Lögberg - 12.11.1914, Qupperneq 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGÍNN 12. NÓVEMBER 1914
Hálffiðraður fer hann —
fleygur kemur hann
aftur. Látið taka góða
mynd af honum áður en
hann fer út í víða veröld
áður en aldurinn hefir rist
rúnir sínar á andlit hans
og máð af honum aesku-
blæinn. Ef þér finnið ljós-
myndarann í dag þáverð-
ur yður hughægra á eftir.
Þa8 er ljósmyadari
í borg yðar

o*

490 Main St.
Austur í blámóðu
fjalla.
Feröasaga
eftir
Aöalstein Kristjánsson
V.
Fljótlega eftir að við komum til
Akureyrar, þá sendi eg skeyti til
föðurbróður míns, Jóns Jónassonar
bónda á Flugumýri í Skagafirði, því
eg' hafði beðið hann að kaupa fyrir phefir Jóhannes verið hér og kaupir
Reykjadalinn að Laxamýri. Hittum
við þar í dalnum Pál Jónsson skáld
frá Akureyri og menn hans; voru
þeir þar að vegavinnu. Það er tals-
vert einkennilegt útsýni, sem mætir
auganu, þegar maður ferðast niður
hinn söguríka Reykjadal, og flýgur
manni í hug: “Hverju voru goðin
reið er hér brann jörðin er nú stönd-
um vér?” Það mun vera nokkurn
veginn sameiginleg niðurstaða jarð-
fræðinganna. að mest öll þessi hraun
hafi runnið sunnan af öræfum, en
'þrátt fyrir það hefir jörðin brunnið
og verið soðin í sundur, þegar hið
ægilega, eyöileggjandi hraunflóð
velti sér vægðariaust yfir héraðið;
hefir það verið áhrifamikil sorgar-
sjón. Reykjadalur hefir afarmikið
undirlendi, þegar niður eftir honum
dregur. Þó er flatneskjan öll þakin
úfinni og öldumyndaðri hraunbreiðu
á afarstórum svæðum; það er lang-
likast því, eins og það hafi myndast
hringiða af einhvern veginn lagaðri
mótspyrnu eða öfugstreymi í þessu
trylda flóði, og líkist það mest þvi,
þegar straumar eða rastir mætast í
hafinu og mynda hæðir og hóla með
allskonar lögun. Engin brunahraun
eru sjáanleg í fjöllum eða hálsum
þeim, sem afmarka Reykjadalinn.
Það er mjög svo ánægjulegt að
koma að Laxamýri; bændurnir, Jó-
hannes og Egill, synir Sigurjóns, sem
lengi bjó þar, eru báðir mjög skýrir
og alúðlegir; fylgjast þeir mjög vel
með tímanum. Ekki mætti eg nein-
um bændum heima, sem skildu eða
fylgdust svo með nálega öllu, sem er
að gerast í Norður-Ameriku; enda
mig hesta, og brá hann fljótlega við
og kom með þá norður. Svo nú fór-
um við heldur en ekki að hugsa til
ferðar—því til þess hafði eg mest
hlakkað, að ferðast um sveitirnar og
fjöllin heima. Það voru talsvert
margir bæði á Akureyri og þar fyrir
vestan, sem óskuðu eftir, að þeir
hefðu getað farið með norður um
Þingeyjarsýslur, en þangað hafði eg
ákveðið að fara til að byrja með;
sú ferð gat ekki tekið skemri tínia
en viku, en það þótti mönnum of
langur tími að fara frá heyskapnum,
—með því öllum fanst, að þeir hafa
færra fólk en þeir hefðu viljað og
þarfnast, og virtist fólk vera þá eins
önnum kafið á Akureyri eins og út
um sveitir, því þá voru heyannir þar
hvað mestar með inörgu » fleiru.
Samt hepnaðist mér að fá mjög góð-
an fylgdarmann, Guðmund Ólafsson
frá Eyrarlandi, sem er alvanur
ferðamaður og mjög lipur og laginn.
Yfir Vaðlaheiði.
sum af beztu tímaritunum. sem gef-
in eru út í Bandaríkjunum, um al-
menn velferðarmál. Því miður hafði
eg ekki tima til að skoða allar hinar
miklu umbætur á Laxamýri nærri
eins vel og eg hefði viljað. Var
enskur liðsforingi þar við Iaxaveiði;
halda útlendingar þar oft til tímun-
um saman.
Skáldið á Sandi rœður veðrum.
