Lögberg - 20.03.1913, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. MARZ 1913

LÖGBERG
GefiO át hvero fimtudag af Thb
COLUMBIA PRISS LlMITKD
C-orner Wílliam Ave. &
SnerbrooWe Street
WlNNIRBO, — MANITOTA.
STEFAN BJÖRNSSON.
EDITOR
J. A. BLÖNDAL,
business manager
UTANÁSKRIFTTILBLAÐSINS:
The Columbia P ress.Ltd.
P. O. Box 3084, Winnipeg, Man.
OTANÍSKRIFT RITSTJÓRANS'.
EDITOR LÖGBERG,
P. O. Box 3084, Winnipeg,
Manitoba.
TALSÍMI: GARRY 2156
.Verð blaðsina $2.00 um árið.

m
Ofbeldið í Ottawa.
Þau eftirminnilegu t'röindi gerö-
ust í Ottawa þinginu, rétt fyrir
síöustu helgi, í deilu þingmanna
um herskattinn, a5 forseti geröi
tilraun til aö hefta málfrelsi liber-
ölu þingmannanna, og loka um-
ræöum með ofbeldisfullu vald-
boöi sínu, þvert ofan í gildandi
þingsköp.
þessu ósvífna gerræði neituðu
liberalar aö hlíta, og lá við aö alt
kæmist í bál og brand, unz Borden
tók til sinna ráða, og slakaði til.
Herra Borden sá aö þvílík
frekja dugöi ekki, og þingsköp
þessa lands gátu engan veginn
heimilað forseta þaö valdboö til
heftingar á málfrelsi þingmann-
anna, sem bann geröist svo djarf-
11 r aö grípa til á laugardaginn var.
Ef til þess kemur að umræðum
veröi lokað á þjóðþingi þessa
lands, þá ber að gera þaö á lög-
legan hátt. I>að ber að gera þann
veg, að breyta svo þeim þingsköp-
um, sem nú eru i gildi, að leyfi-
legt sé að skera niður umræður
undir vissum kringumstæðum; en
samkvæmt þeim sem nú eru er
ekki hægt að loka umræðum, ef
þingmenn vilja halda áfram mál-
þófi og rjúfa þó ekki þingreglur
á neinn annan hátt.
Hitt er mesta fásinna og ósvifni
dæmafá, að meiri hluti þings
megi gera hvað sem honum sýnist,
af því að hann er meiri hluti. öll-
um ofbeldisfullum tilraunum í þá
átt veröur tekið svo sem maklegt
er af hálfu liberala; það er jafn-
vel mikil hætta á því, ef lög verða
brotin á þeitn, að þeir taki þá
harðfengilega á móti, því að ó-
vandari er eftirleikurinn. Vræri
betur að til slíks kæmi ekki, hér á
þingi lands vors, aö í handalög-
mál færi eöa gripið væri til ann-
ara slíkra óyndisúrræöa; þaö yröi
viröingarspjöll bæði lýö og landi.
Það hefir nú heyrst, að Borden
hafi í huga að láta breyta þing-
sköpunum þannig að löglega megi
skera niður umræður. Slík ráð-
stöfun væri bæði nauðsvnleg og
réttmæt, ef hún væri gerð á hent-
ugtim tíma. Hana bæri að gera
eftir því, sem semdist milli beggja
þingflokkanna við skynsamlega í-
hugun málsins; en það er óverj-
andi þursaskapur aö slengja slíkri
ákvöröun á nú, er báðir þingflokk-
ar eru varmir og vígmóðir af bar-
áttu um eitthvert viðurhlutamesta
og stórfenglegasta landsmál,- sem
verið hefir á dagskrá hjá þjóð
þessari um fjöldamörg ár.
Þá stæði Borden nær að fara
aðra leið í þessu máli, þá leiðina,
er hann hefir rutt sjálfur, og fór
seinast áriö 1911. Þá leið ætti
hann að vera jafnfús að fara nú
tveim árum seinna.
