eftirtektavert í
sögu forn-Grikkja og goðasagnir
]>eirra. Það, sem vísindin nú á
dögum leitast við að skýra á
margvíslegan hátt, skýrðu þeir
með goðasögnum. Ef til vill eftir-
en dýrin, og hugnr- j hljótar
inn lyftst upp úr moldinni til æðri :þá varst fórnin fyrir sigri þeim-
og göfugri heima. í sálu hans Oegnum strið og svnd að sigri
172 miljónir d g fé þvi sem varig hefir , Clr °nU‘ Us £et,n V1 s 1 a þráði æðri tilveru, þar sem maður- þá iózt han£L gneista ljóssins
tg g veriS til Transcontinental brautar- j>eirra herra sinna eystra( og nú mn væri æSn
innar, hefir ekki verið á glæ kast- ! vilja þeir heldur fórna réttindum
iegKja teina á 1,379 milur af alls aS þyi ag brautin er svo vel gerð fylkis síns, en að nokkurt auka-
1,805 milli Winnipeg og Moncton, ()g traustiegat a« mönnum ber j tekiö orð sé sagt Borden stjómar-
eða 76.82%, og gera brautarhrygg j saman um> a?5 hún sé anra járn_ > formanni til hnjóös hvað marg-
á 1,588 milunt fyrnefndrar vega- brauta bezt gerS j þessu landi. | faIdleea sem hann kann a« bafa
lengdar, eða á 87% af henni.
liður
sá er þungan jarðarhlekkinn ber;
eftir honum sigursveigptr bíður,
sem á himnum geymdur er.”
Tvær
stendur, og enn 22 miljónir doll-
í enn aðra vöxtu, og þangað til
heldur hann áfram að tíunda til
byggingarkostnaðar brautarinnar,
að hann er búinn að koma honum
UPP 1 258 miljónir dollara. Allir
heilskygnir menn hljóta að sjá, að
slik reikningsfærsla er bæði röng
og ósanngjörn. Fyrst og fremst
er aldrei hægt að telja umbætur á
mannvirkjum, sem fullgerð era,
til hins upphaflega byggingar-
kostnaðar, og í annan stað verður
Grand Trunk Pacific járnbrautar-
félagiö að bera vaxtagreiðslu af
því fé, sem til slíkra umbóta verð-
ur varið.
Nýi jámbrautamála ráðgjafi
tektaverðari en nokkur önnur er
það er og verður í brautinni, þeim j sagan um Promethevs- Þar leit-
hlutanum, sem landið á, rétt eins j u*ust þeir við að skýra upptök og
eðli mannsandans og mannssálar-
innar. Fyrir þeim eins og öðrum
þjóðum var eldurinn fyrsta skil-
yrði til lífs, til allra framfara og
framkvæmda; og þess vegna, þeg-
ar þeir vora að gera sér grein fyr-
ir upptökum mannssálarinnar, í-
mynduðu þeir sér hana sem eld, er
stolið væri af himni frá guðunum.
Júpíter óttaðist kraft mannanna
og að þeir mundu verða sér sterk-
ari ef þeir hefðu eldinn, svo hann
tók allan eld af jörðinni og til
himna. Án eldsins vora menn-
imir skynlausar, hjálpariausar,
dauðar skepnur. Promethevs, sem
var hálfguö og hálfur maður,
aumkvaðist yfir mennina, og stal
eldinum frá himnum og færði
og i öðrum mannvirkjum, sem
unnin eru fyrir landsfé.
Það eina, sem hægt er að segja,
að brautin kosti landið beinlínis,
og það leggur í sölurnar fyrir
haginn af þessari miklu samgöngu
bót, eru sjö ára vextir af því sem
austurhluti brautarinnar kostar,
(sá hlutinn, sem þjóðin áj og sjö
ára vextir af því, sem fjallahlut-
inn kostar. Ráðgjafi jámbrauta-
mála í Ottawa gerir ráð fyrir, að
þeir vextir nemi 39^ miljón doll-
ara.
