Lögberg - 15.05.1913, Page 2

Lögberg - 15.05.1913, Page 2
Lögberg, fimtudaginn 15. MAI 1913 hafa viðhaft jafnmikla nákvæmni og þeir hafa viShaft. Því að þó nákvæmni þessi hafi gert ýmislegt ótrygt, sem áSur var ugglaust haldiS — og fyrir1 þaS er sízt aS svnja, — þá er það einmitt þess- ari somu nákvæmni aS þakka hve fast þaS stendur, sem þar stendur óhaggaS. Því er sem sé engan veginn svo farfS sem margir virSast ætla, aS liiblíu-rannsóknirnar, og nýguS- fræSingarnir aS því leyti sem þeir hafa veriS viS þær riSnir, hafi gert Nýja testamentiS svo ótrygt. aS ó- mögulegt sé lengur á því a'S byggja. Vitanlega gæti þaS virzt ótrygg- ara nú efti1:- aS innblástur og ó- skeikuleiki þess er aS engu gerSur, en þaS áSur var. Nú tjáir ek<i aS heimta rneiri óskeikulleika af nýja testamentinu en öSrum rit- um, sem ófullkomnir menn hafa fjallaS um. Vér getum ekki bygt sáluhjálp vora um tima og eilíiS á nýja testamentinu s e m b ó k fremur en öSrum bóktim. Þetta er oss áriSandi aS gera oss Ijóst og þaS þess heldur sem meistarinn sjálfur hefir aldrei til þess ætlast, aS vér bygSum sáluhjálp vora á slikum grundvelli. ÞaS eru trú- íræSingar lútersku kirkjunnar, sem fyrstir hafa fundiS þaS upp, en þó ekki fyr en eftir aS þeir áSur höfSu víggirt ritninguna meS inn- blásturs- og óskeikunar-kenning- unni og þaS því miSur aS ritning- unni sjálfri — fornspurSri. Hafi bibliurannsóknirnar “rifiS niður”, j)á hafa þær sannarlega ekki síSur “bygt upp”. Fyllri vissu er ekki auðiS að fá fyrir nokkur- um hlut frá löngu liSnum tímum, en þá vissu, sent nú er fengin fyrir því, að Páll postuli hefir á árunum 50—60 e. Kr. samið' þau fjögur stóru rit, sem við hann eru kend, bréfin til Rómverja, Korintu- manna (tvöJ og Galatamanna. ( )g hvílíkar heintildir eigum vér þar til rannsóknar á elzta tíma- l)ili kristninnar og ásigkomulagi safnaðanna! Umv fram alt: hve sýna þau oss átakanlega vel hvern- ig Páll hefir trúaS, vonað og hugs- að! Og öll þessi bréf bera slíkt vitni einu nafni, að þótt ekki hafi þaS nefnt verið í neinu öSru riti í veröldinni, hefSu menn orðiS að telja tilveru þess, er nafniS bar, óhrekjanlega sögustaðreynd. ÞaS I nafn er: Jesús K r i s t u r. ! Vejí eg að visu, aS tilratinir hafa í verið gerðar til þess aS hrekja! sanngildi þessara rita einmitt fvrir; þessar sakir, og þaS á allra síS- ustu árum. En hitt veit eg líka, að þeim tilraunum hefir verið hnekt svo eftirminnilega. ekki með órökstuddum fullyrSingum, heldur með eins gildunt visindalegum á- Grundvöllur trúar vorrar. Trúmála-hugleifángar Eftir Jón Helgason prófessor. IV. Heilög ritning og vér. Því er ekki að leyna, aS vér lítum ekki á Nýja testamentið fremur en hiS gamla sömu aug- um og fyrri tiSar menn. Vér höf- um þar fyrir ojs rit, sem aS ytra áliti eru ekki orðin til á neinn ann- an hátt en önnur rit, og eru í let- ur færS af inönnum, sem þrátt fyrir alla samvizkusemi þeirra og sínnleiksást voru ekki óskeikulir fremur en áSrir menn. "Þess vegna ber ritura þessum ekki saman í öllum atriðum. Vér höftim hin fjögur guðspjöll, er skýra frá æfi- starfi Jesú. Heildarmyndin er yfirleitt hin sama í þeim öllum, en i einstökum atriðum ber þeim oft ekki saman. ÞaS er bersýnilegt aS guSspjallamennirnir og eins höfundur postulasögunnar skýra frá ýmsu, sem þeir hafa ekki sjálf- ir verið sjónarvottar að, en hafa bygt á öSrum heimildum. Hins vegar leiSa textarannsóknirnar aS því rök, sem ekki verður hrundið, aS þessar heimildir hafa ekki borist til vor óbreyttar í sinni upphaflegu mynd, fremur en rit- in sjálf í heild sinni. ÞaS sýna hinar mörgu þúsundir