Þegar minni hluti á þingi heimt-
ar að efnt sé til kosninga um það
landsmál, er svo er vaxið' að alþjóð
vartyr mjög miklu, og minni hlut-
inn er svo fastráðinn í að fá slíkri
kröfu framgengt, að hann hamlar
þingstörfum með stöðugum ræðu-
höldum um slíkt mál, þá sýnist það
citt um að gera, að bera málið
undir atkvæði þj'óðájrinnar t al-
mennum kosningum og Iáta hana
skera úr.
THE DOMINION BANK
Slr EUUUND B. OSI.F.K, M. P„ Pres W. D. MATTHEWS ,Vlce-Pres.
C. A. BOGEKT, General Manager.
Höfuðstóll borsuðui'. . . $5,000,000
Varasjóður
Allar eigulr . $78,000,000
Hentugt á ferðalagl.
FerSamönnum fengln skírteini og ávisanir frá Dominlon
bankanum, sem eru góð elns og gull hvar sem er. pær segja til
eigandans og Þelm má víxla hvar I heimi sem banki finst.
NOTRE DAME BKANtll: Mr. C. M. DENISON, Manager.
NKI.KIKK BKANt'll: J. GKl.SDALK, Managcr.
Þannig leit herra Borden á
þegar hann og hans flokkur hefti
þingstörf með málþófi um yið-
skiftafrumvarpið 1911, og Sir
Wilfrid Laurier, sem þá var
stjórnarformaður félst á þá kröfu.
án þess að henni væri þó fylgt
jafnfast fram eða umræöur yrðu
eins langar og þær hafa nú orðið
að þessu sinni, þar sem lagðár
hafa verið saman nætur og dagar
til umræðu um þetta mál eitt, svo
vikum skiftir.
Margir hyggnir menn og athug-
ulir telja hervarnarmálið, sem nú
er um að ræða, mikilvægasta mál,
sem nokkru sinni hafi verið á dag-
skrá hjá þjóð þessa lands, og fyr-
ir þá sök eru þess engar vonir, að
meiri hluta þings megi haldast það
uppi, að hefta umræður um málið
meS ofbeldisfullu valdboði, en
stjórnarformaðurinn herra Borden
ætti að hafa þrek til að hafa þá
meðferðina nú, sem hann hefir áð-
ur talið þá einu réttu, er líkt hefir
á staðið, að leggja málið undir úr-
skurð þjóðarinnar við allsherjar
kosningar.
David Livingstone.
1813—19 Marz — 1913.
Hvarvetna i enskumælandi lönd-
um er þessa dagana minst þessa
skozka skörungs og mannvinar,
með því að nú eru liðin 100 ár,
síðan hann fæddist af fátæku for-
eldri i þorpi nokkru á Skotlandi.
Hann var settur til vinnu i verk-
smiðju nokkurri, þegar hann var
tíu ára gamall, og þar vann hann
fyrir láti kaupi í 14 ár. Öll þau
ár gekk hann i kvöldskóla og aflaði
sér syo mikillar þekkingar, bæði í
tungumálum og náttúrufræði, og
mörgum öðritm fræðum, að dæma-
laust þótti. Loks tók hann að
leggja stund á lækningar og aflaði
sér svo mikillar Jjekkingar i þeirri
grein, að hann náði prófi í henni
við háskóla i Glasgow. Eftir það
gekk hann í þjónustu trúboðunar
félags á Englandi, og ætlaðist til
að hann yrði sendur til Kína, en
í þess stað var hann sendurt til
Suður-Afríku, og í Afríku starf-
aði hann alla æfi sína uppfrá þvi.
og þar dó hann, virtur af öllum og
elskaður af hverjum, sem liann
hafði haft kynni og viö.skifti við.