Eg hafði skrifast á við Guðmund
Friðjónsson; sendi eg skeyti daginn
áður aö Laxamýri til Guðmundar, og
var honum fært iþað þaðan; kom
hann svo yfir þangað um morguninn
og fylgdi okkur meira en miðja vegu
upp á Reykjaheiði, sem er mjög
löng. Þarf vitanlega ekki að taka
það fram, að það var mjög ánægju-
legt að hafa hann með; hitt er mönn-
um ef til vill ekki eins kunnugt, að
hann ráði veðrum þar um sveitir;
ekki hefi eg það eftir honum, því
hann mtin fara mjög dult með það;
hverfið að hinu víðfræga Ásbirgi;
þetta var á sunnudag; hafði fólk þar
af bæjunum ákveðið að “lyfta sér
upp” og fara skemtiferð upp að
byrginu svo við urðum allmörg
saman. Voru þar frískir og fjör-
ugir klárar, sem gátu tekið líflega
spretti.
Ásbyrgi er vissulega mjög ein-
kennilegt; klettaveggurinn skeifu-
myndaður, líklega um tvær enskar
mílur, og er breiddin á landspildu
þeirri, sem sokkið hefir niður, frá
klettaveggnum að utan að hóftung
unni innan í, líklega sumstaðar alt
að því ein-nfjórði úr enskri mílu;
tungan er talsvert breið neðan til, en
endar í oddmynduðum standkletti er
mun vera allvíða hátt á annað
hundrað eða 200 fet á hæð og víða
alt að því lóðréttur af efri brún niður
í gegn, Er bergið víða mjög dökk-
leitt, og slær á það svipuðum blæ og
brunnar rústir og mun það aðallega
vera fyrir vatnsraka úr jörðinni í
kring. Það mótar fyrir gömlum
girðingum þvert yfir byrgið, og er
stór furða, að þeim.hefir ekki verið
haldið við; mundi iþar vera mjög
heppilegur staður til skógræktartil-
rauna, því þar er mjög skjólsamt og
sjálfvarið að mestu; verið hafði þar
dálítill skógur, en er nú eyðilagður
með öllu. Þegar kemur upp með
Jökulsánni, þá sér maður dálitlar
hæðir rísa til hæg.ri handar með all-
skörpum líðandi halla, og skerst Ás-
byrgi inn í þessar hæðir, og hækkar
klettaveggurinn alt af meir og meir
eftir því sem innar dregur; botninn
í byrginu sjálfu er sem heild nokk-
urn veginn flatur, að eins með
nokkrum smáum og óreglulegum ó-
jöfnum og þýfi. Bærinn Byrgi
stendur austast í byrginu í þeirri
álmunni, sem nær er Jokulsá. Þegar
maður er dálítið til hliðar frá byrg-
inu, þá ber veggbrúnirnar allar sam-
an. Það er rétt eins og hin huldu
öfl hafi afmarkað þessa spildu og
sökt henni niður án þess að róta
nokkru i kring; þó eru sumstaðar
jarðsprungur. Þarna í sveitinni
komum við að einni mjög djúpri og
var snjór niðri í henni. Er landslag
víða mjög óvanalegt á iþessum stöðv-
um, til dæmis Hljóðaklettar upp með
Jökulsá. Teymdum við hestana þar
upp á allháan standklett. og tókum
þar mynd af þeim; cn kólgubakkinn
var svo þykkur yfir og í kring, að
þær komu ekki greinilega út. Það er
allmikið víðsýni á þessum stöðvum,
þegar bjart er; sáum við Tungu-
hnjúk og Valþjófsstaðafjall austur
yfir Jökulsá i allmikilli fjarlægfð.
Að Svínadal komum við kl. 7 sið-
degis fþann 9.J og vorum þar uni
nóttina. Páll Jónsson. heitir bóndinn
þar og mun hann vera fremur fá-
tækur.
