Lögberg - 15.05.1913, Síða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
15. MAt 1913
LÖGBERG
.... GefiB út hvern fimtudag af The
Columbia Press Limited
Corner William Ave. &
Sherbrooke Street
WlNNIPEG, — MaNITOPA.
stefAn björnsson.
EDITOR
J. A. BLÖNDAL,
BUSINESS MANAGER
UTANÁSKRIFT TIL BLAÐSINS:
TheColumbiaPress.Ltd. W
!j\) P. o. Box 3172, Winnipeg, Man. íj

utanAskriet ritstiórans:
EDITOR LÖGBERG,
P. O. Box 3172, Winnipeg
Manitoba.
TALSÍMI: GARKY 2156 ||
Verð blaðsins $2.00 um árið.
«1
Kosningin í Gimlikjör-
dæmi.
Þetta er önnur aukakosningin,
sem fylkisstjórnin hefir unnið hér
í Manitoba síðastliðið^ ár. Stjórn-
arsigurinn er eindreginn. Hann er
eins og tákn þess að Roblinstjórn-
in sé nú orðin svo voldug hér í
fylkinu, að hún geti látið kjósa, í !
aukakosning, hvaða mann, sem j
henni dettur í hug að bjóða kjós-
endum.
Iíér tiltekur stjórnin þingmanns !
efni sitt og valdbýður það kjós- j
endum í Gimlikjördæmi, eftir að
búið er að svifta þá þeim þing-
oianni, sem þeir höfðu valið sér
við almennar fylkiskosningar fyrir
tæjium þrem árum. Að vísu hefir
afturhaldinu værið þaö ljóst, að
með þvílíku atferli er það að taka
upp sið, sem er alveg einstaklegur
• og dæmalaus i öllum þjóöræðis-
löndum, Yerður varla við því gert,
þó að manni detti í hug sagan af
Eysteini illa og meöferð hans á |
Þrændum, er hann sendi þeim j
hundinn Saur til hyllingar.
En vegna þess, hvað gerræðið !
var einstaklegt, duldisí afturhald- |
inu ekki, að vel þurfti eftir að j
fylgja til að koma því í fram- |
kvæmd.
I>að er heldur ekki sparað. i
Kjósendum er ógnaö, með því að !
níðst- verði á þeim, ef þeir geri 1
ekki vilja stjórnarinnar og kjósi
hennar mann, eu hins vegar lofað
öllu fögru, um vegabætur og brýr,
járnbrautir og hverskyns samgörg-
ur, sem Gimlikjördæminu eru ó-
missandi, en það hefir skammar-
lega verið sett hjá áður.
En þar sem jietta dugði ekki
voru mútur og áfengisausturinn
látinn milda a'.Ia mótstöðu, og eftir
fréttum að <Iæma utan úr kjör-
dæminu hefir vist ekki, svo kunr-
ugt sé, verið við hafður annar eins
áfengisaustur í neinni aukakom-
ing. allra sízt til að koma að
ströngum bindindismanni, eins og
í þessari um getnu ko. ningu.
Þessi óskaplega bardaga aðferð
fer síversnandi, cg það eru engin
líkindi til, að j>ar á fáist nokkur
bót ráöin, fyr en almenningsálitið
breytist svo, að jvað fordæmir
slíka ósvinnu.
Liberölum hefir verið láð það,
að J>eir veittu valdboði fy'kis-
stjórnarinnar mótstöðu í þessari
kosningu. En það alveg órétt-
miett. Enginn sigur hefir enn
unnist, og engri ánauð orSið létt
af neinstaðar með j>ví að beygja
sig fyrir óhæfunni í þögn og auð-
niýkt.
Með því móti einu að réttmæt
inótstaða sé veitt, og að réttlætis-
meðvitund kjósenda skerpist til
muna, er von um að afturhalds-
okinu verði létt af íbúum Manitoba
fylkis. Að }>ví kemur fyr eða síðr
ar.
Nýja guðfrœði Jóns próf. Helgasonar.