Að trúboðinu starfaði hann um
mörg ár, tsetti aðalstöðvar sínar
miklu norðar, en nokkur hafði
áður gert, í alheiönu landi, og tók
til að kenna kristna trú með svo
miklu lagi og kappi, að honum
varð mikið ágengt. Áður en langt
um leið tók hann aö kanna lönd,
þarsem enginn hvítur maður Ixafði
áður komið, og hafði á stimum
þeim ferðum konu sina með sér
og börn sín. Hann kannaði Afríku
hafanna á milli, frá Atlantshafi til
Indlands hafs, fór með fram endi-
löngu Zambesi fljóti um mörg og
fjölbygð lönd, er ekki voru áður
kunn, læknaði fólkið og kendi trú,
kortlagði löndin, safnaði náttúru
gripum og þóttu öllum hans at-
hafnir merkilegar og hanti orka
furðulega miklu. Honum var
tekið með mikilli viðhöfn, þegar
hann kom heim til Englands aft-
ur- gekk hann þá i þjónustu
Englands stjórnar og hélt von
bráðar aftur á stað á ókunnar
slóðir. A þeirri ferð varð hann
margt ílt að þola, hungur og sótt-
ir þungar og fjandskap af hendi
sumra villiþjóða, er stálu farangri
hans og tálmuðu ferð hans með
ýmsu móti, en það var reyndar or-
sökin, að hann geröi jafnan hvað
hann gat, að aftra þrælaverzlun
Araba og annara, er rændu villi-
mönnum og seldu í þrældóm og
voru þeir óvinir hans fullkomnir.
Svo fór að lokum, að ekki spurð-
ist til hans um nokkur ár, og var
þá sendur ungur maður að leita
hans, gerður út af eiganda blaðs-
ins New York Herald, var það H.
M. Stanley, er seinna varð frægur
af ferðum sintim. Hann fann
Livingstone, en ekki vildi hann
hverfa aftur til Englands, fyr en
hann, hafði lokið verki sínu, en
það var meðal annars, að finna
upptök Nílarfliótsins og stórvötn-
in í miðri Afríku austan til. Var
bá heilsa hans farín að bila. en
kjarkurinn var hinn sami og fyr
og traustið á guði bjargfast. Eft-
ir miklar" þrautir og harðrétti var
það einn morgun, er þjónn hans
kom í tjald hans, að hann lá á
hnjánum fyrir framan rúm sitt
með útrétta handleggi og var þá
örendur. Hann hafði dáið á bæn.
Hjarta hans var grafið í höfuð-
þorpi þessarar þjóðar, sem hann
hafði þá verið að kenna, en lík
hans var flutt til Englands og lagt
í Westminster Abbey.
í því landi, þarsem hann dó, eru
nú 500 skólar og 30,000 börnum
kend kristni á ári hverju, en þræla-
verzlun með öllu af numin. Slík-
ur árangur er orðinn af starfi
hans, og þvi er minningu hans á
loft haldið, að hann þykir fögur
fyrirmynd sjálfsafneitunar, þolin-
mæði og þreklundar og áhuga fyrir
þvi, að vinna að útbreiðslu kristn-
innar. Hann þykir hvorttveggja
verið hafa, mikill maður og góður.
Skammsýni.
Svo tíðinda vænleg hafa þau
þótt ummæli stjórnarformanns
vors, Sir Rodmonds Roblins, á
Skandinava-fundinum i Good-
templara húsinu á Sargent nýskeð,
að víðlesnustu blöð og tímarit
þessa lands, svo sem Colliers, gera
þau að umtalsefni í ritstjórnar-
dálkum sínum.
Colliers gerir drjúgunt gys að
stjórnmálagambri Roblins vors,
og þeim barnalegu staðhæfingum
hans, að alt, sem til þjóðþrifa
miðaöi í stjómarfari þessa lands,
sé afturhaldsmönnum að þakka.
Ummæli hlaðsins eru á þessa
leið:
“Sir Rodinond Roblin stjórnar-
formaður i Manitoba er einhver
sá barnalega skammsýnasti stjóm-
málamaður, sem nú er uppi i
Canada. Nýskeð brá liann sér inn
á fund til íslendinga og annarai
Skandinava i Winnipeg og fór að |
spjalla við þá um stjórnmál. Hannj
drap á ýms atriði í sögu Canada, |
og hvar sem hann rakst á lög,
sem höfðu borið góðan ávöxt,1
benti liann á þau og sagði: “Þétta j
gerðu conservativar fyrir þjóðina’’. |
Alt gott kom frá conservativum.
En þó er það einkennilegast af
öllu. að Sir Rodmond trújr því
sjálfur að þetta sé satt.