Morguninn eftir var sótsvört þoka
svo ekki sá “út úr augunum”; höfð-
um við ilw ákveðið að leggja^upp á
Mývatnsöræfi; er það talin tíu kl.-
tima ferð frá Svínadal að Reykjahlíð
og vegur víða mjög óglöggur, svo
við fengum bóndann i Svinadal til
þess að fylgja okkur meira en miðja
vegu eða nærri því upp á póstveg-
þó verð eg víst að reyna, að gera
Þann 6. Ágúst lögðum við á stað I dálitla grein fyrir, hvernig þessi
frá Akureyri kl. 1 síðd. Það hafði “forneskju kyngi-kraftur” hans kom
verið sólskin og heiðríki, en nú voru fram við okkur. Við höfðum haft
skýjabólstrarnir á hergöngu í kring | þokur og rigningar frá því litlu eftir
um fjallahnjúkana, og ráku hvern að við fórum frá Akureyri, eða nærri
sólskinsblettinn af öðrum úr fjalla- I því tvo sólarhringa. Þegar við fór-
hliðunum; því það var aðal atriðið j um frá Laxamýri, iþá var heldur
að gera fjöllin dintm og skuggaleg; ! ekkert sérstaklega uppbirtulegt. En
það var léttur leikur að taka láglendið i þá fór fyrir okkur eins og ísraels-
síðar; urðu þær fylkingar brátt svo \ mönnum við Móses, að við fórum að
þéttar, að af tók með öllu ljós og yl j mögla yfir því óréttlæti, sem okkur
sólar og þegar við komum upp á væri sýnt með þesskonar veðurlagi;
Vaðlaheiðar brúp, þá byrjaði að vitanlega þorðum við ekki að kenna j inn: er mjöíí villígjarnt í dimmu á
rigna. Er þaðan mjög gott útsýni i neinum sérstaklega um það upphátt; þessum stöðvum. Presturinn frá
björtu veðri, fram i fjörðinn, vestur brá ]>á undarlega við, ekki með tákn- : Ljósavatni hafði tapað tveimur hest-
til fjalla og dala. og. norður með öll- um og stórmerkjum, heldur að eins ntn frá Svínadal fyrir viku áður en
um firði út j hafsauga; hefir verið fór nijög bráðlega að glaðna til svo við komum þar. og voru þeir ó-
sagt, að þaðan sæist til Grímseyjar í það sá alt af öðru hverju til sólar, ! fundnir , og hafðíliann, orðið að fara
hyllingum; svo blasir Akureyri því eins lengi og Guðmundur Friðjónsson ' heim án þeirra. Eg man ekki eftir,
sem næst rétt á móti, svo manni finst réði ferðum. Hefði það ekkert verið j eg hafi séð svartari (xiku. Við
að maður geta séð þar inn í hvern í frásögur færandi, cf alt hefði geng- fórum alllengi með fram Jökulsá;
krók og kima. Það er fjölbreytt ið sinn vana gang, eftir að hann var i rennur hún þar í afar djúpu kletta-
mynd og víða svipþýð, sem mætir skilinn við okkur; “en það var nú j £iih °g sáum við aldrei yfir í gil-
þar auganu, en nú var hinn bjarti, ekki því að heilsa”; jafnskjótt og i barminn hinumegin, og liggur veg-
broshýri svipur að mestu hulinn. hann yfirgaf okkur, þá brá til hins j urinn þó ærið tæpt á árbakkamtm;
nema að eins í endurminningum; nú fyrra veðurlags: þoku og rigninga, og j yar eins og manni fyndist að tröll
voru allir hinir hærri og tignarlegri sáuni við ekki sólina í þrjá sólar-1 °g forynjur vera að teygja öskugrá-
fjallatindar sívafðir gráum lopa, sem hringa. Þóttumst við illa leikin, og j ar krumlurnar eftir rtranTii upp á
færðist hávaðalaust og rólega niður ásökuðum okkur harðlega fyrir að ; gilbarminn; bergrisarnir urðti svo
eftir fjallahlíðunum, og gerði sig hafa ekki sýnt þá framsýni, að skora
líklegan til að fylla öll skörð og dali. á Guðmund að halda uppi töfrablys-
Þó var eins og maður heyrði ofur- inu og lýsa okkur Ieið að minsta kosti
lítinn klið af árnið eða ölduróti í út úr “heimahögunum.”
fjarska — var eins og hvíslað væri i .
‘ . , ,, .... Til Asbtrgts.
að manni huldurp leyndardoimum ;
lön'ni Iiðinna tima — “margt býr í Af Reykjaheiði kemur maður ofan í
þokunni.” | Kelduhverfið, sem er vestast í Norð-
Héldum við nú sem leið liggur ur Þingeyjarsýslu. Fyrsti bærinn ,
yfir Vaðlahciði, niður í Fnjóskadal, undir heiðinni heitir Fjall (2.ð mig; Reykjahhí vestan við Joknlsa, en
vfir Fnjóská á hinni nýgerðu og stór minnirj ; var rnjög fallegt að sjá heim | Holsel og a ursstaðtr að austan;
myndarlegu steinsteypubrú sem er þangað og munu vera þar mjög góðir, aHf^att,u^
héraðinu til prýði og sóma. Þegar sauðfjárhagar eins og víðast þar um
við komum að Hálsi, var talsvert sveitir, enda sýndu dilkarnir það, því
mikil rigning, svo við afréðum að j þeir voru þar mjög vænir og frjáls-
stanza þar og telefóna að Liósa- ; legir. þó kalt væri vorið.