Það hefir hlotið að vera mörgum tilhlökkunar-efni, er
Jón prófessor Helgalson fœrðist það í fang að rita í blaðið
‘fsafold’ „Trúmála-hugleiðingar frá nýguðfrœðilegu
sjónarmýði“. Menn gjörðu sér þá í hugarlund, að nú
birtist íslenzkum almenningi nákvæm skýrsla yfir niðr-
stöðu þá, sem hin nýja guðfrœði hefir komizt að viðvíkj-
andi þeim megin-atriðum kristinnar trúar, sem hún hefir
fjallað um. Menn máttu vænta þess, að guðfrœða-kenn-
ari þessi segði nú löndum sínum frá gjörbreytingum þeim,
sem fyrirliðar hinnar nýju stofnu hafa gjört á öllu trúar-
kerfi kirkjunnar, og þá sérstak*lega, að skýrt yrði greini-
lega frá þeirri breyting á afstöðunni við Jesúm Krist, sem
nú er aðal-umrœðuefni nýju guðfrœðinganna í öðrum
löndum. Það er hvort sem er farið að kvisast jafnvel til
fslands, að stórkostleg breyting sé orðin á skoðun manna
á persónu frelsarans. Séra Mattías Jokkumsson hefir
með ritgjörð sinni í „Eimreiðiuni“ nafngreint fjórtán eða
fimmtán helztu menn nýju guðfrœðinnar í ýmsum lönd-
um, sem fastlega lialdi því fram í einhverju merkasta riti
samtíðar vorrar, að Jesús Kristr hafi verið einungis
maðr sem vér, auðvitað gœddr frábærum andans yfirburð-
um. Og þeir allir, sem lesa bœkr og rit nýju guðfrœðing-
anna, vita, að umbœtmar snúast lang-mest um þetta eitt:
persónu frelsarans. Enda hafði það verið sagt fyrir, að
þangað myndi lenda, og er það nú komið fram.
Háttvirtr prófessorinn hefir að því Jeyti bakað oss
vonbrigði, að hann, annaðhvort af því að liaun er ekki
sem skyldi kunnugr nýju guðfrœðinni, ellegar af því hann
álítr landa sína ekki því vaxna að heyra allan sannleik-
ann, segir ekki nema undir og ofan-af frá byltingunum,
sem orðnar eru. Þessar ‘ísafoldar’-ritgjörðir próf. J.
H. hefði getað skoðazt all-tímabærar fyrir tíu til tuttugu
árum, en nú eru þær langt á eftir tímanum, svo óðfluga
hefir þróunar-saga nýju guðfrœðinnar gjörzt.
Því sterkari hvöt hefði það átt að vera fyrir virðu-
legan höfund „Trúmála-hugleiðinganna“ að segja sem
greinilegast og skipulegast frá, þarsem liann getr þess,
að j)að muni öllum þorra manna fremr óljóst enn sem
komið er, hvað nýja guðfrœðin hafi til brunns að bera.
Hann fárast mikið um það, hve illa hafi verið talað um
nýju guðfrœðina og því lialdið að mönnum, „liver voði
væri á ferðum* ‘.
Höfundrinn fer mörgum orðum um það, hversu góð
og heilbrigð sú stefna sé, sem ráði fyrir nýju guðfrœð-
inni; hún sé svo samhljóða kröfum tímans, svo frjálslynd
og fögr. En liugsar ekki hver maðr þetta eða þessu líkt
um sína skoðun ? Almenn orðatiltœki um yfirburði kenn-
ingar sinnar eru vísindamanni alveg ósamboðin. Allt
má segja og gjöra í nafni „frelsis“ og „framfara“, „sann-
leika‘ ‘ og „kæn’leika' ‘. En slík stóryrði ætti sem fyrst að
strikast út-úr uinrœðum menntaðra manna um vísindaleg
efni og eftirlátin skraffinnum og skrílforingjum. Sannr
vísindamaðr styðst við rökin ein; og um vísindalega niðr-
stöðu verðr dœmt eftir gildi hennar sjálfrar, án tillits til
þess, hverjum lýsingarorðum er hrúgað á hana.