Er nokkur ástæða til að vera að
ógna mönnum með slíkri vaxta-
hljómaði spurningin:
Var það sæla, ef ekkert mátti
ginna hugann upp frá lágum
grundargeim ?
Síðan hefir gneisti ljóssins, er
hann kveikti hér á jörðinni, lifað
og þróast í mannssálunum öld eft-
ir öld. Og hvar sem sa gneisti
hefir kviknað, hefir bergmáíað og
endurhljómað sama spurningin. , . ' . „
Var það sæla. ef ekkert mátti % hetl lenfP heyrt Þa« sa^>
ginra hugann upp frá lágum H trua® Því’ aS karlmonnum
grandargeim ? \me& l,akka Þab eSa. kenna'
' .„ , ... .„ .. |ltvernig kvenfólkið er í hverju
Og svarið hefir ætið venið neit- , &
andi. Og mannssahn hefir stritt
á ferð.
ASkoman í París-
og stritað og ratað í raunir, sem
Promethevs forðum, i leitinni eftir
eldinttm, er inundi færa himneska
sælu. Leitin að þeim sannleiks-
loga lyftir mannsandanum yfir
eymd og strit daglega lífsins; sjón
deildarhringurinn stækkar, og
maður sér lífið í réttara ljósi. og
mannsandinn leitar ætíð áfram, á-
fram, hærra og hærra.
En gneisti ljósBÍns brennur ekhi
jafnskært í sálum allra, og sumum
lyftir hann ekki út yfir áhyggjur
og mæðu hins daglega lífs. Þeir
skilja ekki þá þrá er hvetur manns
andann lengra og lengra á braut
þekkingar og menta. Til þeirra
talar skáldið, er hann segir:
“En þú, sem undan
æfistraumi
flýtur sofandi
að feigðarósi,
lastaðu ei laxinn,
sem leitar móti
straumi sterklega
og stiklar fossa.”
sem er . Þeir
því algerlega, hvernig kvenfólkið
er. Eg vissi ekki, að nokkur und-
antekning var frá þeirri algildu
reglu, fyr en eg kom til Frakk-
lands. Með þeirri þjóð ræður
kvenfólkið þvi, hvernig karlmenn-
irnir eru, og ef nokkum fýsir að
vita, hvernig þeir karlmenn eru,
sem kvenfólk hefir sniðið i hendi
sinni, þá skal sá hinn sami fara til
Frakklands og virða fyrir s'ér lcarl
mennina í því landi. Þeir eru
vas’kir og vopndjarfir í hernaði að
vísu, en önugir í lund og í rauðum
brókum. Þeir eru með allra
fremstu vísindamönnurii í víðri
veröld, en þeir geta varið allri æfi
sinni til hinna frábærustu vísinda-
legu uppgötvana, og verið jafn-
framt auðsveipnir og ákafir þjón-
ar lauslætiskvenna. Þeir era af-
burða skarpir sálarfræðingar, geta
skrifað um þjóðfélagsmein rneð
harmi og sárum sviða, eins óg spá
menn hins gamla sáttmála, en oft
og tíðum hafa hinir sömu ekki
þann hemil á sjálfum sér, að þeim
' ......................... ~
• ... ..
betur eöa ver, þegar hagur og vel-
ferð hennar sjálfrar er í veði. En
það er kvenfólksins eðli frá ómuna
tíð, að una því, sem karlmennirnir
vilja vera láta. Það kvenfólk, sem
vinnur fyrir sér á Frakklandi, er
ekki komið lengra áleiðis en það,
að það hugsar ekkert um sinn hag
og sinnar stéttar, heldur snýst hug
ur þess enn þá allur um það, að á-
vinna sér þokka karlmanna og bít-
ast út af því. Allar þess vonir
miða að því, að ná þeim frá öðr-
um stúlkum. Búðarstúlkur þar
- og í búðum vinna þær flestar, -
lifa allan daginn innan um þá
praktugustu búninga, sem til eru
i víðri veröld og aðra prýði. sem
skrautlegust finst, og sjá þar jafn-
an kvenfólk, búið í skart, sem
kemur að kaupa. Þær hafa lágt
kaup. Heima er fátækt og spar-
semi, sem þær smásaman fá hatur
og viðbjóð á. Bn ekki dettur þeim
í hug, að leggja á sig þá sjálfsaf-
neitun og harðrétti alla ævi, sem
stöðu þeirra er samfara, og taka
höndum saman við stallsystur sín-
ar til þess að beita sameinuðum
kröftum á það. að næsta kynslóð
samskonar verkakvenna verði bet-
ur laumið og meira metin .