vatni. því þangað höfðum við hugs- j Við héldum að Víkingavatní um
að okkur að halda um kveldið. Ás- ; kvöldið; er þar sérstaklega fallegt og
mundur Gíslason prestur og kona mjög góð húsakynni. Er skamt það-
hans tóku okkur mjög hlýlega og bið- an til Axarfjarðar. Þó verða bændur
um við þar eftir kaffi; komum að úr Hverfinu að fara verzlunarferðir '
Ljósavatni kl. 10 um kveldið; hafði til Húsavíkur.
eg þekt bóndann þar, Karl Sigurjóns- . Kristján Kristjánsson heitir bónd-
son, fyrir 14 árum á Akureyri; var inn á Víkingavatni; hefir hann búið
han'n þá að læra söðlastníði. Ljósa-1 þar mjög lengi. Sáum við þar mjög
vatn er kirkjustaður og fornt höfuð-j laglega gerða mynd; var hún áaumuð
ból, eins og kunnugt er. Túnið erfút í ullardúk: hólar og hæðir, með
rniklu ægilegri fyrir þofcuna.
Við Dcttifoss.
Það eru fjórar jarðir, sem töldu
sér eftir landamerkjum að eíga ítök
í Dettifossi, og eru þær nú allar
seldar útlendu fossafélagi, sem mun
vera stofnað af Englendingum.
Jarðir þessar eru: Svínadalur og
fallegt, en engjar fremur slitróttar
og frrkar hrjóstUTt þar í kring Þó
er mikið fremur fallegt, þegar mað-
ur er kominn þangað heim.
/ Reykjadal.
Frá Ljósavatni lögðum við á stað
snjófönnum á milli, og stóðu hríslur
og tré upp úr fönninni og var refur
að læðast með lafandi skotti inn á
milli trjánna; ofan til á myndina sló
rauðbleiktim bjarma kvöldsólarinn-
ar; var rammi úr grænu klæði mjög
haglega sniðinn utan um myndina, er
um hádegi í þoku og úða rigningu j var 23 x 32 þuml. á stærð. Er mjög
að Goðafossi, yfir Skjálfandafljót,! sennilegt. að mynd þessi hefði hlot:ð
upp á Fljótshe ði og niður í Aðal-1 verð'aun á sýninyu; var hún gerð
reykjadal; ketnur maður þá niður að . af dóttur bóndans á Víkingavatni.
að Breiðumýri. Héldum við niður Þaðan héldum við upp Keldu-
mikið land. Reykjahlíð er þó víst
langmest; er haft eftir Benedikt
heitnum Sveinssyni, að Reykjahlíð-
arland muni vera eins víðáttumikið
eins og Árnessýsla. Það er talin 8
tíma ferð frá Dettifossi heim að
bænum. og er það alt í ReykjahJíðar-
Iandi; svo á jörðin alla leið suður
undir Vatnajökul; mikið af landi
þessu er vitanlega sandur og öræfi,
en svo eru lika afar viðlend svæði
hið bezta sauðland, sem gæti fleytt
ótölulegitm f jölda búpenings; einnig
mun námafjall vera i Reykjahliðar-
landi, og gæti það vel hugsast, ef
járnbraut kæmi að fossinum, að
námafjallinu yrði þá meiri gaumur
gefinn.
Það er talsverðum erviðleikum
bundið, að fá glörga hugmynd um
víðáttu þess .lands, sem þessum
jörðum fylgir. Bóndinn i Svinadal
kvað það vera allgreið 3 tíma ferð
eftir landareign jarðarinnar, sem er
spilda meðfram Jökulsá; mun það
vera gætilega áætlað að gera það
12—14 milur enskar, og mun breidd
landspildu þeirrar vera frá ein og
hálf til tvær enskar mílur, eftir sögu
sögn bóndans. Við fóruni gegn um
þessa landspildu og er mikið af
þvi landi ágætis sauðfjárhagar og
víða mikið og grösugt slæjuland.
Hefi eg nú gefið dálitla hugpnynd
um þessar tvær jarðir að vestan-
verðu, og var eg svo undrandi yfir
þessar foss- og jarðasölu, að eg
hafði enga þolinmæði til þess að
spyrja um meira; bjóst eg við, að
það næsta, sem eg heyrði, yrði, að
Jörundur II. hundadaga konungur
hefði verið þar á ferðinni og hefði
gert þessa sölu, -og ætlaði að taka
þar við konungdómi fyrir félagið
enska.