Próf. J. H. segir, að nýja guðfrœðin sé ekkert full-
myndað kenninga-kerfi, og er það að vísu satt. Hún er
að mörgu leyti mjög sundrleit. Fylgjendr liennar eru
staddir á mjög ólíkum stigum framþróunarinnar, og væri
r-anglátt að eigna þeim öllum sömu skoðanir, sem til þess
sauðahússins telja sig. En svo rnargt er það nú orðið,
sem ný-guðfrœðingar eru orðnir sammála um, að vel hefði
það mátt telja upp og setja fram sem fullnaðar-niðrstöðu
nýju guðfrœðinnar: í öðru lagi verðr nýja guðfrœðin að
sa'ta sömu kjörum og aðrar kenningar: hún hlýtr að gjöra
sér að góðu að dœrpast eftir orðum og útlistunum höfuð-
kennimanna sinna. Það getr enginn ný-guðfrœðingr
kvartað þó honum sé ætlaðar skoðanir þær, sem fyrirlið-
ar stefnunnar opinherlega halda fram, nema þvr aðeins
að hann hafi sjálfr afneitað þeim hisprslaust.
Yfirburða-einkenni telr próf. J. II. það hjá nýju guð-
frœðinni, að hún er svo sundrleit, og hann segir: „Það
,er sómi hennar, að halda ekki að mönnum útlistunum sín-
um á sannindum trúarinnar svo sem sannleikanum al-
gjöra.“ Og enn fremr segir hann: „Nýja guðfrœðin
hefir ekki neina ákveðna trúarjátning fram að leggja.“
Fremr lætr þetta illa í eyrum jafnt frá vísindalegu sem
trúarlegu sjónarmiði. Samt ber þess að gæta, að hér
rœðir höf. aðeins um guðfrœðina og gjörir greinarmun á
henni og kristindóminum sjálfum, og er það vel gjört.
Skeikulleik guðfrœðinnar einsog annarrar frœði ber að
viðrkennna að sjálfsögðu. En er það samt ekki nokkur
vottr um sannfœringar-skort um málefni sitt, þegar sí
og æ er sleginn sá varnagli, að óvíst sé, hvort j>etta, sem
verið er að segja, sé í rauninni nokkuð að marka. Sjálfr
sannfœrðr einungis til hálfs hefir enginn enn hrundið
sannleikanum langt áleiðrs, hvorki í veraldlegum né and-
legum efnum.
„Stefna guðfrœðinnar getr verið það eitt að leita
sannleikans“ — segir virðulegr höf., og mun enginn við
liann um það deila. Erviðara verðr að fylgja honum, er
liann ber þetta fram :. „Stefnuskrá kristindómsins geta
menn nefnt trúarjátning.“ En er ekki trúarjátningin
smíði guðfrœðinnar ? Hvernig fer þá höfundrinn að gjöra
greinarmun á stefnuskrá kristindómsins og guðfrœðinni ?
Höf. segir enn fremr, að hann „efist um, að nýja guðfrœð-
in gjöri sig ánœgða með postullegu trúarjátninguna sem
stefnuskrá kristindóms síns.“ Gott er að fá þá yfirlýs-
ing frá höfuð-kennimanni íslenzkra klerka. Það var
manni nú að sönnu kunnugt áðr, að nýja guðfrœðin af-
neitar ýmsu í þessarri fyrstu og helztu játning kristn-
innar. En mætti menn nú einnig fá að vita, að hve miklu
leyti nýja guðfrœðin á Islandi er óánœgð með grundvall-
ar-játning kirkjunnar þar í landi?
Bót er í máli, að prófessorinn segir oss, að nýja guð-
frœðin hafi það, „sem l>etra er‘ ‘ : fagnaðarerindi Krists,
eða ef það skyldi þykja of rúmt, þá fjallrœðuna, eða ef
hún skyldi þvkja of rúm: faðir-vor.
Myndi það teljast goðgá að benda á, að hér hafi hinn
lærði maðr flœkzt í bandi sínu ? Hugsunarvillan er aug-
íjós.
Að hverju leyti hefir nýja guðfrœðin „fagnaðarerindi
Krists“ umfram aðra guðfrœði? Er ekki öll guðfrœði
hjá kristnum mönnum útskýring á fagnaðarerindi Krists?