ólikra les- hátta. FjórSa guðspjalliS, líklega hiS lang andrikasta og háfleygasta rit, sem komið hefir fram innan kristninnar, álíta nú margir lærðir menn, aS sé ekki samiS af Jöhann- esi postula, og þótt vér getum ekki álitið það fyllilega sannaS enn þá, verSur engan veginn sagt, aS k- stæSur þeirra séu gripnar úr lausu lofti. Og af bréfum nýjatesta- mentisins er vafasamt (og jafrlvel meir en þaSJ um sum þeirra, hvort þau séu eftir þá höfunda frá postulatimabilinu sjálfu, sem nefndir eru í fyrirsögn þeirra eða erfikenningin hefir eignað þau. Af þessu leiSir, aS ekki getur hér veriS um neinn undursamleg- an uppruna rita þessara að ræSa, né um aS eigna þeim óskeikulleika vegna slíks upþruna. En þar sem óskeikulleikinn er fallinn leiSir 'hef .úm bil af sjálfu sér, aS ekki verður heldur aS órannsökuðu máíi gert ráð fyrir, • aS alt efni þeirra sé sögulega áreiðanlegt, né þeirri hugsun á bug vTsaS, aS eirn- ig'þar hafi £efcið' slæSst inn miSur áreÍSáulejgar Vögífr, sé miSaS við v'eirjultgáh1 .sögtil’égaii inælikvárða. Því er ékRí aS néitá, að" sumum frás'ögúm úr lífi frelsárans ber ekkí saman. Hinar ynclislegu frá- sögur Lúkasar um fæðingu Jesú, koma ekki nákvæmlega heim við frásögur Matteusar ft. a. ■ m. er „ , , „ w„„.H svo að sja sem Matt. ahti. aS Josei); þetta bein afleiSing hinnar vax- , ,, .* . að raumast er huist við, að pær , og Maria hafi upphaflega att heima „. , . andi mennmgar, en sumpart af- . r> ,, , . v , 1 vevði endurteknar ; braðina. , ... , .- , . , . 1 lætlehem, en Lukas lætur þau I leiðing þeirra arasa, sem kristna Ln guð.'pjollin hafa líka grætt á trúin verður fyrir j , heiminum. ressum rannsóknum stórmikið og Þetta skilja margir vantrúarmenn tniklu betur en trúaðir menn gömlu stefnunnar, og þess vegna verSa einmitt vantrúarmennirnir viSa til þess aS amast viS starfi nýguS- fræðinganna engu síður en menn gömlu stefnunnar — cn mundu þeir gera þaS ef þeir álitu, aS ný- guðfræðingarnir væru að taka ritn- inguna frá kristnum almenningi? NýguSfræðingarnir eru ekki “menn sem afneita biblíunri”. Þeir eru míklu fremur menn, sem lofa guS fyrir hana eins og hún er, með öllum hennar ófuilkomleik- um, svo sem eina hina ágætustu guðs gjöf til barna sinna. Og ] að gera þeir af því hún er bókin, I eða sannfærst um þar sem vér getum virt Jesúm Þar sem guðstrúin i\ rir oss, eina heimildin, sem sýn- ir oss hann eins og hann umgekkst hér á jörSu og öll vor þekking á honum er runnin frá. Þeir hafa mætur á henni sem bók bókanna, ekki af því að þeir áliti, að menn eigi aS byggja á henni — á bók- inni —. sáluhjálp sína, heldur af því, aS hún* leiSir menn meS vitn- isburSi sínum til hans, sem er grundvöllur trúar vorrar. Sú varS niðurstaSa síSustu hug- leiðingar minnar, að megingildi heilagrar ritningar fyrir oss væri í því fólgiS, aS hún flytti oss Jesúm Krist. Hve mikilvægt þaS er ligg- ur í augum uppi, er vér minnumst þess, að þar þungamiSja trúar vorrar sem hann er, cg meira er þaS: þar er grundvöllurinn sem trú vor hvilir á. Jesús Kristur er grundvöllurinn sem trú vor hvílir á. Gera má ráð fyrir, aS ekki sé öllum, sem þetta lesa, fyililega nægður með þær. En svo kemur Kant til sögunnar. Hann þarf ekki annað en anda á þessar sann- anir og þær hrynja í grunn eins og spila-hallir. Með gagnrýni sinni yfirleitt og meS kollvörpun þess- ara sannana sérstaklega hefir hann ekki aðeins haft hin mestu áhrif á guðfræðina, heldur og komið mestu byltingu á alla trúarlega hugsun jafnvel, hina óbrotnustu. Nú dettur engum i hug að reyna aS sánna tilveru guðs meS skyn- semisröksemdum einum