Það er óðs manns æði, að selja
afar viðlend landflæmi og fossana
íslenzku til útlendinga, hvað sem í
boði væri; eða langar íslendinga til
að verða leiguliðar útlendra auð-
manna? vilja íslendingar byrja aftur
í annað sinn að gefa útlendum “koh-
ungum” tækifæri til að senda ármenn
sína til íslands og láta greipar sópa
—sópa afgjöldum jarðanna út úr
landinu? Þeir sögðu sem svo, þeg-
ar maður mintist á þetta við þá
heima: “Og jarðirnar verða nú ekki
teknar burtu; þær verða nú varla
færðar langt úr stað.” ísland var
ekki fært úr stað við það að ganga
undir Noregskonung; hafa íslending-
ar nokkuð liðið við þá ráðsmensku ?
Einar Þveræingur var ekki svo
hræddur við það, að Grímsey yrði
tekin í burtu; vitanlega var það fyr-
ir nærri þúsund árum síðan, og
skyldi rnaður halda, að íslendingar
sæu nú dálítið betur fram í tímann
heldur en hann Einar gamli Þver-
æingur.
Hin eina rétta leið í sambandi við
fossana íslenzku, meðan landsmenn
ekki geta notað þá sjálfir, er að
leigja þá til útlendinga, ef þeir sækj-
ast eftir þeim, fyrir svo mikið
pr. hestsafl (ekki einhverja óá-
kveðna þóknun.J
Setjum svo, að Dettifoss hefði
verið leigður í 100 ár með jörðunum
fyrir 4,000 pund sterling (sem mun
vera nálægt söluverði allra jarð-
ann^ til samansj. Vitanlega væri
það lítil leiga í hundrað ár, þó
væri ofurlítið verzlunarvit í þeirri
aðferð, því þá var vitanlega meiri
trygging fengin fyrir því, að eitt-
hvað yrði gert og landsmenn gætu
eitthvað lært þar af reyrvslu annara.
Nú er öðru málí að gegna; nú er
útlendingum seldur fossinn með
jörðunum Jeða öllu heldur gefinnj;
svo nú er ekkert, sem rekur á eftir
þeim. Þeir hafa fossinn, íslending-
ar hafa ekkert hald á honurn; þeir
eru þar lausir allra mála.! þótt ekk-
ert yrði gert í hundrað ár. Það
ætti ,að vera aðal atriðið fyrir Is-
lendinga, að vaka yiir öllu sem hef-
ir í sér möguleika til þess að auka
sjálfstæðið, og um leið ntanngildið i
lamlinu.*J
Ef rafurmagnið heldur áfram að
ryðja sér til valda í heiminum, sem
flest bendir til, er þá ekki setmilegt
að íslendingar sjálfir gætu lært að
afla sér ljóss og hita og menningar
úr fossunum? Það er gömul og ný
regla fyrir oss Islendinga að af-
saka sjálfa okkur og landið frá öll-
um stórræðum—afsaka okkur hátið-
lega—að við séum svo “íáir, fátæk-
ir, smáir” (ekki bókmentalega 1IJ ‘og
landið sé svo afskekt f“langt frá
öðrum þjóðum”J. Hafa Vestur-
Islendingar nokkurn tíma hugsað um
það, að' Island er álíka langt frá
stærtu verzlunarborgum heimsins,
ejns og Fort Wiliiam, St. Paul og
Saskatoon frá Winnipeg, og Iitlu
lengra frá íslandi til London heldur
en frá Wirtnipeg til ChÍEago. Og
það þarf efcki að grafa nokkuma Pan-
amaskurð til þess að komast þangað.
Englendingar og Skotar i þurfa að-
eins einn sólarhring, eða liðlfega það,
til þess að komast til íslands; svo
það er hreint ekki víst, að Englend-
inguni þætti landið svo tilfimranlega
afskekt eða “langt frá öðrum þjóð-
um”, ef þeir sæu frá verzlunar- og
viðskiftalegu sjónarmiði að þeir
gætu haft gagn af Iandínu.
Það er ckki peningaleg útkoma,
sem er aðalatriðið í þessu máli, þó
vitanlega að það sé afar stórt atriði
fyrir fámenna og fátæka* þjóð; hitt
er mikið þýðingarmeira. mikið stærra
þroslca:- og tilveruspursmál, að Is-
lendingar haldi áfram að ráða sínu,
þó í smáum stíl sé. Það skapar
talsvert ólikar kringumstæður, að
vera sjálfum sér ráðandi eða að
vera þræll annara. Flestir mundu
heldur kjósa að bafa, þó ekki væri
nema lítið “kot” til utnráða, heldur
en vera þjónar auðmanna og hugsa
bara um það sem þeim væri sagt. Ef
Englendingar hefðu staðið í sporum
íslendinga eða haft fossa heima í
landinu, mundu þeir þá hafa selt þá
til Þjóðverja, Frakka eða Rúss^ og
afar víðlent landflæmi með þeim?