Er ekki postullega trúarjátningin t.a.m. útlistun guðfrœð-
innnar á fagnaðarerindi Krists? Og er og getr nýja guð-
frœðin verið nokkuð annað en útlistun á fagnaðarerindi
Krists? Hún leggr sinn skilning í fagnaðarerindið, sá
skilningr er hennar frœði—guðfrœði. Að nýju guðfrœð-
ingarnir einir hafi fagnaðarerindi Krists meðferðis og
hafi því „það, sem betra er‘ ‘ en aðrir, nær engri átt. Lát-
nm vera, að skilningr eldri guðfrœðinga hafi verið svo og
svo bágborinn á fagnaðarerindinu; allir vita þó, að guð-

f
'S
THE DOMINION BANK
Slr EDHUND B. O.NI.EK, M. P„ Pres W. D. MATTHKW8 .Vlce-Pres.
C. A. BOGEIiT, General Alanager.
Höfuðstóll borgaðu* . . . $5,000,000
Varasjóður . . $6,000,000
Allar eignir . $76,000,000
Hentugt ú ferðalagi.
Ferðamönnum fengin skírteini og ávlsanir frá Dominion
bankanum, sem eru góð eins og gull hvar sem er. I>ær segja til
eigandans og þeim má víxla hvar 5 heiml sem banki finst.
NOTKE DAME BRANCH: Mr. C. M. DENISON, Manager.
SEI.KIKK HRANCH: J. GBISDALE, Manager.

frœði þeirra' var einungis útlistun á því. Og þó nýju guð-
frœðingunum finnist nú mikið til um fáfrœði hinna eldri,
þá ætti þeir þó ekki að láta mikið yfir sér heldr, þarsem
þeir ekki eru vissari í sinni sök en þeir segja, og búast við,
að sínar skoðanir falli með tímanum.
Þyki „fagnaðarerindi Krists“ of rúmt, þá aðhyllast
ný-guðfrœðingar „fjallrœðuna“, og þyki hún of rúm,
þá „faðir-vor“ aðeins — segir höf. Er ekki hér hugsað
aftr-á-bak? Hann á víst við, að þyki fagnaðarerindið of
þröngt, þá fjallrœðan, og reynist hún of þröng, þá faðir-
vor. Hann vill víst segja, að allir ný-guðfrœðingar geti
ekki viðrkennt allt fagnaðarerindið; fleiri geti aðhyllzt
fjallrœðuna, og allir faðir-vor. Þarsem flestir komast
fyrir er rýmzt, en þarsem fæstir geta komizt fyrir er
þrengst. Og þegar maðr hefir svona greitt úr hugsunar-
flœkjum höfundarins, kannast maðr við, að þetta megi til
sanns vegar fœra. Það kemr líka heim við það, sem
revndist á alþjóða trúarbragða-þinginu í Chicago árið
1893. Þar voru saman komnir fulltrúar sem næst allra
trúarbragða í heimi, og það reyndist tvennt, sem allir
gátu játað og haft um hönd. Annað var „faðir-vor‘ ‘, en
hitt var sálmr Newman’s kardínála „Lead,Kindly Light!“
(‘Skín, ljósið náðar!‘). Svo rúmt er ‘faðir-vor’, að liver
einasta sál, sem trúir tilveru einhvers guðs, getr gjört það
að trúarjátning sinni. Ef ný-guðfrœðingar eru ánœgðir
með ‘faðir-vor’ eitt sem trúarjátning sína, þá geta þeir
átt trúarlegt heimili með Únítörum og Gyðingum, Tyrkj-
um og Kínverjum. Sú blessaða bœn er jafn-víð einsog
himinhvelfingin, en hún er engan veginn hið eina eða allt
það, sem Jesús kenndi. Trúarlærdómar Krists og læri-
sveina hans koma þar raunar alls ekki til greina. Þar er
ekkert sagt um Jesúm sjálfan og sáluhjálp mannanna í
lians nafni, og hélt eg þó, að fæstir nýguðfrœðingar væri á-
nœgðir að gjöra nokkuð það að einustu trúar játning sinni,
sem ekki nefnir frelsarann á nafn. Svona fráleit fram-
setning á trúarefnum getr ekkert haft annað í för með sér
en að auka „trúna á moldviðrið“.