saman. Það er orðinn alviðurkendur hlut- ur, að nleð náttúrlegri ihugun vorri getum vér ekki náð til guSs tilveru hans. er 'tekin að veiklast, þar reynast 'allar slíkar sannanir fánýtar. Þay stoða engar hugsanakeðjur, hve vel sem frá þeim kann aS vera gengiS. Þar veröur :fyrst og fremst að sjá hjartanu fyrir knýjafidi sönnun og óhrekjandi. Eigum vér nokkura slíka sönn- un ? Og hvar er hana að finna ? ÞaS ríSur á, aS vér gerum sjálf- um oss grein ])essa. Margir Jiirða ekki um þaS. Trú þeirra er sjálfri sér nóg. Þeir trúa af því aS þeir trúa. Þeim mönnum á eg ekki samleiö með. Að vísu ræð eg eng- um til þess áð gefa sig á vald árangurslausum heilabrotum um trúarefni; en hitt er hverjum trú- uöum manni gagnlegt íhugunar- efni 'á hvaða grundvelli hann hefir bygt trú sina. Eigum vér nokkra slíka sönnun ? því er fljótsvaraö: slíka sönnun etgum vér þar sem Jesús Kristur- er!' Kristur er hellubjargiS, sem trú vor hvílir á. En þegar eg segi að Kristur sé þessi ' sönnun, þá verS eg óðara að bæta vií^: ekki ljóst, hve óumræöilega mikilsvert það er, að vita af fostu hellubjargi;Kristur af afi biblian segir frá fyrir trúna, sem" óhætt er aS treysta. Því að þeir menn eru til,; onum. Því að eins og einn af óS-guðfræöingum slðustu aldar að hafa framkvæmt sjálfur og þau sem á honum eiga að hafa verið framkvæmd. Slíkt er svo al- gengt á vorum dögum. Margur maSurinn er nú einu sinni svo gerður, að hann álitur sig ekki þurfa aö taka neitt frekara tillit til þess, sem hann fær ekki ráðið fram úr meö hjálp skynsemi shrti- ar og álítur því ekki vera rétt. Slíkt er aS vísu misskilningur, en vér látum svo í bili sem vér séurrr-heifcii til blessunar og heilla, og hontim samdóma, enda er nóg til aS virða fyrir sér i fari þessa manns, þótt þessu sé slept, sem mörgum þykir svo grunsamt. Beinum vér nú athygli voru aS þessari höfuöpersónu nýja testa- mentisritanna, þá er sízt því að neita, að myndin er undursamleg, sem þar ber fyrir oss. Ekki und- ursamleg í þeim skilningi, að "náttúrlega” hugsandi maöur fæl- ist hana eða finnist hún ógeðsleg. Miklti fremur er myndin honum í alla staöi aölaðandi í yndisleik sín- um. Slíkan mann sem hann höf- sem trúin á guS er jafn sjálfsagö- /af Sarnia skólanumj hefir að orði I komist, þá “trúum vér ekki á Krist ur hlutur og tilvist sjálfra þeirra, og aldrei hafa haft af neinni trú- arbaráttu að segja né efasemda- raunum. Þeitn mönnum hefir spurningin um fastan fótastað ú öldugangi lífsins ekki getað orðið neitt sérstakt hugSarefni. En þá j ta biblíunnar vegna, heldttr á biblí- una Krists vegna”. Ef vér sem tryðúm á Krist vegna biblíunnar ]>á hefðum vér óneitanlega gert biblíuna aS grundvelli trúar vorr- ar, gert einmitt það sem eg sagði er ekki heldur þess beir átti sig á hve aS vænta, aS í fyrir skemstu, aS ekki mætti gera mikils virSi i °S tók mönnum vara fyrir. Nei, fastur fótastaöur er fyrir trúna,! Kristur er sönnunin, ekki af þvi — hvílíkt lífsskilyröi þaS getur jaS biblian segir frá honum, heldur orðiS fyrir aðra menn. . Og þaS er það áreiSanlega fyrir Jc marga menn. Þeim er það blátt j áfram lífsskilyröi aö vita af þeim ! kletti til að fóta sig á með trú sina mitt í hafróti lífsins, sem óhætt sé að treysta, aS ekki svíki. Og tala I hefi eS alla þekkingu mína á hon- cins og hún segir frá horfum, eins )g hann er í sjálfum sér og kernur |>ar á móti oss. Því aö auSvitaS er, að eg á ekki viS annan Krist en þann sem* Nýja testamentiS vitnar úm, ])ví að i raun cg veru )essara mörgu fer sívaxandi eins >g hinum spyrjandi og leitandi um þaðan. En hvernig getur Kristur nyja sálum