Þessari spurningu mundi vitanlega
verða undantekningarlaust svarað
neitandi af öllum, sem nokkra þekk-
orr otin hfi b’C,Í5-
Ingarmelra atrlði en eambandsmaiið:
4 því rls eða fellur framtíC • þjóðar-
innar, a8 þvf þarf óllum kröftum aC
vera beitt, 4 þvi svlði eru þroska
möguleikar til þe~s atS leiCa sam-
bandsmftliC til heppilegra örslita sið-
ar.—Höf.
in.gu hefðu á málinu.
Ef nú íslendingum er alvara með
að berjast fyrir sjálfstæði, og ef
þeir eiga nokkuð af sannri þjóð-
rækni til þess að halda uppi slíkri
baráttu, því skyldu þeir þá ekki haga
sér í sínum allsherjartnálum eins og
aðrar sterkari og þroskaðri þjóðir
mundu gera, eins fyrir því, þó þeir
séu fátækir; þeir eiga allmarga ein-
staklinga í landinu, sem hafa barist
heiðarlega úr fátækt til efnalegs
sjálfstæðis; því ekki að reyna að
fylgja þeirra dæmi? fylgja þeim
eftir? Reyni eg máske Iítillega að
minnast á það atriði síðar.
Ef útlendingar 'kaupa alla stærri
fossana í landinu óg nokkrar hafnir
eða sjávarjarðir i viðbót, svona smátt
og smátt, þá hafa þeir á sínu valdi
iðnaðar og framtíðar möguleika
landsins. Er það rétt byrjun í átt-
ina að berjast fyrir sjálfstæði? Er
það heiðarlegur og ráðvandur undir-
búningur í hendur komandi kyn-
slóða? Er það frjálsmannlega ráð-
stafað “óðulum hins ónumda lands”?
Nei, og þúsund sinnum nei. Hvað
haldið þið það sé, sem verið er að
gera? Það er verið að beizla foss-
ana og vefja landið með útlendum
fjötrum, útlendum stálkeðjum, sem
ervifjara yrði fyrir íslendinga að
leysa en. að leysa og losa Loka Lauf-
eyjarson. Það er verið að leysa
Loka með tilhjálp íslendinga; svo á
að flytja fjötrana af honum til Is-
lands og svo á hann /LokiJ að segja
fyrir um aðferðina, sent höfð verður
til að koma fjötrunum á Island og
íslendinga. Það er verið að gefa
útlendingum tækifæri til að mynda
“trusts”. Vilja þeir eða geta þeir
notað ísland? “Take it. You can
have it, if you please,” segir Einar
Benediktsson—og íslendingar — við
Englendinga.
“Sannlega sannlega segi eg yður,
að bjarftira múnu þau ættjarðar
kvæðin blika yfir hafinu og hranna
sig á söguhimni komandi alda, ef
þau eru kveðin við fossana ensk-
íslenzku og þeir Iátnir þruma sínar
dularfullu, töfrandí raddir eftjr ensk-
um tónstiga" !......
1 hákarlalegum.
(Lesið upp á Vestfirðingamóti
22. Febr. 1914.J
I skaparans nafni ýtt var út
opnu skipi, er leyst var festi.
Með Andrarímur í andans nesti,
en annars harðfisk og blöndukút;
en munaðaraukinn eini og bezti
ögn af sykri í vasaklút.
Skipverjar alHr áttrr þar
einhvem skyldleika svip i framan,
útigangsjálkar allir saman,
um það hörundið vottirm bar.
Þar var annað en glóðvolgt gaman,
að gjöra sér mjög um þvotta far.
Örugt var þerrra áralag,
engum skeikaði vissa takið;
stæltur var armur, breitt var bakið
og brjóstið harðnað við stormsins
slag.
Seigluna gátu’ og vaskleik vakið
vetrarins armlög nótt og dag.
Jafnan var dembt á dýpstu mið,
—dregnar inni árar, lagzt við stjóra.
Nútíð mun fýrir naumast ótra,
hvað napurt var þar að leggjast við.
Og þolinmæðina sterka’ og stóra
stundum þurfti’ i þ>a, veiðiiliið.
Því hann hafði jafnan, hákariitm,
hugleitt það vel og rökum, metið,
hvort ginnandi, hráa, hrossaketið
holt mundi fyrir skoltinn sirm.
En aldrei gat hann þó á sér setið,—
og npp var hann Boðinn velkominn.
Og þar voru fyrir fálmlaus tök:
færar hendur með brýnda hntfa,
knálega tóku’ að krytja og stýfa,
því kák við hákarla’ er dauðasök,
— skoltarnir á þeim hvergi hlífa
höndum, sem eiga við þá nsök.