Vér höfum oft heyrt liberala
flytja eitthvað keiinlíkar ræður á
kotkarla-fundum, en öllum, sem á
hlýddu, var það ljóst, að ræðu-
menn meintu ekki nokkurt orð af
því sent þeir sögðu, í þá átt, og
drógu áheyrendur þá frá, því sem
öfgunum svaraði. öðru máli er
að gegna um útlendingana, sem
hér af láta blekkjast.”
Enginn vegs-auki er oss útlend-
ingum að þessum ummælum. Vér;
erum settir skör lægra en kotkarl-
arnir, sem blaðið minnist á. Þ,að
gerir ekki ráð fyrir að vér, vegna
þess, að vér erum útlendingar,
ktinnum að draga frá, því sem
öfgunum nemur.
Sem betur fer skjátlast blaðinu
þar; svo attðtrúa er landinn að;
minsta kosti ekki, að hann hafi 1
haldið það alt heilagan sannleika,
sem stjórnarformaður vor sagði á
fyrnefndum ftindi um stjórnmála
afrek afturhaldsmanna, né að þeir
séu hinir pólitísku gjafarar allra
góðra hluta hér í landi. Það er
of mikil skammsýni að ímynda sér
slíkt.
Hrotur.
Allir vita hvað hrotur eru, þetta
einkennilega og óhugðnæma snörl
sumra sofandi manna. íslending-
um hefir ekki hvað sízt þótt
hrotur Ijótar og leiðinlegar, því að
þeir hafa myndað sér orð!æki ein-
mitt um þenna ósið siðaðra þióða.
Orðtækið sem hrotur eru einkend-
ar með er: “að skera hrúta”, og
er einkunnin miðlungi vegleg, en
er þó enganveginn óheppileg.
Enskur ferðamað’ur nokkur sem
íarið hefir viða uin Afríku, get-
ur þess í ferðasögu sinni, að villi-
menn í þeirri heimsál Pu heyris|
aldrei hrjóta.
Kemur það sér vel fyrir þá, því
að oft þurfa þeir að leggja sig
fvrir úti á viðavangi og mundu
miklu auðveldlegar verða að bráð
óvinurn sinum, bæði öðrum mönn-
um og rándýrum, ef þeir hrytu
hátt í svefni eins og titt er tim þær
þjóðir er hinn mentaða heim
byggja.
Orsök hrotanna er einkum sú
aö menn sofa með munninn opinn,
en náttúran ætlast til, ef alt er í
lagi að ntenn andi gegnum nefið,
og er nasaholið hært innan til þess
að hreinsa loftið, er það fer þá
leiðina niður í lungun. En nújer
þvi svo liáttað að andrúmsloft í
svefnherbergjunt manna, ekki hvað
sízt meðal mentuðu þjóðanna, er
bæði heitara og óhreinna en skyldi,
en það getur valdið þrota i slím-
húð nefs og barka, svo að andar-
dráttur verði erfiðari og menn
venjast á að anda gegnuni munn-
inn í stað þess að anda um nefið
eins og vera ætti. Ýmsir sjúkdóm-
ar aðrir eru og orsök þess að fólk
dregur andann gegnum munninn.
Yfir höfuð er það annars mjög
óholt að sofa I heitum herbergjum.
ífraust fólk ætti aldrei að' sofa íj
hituðu herbergi, og svefnherbergi
ætti eiginlega aldrei að hita nema
helzt itnt morgna og þá að eins er
allra kaldast er. öðru máli er að
gegna um svefnherbergi ungljarna.
Þar j>arf að vera notalegt meðan
jtatt eru afklædd og þvegin, en
það er óholt þeim eins og öðrunt
að sofa í heitum herbergjunt. Þ.eir
sem venja sig á að sofá í heitum
herljergjum verða kvefsæknir
dattfir og liöfuðlþyngsli Isækja á
jjá, og svefninn hressir J)á ekki
neitt til lika við það, sem ef sofið
væri i köldtt herbergi.