fer síf jölgandi. Sumpart er : testamentisms hafa átt heima í Nazareti, auk þess sem vér vitum, aS sumt í frá- sögum þessum, eins > g þær iiggja nú fyrir. hefir hljófað öðruvísi í oSrum, og það mjög gömlum, handritum. Þannig hljcðar nið- urlag ættartölunnar hj i Matteusi í mjög gömlu sýrlenzku handriti: “Og Takob gat Jósef, en Jósef gat Jesúm, sem kallast Kristur’ l>\ pa ser- aS enn er tala þeirra manna taklega ]>að í guSspjö.lun- j hersing, sem veitist aS kristinni m, sem oss alla . varSar mestu, sein sé sú mynd frelsarans, sem j þar er dregiii upp. Má vera, að drættirrir séu færri, sem blasa við ntanni frá myndinni eins og I ún : ltorfir við oss nú. en drættirnir i hinni eldri mynd frelsarans, sem orðiS slik sönnun bæSi fyrir hjarta og skining? Nær ekki hin sögulega gagnrýn- jng meö öllunt sinum vafaspurn- ingum og vefengingum einr.ig til hans? Og verður hann ekki meö ]>ví ótraustu:' grundvöllur fyrir trú, þrátt fyrir sýnilega breyting á ; tru vora? Ekki er nema eð ilegt j afstöðu manna til trúmálanna, og ; j ástæöurnar, sem færðar eru gegn j manni, henni eru fleiri en tölu verði á j j komið. Margir kristnir rnenn gera j j sér aS vísu að skyldu að bæla nið- ur hjá sér sérhvcrn efa, svo sem ?Matt. 1] 16J — svo aö eg nefni !ne.nn hofiSu buib ser fil eftir S1’®'! glæpsamlegan ög tekst það lí.<a. að eins eitt dæmi. Frásögunum um uppristi fre’.sarars ber, sem kunnugt er, engan veginn saman í cllum atriöum. Hvað snertir kenn- ingu Jesú, þá er hún sv > ó'ík í sumum atriSum í samstoína (þ. e. þremur fvrstuj guðspjöllunum og fjórða guöspjal'.inu, aS þaS eitt þykir gera s ö g u g i 1 d i hins s!S- arnefnda rits vafasamt. svo háleitt sem allir verða hinsvegar aS játa, að þaö rit sé. Og innan sam t fna- guSspjalIanna má og fcenda á ó- samhljúðan. Hvernig ha'a ælu- lwðanir frelsarans upp' aflega bljóðaS? Menn beri s :man Ma t. 5, 3—10. og Lúk. 6, 20—26. Hvernig hefir sjálf d ottin’egi bænin “Faðir vor” upphaflegr hljóöað? Menn fceri saman Matt. 6. 9—13. og Lúk. 11, 2—p Meira að segja er ástæða ti! aS ætla, aS hin frábreytta mynd bænarinnar hjá Lúkasi Jiafi upphaflega veriS enn f 'ábrugSnari bæainni hjá Matteusi. í svonefndu Markíons- guðspjalli (frá 130—140 e. Kr. >, sem bersýnilega er að meginefni til tekiö upp úr Lúkasar-guSspjalli, byrjar bænin á þessa lei^: “FaS- ír, komi þinn heilagi andi yfir oss og hreinsi oss” — en sú byrjun gæti mætavel komið heim við oröin í Lúk. 11, 13. “En þetta eru smámunir”, munu menn segja. Jú, vissulega eru það “smámunir”, en það eru þó ein- mitt slíkir “smámunir”, sem öllu öðru fremur hafa oröiö innblást- urskenningunni að bana. Og þar sem slikt rit á i hlut sem sjálft Nýja testamentiö. tjáir ekki að slá striki yfir “smámunina”. Miklu fremur mega allir þeir sem elska þá bók vera rannsóknurum hennar innilega þakklátir fyrir, að þeir sjíjöllunum vísindalega órýndum. En aS öSru leyti hefir hún óend- an!ega miklu meira a*ö bjóða oss. Þessari mynd er sent sé þannig farið, aö enginn þarf að vera j hræddur um. að hún litist upp eða j fölni svo drættirnir verði óþe .kj- anlegir; hún sýnir oss lífsferil em á hverju stigi þróunar hans, er svo margfalt ljósari og skiljar- !egri en áður, þar sem vér skynj- um hvaða áhrifaöfl og kraftar eru ]>ar starfandi; og hún sýnir oss roann, sem dýrð drottins ljómar í kringum. svo óviöjatnanlegur sem hann er að tign, háleik og krafti, hvar sem á hann er litið. (Tg þaö e* þá einmitt vegna þessarar dýrðlegu rnyndar, sem nýja testamentið setur mér fyrir sjónir, aS eg ekki síSur en aSrir af mönnum þinnar nýju stefnu, elska nýja