Mestum vonbrigðum veldr það í trúmála-hugleiðing-
um prófessorsins, að lrann, sem maðr á heimting á að tali
einsog vísindainaðr um alvarlegt efni, í stað þess að setja
frarn skýrt og skilmerkilega kenningar þess guðfrœðinga-
flokks, er liann gjörist málsvari fyrir, lætr sér nœgja þá
aðferð miðr vel innrœttra unglinga að segja við mótstöðu-
menn sína: Þið eruð ekkert betri sjálfir; þið trúið þessu
ekki sjálfir. Hann skipar þeim, sem ganga undir trúar-
játningum kirkjunnar, að leggja liöndina á hjartað og
kannast við það, að þeir sé hrœsnarar. Þeir trúi ekki
innblæstri biblíunnar, ekki kenningunni um erfðasyndina,
ekki kenningunni um djöfulinn og helvíti og eilífa útskúf-
un; og raunar trúi þeir ekki heldr kraftaverkunum hvorki
í gamlá né nýja testamentinu. Á þessu er það þó að
grœða, að þar kemr óbeinlínis í ljós trúarjátning höf. um
þessi efni, því það má lieita skýlaus yfirlýsing frá lians
hálfu, að öllum slíkum úreltum kenningum — þótt allar sé
þær teknar irr nýja testamentinu og flestar teknar eftir
Jesú Kristi sjálfum — hafni ný-guðfrœðingar með fyrir-
Jitning. En svona löguð bardaga-aðferð má engum þeim
lraldast ujrpi, sem telja á með menntuðum mönnum. Eng-
inn vísindamaðr la>tr sér það sœma að sanna staðhœfingar
sínar með því einu að segja, að allir þeir, sem á móti mæli,
sé hrœsnarar. Vafalaust eru margir hrœsnarar beggja
megin; en það skýrir ekki kenningar þær, sem útlista á,
að bera andstœðingana brigzlum. Tíminn sældar hrœsn-
arana frá í báðum fylkingunum, og „það heldr velli, sem
hœfast er“ ; en þá siðferðis-skyldu lrafa allir, sem frœða
eiga almenning, að gjöra kenningarnar sem ljósastar og
útlista þær með þeirri stilling; sem vísindamanni má
sœma.
Skýrastr og skilmerkilegastr er sá þáttr „Trú-
mála-lrugleiðinganna“, sem hljóðar um afstöðu nýju guð-
frœðinnar við heilaga ritning. Þar er það sagt afdrútt-
arlaust, að ný-guðfrœðingar hafni lrinni gömlu kenning
um innblástr ritningarinnar, og við það er kannazt, að
biblían sé að mörgu leyti óáreiðanleg; skekkjur sé margar
bæði í nýja testamentinu og gamla testamentinu. Upphaf
byltinga þeirra, sem orðið lrafa á trúmálasvæðinu að því
er kemr til kasta íslenzku guðfrœðinganna, var lrin svo
kallaða „hærri kritík“, eða „vísindalegar biblíurannsókn-
ir“. Þá bjuggust menn ekki við, að upp-af þeim rann-
sóknum sprvtti ný guðfrœði, og því síðr skildu menn það
þá, að „kritík“ þessi var í raun og veru ekki nema einn
angi af heilu kerfi nýrra kenninga, einn þáttr nýrrar =
stefnu, sem breiddi sig út-yfir allar kenningar kristin-
dómsins. Niðrstaða hinnar nýju stefnu viðvíkjandi
hiblíunni er löngu orðin alkunn, og nýja guðfrœðin hefir
þegar svo greinilega gengið frá kenning sinni í því efni,
að hiín getr nú gefið sig við hinum öðrum viðfangs-efnum
sínum; enda urðu þau efni bæði mörg og ervið, sem hún
hlaut að taka til meðferðar og „leiðréttingar“, er hún
hafði gjört ritningunni þau skil, sem hún gjörði. Við
þennan þátt nýju guðfrœðinnar lrafa þeir hvað mest
haldið sig ný-guðfrœðingarnir íslenzku, og þar hafa þeir
fylgzt bezt með. Sagt var oss það um árið, að ekki myndi
„rannsóknirnar“ raska nýja testamentinu, og ekkert væri
í húfi, þó gamla testamentið reyndist gallagripr. Nú er
þó komið að því, sem flestir sáu fyrir, að nýja testamentið
hefir fengið svipaða útreið og hið gamla. Vel og vand-
lega segir próf. J. II. frá villum nýja testamentisins.