Þessvegna ættit sent fiestir að
venja sig á að ltafa sem bezt og
hreinast loft í svefnherltergi síntt
og helzt að sofa við opinn glugga
árið um kring. Er liægast að byrja
jjað i góðviðrintt á sumrin. Sú
tilbreytni dregttr úr hrotum, og er
vænleg til viðhalds heilbrigði.
Saknaðar orð.
Svo undum jafnan saman við, I
sem blóm, er sólu mót
sjúga tvö eina rót■ — G. B.
Flestum gömlunt mönnum c:
Jjeim, sent komjtir eru á elli árin,
mun svo farið, að þeir hafa meiri
ánægju af þvi, að láta hugann
dvelja í liðna tímanum. heldur en
nútímanum eða ókomna tímanum,
{). e. a. s. endurminningar löngu
liðinna æfistunda og atburða er þá
gerðust, eru Jteim hugðnæmari en
það, er nú skeður dags daglega.
Og flestir tnenn — líklegast allir
— eiga sjálfsagt einhverjar bjart-
ar og blíðar, hugljúfar og helgar
endurminningar, sent hugurinn
getur dvalið við i fullti næði með
innilegri velþóknun. Og þá ekki
sízt endurminningar frá ástúðlegu
og farsælu hjónabandi, sem án
alls efa, er þa^ð hamingjudrjúgasta
hlutskifti, hér í heimi, er mönnun-
um getur hlotnast. Þaðan hafa
skáldin á öllunt öldum tekið yrkls-
efni og samið dýrðleg og fdgur
Ijóð eða meistaralegar lýsingar í
óbundnu máli; geta það heldur
engir, svo vel sé, nema góðskáld.
Þegar hjón, sent lifað hafa sam-
an í sælu hjónabandi um fleiri
tugi ára og ávalt verið hjartanlega
sátt og santlynd, hljóta að skilja í
ellinni. sökum þess, að engill dauð-
ans ber að dyrum; hann snertir
við hjarta annarshvors hinna ald-
urhnignu hjóna svo það hættir að
slá, og dagsverkinu þá lokið. Hinu,
sem eftir er skilið einmana, verður
þá óviðjafnanleg hugfró og harma-
léttir að minnast hinna mörgu un-
aðarstunda er þau lifðtt saman.
Minnast þess, hve ljúft þeim var
að uppfylla skyldurnar hvort við
annað. Minnast þess, hve létt
þeim veitti, með sameinuðum
kröftum, að vinna bug á andstæð-
unum, er fyrir komu og báru sigur
úr býtum. Minnast æskuára
barnanna, er þau eignuðust og
leituðust við að ala uop í guðsótta
og góðu siðferði. Minnast meðlet-
isstundanna með innilegu þakklæti
við gjafarann allra góðra hluta.
Minnast mæðustundanna með auð-
mjúkri undirgefni undir Guðs
N0RTHERN CR0WN BANK
ADALSKRIFSTOFA í WmNIPBG
Höfuðstóll (löggiltur)
Htifuðstóll (greiddur)
$6,000,000
$2,706,519
Formaöur
Vara-for.maöur
Jas, H. Ashdown
Hon.Ð.C- Camoron
STJÓRNENDUR:
Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
----- Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W, C. Leistikow Sir R. P, KoMin, K.C.M.G,
Allskonar bankastðrf afgreidd.—Vér byrjum reikninga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avlsanir seldar til hvaða staðaar
sem er á fslandi. — Sérstakur gaHmur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Reutur lagðar við á hverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráðsmaður. ,
Cor. Willim Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man.
vilja. Slíkar endurntinningar eru
himinborin huggun í hrygðinni og
mjúklega græðandi smyrsl við
sársaukanum.
Endurminningar, svipaðar þessu,
ltafa iðulega hvarflað í huga minn
og orðið mér kærar og hjartfólgn-
ar, síðan hún, sem í blóma aldurs
sins gaf mér hjarta sitt og hönd,
lagðist i hvílurúmið hinsta, sem
oss öllum er fyrirbúið — gröfina.