testamentið þrátt fyrir ófullkomleika þess. Því aS þess betur sem eg virði þessa mynd fyr- ir. mér i öllum dásamleik hennar og óviðjafnanlegu fegurð, þess betur sannfærist eg um, aS hér heíir guð gefið mér þatm grund- völl fyrir trú mína, sem óhætt er aS treysta hvað sem á dynur. Og svo ættu nýguðfræðingarnir að vilja “ræna kristinn almenning heilagri ritningu!” Eg get varla hugsað mér rang- látari dóm. Eg tel mér óhætt aS fullvissa alla góöa menn um, að það er ekkert sem þeir síður vilja. Nýju guöfræöingarnir óska einkis frekar en aS heil. ritning yrSi hin mest lesna bók í heiminum, eins og hún er hin mest útbreidda bók, og alt þeirra starf miðar einmitt að því, 'aö fræöa menn um hiS sanna eðli hennar, til þess að hún geti oröið til sem mestra nota. E11 svo eru' aörir,. sem hvorki get$ [ það né álíta sig mega gera þaS. ! ()g einmitt fyrir þá meðal hinna ; siðarnefndu, sem trúhneigðastir eru og siðgæddastir, veröur þetta þeirra rnesta alvöruspurning: "Hvar er fótastað aS finna mitt í cTdugangi lífsins”! Aöur fyrri svöruSu menn þeirri spurningu blátt áfram með því að vísa til heilagrar ritningar. Neinn annan fótastað í andlegum efnum vissu menn ekki að neína. Og þvi var haldiS dauöahaldi í ritn- ingura svo sem hið óskeikula guSs orö, svo sent hina fullkomnu op- inberun, sem í öllutn greinum væri óhætt að treysta og ödum væri skylt aö beygja sig fyrir. En nú er svo komiö, að þaö eitt, aS eitt- hvað “stendur í biblíunni”, nægir sízt til að bæla niSur efasemdir. Vér vitum að margt stendur í bibliunni, sem ekki verSur lengur ábvggilegt talið. En meS því er loku fyrir þaS skotið, aS hún geti oröiS mér það óbifanlega fullgildi, ru ekki grundvöllum trú vora á þessutn frásögum, þá er ekki á- stæSa til að fara frekar út í þá sem eg geti grundvalIaS á trú mína Fvrir rúmum hundraS árum hugðust menn eiga örugga stoS fyrir guðstrúna þar sem hin “nátt- úrlega opinberun” værj, og þeirr- ar hugstefnu verður enda vart góðan spöl inn á 19. öldina. En fremur tilkomulítil mun sú stoð þykja nú, svo mikiS djúp sem staSfest er milli þeirrar hugstefnu, sem hana hafði á boðstólum og hugstefnu vorra tíma. Mun Kant fyrstur manna eiga sök á þvi, ef sök skyldi kalla. Heimspekilega hugsandi guöfræöingar og guS- fræSilega hugsandi heimspekingar höfðu klakið- út hinum svo nefndu “sönnunum fyrir tilveru guSs” og allur þorri manna veriö mjög á- iö slíkar spurningar komi upp.hjá og auSvitað er ekki nema sjálfsagt, að mentf reyni með ítar- legri rannsókn að afla sér sem fyllstrar vissu fyrir því, aö þar sé um nægilega traustan grundvöll aS ræða. Og því siöur er ástæöa til aS hliöra sér hjá slíkri rannsókn sem hún er áreiðanlega áhættulaus og leiðir til heppilegrar niöurstöðu. Þess er þá fyrst aS minnast, aS til er allmikiS safn af ritum, sem í einu lagi nefnist “Nýja testa- mentið” og skýrir frá manni að nafni Jesús frá Nazaret, sem á að hafa veriö uppi á næsta manns- aldrinum eftir ,dauöa Heródesar rnikla. A8 óreyndu höfum vér enga minstu ástæöu til að tor- tryggja allar þær trásögur um liann,, sem ritsafn þetta hefir að geyma. Enda þótt skáldahjúpur- inn sé allvíða bersýnilegur í sögunum og enda þótt gera megi ráð fyrir, aö sá er í sögu færði hafi ekki altaf kunnað aS greina hvað frá öSru upprunalegt og síð- ar tilkomiö, og enda stundum dóm- ur sögumanns haft áhrif á Iýs- inguna, — þá er þó fylsta ástæða til að ætla, að frásögur þessar séu í öllum megindráttum sínum sögu- !ega áreiSanlegar.. En þar sem vér sálma hér. Vér skulum, aö þessu sinni minsta kosti, leiða hjá oss spurninguna um sögulegan trú- verSleika