Setjum nú svo, að allt það sé satt og rétt og vér yrðum að
viðrkenna með ný-guðfrœðingunum, að margt og mikið sé
í ritningunni, sem rangt sé og villandi, og þvr geti biblían
engan veginn verið sú heimild, sem hún var meðan menn
trúðu því statt og stöðugt, að lrún væri heilög og óskeikul
bók; hvernig getum vér samt aðhyllzt þá kátbroslegu rök-
leiðslu prófessorsins, að við þetta hafi ritningin „grœtt“
og meira sé hana að marka nú en áðr Jú, hann segir það
sé sannað nú með fullri vissu, að Páll postuli hafi samið
Rómverjabréfið, Korintubréfin og Galatabréfið. Ilvað
sem hinum bréfunum líðr, þá eru þessi bréf sönn og ekta.
Er það þá „gróði“ fyrir biblíuna, að surn ritin reynast
sönn, en sum ekki? Höf. segir, að guðspjöllin hafi enda
grœtt stór-mikið á rannsóknunum. Að sönnu verði drætt-
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur)
Höfuðstóll (greiddur)
$6,000,000
$2,746,000
Formaður
Vara-formaður
Jas, H. Ashdown
Hon.D.C- Cameron
STJÓRNENDUR:
Sir D. Jí
H. T. Charapion
W. C. Leistikow Sir R.
McMillan, K. C. M. G.
Capt. Wm. Robinson
Frederick Nation
P. Roblin, K.C.M.G,
Allskonar bankastðrf afgreidd.— Vér byrjum reikninga viö einstaklinga
e3a félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaða staðaar
sem er á slandi, — Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Reutur lagðar við á hverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráðsmaður.
Cor. Willim Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man.
irnir færri, sem blasa við oss, af mynd frelsarans nú, en
drættirnir í lrinni eldri mynd frelsarans, sem menn liöfðu
búið sér til eftir guðspjöllunum vísindalega órýndum.
Það gróði, að dráttunum í mynd frelsarans hefir fækkað!
Eftir þessum reikningsreglum yrði maðr því ríkari sem
maðr tapaði meiru. Ilvar skyldi sá banki lenda, sem
stjórnað væri eftir þessum reglum ? Setjum svo aftr, að
þetta reynist satt, að biblían verði að játa sig að inörgu
leyti skakka og óáreiðanlega; en teljum henni það ekki til
gildis, að hún e»r víða skökk og óáreiðanleg. Játum það
einsog menn, að vitanlega getr hún ekki verið oss allt það,
sem hún áðr var, srðan svona komst upp um hana. En
sættuin oss þá líka við það að hafa einungis ófull-
komið manna orð að bera fyrir oss, og gjörum oss sem
mest gagn af því, sem vér getum, en verum ekki með slíkt
barnahjal sem það, er nú var sagt frá. Eða livaða óyggj-
andi vissa er fyrir því frá sjónarmiði nýju stefnunnar, að
þetta, sem eftir er af ritningunni, reynist nú áreiðanlegt?
Má ekki búast við, að enn geti komið fram sannanir fyrir
því, að eitthvað af því, sem nú er talið sannsögulegt í biblí-
unni, reynist ekki haldbetra en sögur nýja testamentisins
um fœðing og upprisu frelsarans og annað það, sem nýju
rannsóknirnar hafa fellt um koll? Er það víst, að vit og
lærdómr guðfrœðinganna nýju sé það óskeikulli en ritn-
ingin, að nokkuð sé til frambúðar á því byggjandi, sem
þeir segja að áreiðanlegt sé? Þeir segja líka sinn hvað
um það, hverju trúa megi af því, sem í ritningunni stendr,
og hverju verði að kasta burt sem óáreiðanlegu og vill-
andi. Ekki er því með þessu neitað, að þeim geti þótt
varnt um biblíuna, senr ekki hafa gömlu trúna um lrana.
Hún er þeim kostum búin, sú bók, að allir óspilltir menn
láta sér þykja vænt um hana og menn verða hugfangnir af
efni hennar, líka þeir, sem ekki eru kristnir. En ekki er
hún þá að eðli sínu nein sú heimild, sem vitna má til um-
fram aðrar bœkr. (Meira.)