Laugardaginn 14. Desember
seinast liðinn var hún kölluð burt
frá þessu jarðneska lifi. Hún hét
Kristjana Soffía; fædd 12. Janúar
1838. Foreldrar hennar voru
Stefán Vigfússon og Guðrún
Gísladóttir, bæði kontin af göml-
um og góðunt bændaættum í Eyja-
firði. Þau hjón bjuggu mörg ár
á Barði i nánd við Akureyri —
fátæk. Kristjana Soffía var
yngsta barn þeirra hjóna og eptir-
læti pabba síns.
Við Kristjana kyntumst á Eski-
firði. Hún var vinnukona hjá
]>eim hjónunt Carl D. Tulinius
kaupntanni og frú nans Guðrúnu
Þórarinsdóttur, en eg var verzlun-
arjijónn hjá (Tulinius. Par vorum
við tvö ár samvistum. Þá flutt-
umst við til Vopnafjarðar og gift-
um okkur þar 20. Nóvember 1868.
Fyrstti fjögtir árin áttum við
liús og heimili i kaupstaðittim.
Svo fórum við að búa út i sveit-
inni og 'bjuggum J)ar 17 ár. Sein-
ustu þrjú árin þau var eg bama-
kennari.
Til Anteriku fórum við 1892.
Bjuggum 7 ár í náml viö Akra
pósthús i N. D. Svo fluttum við
búferlunt til Manitoba í Canada og
bjuggum þar 8 ár. Vorið 1907
fhittum við vestur í Vatnabygðina
í Saskatchewan fylki til Þórðar
sonar okkar og ltöfum dvalið síð-
an hjá honum og konu hans Sig-
tirrós Tómasdóttir, nenta seinasta
misserið sem hún lifði, var hún
hjá dóttur okkar Rannveigu Stefan-
íu og manni hennar Jónasi Tóm-
assyni og ])ar andaðist hún.
Brjóstveiki — ekki tæring —
þjáði hana allmörg seinustu árin.
Heilsu og kröftum fór síhnign-
andi, þar til loksins lífið sloknaði
eins og ljós, sem blaktir á skari.
Okkur hjónunt varð sex barna
auðið; eitt ]>eirra dó stuttu eftir
fæðinguna. Hin eru hér vestan-
hafs; öll gift og eiga með sig
sjálf.
Kristjana sál. var merk konu;
vel metin og vinsæl af öllum, sem
henni kyntust. Aðaleinkenni
lundarfars hennar var trygð og
jafnlyndi.
Minningu hennar geymum við,
eg og börnin okkar i blessun og
heiðri.
Þann 19. s. m. var hún jörðuð.
Þakka eg hérnteð hjartanlega öll-
un> þeim, er aðstoð veittu við út-
förina, og yfir höfuð öllum, er
heiðruðu útför hinnar framliðnu
ineð nærveru sinni. Presturinn
séra H. Sigmar flutti ræðu (hús-
kveðjuj áður en líkið var flutt til
grafar og aftur við gröfina stutt
erindi en gott; voru ])að' hjartnæm
og huggunarrík orð, sem hann tal-
aði. Góður Guð leggi blessun sína
yfir öll prests-störf hans, í þjón-
ustu kirkjunnar og andlegar þarf-
ir safnaðanna.
Ami Sigurðsson.
Ur heimahögum.
Svo að segja vikulega flytja
blöðin, ensk og islenzk, frásagnir
af uj)pþotum og gerræöa tilraun-
uni nteða! kvenfrelsis-sjálfboðaliðs
á Englandi.
Sumir alj)ýðtimenn, sent lesa um
J)essa viðburði, og sem ekki eru
málinu að öðru Ieyti kunnir, held-
ur en því, sem þeir sjá í gegnum
Jæssi fréttablöð, finnast ]>essar til-
tektir ntjög svipaðar “níhilismus
og anarkismus”. En svo koma
fram aðrar raddir, sem leggja alt
aðra skoðun í þetta mál; þær
raddir segja: “Þetta eru aðeins
umbrota kippir hjá hinum sak-
laiisu bandingjum, til að brjóta af
sér fjötra þá, sent ranglátir karl-
menn hafa lagt á þá og haldið þeim
þannig frá ómuna tíð”.
ÍJt af Jæssu rísa stundum kapp-
ræður og jafnvel orðadeilur í
heimahúsum og á málfundum.