Dvölin var köld og þurleg þar;
þama var alt að viku setíð.
Mikið stritað, en minna étið,
en minstur þó jafnan svefninn var,
þvi eins og þú nærri getur getið,
gustaði þar um rekkjurnar.
Kaldari hefi eg hvergi frétt
knfalds heldimmar vetrarnætur.
Stormar ýskruðuv og Ægisdætur
öðru hverju þeim sendu skvett;
þær höfðu á því mestu mætur
í^myrkrinu’ að taka þangað sprett.
En hvernig sem gekk sú glíma við
grályndar byl’gjur, storm og fleira,
þar skyldi enginn æðru heyra,,
eða kvörtum’ um svefnleysið.—
Það flaut ósvikinn dropi’ af dreyra
dáðrakkra feðra’ um þessi mið.
Loks þegar rank og reiddist sjór,
—risu við borðin hrannir stríðar —
steðjuðu að norðan hörkuhríðar,
þá hentaði’ ei neinum dorg og slór.
Oft mátti þá ei sigla síðar,
svo var hinn krappi vegur mjór.
Stirð voru enn þá Ægishót,
áður en lyki sjóferðinni;
kaffærðum loks í lendingunni
lamdi þeim brim við fjörugrjót,
— gaf þeim til menja skeinu’ á
skinni,
skrámu' á vanga,’ eða bláan fót.
En eins og þeim kæmi ekkert við
Ægis spark, eða stormsins Iævi,
einhuga, nær sem aftur gæfi,
ætluðu þeir á sömu mið.
T,etta var þeirra iðja’ og æfi,
óumbreytanlegt lögmálið.
STOFNSETT 1882 LÖGGILT 1914
D. D. W00D & S0NS,
--------------LIMITED ------------------
verzla með beztu tegund a(
= K O L U M =
Antracite og Bituminous.
Flutt Keim til yðar Kvar sem er í bænum.
Vér æskjum verzlunar yðar,
SKRIFSTOFA: TALSÍMI:
904 Ross Avenue Garry 2620
horni Arlington Private Exchange
Kunnið þið við að kalla “svín”
kappana’, er lentu’ í svona þófi,
þótt þeir um kvöldið kystu’ í hófi
kvenfólk og drykkju brennivín,
þegar úr bríms og kafaldskófi
komu þeir snöggvast heim til sín?
Fátækt höfðu þeir vaknað við,
er vissu þeir fyrst af þessu lífi,
og örbirgð í ströngu striti’ og “kífi”
stóð þeim flestöllum trútt við hlið.
kbimlikust voru kargaþýfi
kjör þeirra margra’ og æfisvið.
En þarna var ófalskt íslenzkt blóð,
orka í geði’ og seigar taugar.
Hörkufrostin og hranna laugar
hömruðu’ í skapið dýran móð.—
Orpnir voru þeim engir haugar,
en yfir þeim logar hróðurTglóð.
Jakob Thórarensen.
—Sunnanfari.

I
I
Lófalestur
KARO
Hinn nýi lófalesari
EftirmaCur Creseentia og læri.
sveinn hins fræga Cheiro, frft
Regent St., London.
8 Stobart Block
290 Portage. F. Main 1921
ViCifttinn: 2 til 6 og 7 til 9
Gjald: $1.00 og $2.00
Hve lengi stendur
stríðið?
Þeir sem- kunnugir eru liermál-
utn, segja að það muni verða langt.
En fésýs’umenn og “spekúlantar
segja aö það muni verða stutt. Ef
dæraa skal eftir því sem ágengt
iiefir orðið fram að þessum tíma,
er ólíklegt að nokkur geti búist við
að það standi yfir skamma stund.
Þegar vér gætum að því, hve Þjóð-
verjar hafa haldið hægt undan, í
sair.anburði við hraðann sem á þeim
var, dagana áður en þeir létu und-
an síga, þá lítur fremur út fyrir,
að tíminn sem það stendur yfir
verði talinn í árum en ekki mánuð-
um. Þar sem hver bardagi er
umsát, verður lítið ágengt og líkur
em til að stríðið standi því lengur
yfir. Að hinu leytinu höfum vér,
I.tla 'bugmynd um annað en það, |
sem fram fer á vígvellinum, og sú
þekking er þar að auki óljós og^
óákveðin. Baráttan stendur yfir
i'tan landamæra Þýzkalands. Vér
. itum ekkert hvað frani fer í
Þýzka’andi. Það eitt vitttm vér,
að alt sem við kemur hemum, er
þar í beztu röð og reglu1, sam-
göngufæri og áhöld, alt í bezta lagi
svo að herinn hefir. alt sem hann
þarfnast og latidið hefir að bjóða.