nýja testamentis-rithöf- undanna, en beina athygli vorri allri og óskiftri að sjálfum mann- inum, sem skýrt er frá í ritum þessum. En nú er ýmislegt í sambandi við þessa höfuðpersónu nýja testa- mentisritanna, sem mörgum mönn- um þykir grunsaínt. Einnig það viljum vér óhræddir leiða hjá oss að þessu sinni. Til dæmis má gera ráð fyrir, að einhverjum þyki kraftaverkin grunsöm, sem þar er skýrt frá, bæði þau sem hann á um vér aldrei augum litiS hvorki fyr né siÖar. Um liann eiga heima orS skáldsins: “Fegurri ert þú en mannanna börn, yndisleik er út- helt yfir varir þínar”. Óhræddir getum vér borið hánn saman við alla aðra fræðara mannkynsins, sem sögur fara af, — við alla svo- nefnda “trúarbragöahöfunda” faS eg ,við liafi ekki ógeðf.eldara oröj. \;ér finnum engan meðal þeirra, er vjö hann fái jafnast aS sið- ferðislegum hreinleika, að heilag- leika breytninnar. Lítum á Móse, á' Buddha á Konfúcíus, á Múha- með, — hve tekur hann ekki öll- um fram. OrSin: “Hásæti þitt er guös-hús um aldur og æfi”, f 1 júga manni ósjálfrátt í hug. Þótt oröin í f jórða guðspjallinu; “Hver yðar getur sannaö á mig synd” (J6h. 8, 46.J heföu aldrei veriö töluö af Jesú, en endurspegluðu aö eins trúarsannfæringu lærisveina hans eSa kristins safnaöar elztu tíma, yrSum vér að segja, aS þau súmdu sér mæta vel í munni hans. Og þótt vér leituðum meS sniásjá í samvizku hans að einhverjum — jafnvel liinum allra minstu — menjum einhverrar yfirsjónar frá fyrri tíð — þá mundi sú leit vissu- lega reynast árangurslaus. — Eg virði fyrir mér freistingarsögu hans. Eg dreg enga dul á, aS eg álít hana ekki sannsögulega frá- s gu, heldur annað hvort líkingar- fulla lýsingu á heilagri baráttu, er hefst í sál Jesú jafnskjótt og hann liefir oröið sér til fulls meðvitandi hinnar sérstöku köllunar sinnar, cða þá fræöisögu, e>r eigi aö setja oss fvrir sjónir hversu hans hafi verið “freistaö á allan hátt eins og vor”. En hvernig sem þaS nú er — getur nokkur efast um, að þar sé rétt sagt frá sögulokum- “Vík mér'úr sýn. Satan!” Það var sig- ur hans. “Eins og vér í öUu, en ]>ó án syndar”. ÞaS var sigurhrós hans, Eg virði píslarferil hans. Eg sé hann 1 (Tetsemane hina hræSilegu nótt. Eg sé hann engjast sundur og sam- an í dauöans kvíöa. Hve^gi opn- ast mér útsýn inn i sann-mannlegt hjarta hans sem einmitt liér.. En ekkert get eg uppgötv'aö, er setji agnarstóran blett hvaö þá meira á krystalsskæran hreinleika hans. ()g beinum vér þessu næst at- hygli vorri aö uppsprettum siS- ferðislegs kraftar hans — aS trú hans'Og von hans, veröur sama upp á teningum. “Fegurri ert þú en mannanna börn”, hvar gefur að lita aðra eins trúarinnar hátign? Hvar guðssamband á jafn himin- háu stigi og hér? Hve mótar þaö gervalla framkomu hans, að því leyti sem hún er oss kunn,, til oröa og verka fram til síöasta augna- bliks! Hvílík er trú hans i saman- buröi við trú Jobs, hins guðhrædda frá- j>manns, sem þó möglaöi gegn guöi, eöa í samanburöi, viS trú Elíasar, hinnar miklu guðshetju, sem þó lagði á flótta á hættunnar stund (1 Kong. 19.J, eöa i samanburði við t-rú Jóhannesar skírara, sem þrátt fyrir fengna þekkingu gerö- ist síðan efablandinn! Hve er sála hans gagntekin af vissunni um ná- lægS guSs á einverustundunum í næturkyrSinni. þar sem hann út- hellir hjarta sínu fvrir föðurnum eða á hinum þungu alvörustundum krossburSarins og dauða-þjáning- anna! Jafnvel þá er hann á kross- inum hrópar, takandi sér í munn orð hins aðþrengda í 22. sálmi Davíðsi: Lama asahthani! “Hví illæti og hjartagæzkn viö alla lítil- mótlegustu smælingjana. Og þó getur hins vegar