Formælendur þessara sjálfboða
frelsis-frömuða, segja: “Það er
ekki nema eðlilegt þó að svona
fari, margra ára bænír hafa verið
virtar að vettugí, er þá aðeins um
tvo vegi að kjósa; annan að beita
áflogum og ofbeldi, hinn að gefast
UPP °S þ°la rangindin, sent varn-
arlaus hluti m^nnfélagsins”.
Vér alþýðufólk, sem búum hér
í vesturhluta Canada, höfum ekki
nóga þekkingu og því síður ,dóm-
greind, til að dæma rétt um þetta
stóra vandamál, sem nú er efst á
baugi ineð Englendingum.
Mjög sennilegt tinst mér, að
hinir fremstu stjórnmálamenn á
Englandi, hafi einhverjar sann-
gjamar varnir fram að bera máli
sínu til styrktar, t. d. þar sem um
jafn margar miljónir manna er að
ræða, að þeim J)yki varhuga vert
að gefa öllum konurn, sem komnar
eru til lögaldtirs, frían aðgang að
löggjafar þingum landsins. Þeim
dylst það ekki, að- hollara væri
fyrir þjóðina að atkvæðisréttur
karlmanna væri rneira takmarkað-
ur, heldur en er.
Ekki ætla eg að ræða meir um
mál þetta yfir á Englandi, heldtir
snúa mér að heimahögum.
Þegar kvenfrelsismálið kemur
til umræðu í heimahögtim kveður
ætið við sá tónn hjá kvenþjóðinni
og formælendum þeirra, að karl-
mennirnir séu svo afbrýðissamir
að þeir geti ekki þolað að kven-
þjóðin standi þeim jafnfætis að
öllum völdum og virðingu.
Það er eftir því afbrýðissemi
eða misunnan af lakari tegund,
sem þar stendur á bak við á öllum
sviðum mannfélagsins og sem kem-
ur fram í viðskiftum milli karla
og kvenna.
Sagan sýnir, að karlmaðurinn í
frumlífis-ástandi sínu, hafi skoðaö
það skyldu sína að hafa öll umráð
yfir konunni, ekki aðeins sem
valdboði, heldur líka sem vernd-
ari. Þetta virðist eðlislögmál, sem
sver sig í skyldleika til dýranna.
Eftir því sem maðurinn þrosk-
aðist meir upp frá dýrinu, eftir
því fann hann betur að konan var
líka maðut' og hafði því líka rétt
til að hafa fullt persónulegt frelsi-
En svo kemur til með skifting á
störfmn, til viðhalds mannlífinu ;
mannlífið er óslitin framrás kyn-
kvísla og altaf er óþrjótandi verk-
efni. Allir þurfa aíf vinna ef vel
á að fara.
Þarna sýnist að hin pólitiska
sigling hafi strandað á skeri hjá
þjóðunum á ýmsum tímum, nfl. að
finna hinn sanngjarna mælikvarða
við skiftingu á verkutn milli karla
og kvenna.
Flestir munu viðurkenna að
Rómverjar, Grikkir, Egyptar,
Persar og fleiri hinar stóru þjóðir,
hafi verið þroskaðar upp yfir
frumlifis-ástandi mannkynsins* t.
d, á dögum Agústusar keisara.
Ekki getur maður séð af sögunni,
að konur í Rómaborg hafi tekið
]>átt í opinberum málum, öðruvísi,
en i leikjum og sýningum undir
stjórn karlmanna. A þeim tímum
virtist sein að’ Gyðingar, þó smá
þjóð væri, hafi skoðað sig sem
menningar þjóð — þjóðin sem
hafði guðlega leiðsögn — J)ó virð-
ist, sem konur hafi haft þar eins
takmarkaðan verkahring, eins og
hjá stórþjóðunum t. d. Páll post-
uli segir: “að kontir eigi ekki að
fjytja kenningar eða hafa for-
sögn í söfnuðum”; þetta sýnir, að
enn hefir eimt eftir af hinu upp-
runalega eðlislögmáli.
A miðöldunum þegar trúar-
bragðadeilur voru sem harðastar
og trúarjátningarþing voru oft