B. B. J.
Nokkur orð um leikritið „Fjaíla-
Ejvindur.“
Eg hefi af og til'lesiö “delluna”
í Heimskringlu um leikritið
“Fjalla-Eyvind, og satt að segja
þykir mér nóg um allan þann
endalatisa þvætting. tJtlit fyrir
að það veröi sama og um Leir-
skáldin hér um árið, til sællrar
minningar, sem flestir voru búnir
að fá meir en nóg af. En við-
víkjandi öllum þeim útásetningum
og leirvaðal, dettur mer í hug sú
spurning: Mun álit þessara manna
á leiknum vera meira virði, en
álit allra ritstjóra íslenzku blað-
anna á íslandi og domur fjölda
margra mikils háttar rithöfunda
og mentamanna víðsvegar í Norð-
urálfunni, sem allir hafa lokið
lofsorði á leikinn, fyrir utan alla
])á áhórfendur leiksins sem hafa
hælt honum og þótt hann skara
f'ram úr öðrum leikjum.
Leikurinn er eins og aliir vita
sorgarleikur, — og eins og séra
M. J. Skaptason kemst að orði:
“Öflin og ástríðurnar, ástin og
hatrið, ólögin og harðindin og
vesaldónuir, sem hér heyja stríð.”
Þetta alt er í leik þessum sýnt cg
leikið með lífi og sál, það er nokk-
urskonar skuggamynd úr þjóðlífi
18. aldarinnar. En jætta er ekki
leikurinn sem þeinr legátum geðj-
ast að, sem níða hann í Heims-
kringlu; en gætum nú að hvaða
leikrit fær hrós í Heimskringlu:
“Apinn” og “Grasafjallið”, þarna
kemur smekkurinn fram. Slíku
mundu tæplega nokkrir mentaðir
eða rétthugsandi menn á Islandi
•hrósa og j>ó víðar væri leitað.
Mér dettur ósjálfrátt í hug,
hvort allir j>eir, er lirósa leiknum,
bæði á Islandi og annars staðar í
Evrópu og einnig hér Vestanhafs,
munu ekki standa á eins háu sið-
ferðisstígi eins og þeir sem níða
leikinn í Hkr. Auðvitað hafa
sumir af þessum sem Iasta leik-
inn, lagt einhvern skerf áður í
Leirskálda bullið sxla: og það
máske kasta'r einhverju Ijósi yfir
þá í augum hinna svartsýnu cg
fákænu landa hér Vestan hafs,
sem lasta leikinn.
Eins og allir vita, er frásögnin
um Fjalla-Eyvind sönn þjóðsaga,
klædd í betri búning af Jóh. Sig-
urjónssyni, höf. leiksins. — Að sú
breyting er herra J. S. hefir gjört
á þjóðsögunni um Fjalla-Eyvind
er stórum til batnaðar, hefir herra
S. B. Benedictson greitrilega sýnt
fram á í greininni: “Vitringurinn
sem. varð að heimskingja”, er stóð
í Lögbergi nú fvrir skömmu.
Fyrir mitt leyti finst mér að leik-
rit þetta hafi átt að vera Vestur-
íslendingum kærkominn gestur,
það er, þeim sem unna þjóðerni
sínu og eru enn íslenzkir í anda,
þótt komnir séu hér vestur um
haf. En um'þá uppskafninga er
alt öðru máli að gegna er hata alt
íslenzkt, þeir hljóta að vera mót-
stæðir leik þessum og öllu öðru
íslenzku, sem í sjálfu sér er stórt
FAIÐSEM MEST
FYRIR RJÓMANN
SendiS hann til okkar og fáiS hæsta
verö fyrir hann. Vér leggjum til merki
miöa ókeypis og brúsa án endurgjalds
þangaö til þér eruð ánægöir met5 við-
skiftin. Sumlr velþektir mjólk-
I landinu hafa haft
urmenn
viöskifti viö oss árum saman.
Vér borgum peninga út í
hönd fyrir hvern rjðmabrúsa,
Jafnskjótt og hann er oss send-
ur. Brúsarnir sendir aftr eftir
tvo sólarhringa. Skrifið oss og
skulum vér þá koma því svo
fyrir, aö þér fáiö sem mest fyr-
r rjóma yðar. Vér borgum all-
an kostnað.
BRANDON CREAMERY AN0
SUPPLY CO.
Brandon - Manitoba