enginn haft hærri hngmyndir um sjálfan sig en ein- mitt hann. Orðin, sem guSspjöll- in leggja honum í munn, sýna hve náið hann áleit samband sitt viö guð, hve háar hugmyndir hann gerði sér um köllun sína, hvílíkt gildi hann eignaSi starfi sínu svo sem því er ætti aö verða öllum hversu hann jafnvel lætur eilíf ör- lög mannanna vera komin undir afstöSu' þeirra við sig. Eg hefi hér ekki í huga nein einstök orS harts, heldur heildar-áhrifin af allri hinni persónulegu framkomu hans og því samsvarandi göfgi hins innra manns, er lýsir sér viö hvert fótmál hans. Vér sjáum þannig, þar sem Jesús guðspjallanna er, guöfylta sálu, mann, sem á hver.ju augna- bliki lífs síns, eins og vér þekkj- um þaö af guöspjöllunum, er svo altekirm af guöi, að öll framkoma hans i. stóru og smáu, til oröa cg verka. mótast af því. Eg hefi hér haldiS mér viS myndina, eins og hún blasir viS mér úr guöspjöllunum og dregiö fratn nokkra aöaldrætti hennar þá er bezt ’eru fallnir til aö sýna dýrö hins innra tnanns. ÞaS er stað- reynd, sem ekki tjáir aS véfengja, að svona hafa guöspjallamennirn- ir dregiS uþp mynd Jesú. Aö vísu getur þar enn fleiri drætti, en eins og eg sagöi: Þetta eru aðaldrætt- irnir. Og nú er mér spurrj: Er nokk- ur leiö til þess aö œtla, aö þessi Jesús, eins og mynd hans blasir viö oss, sé þjóösagna-skáldskapur? Hver er sú hugsjónargáfa, er ætti aö hafa getað myndaS slíkt lista- verk? Jafnvel ekki hin frjósam- asta hugsjónargáfa mestu snilling- anna getur nokkru sinni framleitt annaö eöa meira en spegilmynclir eigin veru sinnar. AuövitaS get- úr hún eftirprentaö þessar myndir, lagað þær og fegraö á ýmsa vegu En skapaö nokkuS þaS er liggur óendanlega fjarri mannlegu ímynd- unarafli, getur hún ekki, því að þar vantar alla reynsiu aö styðjast við. Þessi mynd af Jesú veröur ekki uppfundin. Hin guöfylta sál, er þar blasir við oss svo dýrðleg og hrein, hún er enginn manna- tilbúningur. Þetta fékk ekki dul- ist frakkneska spekingnum * al- kunna, Roússeau. Því segir hann (\ “trúarjátning savoyizka prest- ins”J í “Emile”J: “Enginn býr slíkt til úr eigin huga .. .. Sá er búiS hefir til upp úr sér slíka sögu, væri enn undrunarverðari en sjálf hetjan i sögu han.s”. Og slíkt hið sama vakir fvrir Stuart Mill, er hann (\ ritinu “Theism”J kemst svo aS oröi: ^Hver er sá meðal lærisveina [J'esú] eSa þeirra, sem léitti snúazt fyrir hans áhrif, er hafi veriS því vaxinn aö frprn lika fyrir mér sem’a ræSur Þær- sem Jesu eru Eg sé hann í e'EnaSar’ eSa aS hu?sa UPP æfi- feril hans eöa aö móta slíkan yfir- burðarmann, sem þann, er viö oss blasir úr guðspjöllunum?” Hér er ekkert undanfæri. Því aðeins hefir þessi dásantlega mynd oröiS til, að hinn dásamlegi maSur, sem hún setur oss fyrir sjónir, hefir veriö til. En sé svo, þá er hér fengin óræk sönnun fyrir því, að Jesút frá A azarct er sógulegur viröileiki, sem jafnvel hin ósvikn- asta efunarhyggja verður aS viö- urkenna. En þegar vissa er fengin fyrir þessu meginatriði, þá er þar fundinn öruggttr fótur fyrir trúúa. Því aS: getum, vér hugsað oss, aö þessi Jesús sé virkileiki, en sá guð, sem sál hans er altekin af, sé ekki Virkileiki? Getum vér httgsaS oss* aS þessi guSfylta sál hefði getað verið til, ef enginn guö væri til? Hver ætti aS hafa sett hann í þennan heitn, svo ólikur sem hann er oss öílum, bæöi þeim sem hafa lifaS fyrir og eftir hans dag? Hver veitt honum hinn ó- sigrandi trúarstyrkleik hans? Hver gróSursett í ásjónu hans ,hina ó- viöjafnanlegu tign, sem þar blas- ir við oss? Hver — ef ekki guö? Sá guö, sem hann helgaöi líf sitt og krafta, barSist fyrir og