f’essar samgöngur hafa enn ekki i
minsta máta verið hindraðar., Rót-
in hefir ekki verið sködduð og því
síður skorin. A meðan svo stend-
ur vitum vér litið um 'hve lengi
Þjóðverjar geta varist eða barist. j
Sigurinn verðtir að Iokum unn-i
inn, annaðhvort á vígvellinum tðá
matvælaskemmunum — eða á
báðum stöðum. Margar hafnir
Þýzkalánds eru .lokaðar, iðnaður
allur i kalda koli og samgöngur út
i við að mectu lamaðar. Hve
’engi getur þjóðiin Iifað á þeim
matarforða, sem beinl nis er hægt
að framl.iða í Iandinu sjálfu)
Það er spurningin, sem hagfræð-
mgarnir eru að reyna að svara.
Þýzkaland er nú ^sem stendur eins
og úlfaldi á eyðimörk: Það lif'r á
fituhnúð'im sínum. Um þetta birt-
ust að minsta kosti tvær ritgerðir
áður en stríð'ð bvrjðai, önnur eftir
flr. Karl Ballad, hin eftir Von
Moltke, Hann heldur því fram að
Þýzkaland verði ekki svelt til
''auð’s. En um það efni segir
Bal'ad;
landið þarf, er flutt að frá öðrum
Iöndum. Það er sjálfsblekking að
ætla að Þýzkaland geti lifað ellefu
tnánuði af árinu á þvi korni, sem
þar er ræktað.”
f !>essari ritgerC hélt 'hann því
fram, að þegar I’ýzkaland lenti í
ófriði, þá mundtí aðflutningar
teppast. Von Moltke hé!t að svo
rnundi ekki verða. Ballod hafði’
rétt fyrir sér. Hafnirnar eru Iok-
aðar. Matarskorturinn smáfærist
yfir landið. Hinn vinnulausi verk-
smiðjulýður verður fyrst fyrir
hungursneyðinni; hún smábreiðist
út og að Iokum verður að svelta
herinn, en það er ekki gert af
ásettu ráðí fyr en i síðustu Iög.
Þegar hungur sverfutr að heilli
þjóð, þá er henni ekki sigurvon.
En að sigrast á annari eins þjóð
og Þjóðverjar eru, á þennan hátt,
er ekkert áhlaupaverk.
SjáHsmorð hcrforirfja.
Frá Rotterdam er sagt, að hinn
þýzki hersböfðingi Beseler, sá er
stjómaði aðsókn hins þýzka hers
að Antwerp, hafi ráðið sjálfum rér
bana með skambyssu skoti. Hið
sama hafði áður gert hershöfðing-
inn von Emmich, er stjórnaði at-
lögunni við Litge. Ekki er í g eind-
ar ástæður til þessara sjálfsmorða,
nema þess er getið til að þessir
menn hafi sætt aðfinningum fyrir
herstjórn síns, er þeir hafa ekki
þolað. Sjálfsmorð i þýzka hem-
um eru sögð alltíð.
$1.00 afsláttur á
tonni af kolum
Lesið afsláttarmiðann. SeudiC harín
með pöntun yðar
Kynnist CHIN00K
Ný reyklaus kol
$9.50 tonnið
F.nginn reykur. Ekkert rét
b.kkert giall.
Ágaett fyrir eldavél r og
ofna, cinni fyrir aðrar
hitavél r haust og vor.
Þctta boð vor stendur til 7. nóv-
embe 1914.
Pantið sem fyrst.
J. G. HARGRAVE & C0., Ltd.
334 MAIN STIÍEET
Phone Main 4.32-4.31
Klipp ör og sýn með pöntun.
“A árunum i9Ti—13 fluttum v’ð
;nn nálægttí ’mil jónum af ko nma‘
og skepnufóðri og s°m svaraði að
minsta kosti f 'mm miliónuim tonna,
virði af korni í nautcrfptim, k'öti,
feiti, s’ld, eggjum, smjöri cg osfi.
Ef skýrslurnar um uppskem
Þýzkalárds fyrir árn 1911—/3
eru réttar, þi svn:r það sig að
fullur þriðji hluti þess k rns sem
$1.0« Afsláttur $1.00
Ef þér kaupiS eitt tonn af
Chinook kolum ft $9.50, þ&
g:ildir hessi miCl einn dollar,
ef einhver umboCsmaCur fé-
lagsins skrifar undir hann.
J. G. jlnrjírave & Co., I,t<l.
(ónýtur ftn undirskrlftar.)
I