Madame Pégard heitir sú kona,
sem ein hefir komið nokkru fram
um hagsbætur kvenna á Frakk-
landi. Fyrir hennar aðgerðir voru
lög samþykt á 'þingi um f járráð
giftra kvenna- Þangað til gat
bóndi tekið kaup konu sinnar og
eytt því. Fyrir það sæmdi stjóm-
in hana* með ' krossi heiðursfylk-
irigarinnar. Enginn jafnast á við
fransmenn í því, að láta vita af!
því með heiðursmerki og öðru!
tildri, að þeir láta eitthvað gott af j
sér leiða.
Kvenfólk á Frakklandi hefir að
gang að öllum störfum og embætt-
um. Þær finnast meðal vísinda- i
manna, lögmanna, kennara og
flugmanna, og vögnum aka þær
og bifreiðum. Þetta nota foreldr- j
ar sér á Frakklandi. ef efnalitiir !
eru, og þykjast ekki geta gefið
uema einni eða annari dóttur sinni
heimanmund. Þá láta þeir gáf-
aðri stúlkur “stúéra”, og er það
auðveldur máti og mjög ódýr til
þess að sjá fyrir henni, með þeirri
frábæru kenslu, sem á Frakklandi
má fá og einkum í Paris. Til
kvonarmundar hinni leggja þeir
fé og gifta hana þeim manni, sem
vill vinna það til heimanfylgjunn-
ar að giftast henni.
Margt hefir verið um það skráð
hvernig hjónabönd eru stofnuð á
Fraklandi, og gjörist ekki þörf, að
fjölyrða um það hér. Þess má
geta þó, að allir foreldrar gera sér
að skyldu að safna fé til að gera
dóttur sína eða dætur að heiman.
Dætranna er • gætt eins og gim-
steina, aldar upp í stórum klaust -
ur skólum, þær sem efni hafa þar
til, og hjónabandið stofnað af for-
eldrunum, en stúlkumar alls ekki
spurðar til ráðagjörðar um (það,
hvort þeim líki brjndaefnið eða
elcki. Þetta er nú að breyt-
ast, einkum fyrir þá sök, að ensk-
ar stúlkur eru nú orðnar tíðir gest
ir á frönskum efnaheimilum. —
Stúlkur frá Ameríku eiga ekki
upp á pallborðið hjá fína fólkinu
á Erákklandi. Þær hafa það til
að vera hátalaðar á fínustu götum
Parísar og einkanlega er hneyksl-
ast á því, að þær horfa framan í
hvern og einn djarflega og ófeim-
lega. Þegar eg var ung stúlka.
þótti það frjálsmannlegt og ærlegu
fólki samboðið að horfa beint
framan í hvern sem maður átti
orðastað við, en á Frakklandi, þar
sem fólk er betur eygt og það sem
út úr augunum skin ver ræmt,
heldur en á nokkru öðru ibygðu
bóli, þar er kvenfólkinu hentast
að hafa þau ekki opin nema til
hálfs. Þetta gera enskar stúlkur,
og þvi eru þær álitnar betur siðað-
ar en þær frá Ameríku. Þar við
bætist að síðan vinátta og sam-
band tóast með þjóðunum, þá er
það orðin tízka á Frakklandi, að
dáðst að öllu sem enskt er. Af
því kemur, að enskar stúlkur hafa
átt góðam þát-t í að losa viðjarnar
af ungum stúlkum á Frakklandi,
og er það sannast að segja, að þess
(Framh. á 5. bls. 4. d.)
Tekur öllu fram
í tilbúning brauðtegunda
PURITY
IFL’OUR