vitn- aSi um frarn i dauSann, — sá guS, sent hann trúSi og vonaði á, — sá guS, sem hann vissi sig í svo órjúfanlegu sambandi viö, — sá guS, sem var einkaathvarf hans í lífi og dauða, — sá guö, sem sála lians var altekin at og haföi fylt hann fyllingu sinni? Fyrir því segi eg: Jesú Kristur er mér virkileiki. Sá virkileiki er því aS eins ntögulegur, aS guS sé til. Þess vegna er einnig guö mrkilciki, guð Jesú Krists og vor. Með þessum hætti verður Jesús Kristur grundvöllur trúar minnar, þaö hellubjarg, sem eg óhræddur byggi á alt guðssamband mitt. Eg geng þess nú sízt dulinn, aö einhverjunt kunni aS þykja ástæö- ur ntínar fyrir því, aS Jesús Krist- ur sé óhagganlegur grundvöllur trúar vorrar, miSur fullnægjandi frá rökfræöilegu sjórlarmiSi. En meö allri virSingu fyrir rökfræö- inni læt eg það ekki á mig fá. Því aS hún hefir sín takmörk. Hún fær aldrei leitt oss í allan sann- leika og er ekki heldur svo mikil- lát aS gera tilkall til þess. Þaö ertt þó ekki nein eintóm skynsem- isrök sem vér eigurn þessa sann- færingu vora að þakka. Eins og ávalt á sér staS þar sem manns- hjartaö á í hlut og ræoa er um að sannfæra þaö, svo er þaö og hér fyrst og fremst krafti sannleikaiis aö þakka, aS þessar ástæSur nægja oss. En þar á eg viö þann kraft sannleikans, sem talar til vor frá ásýnd Jfesú, eins og hún endur- speglar guðfylta sál hans, og kem- ur því til vegar ?(ö hjarta vort fyr- ir hann hneigist í lotningarfullu trausti og tilbeiðslu að sjálfum guöi, — krafti sannleikans, er ger- ir oss öllu ööru fremur viötæki- lega fyrir þann boðskap, sem Jesús samkvæmt frásögum guöspjall- anna hefir að flytja oss um guS og heiminn, um sjálfan sig og oss, — kraft sannleikans, sem gerir oss óhrædda við aö byggja á hon- um sem grundyelli trúar vorrar óg guössambands í heild sinni, full- örugga þess, að þann grundvöll geti engin vísindi eða vísindarann- sóknir nokkru sinni frá oss tekiö. Þennan lifandi grundvöll trúar vorrar setur ritningin oss fyrir sjónir i Nýja testamentinu. MeS þvi fær þaö mesta þýöingu allra bóka fyrir trú vora. Vegna JeSú Krists er þaö oss nýguSfræSing- um ekki siður en mönnum hinnar eldri stefnu allra bóka dýrmætast. Af því að það flytur oss hann, getum vér ekki án ritningarinnar verið. Og af þvi — og því einu SaumlaHsir sokkar eru peningavirði Engin önnur tegund getur verið það Handa sjálfum yöur og heimilislólkinu aöeins Pen-Angle sokkaplögg! Af því aö þetta er sú tegund sem prjónuö er saumlaust og fellur vei aö fætinum, endist lengur, þarf minni aögeröar, pokar hvergi, rifnar hvergi, Þetta eru þeir einu sokkar, sem í raun og sannleika fara vel falla sem þægi- legast aö hverri bringu og bugöu fóts og leggjar —saumlausir—og samt þarf enginn aö borga meir fyrir þá en aöra. hefir þá yfirgefiö niig!” jafnvel þá hljómar angistarópiS likast fagnaðarópi eftir unnin sigur. Hvilík hæð og dýpt, lengd og breidd óbifanlegrar trúarvissu. Og enn er eins aS minnast. Hvar mundi gefa að lita undur- samlegri sameiningu hinnar hálert- ustu ^jálfsafvitunar og hinnar innilegustu auSmýktar. Enginn fær tekið honum fram í hógværö í allri framgöngu hans, í óviöjafn- anlegu yfirlætisleysi, í frábæru lít- 0fT :: r ::::: :::::: ::::: ::::: *::::: ::::: :::::: i: ::::: :::::: ::::: • • ■ • ■ :::i: :::::: iiiii sniðnu Saumlausu kona, barn. Pen Angle sokkar munu fara betur og falla yöur bezt í geö, hvaöa þykkt og' lit sem þér kjósiö. Búðin sem þér verzliö viö hefir þá tegund. Gætiö aö vörumerkinu. (J Penmans Limited, Paris, Canada Nærföt Prjónapeysur Sokkar

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.